Morgunblaðið - 07.06.1991, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 7. JÚNÍ 1991
Hvað segja þejr lim aðgerðir ríkisstj órnarinnar í fiskeldismálum?
Sverrir Hermannsson
bankastjóri
Landsbankans:
Tap bankans
um milljarður
króna
SVERRIR Hermannsson, banka-
stjóri Landsbankans, segir fyrir-
sjáanlegt að tap bankans vegna
fiskeldis verði um einn milljarð-
ur króna, en alls hefur bankinn
lánað 1,2 millj-
arða í afurða-
og rekstrarlán
til fiskeldisfyr-
irtækja.
„Bankinn lítur
á þetta sem tap-
að fé að megin-
hluta til, en þetta
var rakin vitfirr-
ing út í gegn og
það sýnir sig. Tap okkar getur
vafalaust nálgast milljarð króna,
og bankinn er viðbúinn því að verða
fyrir slíku tapi. Hann er nógu sterk
stofnun til að þoia það, en það er
grátlegt að sjá eftir slíkum pening-
um á gullæðisbálið,“ sagði Sverrir.
Friðrik Sigiirðs-
son, ÍSNÓ:
Verið að
hengja bak-
ara fyrir smið
Afstaða fjármálaráðherra gjör-
samlega óábyrg „ÞAÐ sem í
skýrslunni stendur er samantekt
á áður vituðum staðreyndum, en
við fiskeldismenn erum þó ekki
sammála þeim
ályktunum sem
höfundur henn-
ar dregur út frá
þeirri sam-
antekt,“ sagði
Friðrik Sig-
urðsson, fram-
kvæmdastjóri
ÍSNÓ hf., og
stjórnarmaður í
Landssambandi fiskeldis- og
hafbeitarstöðva. Hann sagði að
á vissan hátt væri verið að
hengja bakara fyrir smið þegar
talað væri um heildarfjárbind-
ingu og yfirvofandi gjaldþrot í
fiskeldi upp á 8 milljarða. „Menn
mega ekki gleyma þvi að 4 millj-
arðar eru þegar tapaðir í gjald-
þrotum stórra fyrirtækja. Þeir
sem hafa þraukað hingað til eru
því að súpa seyðið af þessum
stóru gjaldþrotum sem þegar
eru orðin.“
Friðrik sagði að fiskeldismenn
væru vissulega ánægðir með að
ríkisstjómin hefði greint frá því
hvaða aðgerðir hún boðar varðandi
greinina, en þeim þætti þær að-
gerðir þó vera harla lítilfjörlegar.
I fyrsta lagi væru þær 300 milljón-
ir sem ætlaðar væru til að viðhalda
þróunarstarfi með rekstri nokkurra
fískeldisstöðva tiltölulega litlir fjár-
munir, sem ekki myndu nýtast
nema örfáum aðilum, og í öðru
lagi væri ekkert kveðið á um að
nokkur áform væru um að virkja
ábyrgðardeild fiskeldislána meira
en orðið er þar sem deildin hefði
ekki fullnýtt þær heimildir sem hún
hefur í lögum.
„Það hefur greinilega orðið gíf-
urleg stefnubreyting hjá þing-
mönnum Sjálfstæðisflokksins, og
við erum mjög hissa á því að slæm
staða fískeldis sé að koma forráða-
mönnum flokksins á óvart um þess-
ar mundir. Þannig er afstaða Frið-
riks Sophussonar fjármálaráðherra
gjörsamlega óábyrg. í greinargerð
með frumvarpi til breytinga á lög-
um um ábyrgðardeild fiskeldislána,
sem hann ásamt Matthíasi Bjarna-
syni og fleirum var flutningsmaður
að rétt fyrir þinglok og kosningar,
segir að stjórnvöld hafí ekki staðið
við skuldbindingar sínar gagnvart
fískeldisfyrirtækjum, og þing-
mennirnir sjái enga aðra leið en
að flytja frumvarpið til að knýja á
um að þau standi við gefin fyrir-
heit. Friðrik hlýtur að hafa kynnt
sér hvað það myndi kosta ríkissjóð
að breyta ábyrgðadeildinni eins og
þeir félagar gerðu tillögu um. Ef
ekki, þá hefur þarna aðeins verið
um að ræða ómerkilegt kosninga-
loforð, sem nú er svikið þegar hann
er kominn í ráðherrastól," sagði
Friðrik Sigurðsson.
