Morgunblaðið - 13.06.1991, Blaðsíða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 13. JÚNÍ 1991
Skuldbindingar lífeyrissjóðs starfsmanna ríkisins:
Vinna er að hefjast
við að taka á málinu
- segir fjármálaráðherra - ljóst er að
áimnin réttindi verði ekki af mönnum tekin
FRIÐRIK Sophusson fjármálaráðherra segir að í byrjun næsta mán-
aðar verði hafist handa við að taka á vanda lífeyrissjóðs starfs-
manna ríksins, um leið og hann hefur fengið í hendur skýrslu um
störf nefndar um lífeyrismál. Nefndin hefur ekki starfað um sinn
þar sem formaður hennar sagði af sér við rikisstjórnarskiptin. Eins
og fram kom í Morgunblaðinu í gær eru skuldbindingar lífeyrissjóðs-
ins metnar um 56 milljarðar króna umfram eignir. Friðrik sagði í
samtali við Morgunblaðið í gær að hvað sem gert verði í málefnum
lífeyrissjóðsins sé Ijóst að þegar áunnin lífeyrisréttindi verði ekki
af mönnum tekin.
Heildarskuldbindingar lífeyris-
sjóðs starfsmanna ríkisins hafa ríf-
lega tvöfaldast á ellefu árum. Síð-
ast þegar heildarútekt var gerð á
stöðunni sýndi hún að heildarskuld-
bindingarnar voru í árslok 1989 um
88 milljarðar króna umfram eignir,
en þegar áfallnar skuldbindingar
um 56 milljarðar umfram eignir.
Næsta úttekt þar á undan, 1978,
sýndi stöðuna vera 43 milljarða
umfram eignir. Orsök aukningar-
innar er meðal annars fjölgun ríkis-
starfsmanna og niðurskurður ríkis-
framlags að sögn Friðriks Sophus-
sonar.
„í tíð síðustu ríkisstjórnar gerðist
það, að hún lagði til hliðar miklu
• •
Ogmundur Jónasson, formaður BSRB;
Munum standa vörð
um réttíndi okkar
„Menn geta reiknað það upp og niður og út og suður hvað
þessi sjóður skuldar, en það sem eftir stendur er að þetta er lög-
bundinn sjóður. Hann er tilorðinn vegna kjarasamninga og er
óumdeilanlega okkar réttindi," sagði Ögmundur Jónasson, formað-
ur Bandalags starfsmanna ríkis og bæja, aðspurður um áfallnar
skuldbindingar Lífeyrissjóðs starfsmanna ríkisins sem eru 56 millj-
arðar umfram eignir samkvæmt niðurstöðu tryggingarfræðilegrar
úttektar sem gerð hefur verið á sjóðnum miðað við árslok 1989.
„Við höfum varað við því að í jákvæðan farveg og menn hugsi
um hvernig við förum að því að
tryggja elllífeyrisþegum góð kjör.
Ráðið er ekki að skerða kjör þeirra
sem búa við betri kjör. í síðustu
kjarasamningum var lífeyris-
sparnaði gefið aukið vægi með
hækkun frítekjumarksins og mér
finnst það vera spor í rétta átt.“
Hann sagðist vilja leggja
áherslu félagslega þáttinn í lífeyri-
skerfinu og væri algjörlega mót-
fallinn því að bankar og verðbréfa-
fyrirtæki kæmu klónum í þessa
peninga, en þessi fyrirtæki aug-
lýstu nú grimmt útflutning á fjár-
magni úr landi. Lífeyrissjóðimir
hefðu á hinn bóginn reynt að nota
fj ármagnið til uppbyggingar hús-
næðisins. „Hvorki fyrrverandi rík-
isstjóm né núverandi hefur lýst
því yfir að hún vilji hrófla við þess-
um réttindum né hreyfa við þeim
löfum semmþessir sjórðir eiga við
að styðjast. Og það er sdú afstaða
stjórnvalda sem við þekkjum,“
sagði Ögm.unduirt að lokum.
veikja þennan sjóð eins og gert
hefur verið á tveimur undanföm-
um árum þar sem ríkið hefur ekki
staðið við lögbundin framlög. Eftir
stendur að þetta em okkar rétt-
indi sem hafa orðið til fyrir til-
verknað kjarasamninga og era
lögbundin og við munum að sjálf-
sögðu ekki sætta okkur við að þau
verði skert,“ sagði Ögmundur enn-
fremur.
