Morgunblaðið - 06.02.1991, Síða 20

20
MORGUKBLADIÐ MIÐVIKÚDAGUR 6. Í’EIIRÚAR 1991
Hver var fyrirmynd-
in að Mónu Lísu?
St. Andrews. Frá Guðmundi Heiðari Frímannssyni, fréttaritara Mbrgunblaðsins.
MENN hefur leng'i langað til að Gioconda. Þessi mynd er sú
vita, hvort Leonardo da Vinci
hafði fyrirmynd að Mónu Lísu.
Tveir listfræðingar telja sig nú
geta svarað spurningunni.
Hið leyndardómsfulla og tor-
ræða bros Mónu Lísu hefur ögrað
aðdáendum þessarar myndar í- Lo-
uvre-safninu í París lengi. Vasari,
sem stundum er nefndur fyrsti list-
asöguhöfundur sögunnar, segir í
bók sinni, Listamannaævir, sem
kom út á fimmta áratug sextándu
aldarinnar og er eitt helsta heimild-
arrit um listamenn ítölsku endur-
reisnarinnar, að fyrirmynd Mónu
Lísu hafi verið Lísa,. eiginkona
Francesco del Gioconda, kaup-
manns í Flórens. En þetta var ta-
lið byggt á hreinum getgátum.
Listfræðingarnir, Janice Shell
og Grazioso Sironi, uppgötvuðu
nýlega í skjalasafni í Mflanóerfða-
skrá eins samstarfsmanna Leonar-
dos da Vincis, sem nefndur var
Salai, en hét fullu nafni Gian
Giacomo Caprotti di Oveno. Hann
lést árið 1524, fáeinum árum á
eftir da Vinci. Systur hans tvær
voru erfingjar hans, en gátu ekki
komið sér saman um, hvernig
skipta bæri arfinum. Ágreiningur-
inn varð að dómsmáli og í dóms-
skjölunum er listi yfir eigur Salais.
Ein myndin í eigu hans er nefnd
La honda, sem er stytting á La
sem
nú er nefnd Móna Lísa. Af þessu
vilja listfræðingarnir draga þá
ályktun, að myndin Móna Lísa sé
af Lísu Gioconda, einni af fegurð-
ardísum Flórens á tíma da Vincis,
að því er segir í sunnudagsblaðinu
The Observer nýlega.
Þessi uppgötvun þýðir, að mynd-
in var máluð um aldamótin 1500,
sem er u.þ.b. áratug fyrr en talið
hefur verið. Það virðist því, að
Móna Lísa hafi ekki bara verið til
í „huga hans, þessa vitskerta
manns“, eins og segir í kvæði
Kristjáns skálds frá Djúpalæk.

Vinafundir
Reuter
Margaret Thatcher fyrrum forsætisráðherra Bretlands dvelst nú í einkaerindum í Kaliforníu í Bandaríkjun-
um. Notaði hún m.a. tækifærið til að heilsa upp á gamlan vin, Ronald Reagan Bandaríkjaforseta. Urðu
það miklir fagnaðarfundir. Myndin var tekin við bókasafn í Los Angeles sem kennt er við Reagan.
Barátta Rússa gegn Sovétstjórninni:
Hóta aðgerðum verði höml-
ur á útvarpi ekki aflagðar
Moskvu. The Daily Telegraph, Reuter.
Auðæfi
Bretadrottn-
ingar auk-
ast um 25%
Lundúnum. The Daily Telegraph.
Einkaauðæfi Elísabetar Breta-
drottningar jukust um fjórðung
í fyrra samkvæmt könnun
breska tímaritsins Harpers and
Queen.
LEIÐTOGAR Rússlands með
Borís Jeltsín forseta í broddi
fylkingar mótmæltu í fyrradag
banni sovéskra yfirvalda við því
að rússneska útvarpið noti vin-
sælar rásir. Rússneska útvarpið
hefur skýrt frá atburðunum í
Eystrasaltsríkjunum með allt
öðrum hætti en sovésku ríkisfjöl-
miðlarnir og m.a. lýst því er her-
menn drápu 13 óvopnaða borg-
ara í Vilnius fyrir skömmu.
ðsamkvæmur sjálfum sér, fær um
að afbaka allt milli himins og jarð-
ar,“ sagði Golík í sjónvarpsviðtali.
Jeltsín hefur gagnrýnt Gorbatsjov
harðlega fyrir tilskipun hans um
að sovéski herinn skuli aðstoða við
löggæslu í stærstu borgum Sov-
étríkjanna og var Golík falið að
samhæfa störf hersins og lögregl-
unnar. Ólíklegt er að þessi ágrein-
ingur verði leystur með málamiðlun,
ef marka má ummæli Golíks.
Svo virðist sem sovésk stjórnvöld
hafi hafið herferð í sovéskum fjöl-
miðlum til að rægja og grafa undan
Jeltsín, sem er hættulegasti and-
stæðingur Gorbatsjovs. Pravda,
málgagn sovéska kommúnista-
flokksins, minntist til að mynda 60
ára afmælis Jeltsíns á sunnudag
með því að saka hann um svik við
rússnesku þjóðina.
Þá hefur öryggislögreglan KGB
sakað stjórn. Rússlands um aðild
að íjármálahneyksli. KGB byggir
ásakanir sínar á skjölum, sem tekin
voru af breskum fjármálamanni á
flugvellinum í Moskvu í janúar, og
segir þau sanna að rússneska
stjórnin hafi gert ólöglegan samn-
ing við breskt fyrirtæki. Aðstoðar-
forsætisráðherra Rússlands, sem
skrifaði undir samninginn, segir að
hann hafi verið löglegur, Gorbatsjov
hafi vitað um hann og KGB fari
með rangt mál.