Guðmundur Malm-
quist, forstjóri
Byggðastofnunar:
Ekki búið að
afskrifa lánin
„EG hef ekki séð þessa skýrslu
um stöðu og horfur í fiskeldi,
og út af fyrir sig vil ég þess
vegna ekki tjá mig um niðurstöð-
ur hennar. Eg hef í langan tíma
fylgst með þess-
um málum í
þeim fyrirtækj-
um sem Byggð-
astofnun er að-
ili að, en stofn-
unin er hluthafi
í allmörgum
fiskeldisfyrir-
tækjum, og út-
litið er vissu-
lega ósköp dökkt," sagði Guð-
mundur Malmquist, forstjóri
Byggðastofnunar.
Guðmundur sagði að útistand-
andi stofnlán Byggðastofnunar til
fiskeldisfyrirtækja ásamt hlutafé
og áföllnum vöxtum og dráttar-
vöxtum væru nú tæplega 1,5 millj-
arðar.
„Það er verið að tala um að
frysta stofnlánin í greininni, og
gagnvart Byggðastofnun verður að
segja það, að það hefur ekki tekist
að innheimta mikið af þeim. Það
hefur verið gert ráð fyrir því í fjár-
hagsáætlunum og öðru slíku að
þetta innheimtist ekki í bráð. Þetta
er þó ekki afskrifað, nema að sjálf-
sögðu þar sem gjaldþrot og uppboð
hafa farið fram. Við afskrifuðum
til dæmis eitthvað á annað hundrað
milljónir á síðasta ári í þessum
„litlu“ fyrirtækjum, þar sem um
var að ræða 20-30 milljónir í hverju
tilfelli," sagði hann.
Snorri Tómasson hjá
Framkvæmdasjóði:
Þýðir ekki að
eignir verði
verðlausar
SNORRI Tómasson, starfsmaður
Framkvæmdasjóðs, segist síður
en svo álíta það fé tapast sem
sjóðurinn hefur lánað til fiskeld-
isfyrirtælga þó til fjöldagjald-
þrota í fiskeldi komi á næstu
árum. í skýrslu um stöðu og
horfur í fiskeldi kemur fram að
Framkvæmdasjóður hefur lánað
1.750 milljónir í stofnlán til fisk-
eldis og 65 milljónir til
hlutafjárkaupa.
„Það að eigendur þessara stöðva
gefist upp og fari á hausinn þýðir
ekki sjálfkrafa að eignimar verði
verðlausar. Það þýðir það að við
tökum þær yfir, og við reynum
auðvitað að varðveita þær með ein-
hverjum hætti, annað hvort með
því að leigja þær öðrum stöðvum,
eða búa þannig um að þær verði
seljanlegar ef og þegar þessi.grein
hressist eitthvað við, en ég hef
heldur trú á að hún geri það,“
sagði Snorri.
Hann sagði að sú frysting á
stofnlánum í fjögur ár, sem ríkis-
stjómin hefur boðað, væri í raun
og veru engin tillaga þar sem það
væri nokkum veginn sjálfgefinn
hlutur að þau væm fryst þar sem
menn hefðu lítið getað borgað af
lánunum. Það hefði hins vegar ver-
ið raunveraleg tillaga ef rætt hefði
verið um frystingu á rekstrarlán-
um.
„Reyndar sér maður ekki alveg
ástæðuna fyrir því að vera að mis-
muna milli þessara peningastofn-
ana ríkisins, það er að segja banka
annars vegar og sjóða hins vegar,
ef menn ætla að hjálpa þessu á
annað borð,“ sagði hann.
Snorri sagði að skýrslan um fisk-
eldið væri vissulega dökk, en það
væri þó spurning hvað hún raun-
veralega segði. Hann sagði að hún
lýsti stöðunni í fiskelöi á þessari
stundu og segði að ekki væra líkur
á að fiskeldi yrði rekið með hagn-
aði hér á landi næstu tvö ár.
„Skýrslan segir það væntanlega
við þá aðila sem hlaðnir eru öllum
þeim skuldum sem fyrstu kynslóðar
fyrirtæki búa við, en það þýðir
ekki að fyrirtæki eins og upp hafa
risið ný og leigt stöðvar og keypt
fisk úr búum geti ekki þrifíst. Þess
vegna er þetta ekki algildur sann-
leikur sem í skýrslunni er.“
Snorri Ólafsson
hjá Bakkalax:
Horfir til
verri tíðar
„ÞETTA eru ekki stórmannleg-
ar tillögur sem fram hafa komið
varðandi vanda fiskeldisins, en
við eigum eftir að skoða þetta
betur og meta
stöðuna frekar.
Sannarlega
horfir þetta þó
til verri tíðar,“
sagði Snorri Ól-
afsson, fram-
kvæmdastjóri
Bakkalax og
varaformaður
Landssam-
bands fiskeldis- og hafbeitar-
stöðva. Hann sagði að ef þær
ráðstafanir sem ríkisstjórnin
hefði boðað nýttust ekki og
fjöldagjaldþrot yrði í greininni,
þá myndi ríkissjóður ekki ein-
ungis tapa þeim 300 milljónum
sem nú hefur verið ákveðið að
veija til fiskeldis, heldur yrði
um margfalda þá upphæð að
ræða í ýmsu formi.
