Morgunblaðið - 16.06.1991, Page 6

6 FRETTIR/INNLEIMT
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 16. JUNI 1991
Guðmundur Malmquist forstjóri Byggðastofnunar:
L egg ekki til að
stofnimin láni til
rækjuvinnslunnar
FORSTJÓRI Byggðastofnunar treystir sér ekki til að leggja til við
stjórn stofnunarinnar að hún taki 200 milljónir króna að láni hjá
ríkissjóði og endurláni rækjuvinnslufyrirtækjum, þar sem tryggingar
eru ekki fyrir þeim lánum. Þetta sagði Guðmundur Malmquist for-
stjóri stofnunarinnar í samtali við Morgunblaðið. Hann sagði að sam-
kvæmt samantekt stofnunarinnar sé framlegð sérhæfðrar rækju-
vinnslu nú -4%, eða verri en frystiiðnaðurinn hefur nokkru sinni
komist í.
Byggðastofnun hefur þegar aug-
lýst eftir umsóknum um lán til end-
urskipulagningar og skuldbreyting-
ar fyrirtækjanna. Guðmundur sagði
að undanfarið hefði innan stofnunar-
innar verið unnið að úrvinnslu gagna
vegna þessara umsókna.
„Ég hef sagt það að ég mun ekki
treysta mér til þess að gera tillögu
til stjórnar Byggðastofnunar um að
hún taki þetta að láni hjá ríkissjóði
til þess að endurlána þetta," sagði
Guðmundur.
Hann var spurður hvers vegna.
„Vegna þess að það eru ekki til
tryggingar fyrir iánunum," sagði
hann.
Guðmundur var þá spurður hvort
hvergi væru nægar tryggingar hjá
rækjuvinnslufyrirtækjunum. „Á
fæstum stöðurn," sagði hann. „Sér-
staklega þar sem kannski er gert
ráð fyrir því að þetta eigi að koma
að sem mestu gagni, það er að segja
hjá rækjuvinnslufyrirtækjum sem
eru einvörðungu í rækjuvinnslu. Það
eru frekar deildaskiptu fyrirtækin
sem hafa kannski veð,“ sagði Guð-
mundur.
Hann sagði að stjóm Byggða-
stofnunar ætti þó síðasta orðið, þar
sem endanleg ákvörðun er í hennar
valdi. Stjórnin kemur saman til fund-
ar þriðjudaginn 25. júní næstkom-
andi.
Guðmundur sagði að samkvæmt
gögnum Byggðastofnunar væru fyr-
irtæki sem einungis stunduðu rækju-
vinnslu með -4% framlegð til af-
skrifta og vaxta. „Það er nú verra
heldur en frystiiðnaðurinn fór nokk-
urn tíma í,“ sagði hann. „Hins vegar
þar sem þetta er blandað er fram-
legðin 10%.“
Orkustofnun:
Framhlaup jökulsins
er ótengt væntanlegu
Grímsvatnahlaupi
FRAMHLAUP það, sem nú stend-
ur yfir í Skeiðaráijökli, er að
mestu ótengt væntanlegu jökul-
hlaupi úr Grímsvötnum, að því er
fram kemur í frétt frá Orkustofn-
un. Svo virðist sem framgangur
jökulsins hafi breytt rásum vatns-
ins undir honum þannig að Skeið-
arárvatn eða hluti þess leiti nú í
vatnsrásir Gígju.
Mælingar á Skeiðarárjöklí 8. júní
sl. sýndu að jökullinn hafði færst
fram um 102 m við Sæiuhússkvísl
frá því sl. haust. Ef miðað er við
loftmyndir frá 1986 hefur hann
skriðið fram um eina 400 m við
stærsta lónið í Gígjukvisl sem er við
miðbik jökulsporðsins. Austast og
vestast hefur jökuljaðarinn nánast
ekkert hreyfst.
Heimamenn telja framskriðið
munu hafa hafist um páskaleytið.
Ekki er gott að segja hve lengi þessu
heldur fram en framskriði sem þessu
lýkur oft innan árs frá því þess varð
vart. Þetta framhlaup jökulsins virð-
ist vera ótengt hiaupi úr Grímsvötn-
um sem menn bíða nú eftir.
Skeiðaráijökull hefur verið mæld-
ur reglulega frá 1930. Þessar mæl-
ingar hafa sýnt að Skeiðaráijökull
hopaði jafnt og þétt frá 1930 fram
yfir 1964. Síðan hefur hann gengið
smávegis fram öðru hveiju milli þess
sem hann hopar. Mest ruddist hann
fram 1985 og 1986, um 450 km á
vestasta merkinu en einnig um
nokkra tugi metra austar.
Jafnframt því sem jökullinn hefur
færst fram hefur verið óvenju lítið
vatn í Skeiðará. Hins vegar hefur
sjaldan mælst meira rennsli í Gígju.
í stað þess að Gígja sé einungis um
þriðjungur af Skeiðará eins og verið
hefur er Skeiðará nú einungis þriðj-
ungur af Gígju. Nærtakasta skýring
þess virðist vera sú að gangur í
Skeiðaráijökli hafí breytt rásum
vatnsins undir jöklinum þannig að
Skeiðarárvatn eða hluti þess leiti nú
í vatnsrásir Gígju.
