Morgunblaðið - 14.05.1991, Qupperneq 28

i
i
I
i
I
i
I
I
I
I
í
I
28______________________________________ MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 14. MAÍ 1991

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Árvakur, Reykjavík
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guðmundsson,
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar: Aðal-
stræti 6, sími 691111. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 691122. Áskriftar-
gjald 1100 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 100 kr. eintakið.
r
Einkavæðing
ríkisfyrirtækja
Hin nýja ríkisstjórn Davíðs
Oddssonar vinnur nú hörð-
um höndum að því að ná tökum
á ríkisfjármálum og koma bönd-
um á þau, sem er alger forsenda
þess að jarðvegur verði fyrir því
meðal launþega að endurnýja
þjóðarsattarsamninga næsta
haust. í samtali við Morgunblaðið
í fyrradag lagði Friðrik Sophus-
son, fjármálaráðherra, sérstaka
áherzlu á einkavæðingu ríkisfyr-
irtækja.
Töluverðar umræður urðu um
slíka einkavæðingu opinberra
fyrirtækja snemma á ferli þeirrar
ríkisstjómar Sjálfstæðisflokks og
Framsóknarflokks, sem sat á ár-
unum 1983 til 1987. Albert Guð-
mundsson, þáverandi fjármála-
ráðherra, hreyfði slíkum hug-
myndum opinberlega og hafði
frumkvæði um sölu á eignarhluta
ríkisins í ákveðnum fyrirtækjum
en það var ekki síður Sverrir
Hermannsson, þáverandi iðnað-
arráðherra, sem beitti sér fyrir
sölu fyrirtækja í ríkiseigu.
Ummæli Friðriks Sophusson-
ar, ijármálaráðherra, í viðtali við
Morgunblaðið sl. sunnudag sýna,
að ráðherrann hefur fullan hug
á að taka til hendi þar sem frá
var horfið á sínum tíma. í samtal-
inu sagði fjármálaráðherra m.a.:
„Það er vissulega hægt að selja
mörg ríkisfyrirtæki, einkum
ríkisrekin atvinnufyrirtæki, sem
keppa við önnur einkafyrirtæki.
Það hefur verið nefnt að selja
banka, prentsmiðju, sements-
verksmiðju, síldarverksmiðju,
áburðarverksmiðju og jafnvel
mætti hugsa sér að einkavæða
þætti úr Áfengis- og tóbaksverzl-
uninni. Ríkið mundi eftir sem
áður taka inn tekjur af tollum
og sjá til þess, að þær væru þær
sömu og verið hefur. En nýmæli
væri, að menn gætu á grundvelli
strangra reglna bæði flutt inn
og verzlað með áfengi. Ég held,
að þetta gæti jafnvel bætt um-
gengni við áfengi. Það á að um-
gangast vín með tilhlýðilegri virð-
ingu, en íslenzka ríkið hefur hing-
að til lagt upp úr því að selja sem
mest, rétt eins og þegar bændur
gefa á garðann.“
Þá ræddi fjármálaráðherra í
viðtali við Morgunblaðið um
nauðsyn þess að koma ýmsum
rekstrarverkefnum frá ríkinu til
einkaaðila og sagði m.a.: „Frá
rekstrarlegu sjónarmiði er talið
heppilegra, að einkaaðilar fremur
en opinberir aðilar annist ýmis
verkefni, jafnvel þótt opinberir
aðilar greiði kostnaðinn að fullu.
Það er hugsanlegt, að ríkið bjóði
út ákveðna starfsemi en standi
undir kostnaðinum og hafi eftir-
lit með verkinu. Það er til dæmis
vel hugsanlegt, að áhugasamur
hópur taki að sér rekstur skóla,
svo framarlega, sem kröfum um
árangur og gæði er fylgt eftir.“
Það er full ástæða til þess að
taka undir þau sjónarmið, sem
Friðrik Sophusson, fjármálaráð-
herra, setur hér fram. Ekkert
þeirra fyrirtækja, sem hann nefn-
ir á að vera útilokað frá sölu.
Hugmyndir hans um einkavæð-
ingu ákveðinna þátta í rekstri
Áfengis- og tóbaksverzlunarinn-
ar eru forvitnilegar. Fjármálaráð-
herra tekur undir þær skoðanir,
sem Morgunblaðið hefur sett
fram varðandi sölu á ríkisbönkum
að setja þurfi ákveðnar reglur til
þess að takmarka eignaraðild ein-
staklinga, fyrirtækja, samtaka
eða sjóða við ákveðinn hlut í
bönkum er hann segir: „Það er
hægt að setja reglur um það,
hveijum eigi að selja og hve mik-
ið kemur í hvers hlut.“
Það skiptir ákaflega miklu
máli, hvernig staðið er að sölu
ríkisfyrirtækja. Deilurnar um
sölu Olafs Ragnars Grímssonar á
hlut í sjávarútvegsfyrirtæki í
Siglufirði sýna það ekki sízt. Um
þetta efni sagði Friðrik Sophus-
son í samtalinu við Morgunblaðið:
„Salan fer væntanlega fram hjá
þeim fyrirtækjum, sem þegar
hafa hazlað sér völl á þessum
vettvangi og eru með sérfræð-
inga í sölu hlutabréfa.“ Hér lýsir
fjármálaráðherra svipuðum sjón-
armiðum og Morgunblaðið setti
fram í umræðum um sölu fyrir-
tækisins í Siglufirði.