„Við lögðum sjálfir fram tillögur
til úrbóta í greininni strax og nú-
verandi ríkisstjóm tók við, og vora
þær byggðar á bústofnskaupalán-
um og hagræðingu í afurðalána-
kerfínu, sem komið hefði greininni
í heild til góða. Þær tillögur fundu
hins vegar ekki náð fyrir augum
ríkisstjómarinnar," sagði Snorri.
Hann sagði að fiskeldisfyrirtæk-
in hefðu átt við vaxandi rekstrar-
erfíðleika að etja að undanförnu
eingöngu vegna þess að rekstrarfj-
árvandi þeirra hefði ekki verið
leystur. Þá var það grandvallarat-
riði varðandi uppbyggingu fiskeld-
isins á sínum tíma að aldrei hefði
verið mótuð heildarstefna fyrir
greinina, heldur ætíð verið um
hentistefnu að ræða.
Snorri sagði að skýrslan um
stöðu og horfur fiskeldis væri ekki
fyrsta skýrslan sem fiskeldismenn
sæju þar sem um úttekt á grein-
inni væri að ræða, og fiskeld-
ismönnum sjálfum hefði verið hald-
ið utan við umræðuna. í skýrslunni
væri afgreiðslan á fiskeldinu í heild
sinni byggð á nokkrum misskiln-
ingi, en þar væri í fyrsta lagi um
skilgreininguna á fjárfestingunni
að ræða og í öðru lagi þá væri um
raunverulegt vandamál að ræða,
sem greinin ætti við að etja.
„Þar á ég við að í upphafi var
uppbygging bústofnsins ekki tekin
sem fjárfesting. Það þýðir að fjár-
mögnun á birgðum verður allt of
erfíð, en hún er tekin af rekstr-
arlánum, sem í upphafí voru allt
of lág. Bústofnskaupalánin, sem
við höfum árum saman verið að
leggja til, hafa aldrei komist á
koppinn. Þá hefur ábyrgðarsjóður
fískeldislána valdið okkur miklum
vonbrigðum, en hann hefur ekki
orðið virkur sem skyldi," sagði
Snorri Ólafsson.
Erlendar útsendingar FM 95,7 og Stöðvar 2:
Bíð eftir aðgerðum
útvarpsréttamefndar
- segir Ólafur G. Einarsson menntamálaráðherra
ÓLAFUR G. Einarsson menntamálaráðherra, segist ekki munu taka
fram fyrir hendur útvarpsréttarnefndar, vegna fyrirhugaðra útsend-
inga útvarpstöðvarinnar FM 95,7 á bandarískum vinsældarlista né
vegna útsendinga fréttastöðvarinnar CNN um dreifikerfi Stöðvar 2
að lokinn dagskrá. Hann telji hins vegar að þessar útsendingar lýsi
ekki miklum metnaði. Sagðist hann bíða aðgerða útvarpsréttarnefnd-
ar og viðbrögðum við þeim.
Ólafur benti á að þýðingarskylda
sjónvarpsstöðva lúti að öllu efni
að undanskildum fréttum og bein-
um útsendingum frá einstökum
viðburðum. Útvarpsréttarnefnd
væri að undirbúa bréf til Stöðvar
2, þar sem bent er á lagaákvæði
um þýðingaskyldu. „Það er ætlast
til að Stöð 2 bregðist við slíkum
upplýsingum og athugasemdum,"
sagði Ólafur. „Eg held að útvarps-
réttarnefnd hljóti að grípa þarna
inn. Mér sýnist það vera hennar
verkefni en ég geri það ekki fram-
hjá_ nefndinni.“
Ólafur sagði, að þýðingarskyld-
an næði eingöngu til sjónvarpsins.
„Mér þykir þetta ekki lýsa miklum
metnaði hjá útvarpsstöð að vera
með vinsældarlistan svona," sagði
hann. „Ég er ekki mikill einangr-
unarsinni í mér og bendi á að það
hafa verið þættir á erlendum
tungumálum í ríkisútvarpinu, áður
en einkastöðvamar hófu útsend-
ingar. Eg minni til dæmis á þátt-
inn, „Á hljóðbergi", þar sem flutt
voru erlend leikrit. Þetta er því
ekki allt af hinu vonda auk þess
sem óþarfi er að minna á að menn
ná erlendum útsendingum í gegn-
um tækin sín.“
Ráðherra sagðist telja, að hlut-
verk útvarpsstöðva væri annað og
meira en að útvarpa beint erlendu
efni. „Ég geri mér grein fýrir mín-
um embættisskyldum og valdsviði
og ef eitthvað er gert sem mér
þykir ekki sæma. En ég mun bíða
eftir aðgerðum útvarpsréttar-
nefndar og viðbrögðum við því sem
hún lætur frá sér fara,“ sagði Ólaf-
ur. „Ég hef átt fund með formanni
nefndarinnar, þar sem við skipt-
umst á skoðunum og ég var án-
ægður með það viðtal."
