Morgunblaðið - 07.06.1991, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 7. JÚNÍ 1991
Skuldir bæjarsjóðs Hafnar-
fjarðar sjöfaldast á 5 árum
- afleiðingar stjórnarforystu Alþýðuflokksins komnar í ljós
eftirÞorgils Ottar
Mathiesen
Ár er nú liðið síðan sveitarstjórn-
arkosningar fóru fram. Á þeim tíma
hefur Hafnfirðingum verið að birtast
enn betur afleiðingar stjórnar vinstri
meirihluta Alþýðuflokks og Alþýðu-
bandalags kjörtímabilið 1986-90, og
nú meirihlutastjórnar Alþýðuflokks
frá síðustu kosningum. Fyrir kosn-
ingarnar 1990 vöruðu sjálfstæðis-
menn við þeirri gífurlegri skuldasöfn-
un sem átt hafði sér stað 1986-90.
Vinstri meirihlutinn neitaði að viður-
kenna staðreyndir og ásakaði Sjálf-
stæðisflokkinn um ófrægingarher-
ferð. En hvað hefur síðan komið á
daginn? Á síðasta ári jukust skuldir
Hafnaríjarðarbæjar um 436 millj.kr.
og voru 1.435 millj.kr. í árslok 1990
samkvæmt framlögðum ársreikningi
bæjarsjóðs Hafnarfjarðar fyrir árið
1990. Skuldir bæjarsjóðs 1986, þeg-
ar vinstri meirihlutinn tók við, voru
196 millj.kr. á verðlagi í árslok 1990.
Með öðrum orðum hafa skuldir Hafn-
arfjarðarbæjar sjöfaldast að raun-
virði á 5 árum.
Meirihlutinn hreykti sér af því
fyrir kosningar hversu framkvæmdir
hefðu verið miklar. Við sjálfstæðis-
menn bentum ítrekað á að fram-
kvæmdir einar sér segja ekki alla
söguna. Það er ekki sama hvernig
að framkvæmdum er staðið, hvaða
leiðir eru valdar og hvernig íjár-
mögnun er hagað. Þær framkvæmd-
ir sem eiga sér stað fyrir fjárrhagn
sem tekið er að láni minnka fram-
kvæmdir næsta árs eða þau ár sem
lánið er endurgreitt. Til viðbótar
þarf að greiða vexti og verðbætur
af láninu þannig að framkvæmdafé
framtíðar minnkar enn frekar. Vissu-
lega er stundum skynsamlegt og
nauðsynlegt að taka lán, en lántökur
mega aldrei vera það miklar að þær
verði til þess að koma niður á eðlileg-
um rekstri eins bæjarfélags, eins og
nú hefur átt sér stað í Hafnarfirði.
í dag er ^svo komið að meirihluti
Alþýðuflokksins í bæjarstjórn Hafn-
arfjarðar telur sér ekki fært að vinna
sig út úr þessum vanda nema með
stórfelldum samdrætti í þjónustu við
bæjarbúa.
Ástæður fyrir þeirri stöðu sem
Hafnarljarðarbær er kominn í má
rekja til óskipulagðra vinnubragða
meirihluta bæjarstjórnar. Við þekkj-
um dæmi um framkvæmdir sem áttu
að kosta 1.980 þúsund, en kostuðu
þegar upp var staðið 19.800 þúsund,
þ.e. tífalt meira. Annað dæmi er um
framkvæmd þar sem kostnaður var
áætlaður 15 millj. kr., en reyndist
47 millj.kr. þegar. upp var staðið.
Ástæður voru einfaldlega léleg
Skuldir bæjarsjófis
Hafnarfjaröar
(Vcrölag I árslok 1990)
1.500
1.000
500
0

•
-p £)— „
15/6 1986 31/121990
Ár
stjórnun og óskipulögð vinnubrögð.
Þetta staðfestir best hversu fjár-
hagsáætlanir vinstri méirihlutans
hafa hvað eftir annað farið algjörlega
úr böndum. Til þess má rekja að
stórum hiuta lántökur bæjarsjóðs
Hafnarfjarðar.
