Morgunblaðið - 19.10.1990, Qupperneq 30

30
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 19. OKTÓBER 1990
Utandagskrárumræða um álmálið:
Gæti þýtt trúnaðarbrest ef
við settum hnefann í borðið
sagði Jóhannes Geir Sigurgeirsson
Utandagskrárumræðu þeirri
sem var frestað aðfaranótt
þriðjudags var aftur upp tekin á
5. fundi sameinaðs þings í gær.
Fjöldi þingmanna tók til máls og
stóðu umræður yfir í rúmar 4
klukkustundir.
Jóhannes Geir Sigurgeirsson
#"(FNe) hóf umræðuna að þessu sinni.
Hann lýsti yfir stuðningi sínum við
að reynt yrði að ná viðunandi sam-
komulagi um byggingu álvers. En
lét m.a. í ljós það álit að það væri
ein sorgarsaga hvernig staðið hefði
verið að staðarvali og rakti þá að
fleiri ný störf hefðu myndast á suð-
vesturhorni landsins en sagði:
„Ef við landsbyggðarmenn ætl-
um að fara að setja hnefann í borð-
ið gæti það þýtt endanlegan trúnað-
arbrest milli höfuðborgarsvæðis og
landsbyggðar." Hann vonaði að
þessi málalok gætu orðið til þess
að samstaða næðist um byggða-
stefnu. Landsbyggðin léti sér ekki
lengur nægja loðin svör.
Kristinn Pétursson (S/Al) lýsti
einnig vonbrigðum sínum um
hvemig staðið hefði verið að stað-
arvali. Sín niðurstaða væri sú að
aldrei hefði verið marktækur munur
á þeim stöðum sem til greina komu.
í orðum hans komu m.a. fram von-
brigði með byggðastefnu þá sem
rekin hefur verið og sagði fram-
í greinargerð með tillögunni seg-
ir að æ erfiðara hafi orðið að manna
ýmis læknishéruð í dreifbýlinu á
undanförnum árum, og eru nefndir
staðir eins og Þingeyri, Raufarhöfn,
Þórshöfn, Vopnafjörður, Fáskrúðs-
fjörður og Djúpivogur. En sam-
kvæmt lögum um heilbrigðisþjón-
ustu eigi allir þegnar landsins ský-
lausan rétt til þess að njóta bestu
mögulegu læknisþjónustu sem
sóknarmenn hafa glatað tækifæri
til að sýna byggðastefnu í verki.
„Dúsa“
Hjörleifur Guttormsson gerði í
nokkru máli grein fyrir sínum skoð-
unum á álmálinu. Hann kom inn á
fjölmarga þætti málsins og taldi
þeim flestum nokkuð foráttu. M.a.
spurði hann hvort menn ætluðu að
kaupa landsbyggð með smávegis
„dúsu“ í hvert kjördæmi. Um um-
hverfismálin hafði hann m.a. þau
orð að sér virtist umhverfisráð-
herrann ekki geta fótað sig í þessu
máli. Hjörleifur gagnrýndi iðnaðar-
ráðherra sérstaklega en einnig
beindi hann skeytum sínum að sjálf-
stæðismönnum og sagði afstöðu
þeirra ekki skýra.
Níels Árni Lund (F/Rn) taidi til-
ganginn með því að fara fram á
þessa utandagskrárumræðu vera
þann að etja ríkisstjórnarflokkunum
saman. Um staðarvalið hafði hann
orð í þá veru að hann sæi ekki
betur en full þörf væri á atvinnu-
tækifærum á Suðurnesjum. Hann
spurði einnig eftir afstöðu stjómar-
andstöðunnar.
Guðmundur G. Þórarinsson
(F/Rv) ræddi m.a. nokkuð ummæli
Friðriks Sophussonar (S/Rv) í
Morgunblaðinu 17. þ.m. og sagðist
vona að sjálfstæðismenn tækju
málefnalega afstöðu til málsins.
hægt sé að veita hveiju sinni.
