Morgunblaðið - 16.04.1991, Blaðsíða 31

>91
°§i
re.
MbáHÍMBll&lÉ/ 1 í é! 1MíL'Í£Í91
Reuter
Jeltsín hyggst verja Gorbatsjov
Borís Jeltsín Rússlandsforseti sagði er hann ávarpaði fulltrúa jafnað-
armannaflokka á Evrópuþinginu í Strasbourg í Frakklandi í gær,
að hann myndi koma Míkhaíl Gorbatsjov Sovétforseta, höfuðandstæð-
ing sínum, til hjálpar ef sýnt þætti að honum væri hætta búin af
harðlínumönnum. A myndinni takast í hendur þau Jeltsín og Cather-
ine Lalumiere framkvæmdastjóri Evrópuráðsins.
Georgíumenn ótt-
ast sovéska herinn
París, Moskvu. Reuter.
YFIRVOLD í Georgíu óttast að sovéski herinn muni láta til skarar
skríða gegn sjálfstæðishreyfingu lýðveldsins meðan á Japansheim-
sókn Mikhaíls Gorbatsjovs Sovétforseta stendur, að því er Giorgui
Khochtaria, utanríkisraðherra Georgíu, sagði á blaðamannafundi í
París í gær.
„Við þurfum að sæta stöðugri
ógnun af hálfu hersins. Við höfum
reynsluna af því hvernig hann hefur
notað tækifærið þegar Gorbatsjov
hefur verið fjarverandi. Forsetinn
mun svo skjóta sér á bak við að
herinn hafí látið til skarar skríða
án sinnar vitneskju," sagði Khoc-
htaria. Hann skírskotaði til þess
hvernig Gorbatsjov hefði reynt að
þvo hendur sínar af ofbeldisverkum
Rauða hersins í Eystrasaltsríkjun-
um í janúar. Einnig hefðu hersveit-
ir drepið 20 óbreytta borgara í Tí-
flis í fyrra er Gorþatsjov var í heim-
sókn í Bretlandi.
Spenna fer vaxandi í Sovétríkj-
unum vegna versnandi efnahags-
ástands og vinnudeilna. Verkalýðs-
leiðtogar í borginni Minsk í Hvíta-
Rússlandi funduðu í gær með helstu
embættismönnum borgarinnar en
þeir hafa ákveðið að fresta verkföll-
um um viku meðan viðræður fara
fram við yfirvöld um pólitískar kröf-
ur þeirra og launahækkanir. Ein
helsta krafa þeirra er að Gorbatsjov
segi af sér. „Við erum tilbúnir að
fylgja þessum kröfum til hins ýtr-
asta með verkföllum," var haft eft-
ir talsmanni málmsteypumanna í
Minsk.
Um 20.000 námamenn fóru í
kröfugöngu í borginni Donetsk í
Úkraínu í gær og skoruðu á Gorb-
atsjov að segja af sér. Vegna verk-
falla liggur vinna niðri í 65% kola-
náma á Kuzbass-svæðinu í Síberíu,
stærsta kolavinnslusvæði Sovétríkj-
anna, og með hveijum deginum sem
líður aukast líkur á því að loka
verði stórum iðjuverum í Úralfjöll-
um og Síberíu vegna kolaskorts.
Endurreisnar- og þróunarbanki Evrópu tekinn til starfa:
Á að stuðla að markaðsbú-
skap og lýðræði í A-Evrópu
London. Reuter.
ENDURREISNAR- og þróunar-
banki Evrópu tók fortnlega til
starfa í gær en verkefni hans er
tvíþætt, annars vegar að auð-
velda Austur-Evrópuríkjunum
að taka upp vestrænt markað-
skerfi í stað miðstýrðs áætlunar-
búskapar og hins vegar að styðja
og styrkja lýðræðislega þróun í
austurvegi. Hér er því um að
ræða einu alþjóðlegu banka-
stofnunina, sem hefur ákveðin,
pólitísk markmið að leiðarljósi.