Hann sagði að BSRB hefði
harðlega mótmælt skerðingum á
lögbundnum framlögum til sjóðs-
ins. Það þýddi ekkert að fara á
taugum þó menn væra að átta sig
á því að það kostaðj peninga að
verða fullorðinn á Islandi. „Við
munum standa vörð um okkar lög-
bundnu réttindi,“ sagði Ögmundur
ennfremur.
Hann sagði að þó réttindi sem
LSR veitti sjóðfélögum sínum
væru meiri en margir aðrir nytu
þá yrði enginn ofsæll af greiðslum
úr þessum sjóði. „Mér finnst mjög
mikilvægt að þessi umræða beinist
minna fé en áður hafði verið gert
upp í þessar skuldbindingar og
safnaði þess vegna upp skuldum
sem ríkissjóður þarf að greiða síð-
ar,“ sagði Friðrik. „Þetta er auðvit-
að mjög stórt mál og sýnir vel vanda
ríkissjóðs, sýnir það í raun og veru
hvernig menn eru, í fortíðinni og
nútíðinni, að skuldbinda framtíð-
ina.“
Nefnd hefur verið starfandi um
lífeyrismálin undir forustu Más
Guðmundssonar, sem var efnahags-
ráðgjafi Ólafs Ragnars Grímssonar
fyrrverandi fjármálaráðherra. Már
sagði hins vegar af sér sem formað-
ur nefndarinnar við ríkisstjórnar-
skiptin. „Ég hef beðið varaformann
nefndarinnar, Haligrím Snorrason,
að kalla nefndina saman og skila
inn skýrslu um störf hennar og ég
vonast til þess að sú skýrsla liggi
fyrir í byijun næsta mánaðar. Þeg-
ar hún liggur fyrir mun ég setja
af stað vinnu í þessu máli,“ sagði
Friðrik.
Hann kvaðst ekki á þessu stigi
geta sagt hvernig yrði tekið á mál-
um, en benti á að bönkunum hefði
verið gert að greiða verulegar upp-
hæðir til þess að á bak við lífeyris-
skuldbindingar þeirra væru eignir.
„En á meðan þessu vindur fram
hefur ríkið ekkert hirt um þessi
mál, farið í þveröfuga átt, og nú og
í framtíðinni sitji menn uppi með
stórkoslegar skuldbindingar sem
þjóðin þarf að borga þegar opinber-
um starfsmönnum á eftirlaunum
fjölgar,“ sagði Friðrik Sophusson,
ijármálaráðherra.
URRIÐAVEIÐIN í Laxá í Mý- sem er í Mývatnssveit. Hólmfríður
vatnssveit og Laxárdal hefur
ekki - gengið að óskum þrátt
fyrir nokkuð líflega byrjun.
Miklir kuldar nyrðra hafa sett
strik í reikninginn og valdið því
að heildarveiðin er slök miðað
við það sem best gerist á þess-
um slóðum.