Það var skaði, að ekki skyldi
verða framhald á þeirri einka-
væðingu opinberra fyrirtækja,
sem hófst í tíð ríkisstjórnar Sjálf-
stæðisflokks og Framsóknar-
flokks á árunum 1983 til 1987.
Nú er bersýnilega að komast ný
hreyfing á umræður um einka-
væðingu, sem m.a. er til umfjöll-
unar á aðalfundi Vinnuveitenda-
sambands íslands í dag. Fyrr á
þessu ári hreyfði Víglundur Þor-
steinsson, þáverandi formaður
Félags ísl. iðnrekenda, hugmynd-
um um einkavæðingu orkufyrir-
tækja og aðrir hafa bent á marg-
víslega möguleika á einkavæð-
ingu fyrirtækja í eigu sveitarfé-
laga, bæði Reykjavíkurborgar og
annarra sveitarfélaga.
Einkavæðingin hefur nú stuðn-
ing þeirra, sem halda um stjórn-
völinn og verður þess vegna
væntanlega að veruleika í marg-
víslegum myndum á næstu miss-
erum. Það er sérstakt fagnaðar-
efni, auk þess, sem það mun
greiða fyrir úrlausn á Ijárhags-
vanda hins opinbera.
Forseti íslands, frú Vigdís Finnbogadóttir, og biskup fslands, herra Ólafur Skúlason, ganga fyrir þingheim
hafnarinnar í Alþingishúsinu.
Tuttugu og fímm nýi
menn taka sæti á þir
NÝKJÖRIÐ Alþingi var sett í gær að lokinni guðsþjónustu í Dómkirkj-
unni. Sr. Geir Waage prestur í Reykholti predikaði og lagði m.a. út
af orðum Péturs postula: „Sá sem þjónustu hefur skal þjóna eftir
þeim mætti sem Guð gefur.“
Þingið sem sett var í gær er 114.
löggjafarþing síðan Alþingi var end-
urreist. Tuttugu og fímm þingmenn
sem nú taka sæti á nýkjörnu þingi
áttu ekki sæti á síðasta kjörtímabili
en þrír þessara hafa setið áður á
þingi.
Setning Alþingis var með hefð-
bundnum hætti. Forseti íslands,
Vigdís Finnbogadóttir, og herra
Ólafur Skúlason biskup gengu fyrir
þingheimi til kirkju þar sem þing-
menn hlýddu á guðsþjónustu ásamt
helstu embættismönnum, starfsfólki
Alþingis og sendimönnum erlendra
ríkja. Sr. Geir Waage prestur í Reyk-
holti predikaði. Kennimaður brýndi
m.a. fyrir þingmönnum og lands-
mönnum öllum að hafa vara gegn
því að dæma of hart orð og athafn-
ir. Þessi hætta kæmi ekki hvað síst
fram í því að hafa opinbera flokka-
drætti um stjórnmálin og rækta inn
í þann flokkadrátt hagsmunagæslu
og erfðafjandskap. Sr. Geir minnti
áheyrendur á gildi íslenskrar þjóð-
menningar og varðveislu hennar.
Hlutverk þingmanna væri að móta
úr arfi fortíðar og nútíðar áþreifan-
lega framtíð. — Þó ekki þannig að
þeir ættu að hafa vit fyrir þjóðinni,
— heldur sem góðra ráðsmanna
væri háttur í ráði með þjóðinni.
Að guðsþjónustu lokinni var
gengið til þingsalar. Þar setti for-
seti íslands, Vigdís Finnbogadóttir,
Alþingi samkvæmt forsetabréfi dag-
settu 3. maí. Forseti sagði þetta þing
marka þau tímamót að þinghald
hæfist að nýafstöðnum kosningum
ogtil starfa tækju nú fleiri nýir þing-
menn en áður hafa verið á nýkjörnu
þingi. Á þeirri vegferð nytu þeir
trausts liðsinnis þeirra mörgu sem
um árabil hefðu sinnt fyrir þjóðar-
hag verkefnum þessarar virðule-
gustu stofnunar hins íslenska lýð-
veldis.
Forseti lýðveldis minnti á að Iand,
þjóð og sameiginlegar minningar á
einni tungu; fortíð og nútíð samofin
í eitt, væru hornsteinar framtíðar. Á
þingmenn væri lögð sú ábyrgð að
Forsætií
stefnun
DAVÍÐ Oddsson forsætisráðherra
þriðjudaginn að viku liðinni. Hann
um hana á föstudaginn kemur, ei
kröfu að forsætisráðherra flytti þ
yrðu umræður. Forsætisráðherra
orða tilkynningu, í Ijósi þess að i
með afmarkaða dagskrá.
“Það segir reyndar í lögum að
leggja beri fram stefnuskrárræðu
innan hálfs mánaðar frá því að þing
kemur saman, en það er viðurkennt
að þar er átt við hefðbundið þing
sem kemur saman að hausti, en
ekki takmarkað aukaþing sem
stendur í stuttan tíma og er um
Séra Geir
Waage í
Reykholti
prédikar við
messu í Dóm-
kirkjunni
áður en Al-
þingi var sett
í gær.
Morgunblaðið/Þorkell