Fjörutíu ríki í austri og vestri
og tvær alþjóðastofnanir standa
að bankanum og er stofnfé hans
10 milljarðar ECU eða 730 millj-
arðar ísl. kr. Er hlutur Banda-
ríkjanna mestur, 10%, Sovét-
manna 6% en Islendingar hafa
skrifað sig fyrir 0,1% hlutafjár.
Francois Mitterrand Frakklands-
forseti hreyfði fyrst hugmyndinni
um stofnun bankans fyrir hálfu
öðru ári og fyrsti stjómarformaður
hans er Jacques Attali, fyrrum ráð-
gjafí Mitterrands. Eru höfuðstöðv-
arnar í London og fastir starfsmenn
80 talsins. Eru markmið hans þau
að útvega tæknilega aðstoð og
þjálfun í vestrænum markaðshátt-
um; að búa í haginn fyrir öflugan
einkarekstur; að fjármagna endur-
skipulagningu hins opinbera kerfis
í Austur-Evrópu (til opinbera geir-
ans mega þó ekki fara meira en
40% af útlánum bankans); að auð-
velda einkavæðingu opinberra
fyrirtækja og stuðla að aukinni
umhverfisvernd.
Ágreiningur um fjármögnun
Vegna opnunar bankans eru
þjóðarleiðtogar og aðrir frammá-
menn fjölmargra ríkja saman
komnir í London en þrátt fyrir
veisluhöld og vináttumál fer það
ekki leynt, að mikill ágreiningur er
með leiðtogum helstu iðnríkjanna.
Uppbyggingin í Miðausturlöndum
og endurreisnin í Austur-Evrópu
mun kosta hundruð milljarða doll-
ara og þeir peningar liggja ekki á
lausu. Þjóðveijar leggja áherslu á,
að þeir séu ekki nein ótæmandi
auðsuppspretta og hafí enda nóg á
sinni könnu, og Japanir eru tregir
til að leggja mikið af mörkum. Er
Bandaríkjastjórn sérstaklega óá-
nægð með afstöðu Japana, jafnt
hvað varðar málefni bankans og
framlag þeirra til Persaflóastríðs-
ins. Var það upphaflega níu millj-
arðar dollara en skráð í jenum og
hefur síðan lækkað um 600 milljón-
ir dollara vegna lægra gengis á jen-
inu. Þrátt fyrir þetta er búist við,
að fulltrúar iðnríkjanna, sjö-ríkja-
hópsins, Bandaríkjanna, Bretlands,
Japans, Frakklands, Þýskalknds,
Kanada og Ítalíu, muni ná saman
um bjartsýna yfirlýsingu um fram-
tíð bankans.
Hlutur íslands 730 millj.
Eins og fyrr segir er hlutur ís-
lendinga í Endurreisnar- og þróun-
arbanka Evrópu 0,1% en það svarar
til 10 milljóna ECU eða 730 millj-
óna ísl. kr. Verða 30% hlutafjárins
greidd með jöfnum afborgunum á
næstu fimm árum en ósamið er um
framhaldið. Jón Sigurðsson við-
skiptaráðherra er fulltrúi íslendinga
í þankastjórninni og flutti hann
ávarp á stofnfundinum í gær. Vara-
maður hans er Björn Friðfínnsson.
Þá verður Halldór Kristjánsson hag-
fræðingur og starfsmaður í iðnaðar-
ráðuneytinu einn af föstum starfs-
mönnum bankans. Voru þeir þrír
og fleiri fulltrúar íslenskra stjórn-
valda viðstaddir vígslu bankans í
London í gær.
