Morgunblaðið - 16.11.1990, Blaðsíða 1

64 SIÐUR B/C/D
261. tbl. 78. árg.
FÖSTUDAGUR 16. NÓVEMBER 1990
Prentsmiðja Morgunblaðsins
Mótmæli í Rúmeníu:
Saka Ili-
escu um
valdarán
Búkarest. Reuter.
MEIRA en 200.000 manns fóru
að óskum nýrrar stjórnmála-
hreyfingar í Rúmeníu í gær og
kröfðust þess á útifundum að
stjórn Endurreisnarráðsins undir
forystu Petre Romans forsætis-
ráðherra og Ions Iliescus forseta
segði af sér. Mótmælin voru hin
mestu frá þvi að veldi Nicolae
Ceausescus var brotið á bak aftur
í desemberbyltingunni á síðasta
ári. Iliescu var sagður hafa rænt
völdum í desember og þess var
m.a. krafist að birt yrðu nöfn liðs-
foringja sem starfað hefðu í ör-
yggislögreglu Ceausescus, Secu-
ritate.
Nýju samtökin nefnast Borgara-
bandalagið, voru stofnuð fyrir viku
og eiga ýmsir minni hópar og stað-
bundin stéttarfélög aðild að þeim.
Bandalagið gagnrýnir efnahags-
stefnu stjórnvalda harðlega og segir
landið vera að einangrast.
200.000 manns tóku þátt í að-
gerðunum í höfuðborginni Búkarest
og 20.000 manns söfnuðust saman
í borginni Brasov. Rúmenska sjón-
varpið sagði að 70.000 hefðu tekið
þátt í mótmælum í Timisoara þar
sem desemberbyltingin hófst. Lög-
regla skipti sér ekki af aðgerðunum
sem virtust vel skipulagðar og mun
hvergi hafa komið til ofbeldis. Fólk-
.ið í Búkarest veifaði logandi kertum
og dagblöðum og hrópaði „Niður
með Iliesecu!" og „Segið af ykkur!“
Hótað var allsheijarverkfalli ef kröf-
unum yrði ekki sinnt.
„Verkamenn! Sameinist gegn
kommúnistahættunni!" stóð á spjöld-
um mótmælenda í Brasov. Þeir
kröfðust þess að fyrrverandi kornrn-
únistar yrðu reknir úr ábyrgðarstöð-
um. Því var einnig haldið fram að
Iliescu og menn hans hefðu rænt
völdum af almenningi í desember
eftir uppreisnina gegn Ceausescu og
síðar róið undir þjóðernisátökum í
Transylvaníu í mars sl. milli Ung-
veija og Rúmena en þá féllu fjórir.
Reuter
Ungir Rúmenar mótmæla stjórn Endurreisnarráðsins í Búkarest. „Þegar við veltum einræðisseggjunum
í desember var kommúnistaflokkurinn aðeins tindurinn á ísjakanum. Nú verðum við að bræða afganginn
— öryggislögregluna," sagði í yfirlýsingu nýrrar hreyfingar, Borgarabandalagsins, sem efndi til mótmæl-
anna.
Bandarísk geim-
skutla í leyniferð:
Njósnað um
Iraka með
gervihnetti
Canaveral-höfða. Reuter.
BANDARÍSKU geimskutlunni
Atlantis var skotið á loft ellefu
mínútum fyrir miðnætti að
íslenzkum tima í gærkvöldi.
Geimskutlan er í leyniferð og
segja sérfræðingar að hún muni
koma á braut njósnagervihnetti
til að njósna um herafla íraka
við Persaflóa.
Bandaríska varnarmálaráðu-
neytið neitaði að skýra frá því,
hvaða búnað geimskutlan hefði inn-
anborðs. Sérfræðingarnir, sem Re-
uíers-fréttastofan vitnar til, segja
hins vegar að fímm manna áhöfn
feijunnar, allt hermenn, myndu
skjóta á braut gervihnetti, sem
beina myndi myndavélum að Persa-
flóa.
I gær hófu Bandaríkjamenn
mikla landgönguæfingu, „Þrumuna
yfii’vofándi", í Saudi-Arabíu, um
16 km frá landamærum Kúvæt,
með þátttöku 1.000 landgönguliða,
16 herskipa, 1.100 herþotna og
þyrlná. írakar mótmæltu æfingunni
og sögðu hana ögrun við sig.
*
Askorun nokkurra sovéskra menntamanna:
Gorbatsjov grípi til afger-
andi aðgerða eða segi af sér
Sovétforsetinn fellst á hugmynd Jeltsíns um þjóðstjórn
Moskvu. Reuter.
HOPUR sovéskra menntamanna
skoraði í gær á Míkhaíl Gorb-
atsjov, forseta Sovétríkjanna, að
grípa til róttækra ráðstafana til
að binda enda á stjórnmálalega
og efnahagslega kreppu Sov-
étríkjanna eða segja ella af sér.