Þegar ijárhagsáætlun Hafnar-
fjarðarbæjar fyrir árið 1991var lögð
fram var mörgum brugðið, ekki hvað
síst þeim alþýðuflokksmönnum sem
staðið höfðu í þeirri trú að allt væri
í stakasta lagi. Bæjarstjórinn þeirra
hafði marg ítrekað sagt, að fjárhags-
staða Hafnarfjarðar væri „afspyrnu-
sterk“. Annað kom heldur betur á
daginn. Meirihluti Alþýðuflokks og
Alþýðubandalags . lýsti yfir fyrir
kosningar, að á árinu 1990 yrði
hægt á öllum framkvæmdum til þess
að skapa svigrúm fyrir greiðslu lána
og áframhaldandi uppbyggingu. Það
skaut því dálítið skökku við, þegar
lögð var fram fjárhagsáætlun fyrir
„Afleiðingar forystu
Alþýðuflokksins:
V atns veitufram-
kvæmdum vikið til hlið-
ar. Rekstur Ahalda-
hússins dreg-inn saman.
Félagsleg þjónusta
minnkuð verulega.
Fjárveiting Vinnuskól-
ans lækkuð um 13 m.kr.
Nauðsynlegu viðhaldi
fasteigna ekki sinnt.
Fargjaldastyrkur
námsmanna stórlækk-
aður. Verklegar fram-
kvæmdir nánast eng-
ar.“
1991 þar sem um var að ræða stór-
felldan samdrátt á öllum sviðum
þjónustu við bæjarbúa. Þetta kom
sjálfstæðismönnum ekki á óvart sem
höfðu ítrekað varað við þeim afleið-
ingum sem stórfelld skuldasöfnun
gæti haft í för með sér hjá bæjar-
sjóði Hafnarfjarðar. Til þess að bæta
Þorgils Óttar Mathiesen
gráu ofan á svart lagði meirihluti
Aljjýðuflokksins fram áætlun sem er
íjárri öllum raunveruleika og ekki
byggð á neinum forsendum heldur
tölur gripnar úr lausu iofti.
Afleiðingar forystu Alþýðuflokksins:
* Vatnsveituframkvæmdum vikið til
hliðar.
Eru námsmenn afætur?
eftir Guðmund
*
Tómas Arnason
Ný stjórn hefur tekið við völdum,
sjálfstæðismenn sitja í mennta- og
íjármálaráðuneytinu, og námslánin
hafa verið lækkuð um 16,7 prósent.
Viðbrögð manna eru misjöfn. Sum-
um finnst þetta ágætt. Sumir segja
að námslánin.séu allt of há, að þau
hundruð milljóna sem lánasjóðurinn
lánar út á hveiju ári séu þungur
baggi á þjóðinni. Aðrir segja náms-
•menn hafa haft það of gott í gegnum
tíðina, og minna á kynslóðir áttunda
áratugarins, sem vegna verðbólgub-
álsins þurftu ekki að borga lánin til
baka. Enn aðrir taka undir með
Steingrími Ara Arasyni, nýskipuðum
fulltrúa sjálfstæðismanna í Lánasjóði
íslenskra námsmanna, þegar hann
segir lánin það há að þau beinlínis
spilli námsmönnum. Þau venji náms-
menn við miklu betri lífskjör en þeir
fengju á hinum almenna vinnumark-
aði.
En hver eru kjör íslenskra
námsmanna?
í gegnum tíðina hefur þeirri meg-
inreglu verið fylgt að íslenskir stúd-
entar búi við jafnrétti til náms. Þetta
þýðir að þeir geti stundað háskóla-
nám án þess að foreldrar þeirra eða
aðstandendur sjái fyrir þeim, enda
fer fjarri að allir námsmenn eigi fjár-
sterka bakhjarla. í þessu skyni var
reiknaður út framfærslugrunnur,
sem miðast við að námsmaðurinn
sjái algjörlega fyrir sér sjálfur. í dag
er þessi grunnur u.þ.b. 55.000 kr.
Sumir hafa fullyrt að 55.000 krónur
á mánuði sé of mikið, því námsmenn
fái hærri lán en sem nemur launum
nokkurra lágtekjuhópa. En lítum
nánar á þennan samanburð:
I fyrsta lagi er vissulega rétt að
sumt lágtekjufólk fær minna en
55.000 króna dagvinnulaun. Það lifir
hirts vegar enginn af slíkum launum,
og jafnvel laun upp á 55.000 krónur
eru ekki nægjanleg til að halda sér
á floti. Þetta vita allir sem reynt
hafa að lifa á 55.000 krónum á
mánuði. En hvemig fer láglaunafólk-
ið að? Jú, það sýnir af sér dugnað
og hörku og vinnur gegndarlausa
yfirvinnu. Það er yfirvinnan sem
gerir því kleift að auka ijárráð sín
og lifa af laununum. En hvaða mögu-
leika hafa námsmenn á að auka fjár-
„Með þessu er gert ráð
fyrir að allir reykvískir
háskólanemar eigi
nógu efnaða foreldra til
að þeir geti haldið þeim
uppi með fæði og hús-
næði.“
ráð sín? Sama sem enga. Reglur lán-
asjóðsins kveða nefnilega á um að
allar tekjur námsmannsins umfram
þessar 55.000 krónur skuli draga af
námslánunum að þremur íjórðu.