■ MOSKVU - Þing Sovétlýð-
veldisins Georgíu kaus á sunnudag
Zvind Gamsakhurdia forseta lands-
ins en hann gegndi áður starfi þing-
forseta. Stefnt er að þjóðkjöri til
embættisins 26 maí. Gamsakhurdia
er 52 ára gamall, leggur áherslu á
þjóðrækni og stefnir að fullu sjálf-
stæði ríkisins frá Sovétríkjunum.
Hann hefur barist gegn'kommúnist-
um frá því á sjötta áratugnum.
Völd embættisins, sem áður var
nánast tyllistaða, verða stóraukin
svo að forsetinn fer með mikilvæg-
ustu hluta framkvæmdavaldsins.
■ RÓM- Stjórnmálamenn úr
jafnt hægri- serri vinstriflokkum
virðast ekki telja að ný ríkisstjórn
Giulios Andreottis, hin fimmtug-
asta á Italíu frá stríðslokum, verði
langlíf. Repúblikanar, sem ætluðu
að taka þátt í samsteypustjórninni,
hættu við á síðustu stundu er þeir
fengu ekki þau ráðuneyti sem þeir
fóru fram á en stjórnarflokkarnir
hafa þó enn meirihluta.
■ MOSKVU- Sovétmenn
munu hætta allri aðstoð og sam-
vinnu við Norður-Kóreumenn í
kjarnorkumálum nema hinir síðar-
nefndu leyfi að Alþjóðakjarnorku-
málastofnunin (IAEA) fái að
kynna sér tilraunastöðvar í landinu,
að sögn háttsetts, sovésks vísinda-
manns. Bandaríkin, Suður-Kórea
og Japan telja hættu á að tilrauna-
stöðvarnar séu aðeins skálkaskjól
fyrir tilraunir með kjarnorkuvopn.
■ London- Breska útvarpið,
BBC, skýrði frá því að sendingar
sjónvarpsrásar heimsþjónustu
útvarpsins hefðu hafist í gær. Um
milljón Evrópumanna getur nú náð
sendingunum en BBC vonar að
hægt verði að ná þeim um mestall-
an heim árið 1993. Greitt er
áskriftargjald fyrir þjónustuna
sem varir 18 stundir á sólarhring
á virkum dögum, 12 stundir um
helgar. Sendar eru út fréttir og
úrval af efni sjónvarps BBC í Bret-
landi.
■ Brussel- Atlantshafsband-
alagið (NATO) hyggst leggja niður
mörg hundruð störf í hernaðarleg-
um stjórnstöðvum víðs vegar um
Evrópu á næstu tveim árum vegna
endaloka kalda stríðsins. Talsmaður
herstjórnar bandalagsins í Belgíu,
SHAPE, sagði að fækkunin næmi
tíu af hundraði í helstu stöðvunum
Mjúku og hörðu málin reifuð
Opinn stjórnmálafundur
Hverfafélög sjálfstæðismanna í Langholts- og Laugarneshverfum halda opinn fund í kosn-
ingaskrifstofu sjálfstæðismanna í Laugarneshverfí, Borgartúni 31 (Sindrahúsið), miðviku-
daginn 17. apríl kl. 20.30.
Húsið opnað kl. 20.00.
Gestir fundarins verða tveir af frambjóðend-
um flokksins í Reykjavík, þau Lára Margrét
Ragnarsdóttir og Björn Bjarnason.
Efni fundarins:
Tríóið „Lipstick Lovers“ leikur mæðutónlist (blues) frá kl. 20.00-20.30
Flokkurinn og íjölskyldan: Lára Margrét Ragnarsdóttir.
Utanríkismál í nútíð og framtíð: Björn Bjarnason.
Frjálsar fyrirspurnir.
Kaffíveitingar
Fundarstjóri: Axel Eiríksson.
Nú styttist í kosningar. Kynnið ykkur málin.
Með von um að sem flestir sjái sér fært að mæta.
xlL
FRELSI OG
MANNÚÐ
KOSNINGASTJORNIR
LANGHOLTS- OG
L AU G ARNESHV ERF A