Bent er á þær lausnir á vandan-
um að hækka laun lækna í áður-
nefndum héruðum, sameina læknis-
héruð .og fjölga læknum á heilsu-
gæslustöðum. Ljós sé þó að launa-
hækkun verði að koma til, og sé
eðlilegt að miða við laun aðstoðar-
lækna sem gegna vaktastörfum á
sjúkrahúsum.
Guðmundur rakti einnig í nokkru
máli valkosti um rekstarform og
möguleika á fjármagnsmarkaði.
Ellert Eiríksson (S/Rn) rakti mis-
munandi skoðanir á álmálinu og
sagði augljóst að ef ætti að reisa
álver ætti að gera það á hagkvæm-
asta stað ogþað væri á Keilisnesi.
„Skýr niðurstaða"
Jón Sigurðsson gerði þingheimi
grein fyrir nokkrum þáttum máls-
ins. í ræðu hans kom ótvírætt fram
að hann teldi þætti málsins í góðum
gangi og „borð fyrir báru“. T.a.m.
væru mengunarvarnir allt aðrar en
þegar ÍSAL tók til starfa. Um stað-
arvalið sagði hann að Atlantsálsað-
ilarnir hefðu talið Keilisnes fýsileg-
asta kostinn af íslands hálfu og
hefðu ýmsar aðrar leiðir verið rædd-
ar en niðurstaðan var skýr, fulltrú-
ar fyrirtækjanna treystu sér ekki
til að mæla með öðrum stað vegna
þess að áhættuþættir sem ekki
væri unnt að verðleggja væru
minnstir á Keilisnesi. Iðnaðarráð-
herra vék að því að rétta hlut lands-
byggðar og taldi til ýmis úrræði,
m.a. lagt væri til að :'A af veltu-
skatti nýs álvers yrði varið til at-
vinnuuppbyggingar á landsbyggð-
inni. Leggja þyrfti fé í að athuga
nýja iðnaðarkosti sem betur hent-
uðu utan Suðvesturlands. Gerð
verði áætlun um jöfnun raforku-
verðs. Jón Sigurðsson vék að orku-
málum og hlutdeild Landsvirkjunar.
Um raforkuverðið vildi hann ekki
hafa mörg orð en vakti athygli á
því að þingmenn hefðu aðgang að
gögnum um þau mál sem afhent
hefðu verið þingflokksformönnum
sem trúnaðarmál. Hann rakti fjár-
hagslega rekstarþætti og taldi flest
gefa tilefni til bjartsýni um góðan
ábata.
Guðrún J. Halldórsdóttir gerði
nokkrar athugasemdir um mengun-
armál.
Júlíus Sólnes sagði áherslu lagða
á að tryggja mengunarvarnir. Hann
sagði að unnið væri að skýrslu í
sínu ráðuneyti. Hann gangrýndi
áherslur í umræðinni um mengun-
ina frá álbræðslunni. Þótt varnir
væru góðar réði hlutur starfsfólks
ekki síður úrslitum. Hann sagði að
flúormengun yrði hverfandi með
notkun þurrhreinsibúnaðar. Júiíus
vék að brennisteinsmengun og kom
fram að virkjunin á Nesjavöllum
losaði brennistein ótæpilega út í
Þingsályktunartillaga:
Læknisþj ónustu í dreif-
býlinu verði fullnægt
MATTHIAS Bjarnason alþingismaður hefur lagt fram þingsályktun-
artillögu um að ríkisstjórninni verði falið að ganga nú þegar svo
frá hnútum að fullnægt sé læknisþjónustu í hinum dreifðu byggðum
landsins.
Gilsfjörður:
Vegaframkvæmdir hefjist 1992
- segir í þingsályktunartillögu frá Matthíasi Bjarnasyni
Þetta kort sýnir þær leiðir, sem taldar eru koma til greina við gerð
vegar yfir Gilsfjörð.
