Morgunblaðið - 14.08.1990, Blaðsíða 11

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 14. ÁGÚST 1990
11
Hvað er læsi og hvað er ólæsi?
eftirÁslaugu
Brynjólfsdóttur
Ástæða þess, að ég drep niður
penna, er missögn í greininni
„Átakið gegn ólæsi“, sem birtist í
Morgunblaðinu 29. julí sl., en þar
er vitnað til orða minna.
Þeir sem til skoðana minna á
skólamálum þekkja sjá fljótt að
þarna er eitthvað málum blandið.
Eftir mér er meðal annars haft:
„Hún sagðist einnig hafa sínar efa-
semdir um að bekkjarblöndun væri
rétt. Hugsunin hefði sjálfsagt verið
góð og gild en það hefði komið í
ljós að þessi mikli jöfnuður — þ.e.
að hafa saman í bekk einkum frá
7-9 ára börn á ýmsum þroska- og
getustigum, hefði orðið til að draga
kapp og dug úr góðum nemendum
og þeir slakari græddu ekki heldur
á því. Meðalnemendur væru líklega
þeir sem færu best út úr blöndun-
inni.“
Þama er um misskilning eða
misritun að ræða. í fyrsta lagi er
trúlegt að í staðinn fyrir 7-9 ára
eigi að vera 7.-9. bekk. í öðru lagi
talaði ég ekki gegn blöndun á eldra
stigi, en sagði að kennsluhættir
þyrftu að vera í samræmi við hina
ólíku einstaklinga. Ég orðaði það
svo að í 7.-9. bekk þegar í ljós
væri komið að mikill munur væri á
kunnáttu og getu barnanna, þá
væri augljóslega óæskilegt að vera
að kenna öllum sama námsefnið
með sama hraða og sömu kennslu-
aðferðum. Á unglingastigi væru
kennarar hvers nemanda oft nokk-
uð margir og hver kennari væri þá
gjarnan að kenna ákveðið fag og
ákveðið námsefni í 40 mínútur.
Kennarinn hefði þá síður möguleika
á að skoða nemendur út frá heildar-
stöðu hvers og eins. Þegar undir-
stöðu vantaði hjá sumum höfðaði
kennslan oft á tíðum ekki til þeirra
slökustu og ekki heldur til þeirra
duglegustu.
Hins vegar benti ég á að kennslu-
hættir væru öðmvísi á yngri stig-
um, þar sem bekkjarkennarinn
væri t.d. með flestar bóklegu grein-
arnar og þekkti nemendur oftast
mun betur. Hann gæti verið með
sveigjanlegri kennsluhætti og mis-
þungt námsefni. Ég lagði áherslu
á að ekki væri unnt að raða nem-
endum eftir getu á yngstu stigum
og varpaði fram þeirri spumingu.
Eftir hveiju ætti svo sem að raða?
Eftir lestri? Benti ég á að einu sinni
hefði slíkttíðkast, a.m.k. sums stað-
ar, en ég héldi nú að engum dytti
í hug að fara inn á slíkar brautir
aftur og lestur væri ekki einu sinni
neinn mælikvarði á námsgetu í
framtíðinni.
í umræddri grein er varpað fram
spumingu um það hvort tíundi hver
íslendingur sé hugsanlega ólæs.
Ég tel mjög erfitt að tala um læsi
eða ólæsi án þess að þessi hugtök
séu skilgreind nánar. Við saman-
burð á læsi eða ólæsi í fortíð og
nútíð er nauðsynlegt að hugtakið
vísi til sömu hluta.
í aðalnámskrá fyrir grunnskóla
er læsi skilgreint svo: „Læsi er það
að lesa rétt, hafa vald á ákveðnum
lestrarhraða og skilja þann texta
sem lesinn er.“ Spurningin er, hvort
sá sem ekki fellur undir þessa skil-
greiningu á læsi, sé þar með ólæs.
Að mínu mati er svo ekki. Þess
vegna höfum við orð eins og t.d.
seinlæs, treglæs, stirðlæs og
stautlæs. í raun getur nemandi átt
við margvíslega lestrarörðugleika
að etja, án þess að um ólæsi sé að
ræða.
. Könnun Arthurs Morthens, sér-
kennslufulltrúa, sem vitnað er til í
greininni sýnir að 10% nemenda
eiga í einhverjum lestrarerfiðleik-
um, auðvitað mismiklum. Það er
ekki það sama og að 10% nemenda
séu ólæs. Hér er líka um börn að
ræða, sem eru að læra á mismun-
andi aldri.
Þegar hins vegar fullorðið fólk
getur hvorki lesið né skrifað nafnið
sitt, þá er hægt að tala um raun-
verulegt ólæsi. Það þekkist víða,
þótt hlutfallið sé vissuiega hæst
meðal margra hinna vanþróuðu
þjóða.