Astandið í Sovétríkjunum væri
slíkt að harmleikur væri óumflýj-
anlegur ef ekki yrði þegar í stað
gripið til afgerandi aðgerða.
Meðal ráðstafana sem mennta-
mennirnir mæla með er að mat-
vælabirgðum sem safnað hefur
verið til notkunar í stríði verði
dreift til almennings, að bændum
verði aflientar jarðir til þess að
auka landbúnaðarfrainleiðslu og
dregið verði úr mætti hersins,
öryggislögreglunnar, KGB, og
kommúnistaflokksins.
Áskorun menntamannanna er
beint til forsetans og sovésku þjóð-
arinnar og birtist hún í gær í viku-
Margaret Thatcher baráttuglöð á þingi:
Ég hyggst halda áfram á sömu braut
London. Reuter, Daily Telegraph.
MARGARET Thatcher sagðist í gær ætla að halda áfram starfi
forsætisráðherra Bretlands. Lét hún þau orð falla á þingi en að
öðru leyti lét hún sem hún vissi sem minnst um mótframboð Mich-
aels Heseltines fyrrum varnarmálaráðherra til leiðtogahlutverks
íhaldsflokksins.
„Eftir að hafa leitt eina flokkinn
sem fylgir skýrri stefnu og hefur
hrint henni í framkvæmd til sigurs
í þrennum þingkosningum, hyggst
ég halda áfram á sömu braut,“
sagði Thatcher í fyrirspurnatíma í
þinginu. Kom hún vel fyrir og
haft var á orði hversu mikið ör-
yggi hún sýndi í ræðustól.
Samkvæmt skoðanakönnun
fréttastofunnar Press Association
sem tekin var áður en Heseltine
tilkynnti um framboð sitt mun
Thatcher vinna nauman sigur í
leiðtogakjörinu þegar í fyrstu um-
ferð. Helstu samverkamenn That-
cher sögðust í gær sannfærðir um
öruggan sigur hennar í kjörinu'sem
fram fer nk. þriðjudag. Margir
íhaldsþingmenn hyggjast ráðfæra
sig við stuðningsmenn í kjördæm-
um sínum í dag.
Samkvæmt könnun sem breska
blaðið Independent birti í gær eru
meiri líkur á því að íhaldsflokkur-
inn sigri í næstu kosningum undir
forystu Heseltines en Thatcher.
Með járnfrúna í leiðtogahlutverki
íhaldsflokksins nýtur Verka-
mannaflokkur Neils Kinnocks
stuðnings 14% fleiri kjósenda en
aðeins 5% meira fylgis fari Heselt-
ine fyrir íhaldsmönnum.
Rétt áður en Heseltine tilkynnti
ákvörðun sína í fyrradag voru birt-
ar nýjar tölur um atvinnuleysi í
Bretlandi. Samkvæmt þeim eru 1,7
milljónir manna án atvinnu í
landinu og frá árinu 1968 hefur
aukningin ekki orðið jafn mikil
milli þess sem tölur af þessu tagi
eru birtar.
Margaret Thatcher.
Reuter
blaðinu Moskvufréttnm. Úndir hana
skrifa meðal annars Júrí Afanasjev
sagnfræðingur, Pavel Búnits hag-
fræðingur, Elem Klimov kvik-
myndagerðarmaður og Tatjana
Zaslavskaja félagsfræðingur. „Eins
og þér báðuð um þá fenguð þér
sérstök völd. Þér getið nú notað þau
til að koma á einræði eða bætt hina
lýðræðislegu perestrojku,“ segir í
áskoruninni og svo er bætt við:
„Einræði myndi leiða yður og allt
iandið í glötun."
Menntamennirnir hvetja til þess
að ríkisstjórn Níkolajs Ryzhkovs
forsætisráðherra verði leyst upp og
í hennar stað komi þjóðstjórn sem
mynduð verði af fulltrúum lýðveld-
anna fímmtán og ýmissa stjórn-
málaafla. Hugmynd af þessu tagi
var rædd á fundi Gorbatsjovs og
Borís Jeltsíns, forseta Rússlands, á
sunnudag. Gorbatsjov staðfesti í
gær í samtali við ítalska blaðamenn
að hann hefði í grundvallaratriðum
fallist á þjóðstjórnarhugmyndina
eins og Jeltsín hafði áður fullyrt.
Rússneska þingið hafnaði á mið-
vikudag tilskipun Gorbatsjovs um
afnám eftirlits með verðlagi munað-
arvöru. Þingmenn voru margir
hverjir æfir yfir því að tilskipunin
skyldi ekki borin undir rússneska
þingið áður. Borgarstjórn Moskvu
og samtök þeirra sem versla með
munaðarvöru lýstu því yfir í gær
að þau ætluðu að virða tilskipun
Gorbatsjovs að vettugi.,