MATTHÍAS Bjarnason alþingis-
maður hefur lagt fram þings-
ályktunartillögu um að skora á
ríkisstjórnina að hlutast til um
að framkvæmdir við vegar- og
brúargerð yfir Gilsfjörð hefjist
af fullum krafti vorið 1992. Gert
verði ráð fyrir þessum fram-
kvæmdum við endurskoðun
vegaáætlunar á þessu þingi, og
að þeim ljúki á þremur árum.
í greinargerð með tillögunni seg-
ir að íbúar í Austur-Barðastrandar-
sýsluy hafi í mörg ár kvartað yfír
lélegum vegi fyrir Gilsfjör og sýnt
miklan áhuga á vegar- og brúar-
gerð þar. Tvær leiðir hafi verið
kannaðar, sú fyrri að byggja vég
« og brú frá Kaldana í Króksfjarðar-
nes, sem sé 8 kílómetra vegalengd
og stytti leiðina um 16,9 kílómetra;
eða frá Ólafsdal að Digramúla, sem
sé 16,8 km. vegalengd og stytti
vegalengdina um 8,1 kílómetra.
Núverandi vegur fyrir Gilsfjörð er
24,9 kílómetrar. Segir Matthías í
greinargerðinni að ekkert álitamál
‘sé að taka þurfí þá ákvörðun að
stytta leiðina á milli Apstur-Barða-
strandarsýslu og Dalasýslu sem
mest, og vart komi annað til greina
en að velja leið 1.
Vitnað er í greinargerð frá yfir-
verkfræðingi vegamálastjóra, þar
sem kemur fram að kostnaður við
leið 1 sé talinn nema 550 til 660
milljónum króna.
Friðrik Sophusson og Jón Sigurðsson takast í hendur við ráðherra-
skipti í iðnaðarráðueytinu 1988.
loftið en þyrfti ekki starfsleyfi.
Hann sagði allar leiðir í athugun
til að draga úr brennisteinsdíoxíð-
mengun. Hreinleiki skauta skipti
miklu, og ekki væri ráðlegt að gera
strax krofu um vothreinsbúnað og
verða að slaka á kröfunum um
skautin.
Kristín Einarsdóttir (SK/Rv)
deildi á umhverfismálaráðherrann
og hlutust af nokkur orðaskipti um
efnafræði brennisteins. Steingrímur
J. Sigfússon (Ab/Nv) var ósammála
samráðherra sínum og taldi að
metnaðarfullur ráðherra þyrfti ekki
að velja annaðhvort/eða varðandi
vothreinsibúnað eða skaut.
Tryggja framgang
Friðrik Sophusson sagði athygl-
isvert að utanbæjarþingmenn
Framsóknar virtust hafa sætt sig
við staðarvalið og ennfremur væri
athyglisvert að fylgjast með hvern-
ig forystumenn stjórnarliðsins
drægju í land og forðuðust að minn-
ast fyrri yfírlýsinga. Sumir hefðu
þó ekki sætt sig við niðurstöðu
málsins en hefðu ekki haft kjark
til að lýsa því yfir. í máli Friðriks
kom einnig fram að ríkisstjórnin
hefði ekkert afgreitt, þrátt fyrir
sífelldar yfirlýsingar iðnaðarráð-
herra, að Sjálfstæðisflokkurinn
hygðist ekki bjarga ríkisstjórninni,
en ef ríkisstjórnin hrökklaðist frá
hálfköruðu verki vegna innbyrðis
ágreinings myndi Sjálfstæðisflokk-
urinn mynda meirihluta á Alþingi
til að tryggja framgang þess.
Halldór Blöndal (S/Ne) gagn-
rýndi málatilbúnað ríkisstjórnarinn-
ar og taldi svör iðnaðarráðherra
vera ófullnægjandi. Jón Sigurðsson
iðnaðarráðherra svaraði þessu
nokkru og taldi ekki rétt vera. Þeg-
ar umræðu lauk var klukkan langt
gengin í sjö.