Hér á íslandi hefur lengst af
verið státað af háu læsishlutfalli,
98-100%. Ég er sannfærð um að
inni í því hefur jafnan verið a.m.k.
einn af hveijum tíu, sem teljast
myndi sein- eða treglæs. Það hafa
aldrei allir íslendingar verið
fluglæsir. Ég tel að við eigum hreint
ekki að fara að tala allt í einu um,
að hér sé e.t.-v. um 10% ólæsi að
ræða.
Það er svo annað mál hvort við
erum farin að lesa færri bækur en
áður, t.d. af því að svo mikill tími
fer í að horfa á sjónvarp og lesa
þar stutta texta. Énda þótt ég sé
sannfærð um að ekki er um aukið
ólæsi meðal þjóðarinnar að ræða,
þá er ljóst að með auknum kröfum
til menntunar á öllum sviðum, er æ
mikilvægara að reynt sé að stuðla
að því með öllum ráðum að sem
allra flestir nái góðri leikni í lestri.
Við vitum að möguleikar til frek-
ari upplýsingaöflunar, menntunar
yÞað hafa aldrei allir
Islendingar verið
fluglæsir.“
og ýmiss konar nýrrar reynslu
byggjast á því að hafa getað tileink-
að sér góða lestrarhæfni.
Höfundur er fræðslustjóri í
Reykjavík.
Áslaug Brynjólfsdóttir
[UNDADAGA
UTSAIAIJAPIS
A hundadagaútsölunni í Japis er allt aó 50% verölœkkun
á eigulegustu munum, svo sem...
HLJÓMTÆKI: SAMSTÆÐUR R VIDEOTÖKUVÉLAR
ÖRBYLGJUOFNAR
Panasouic SG HM30, 2x20 W, fjarst.
Verð var 42.600,- NÚ 29.000,-
Technics X 900, 2x60 W, fjarst.
Verð var 65.900,- NÚ 39.900,-
Technícs X 920, 2x80 W, fjarst.
Verð var 81.800,- NÚ 49.900,-
Sony XOD 101, 2x40 W.
Verð var 51.700,- NÚ 39.900,-
(Allar samstæðurnar eru án geisla-
spílara.)
MYNDSEGULBANDSTÆKI
Sony CCD F 250, fullkomin 8 mm hand-
hæg tökuvél.
Verð var 95.400,- NÚ 69.900,-
Sony CCD V95, mjög fullkomin og vönd-
uð 8 mm tökuvél.
Verð var 159.500,- NÚ 99.900,-
Panasoníc NV MC 30 VHS C hi-fi stereo-
myndavél.
Verð var 111.000,- NÚ 89.000,-
SJÓNVARPSTÆKI
Panasoníc NV L28, digital PAL/NTSC af-
spílun o.fl. o.fl.
Verð var 77.800,- NÚ 59.900,-
Samstmg VK 8220, 3ja kerfa tæki.
Verð var 51.200,- NU 39.900,-
GEISLASPILARAR
Samstmg RE 576D, 17 1, 600 vött.
Verð var 23.500,- NÚ 13.750,-
Samsong RE 576TC, 17 1, 600 vött,
töfvustýrður.
Verð var 25.800,- NÚ 18.900,-
Panasonic NN 5508, 20 1, 650 vött,
töfvustýrður.
Verð var 28.200,- NÚ 21.500,-
Panasonic NN 6207, 28 1, 700 vött.
Verð var 35.100,- NÚ 24.000,-
RYKSUGUR
Sony D 20 ferðageislaspilari.
Verð var 24.700,- NÚ 14.900,-
Sony CDP 390 m/fjarst.
Verð var 23.300,- NÚ 15.900,-
Sony CDP 470, fullkominn
m/fjarst.
Verð var 25.900,- NÚ 19.900,-
Technics SLP 202
Verð var 27.300,- NÚ 19.900,-
Technics SLP 222 m/fjarst.
Verð var 34.600,- NÚ 25.900,-
spilari
Sony KV C2723, 27" skjár, nícam stereo,
teletext., fjarst. o.fl.
Verð var 159.000,- NÚ 139.000,-
SonY KV X21TD, 21" skjár, stereo, tele-
text., fjarst. o.fl.
Verð var 138.000,- NÚ 95.000,- Panasonic MCE 41, 600 vött.
Panasoníc TC 2185, 21" flatur skjár, Verð var 11.500,- NÚ 8.900,-
fjarst. __ Panasonic MCE 97, 1100 vött.
Verð var 73.650,- NÚ 52.600,- Verð var 15.800,- NÚ 11.900,-
ÚTStUK BYftJAR 1S.ÁGÚSI
JAPIS
BRAUTARHOLTI 2 - SÍMI 625200