Keflavíkurflugvöllur:
Æfing á neyðar-
skipulagi á morgun
SVIÐSETT verður þotuslys á Keflavíkurflugvelli á morgun, en þá
er fyrirhuguð þjálfunaræfing á neyðarskipulagi Almannavarna fyrir
KeflavíkurflugvöII.
Tilgangur æfingarinnar er að
þjálfa þá fjölmörgu aðila sem
starfa þurfa saman ef stórslys
verður á Keflavíkurflugvelli, í að
vinna sem ein heild samkvæmt
neyðarskipulagi flugvallarins. Þot-
uslysið verður í aðflugi með 150
manns um borð, segir í fréttatil-
kynningu frá Almannavömum rík-
isins.
Þar sem þátt taka í æfingunni
eru auk Almannavarna ríkisins,
Almannavarnanefnd Suðumesja
og Keflavíkurflugvallar, 15 björg-
unarsveitir á Suðumesjum og
höfuðborgarsvæðinu, Rauði kross
íslands, slökkviliðin á Keflavíkur-
flugvelli, Suðumesjum, Hafnarfirði
og í Reykjavík, útgöngusveitir frá
fimm sjúkrahúsum á höfuðborgar-
svæðinu og Suðumesjum, lög-
reglulið í fjóram lögsagnaram-
dæmum, Rannsóknarlögregla rík-
isins, Flugleiðir hf., Flugstöð Leifs
Eiríkssonar, flugmálastjóm, Land-
helgisgæslan og loftferðaeftirlitið.
Meðan á æfíngunni stendur
munu hundraðir manna með tug-
um björgunartækja, sjúkrabíla og
lögreglubifreiða stefna til „slys-
staðar" þar sem viðamikið starf
og flutningar fara fram. Því era
það tilmæli Almannavama ríkisins
til íbúa á Suðumesjum að þeir
gæti allrar varúðar í nágrenni
„slysstaðarins".
Jón Baldvin ræddi við evr-
ópska starfsbræður um
stöðu samninga um EES
JÓN Baldvin Hannibalsson utanríkisráðherra átti í gær viðræður
við nokkra evrópska starfsbræður sína um stöðu samninga um evr-
ópska efnahagssvæðið (EES). Ræddi hann í klukkustund við Jacques
F. Poos utanríkisráðherra Lúxemborgar, en Lúxemborgarar fara
nú með forystuhlutverk í Evrópubandalaginu, síðan við Douglas
Hurd, utanríkisráðherra Breta, og Francisco Fernandez Ordonez,
utanríkisráðherra Spánar. I dag mun Jón Baldvin, sem situr fund
utanríkisráðherra aðildarríkja NATO í Kaupmannahöfn, m.a. ræða
við Hans-Dietrich Genscher utanríkisráðherra Þýskalands.
„Tilgangurinn með þessum fund-
um var að gera mönnum ljóst, að
samningar um EES kynnu nú lík-
lega að standa og falla á lokasprett-
inum á því hvort af hálfu Evrópu-
bandalagsins (EB) yrði haldið fast
við kröfuna um fiskveiðiheimildir í
stað aðgangs að mörkuðum EB.
Ég sagði að um það yrði aldrei
samið og óhætt væri að falla frá
þeirri samningatækni að beita þess-
ari kröfu í þeirri von að gefið yrði
eftir með málamiðlun um magn
þegar einungis þetta atriði væri
eftir á lokasprettinum," sagði Jón
Baldvin í samtali við Morgunblaðið.
-Sögðust ráðherrarnir reiðubún-
ir að höggva á þennan hnút?
„Þeir báru við ókunnugleika,
sögðust ekki hafa verið settir inn
í einstök atriði samningaviðræðn-
anna en á móti svaraði ég að mál-
ið kæmi til þeirra kasta fyrr en
seinna er það kæmi fyrir ráðherrar-
áð EB. Tjáði ég þeim að með tilliti
til samranaþróunarinnar í Evrópu
yrði það meiriháttar áfall ef samn-
ingarnir mistækjust. Mörg Austur-
Evrópuríki horfðu til þeirra sem
hugsanlegrar formúlu í samningum
um samstarf við EB.“