Skiptar skoðanir
„Menn skiptast algerlega í tvo
hópa sem hér veiða, þeir sem telja
töluvert af fiski, hann bara taki
ekki, og þeir sem telja lítinn sem
engan físk vera á ferðinni. Þeir
síðamefndu hafa yfirleitt lítið orð-
ið varir og byggja sitt á því, en
margir hinna eru hagvanari hér
um slóðir og því hef ég tilhneig-
ingu til að trúa þeim betur,“ sagði
Hólmfríður Jónsdóttir á Arnar-
vatni, en hún hefur um árabil
verið veiðivörður á efri hluta urr-
iðasvæðis Laxár, þann hlutann
Morgunblaðið/gg
• Vænn urriði þreyttur á Hagatá
í Geldingaey á urriðasvæði
Laxár í Mývatnssveit.
sagði að 245 urriðar hefðu verið
skráðir síðan 1. júní, sem væri
mun lakari veiði heldur en oft
áður á sama tíma. „Þetta byijaði
ágætlega, en svo gerði þetta kuld-
akast. Það era 3-4 gráður á dag-
inn og frost á nóttum og fiskurinn
er lítið á hreyfingu við slík skil-
yrði.“ sagði Hólmfríður og bætti
við að ástandið væri orðið svo
slæmt að brögð væru að því að
endur afræktu hreiður sin vegna
átubrests.
Besti dagurinn til þessa var 6.
júní, en þá veiddu þeir Heimir
Barðason og Holger Gíslason báð-
ir kvótann niður á Hamri, 10
stykki hvor. Var meðalvigtin 3
pund og stærstu fiskamir rúm 5
pund. Sama dag veiddi Óskar
Páll Sveinsson stærsta urriða
sumarsins á svæðinu til þessa, 5,5
punda fisk í Geirastaðaskurði.
Piltarnir á Hamri notuðu báðir
flugu sem heitir Svartur Nobbler
stærð nr. 10.
Ekki síður kalt í Laxárdal
Að sögn veiðivarðar í Laxárd-
alnum hefur veiðin ekki gengið
sem skyldi síðustu daga og í fyrra-
kvöld höfðu 118 urriðar verið
færðir til bókar. Veiðivörður sagði
fiskinn í sæmilegu ásigkomulagi
og algeng stærð væri frá 3 til 5
pund. Þrír 5,5 punda urriðar eru
stærstir til þessa. „Þetta gekk vel
í byijun, en svo skall þessi líka
kuldi á og það dró úr veiðinni um
Ieið. Þetta lítur ekki nógu vel út
ef það fer ekki senn að hlýna,"
sagði stúlkan og hryllti sig.
Páll Halldórsson, formaður BHMR:
Lífeyrissjóðurinn er hlutí af
launakjörum ríkisstarfsmanna
„Það sem mér finnst skipta höfuðmáli í þessu sambandi er að
Lífeyrissjóður starfsmanna ríkisins er hluti af launakjörum ríkis-
starfsmanna og sá hluti sem kannski hefur ráðið mestu um að marg-
ir hófu og hafa haldið út í störfum hjá ríkinu og ríkið er að sjálf-
sögðu ábyrgt fyrir þessum hluta kjaranna eins og öðrum hlutum
þeirra," sagði Páll Halldórsson, formaður Bandalags háskólamennt-
aðra ríkisstarfsmanna aðspurður um þær niðurstöður tryggingar-
fræðilegrar úttektar á LSR að 56 miHjarða skorti upp á eignir sjóðs-
ins til þess að hann geti staðið við skuldbindingar sínar.
Hann sagði að þó iðgjöld sjóðsins ingar yrðu efndar, sagði Páll: „Því
stæðu ekki undir þeim réttindum
sem hann tryggði breytti það engu
um það að þetta væri hluti þeirra
kjara sem ríkið hefði skuldbundið
sig til að greiða starfsmönnum sín-
um. Aðspurður hvort óhætt væri
að treysta því að þessar skuldbind-
miður höfum við ekki haft góða
reynslu af ríkisvaldinu að undan-
förnu, því undirritaðir samningar
hafa verið sviknir. Hins vegar verð-
um við að treysta því að slíkir
starfshættir séu ekki til frambúðar,
því ef það verður reglan að það sem
lofað hefur verið sé svikið, er allt
samfélagið í upplausn. Ég ætla
bara að vona það að þeir menn sem
hafa staðið fyrir slíku verði ekki
treyst fyrir landstjóminni í framtíð-
inni.“
Hann sagði að frá öndverðu hefði
verið ljóst að iðgjöld stæðu ekki
undir þeim réttindum sem sjóðurinn
veitti. Engu að síður hefði ríkið
samið um þetta og yrði að standa
við það. Hins vegar hefði ríkið ekki
staðið við lögbundin framlög sín til
sjóðsins á síðustu tveimur árum og
það væri afar alvarlegt mál, sem
BHMR hefði harðlegá) mótmælt.