Eignir drottningarinnar eru nú
metnar á 6,6 milljarða punda, rúm-
lega 700 milljarða ÍSK, og er hún
enn langauðugasta kona heims.
Eignir krúnunnar eru hér ekki tald-
ar með.
Tímaritið segir að verðmæti
eigna drottningar hafi aukist um
fjórðung vegna heppilegra fjárfest-
inga, einkum í skartgripum og
kappreiðahestum, sem hafa hækk-
að mjög í verði. Konurnar sem koma
næstar drottningu eru Johanna
Quandt, sem erfði þýsku BMW-bíla-
verksmiðjurnar (2,6 milljarðar
punda), og Imelda Marcos, ekkja
forseta Filippseyja (1,5 milljarðar
punda).
„Verði ekki fljótlega gert sam-
komulag um að Rússland fái í sínar
hendur eina af aðalrásum útvarps-
ins og sjónvarpsrás mun rússneska
stjórnin grípa til sérstakra ráðstaf-
ana til að vernda rétt sinn og skyldu
til að veita borgurunum upplýsing-
ar,“ sagði í yfirlýsingu rússneskra
stjórnvalda. I frétt sovésku TASS-
fréttastofunnar kom fram að ekki
var nánar útskýrt hvaða ráðstafan-
ir væri átt við.
Fjandskapur Sovétstjórnarinnar
og Jeltsíns gerist æ harðvítugri og
einn af helstu aðstoðarmönnum
Míkhaíls Gorbatsjovs Sovétforseta,
Júrí Golík, lýsti Jeltsín sem lygara
á sunnudag. „Hann er lygari og
Réttað í máli
Winnie Mandela
Jóhannesarborg. Reuter.
DÓMARI í máli Winnie Mandela, eigiftkonu blökkumannaleiðtogans
Nelsons Mandela, úrskurðaði í gær að krafa ákærðu um að málinu
yrði vísað frá vegna skorts á sönnunargögnum skyldi ekki tekin til
greina. Hins vegar var sækjanda gert að breyta ákæruskjalinu lítil-
lega til þess að ákærðu megi vera betur ljóst í hverju ákæran felst.
Var réttarhaldinu því frestað til næstkomandi mánudags.
Réttarhöldin hófust í Jóhannes-
arborg á mánudag. Lögmenn
Winnie kröfðust þess að málinu
yrði vísað frá vegna ónógra
sönnunargagna. Ríkissaksóknari
mótmælti því og vísaði dómari svo
kröfu ákærðu frá.
Winnie Mandela er ákærð ásamt
fjórum öðrum fyrir aðild að ráni
og illri meðferð á nokkrum ungum
drengjum sem tóku þátt í bar-
áttunni gegn aðskjlnaðarstefn-
unni, apartheid. Fjórmenningarn-
ir, sem eru úr hópi svonefndra líf-
varða Winnie Mandela, eru horfn-
ir.
Einn drengjánna, sem haldið
var í gísiingu á heimili Mandela,
fannst síðar látinn í skurði. Leið-
togi lífvarðanna var dæmdur til
dauða fyrir þátt sinn í morðinu
sem framið var fyrir tveim árum.
Taiið er að réttarhöldin geti staðið
í mánuð.
Pakistan og Afganistan;
ir stjórn ýmissa skæruliðahópa
er beqast gegn sljórn Naji-
bullah. Jóhannes Páll II páfi
hefur hvatt til þess að send verði
hjálpargögn til hörmungasvæð-
anna.
Talsmaður afgönsku stjórnar-
innar sagði að meira en 600 hús
hefðu eyðilagst í skjálftanum, sem
mældist 6,8 á Richters-kvarða, en
erfitt væri að meta tjónið ásvæðum
skæruliðanna. Allartöluryrðu fyrst
um sinn getgátur. Upptökin voru
um 200 km' norðvestur af pakis-
tönsku borginni Peshawar í Hindu
Kush-fjöllum. Mesta tjónið varð í
afganska héraðinu Badakshan og
landamærahéruðum Pakistans.
Um 550 manns voru flutt á
sjúkrahús í Pakistan og voru marg-
ir illa slasaðir eftir að hús höfðu
hrunið. Hjálparsveitir reyndu enn
að komast til skjálftasvæðanna er
síðast fréttist en samgöngur eru
mjög erfiðar í fjallahéruðunum og
óvenju mikil snjóalög hamla för. I
Afganistan eru það aftur á móti
úrhellisrigning og flóð sem valda
vandræðum í suðurhluta landsins
og einu norðurhéraðanna. Ná-
grannalandið Iran er einnig þjakað
af flóðum og hafa 30.000 manns
misst heimili sín af þessum völdum.
Moskvu, Kabúl, Kitawar, Páfagarði. Reuter.
JARÐSKJÁLFTI í afskekktum tjóni, að sögn embættismanna
fjallahéruðum Pakistans og Afg- ríkjanna. Afgönsk stjórnvöld
anistans sl. föstudag er talinn telja að um þúsund hafi farist í
hafa orðið 1.200 manns að fjör- héruðum sem eru að mestu und-
Rcuter
Winnie Mandela kemur til dómshússins í Jóhannesarborg í gær.
Ottast að 1200 hafi farist
í öflugum jarðskjálfta