Þetta þýðir að af hveijum 100 krón-
um sem námsmanni tekst að öngla
saman með aukavinnu eru 75 krónur
dregnar af lánunum hans. Til þess
að auka íjárráð sín frá 55.000 upp
í 65.000 krónur á mánuði þarf náms-
maður því að vinna sér inn 40.000
krónur á mánuði með námi. í annan
stað ber að getá þess að námsmenn
skuldbinda sig til að greiða þau til
baka. Islendingar hafa sérstöðu í
þessum efnum, því í flestum ná-
grannalöndum okkar, svo sem á
Noi'ðuriöndum og í Bretlandi, veita
<•>»■«00
\feiðivörur við allra hæfi
Sértu að hugleiða að bæta við eða
endurnýja veiðibúnað þinn, skaltu
kynna þér hið góða úrval Abu Garcia
veiðivara. Það ætti að tryggja að þú
finnir búnað sem hæfir þér.
Abu Garcia hefur í áratugi verið
leiðandi í tækniþróun veiðibúnaðar.
Það kemur meðal annars fram í
aukinni notkun á sérlega sterkum
en fisléttum efnum eins og t.d. grafiti í
veiðihjól. Þetta, ásamt góðri hönnun
og útfærslu í smæstu atriðum gerir
Abu Garcia að eftirsóttum veiðivör-
um, enda einstaklega öruggar og
þægilegar í notkun.
Hatnarstræti 5, símar 16760 og 14800
Opið til kl. 20 föstudoga
Opið fró kl. 10-16 laugordaga og sunnudaga
Guðmundur Tómas Árnason
stjórnvöld námsmönnum ríflega
styrki, annaðhvort samhliða lánun-
um, eða í stað þeirra. í Danmörku
fá námsmenn t.d. 30.000 kr. styrk
á mánuði. Á íslandi borga námsmenn
hins vegar hveija krónu til baka.
Af þessu má sjá að samanburður á
námsmönnum og launafólki er ekki
raunhæfur, og til lítils að reyna að
etja þessum hópum saman, eins og
reynt hefur verið, t.a.m. af Stein-
grími Ara Arasyni.
Það er síðan efni í aðra og lengri
grein hvað íjárfesting í menntun
þjóðarinnar er góð Ijárfesting, og
hvað þjóðir þar sem menntunarstig
er hátt njóta mikils góðs af því,
bæði efnahagslega og menningar-
lega.
Eftir skerðingu
En nú á að skera niður. Fram-
færslugrunnur námsmanna lækkar í
46.000 krónur á mánuði, eða um
16,7 prósent. Enn er unnið gegn
sjálfsbjargarviðleitni námsmanna, að
þessu sinni eru 50 af hvetjum 100
krónum sem námsmaðurinn vinnur
sér inn dregnar af láninu. Þetta þýð-
ir að námsmaður sem vill auka ráð-
stöfunarfé sitt í 65.000 krónur þarf
að vinna sér inn 38.000 krónur á
mánuði, jafnfram því sem hann
stundar fullt nám. Þeim mikla fjölda
námsmanna sem ekki eiga kost á
vinnu með námi er hins vegar gert
að láta 46.000 kr. duga fyrir húsa-
leigu, fæði, hita og rafmagni, ferða-
kostnaði o.s.frv.
Önnur athyglisverð breyting gerir
ráð fyrir að námsmenn, sem eiga
foreldra á námsstað, geti allir sem
ERTU MEÐ SKALLA?
HÁRVANDAMÁL?
. Aðrir sætta sig ekki við það!
Af hverju skyldir þú gera það?
Fáðu aftur þitt eigið hór, sem vex eðlilega
Sársaukalaus meðferð
Meðferðin er stutt (1 dagur)
Skv. ströngustu kröfum banda-
rískra og þýskra staðla
Framkvæmd undir eftirliti og stjórn
sérmenntaðra lækna
Upplýsingar hjá EURO CLINIC Ltd.
Ráðgjafastöð, Neðstutröð 8, Póshólf 111,
202 Kópavogi - Sími 91-641923
á kvöldin - Sími 91-642319.