Með þessu máli
verður fylgst
eftir Eyjólf Konráð
Jónsson
Fyrir nokkram dögum birtist
fregn í Morgunblaðinu frá fréttarit-
ara í Brussel undir sakleysislegri
fyrirsögn „um samskiptasamning
við EB“. En þegar á „fréttina“ h'ður
segir:
„Samkvæmt heimildum í Brussel
gera íslendingar kröfur um toll-
fijálsa verslun með sjávarafurðir
innan evrópska efnahagssvæðisins
auk þess sem EB viðurkenni fyrir-
vara íslendinga vegna fjárfestinga
útlendinga í íslenskum sjávarútvegi
og fískvinnslu en falli frá öllum
kröfum um veiðiheimildir sem
greiðslu fyrir greiðari aðgang að
mörkuðum fyrir sjávarafurðir. ís-
lendingar ítrekuðu á hinn bóginn
þann vilja sinn að hafnar yrðu við-
ræður um samskiptasamning á sviði
sjávarútvegs við EB sem m.a. fæli
í sér samstarf um vísindi og rann-
sóknir, skipti á upplýsingum og
gagnkvæm skipti á veiðiheimildum
t.d. úr vannýttum fískstofnum við
ísland. Er þetta í samræmi við hug-
mynd þá um gagnkvæm skipti á
veiðiheimildum sem Halldór Ás-
grímsson, þáverandi sjávarútvegs-
ráðherra, kynnti í viðræðum við
ráðamenn innan EB í marsmánuði
1989.
Eyjólfur Konráð Jónsson
Tilgangur viðræðnanna sem
færa fram á næstu dögum ýrði áð
„En nú hefur það gerst
að Jón Baldvin Hanni-
balsson utanríkisráð-
herra hefur í viðtali við
DY sagt að „gagn-
kvæmar veiðiheimildir
milli íslendinga og Evr-
ópubandalagsins séu
alls ekki útilokaðar“.
Ef af slíku yrði væri
þverbrotin öll stefna
Islendinga í mesta
hagsmunamáli okkar í
áratugi.“
undirbúa mögulega lausn á deilun-
um fyrir sameiginlegan ráðherra-
fund EFTA og EB 17. eða 18. júní
nk. Forsenda þess að EB geti í
samningaviðræðunum fallið frá
k'röfunum um veiðiheimildir er að
ráðherrar bandalagsins breyti
samningsumboði framkvæmda-
stjórnarinnar á þann veg.“
Þetta sýndist mér vera furðufrétt
enda enginn ábyrgur maður fyrir
henni borinn. En nú hefur það gerst
að Jón Baldvin Hannibalsson ut-
anríkisráðherra hefur í viðtali við
DV sagt að „gagnkvæmar veiði-
heimildir milli Islendinga og Evr-
ópubandalagsins séu alls ekki úti-
lokaðar“. Ef af slíku yrði væri þver-
brotin öll stefna Islendinga i mesta
hagsmunamáli okkar í áratugi.
Mér er skylt að benda á að þessi
draugur, sem vakinn var upp 1989
en kveðinn niður, er nú aftur kom-
inn á kreik. Með þessu máli verður
því fylgst enda ekkert hægt að
semja um án þess að málið komið
áður fyrir utanríkismálahefnd Al-
þingis og þingflokk Sjálfstæðis-
flokksins.
Höfundur er formaður
utanríkismálanefndar Alþingis.