Deilt um bráðabirgðalögin:
Hvar er komið sið-
ferði æðstu mamia?
- spyr Olafur G. Einarsson
DEILT var um bráðabirgðalög
ríkissljórnarinnar á Alþingi í
gær. Þingmenn kvennalista fóru
fram á utandagskrárumræðu um
lögin.
Sameinað þing átti annasaman
dag í gær. Fyrir hádegi svöruðu
ráðherrar menntamála og iðnaðar-
mála tveimur fyrirspurnum, um
málefni íslensku óperunnar og um
jöfnun orkukostnaðar. Að fyrir-
spurnarfundi Ioknum var umræða
um tillögu þingmanna Kvennalist-
ans um átak gegn einelti. Umræðu
um þingsályktunaratillögu um við-
urkenningu Eystrasaltsríkjanna var
frestað að ósk utanríkisráðherra.
Utandagskrárúmræður urðu um
framkvasmd flugáætlunar, álmálið
óg bráðabirgðalög ríkisstjómarinn-
ar frá 3. ágúst, oft kennd við
BHMR:
Danfríður Skarphéðinsdóttir
(SK/Vl) hóf umræðuna. Hún sagði
m.a. að það hefðu verið alvarleg
tíðindi þegar þessi bráðabirgðalög
voru sett á og þau tíðindi snertu
mjög lýðræðið í landinu. Hún harm-
aði mjög að þingforseti skyldi ein-
ungis leyfa 'A tíma umræðu. Guð-
rún Helgadóttir benti á að lög þessi
kæmu til þinglegrar meðferðar á
næstu dögum og hlutust af nokkrar
umræður um þingsköp.
Danfríður tók aftur til við að
ræða bráðabirgðalögin og sagði þar
hafa verið beitt sérdeilis ólýðræðis-
legum vinnubrögðum og spurði for-
sætisráðherra nokkurra spuminga
m.a. um meint brot á stjórnar-
skránni og hvort ríkisstjórnin hygð-
ist koma á fót stjórnarskrárdóm-
stóli til að ákvarða um álitamál.
Steingrímur Hermannsson for-
sætisráðherra sagðist hafa fengið
spumingalistann í hendur rétt áður
en hann gekk í sal og hann væri
ósammála þeim fullyrðingum sem
fælust í þeim og sagðist vera til
svars þegar lögin yrðu til umræðu.
Ólafur G. Einarsson tók til máls
og sagði m.a. að setning þessara
bráðabirgðalaga væri mikið
Ólafur G. Einarsson
hneyksli. Aðeins eitt jákvætt væri
um þetta mál að segja. Nú væri
ljóst að enginn gæti treyst þessari
ríkisstjórn hvorki orðum hennar,
gjörðum né undirskrifuðum samn-
ingum. „Hvar er komið siðferði
æðstu manna framkvæmdavaldsins
sem taka í sínar hendur löggjafar-
valdið til þess að afnema samn-
ingsákvæði sem þeir sjálfir hafa
skrifað undir?“
Hjörleifur Guttormsson (Ab/al)
sagði sig hafa verið algjörlega
andvígan þessari lagasetningu. Mat
Hjörleifs var að tjónið af þessari
lagasetningu væri mun meira en
sá skammtímaávinningur sem ríkis-
stjórnin teldi sig ná.
Anna Ólafsdóttir Björnsson gerði
að umtalsefni að nú væri aukin
atgervisflótti frá ríkisstofnunum
hafin og óróleiki meðal þeirra
starfsmanna sem eftir sætu. Krist-
inn Pétursson (S/Al) taldi þetta
mál sýna þörfina á stjórnlagadóm-
stól, ráðherrar þyrftu eins og aðrir
að vinna undir aga.
Danfríður Skarphéðinsdóttir
(SK/Vl) lauk umræðunni og
greindi m.a. frá því að Bandalag
háskólamenntaðra ríkisstarfs-
manna hefði lengstum búið við ein-
hvers konar lagasetningar og taldi
það óvænlegt.