Orkustofnun hefur tekið sýni til
mælinga úr öllum Skeiðarárhlaupum
síðan 1954 og síðan 1974 hefur ver-
ið fylgst reglulega með rennsli, fram-
burði og styrk uppleystra efna. Fjög-
ur Skeiðarárhlaup hafa verið síðan
1974. Þau hafa farið minnkandi.
Þannig var heildarrennsli í hlaupinu
1986 helmingi minna en í hlaupinu
1976.
Morgunblaðið/Sig. Jóns.
Fulltrúar á aðalfundi SS skoðuðu kjötvinnslu fyrirtækisins á Hvolsvelli áður en aðalfundurinn hófst.
Aðalfundur Sláturfélags Suðurlands:
Hagstæð skilyrði og hagræð-
ing skópu rekstrarhagnað
Selfossi.
„Aðalviðfangsefni stjómarinnar hefur verið að bjarga rekstri félags-
ins,“ sagði Páll Lýðsson, formaður stjórnar Sláturfélags Suðurlands,
á aðalfundi félagsins á Hvolsvelli sl. föstudag. Forsvarsmenn félagsins
vömðu við of mikilli bjartsýni þrátt fyrir 79 milljóna rekstrarhagnað,
framundan væri frekari hagræðing og sókn á innanlandsmarkaði.
„Við getum ekki sætt okkur við taprekstur deilda til lengri tíma,“
sagði Steinþór Skúlason, forsljóri SS.
Hagur Sláturfélagsins batnaði ver-
ulega á síðasta ári, úr ríflega 91
milljónar rekstrartapi í 78 milljóna
hagnað. Forsvarsmenn fyrirtækisins
þökkuðu þennan bata hagræðingu í
rekstri og góðum skilyrðum í fyrir-
tækjárekstri ásamt hagstæðri geng-
isþróun en 53 milljónir af rekstrar-
hagnaðinum urðu til vegna gengis-
þróunar.
Greiðslustaða fyrirtækisins batn-
aði um 200 milljónir en þarf að batna
enn til þess að unnt sé að greiða inn-
leggjendum eins og lög gera ráð fyr-
ir. Steinþór Skúlason lagði áherslu á
að greiðslustaðan þyrfti að batna til
þess að SS gæti bætt samkeppnis-
stöðu sína gagnvart bændum. Á síð-
asta ári náðist að greiða bændum 73%
af innleggi. Bæði formaður stjórnar
og forstjóri þökkuðu bændum þolin-
mæðina gagnvart fyrirtækinu.
Sem dæmi um stöðuna nefndu
menn það að samkeppnisaðilinn á
Suðurlandi, Þríhyrningur hf., sækti
kýrnar til slátrunar en SS kálfana
því kýrin fengist staðgreidd. Á fund-
inum lýstu bændur áhyggjum sínum
með það að með aukinni áherslu á
vinnsluna þá gæti framleiðandinn
gleymst. Nokkur óánægja hefur verið
með það að slátrun leggst niður á
Hvolsvelli og nokkrir bændur í Fljóts-
hlíð lögðu fram mótmæli vegna þess
við stjóm félagsins.
Hjalti Hjaltason, fjármálastjóri,
sagði mikilvægt að bæta greiðslu-
stöðuna og auka eigið fé fyrirtækis-
ins með því að minnka skuldir. Stein-
þór Skúlason lagði áherslu á það að
þrátt fyrir að SS skilaði 150 milljóna
rekstrarhagnaði fyrir fjármagnsgöld
og stefnt væri að enn meiri hagnaði
þá mættu menn vera ánægðir með
það að vera með reksturinn í jafn-
vægi á þessu ári því á þetta ár kæmi
vinnslunnar á Hvolsvöll og að endan-
legt sölutap vegna Laugamesshúss-
ins kæmi fram á árinu. „Það er lykil-
atriði að allt íjármagn sé notað þann-
ig að það skili arði,“ sagði Steinþór.
Eftir flutning kjötvinnslu SS á
Hvolsvöll vinna þar nú um 120
manns. Þessi flutningur markaði
þáttaskil hjá félaginu. Páll Lýðsson
sagði flutninginn hafa mikið fordæm-
isgildi fyrir landsbyggðina. Það væri
nýtt að 120 manna verksmiðja væri
flutt milli landshluta án áfalla. SS
hefur nú leyfí til eins árs með rekst-
ur við Skúlagötuna í Reykjavík og
næsta verkefni er að byggja upp sölu-
og dreifíngaraðstöðu í Reykjavík.
Páll sagðist því hafa orðtak eftir Sig-
urð Þórðarson frá Brunnhóli sem sín
lokaorð: „Hældu aldrei hálfjárnuðum
hesti, við eigum kannski eftir verri
hliðina." Sig. Jóns.
Fjöldi dansara og kennara
er þegar búinn að gefast upp
A
— segir Nanna Olafsdóttir, fyrrum listdansstjóri Þjóðleikhússins
„STJÓRNVÖLD og yfirstjórn Þjóðleikhússins bera algerlega ábyrgð
á þeim vanda sem listdansinn er kominn í,“ sagði Nanna Olafsdótt-
ir, fyrrum listdansstjóri Islenska dansflokksins, í samtali við Morgun-
blaðið, vegna fréttar sem birtist í blaðinu í gær. í þeirri frétt kem-
ur fram að enginn listdansstjóri hefur starfað með flokknum frá
því um áramót og enn hefur enginn listdansstjóri verið ráðinn til
að móta stefnuna næsta vetur.
„Fyrir tveimur árum var ég skip-
uð í nefnd, að tilstuðlan þáverandi
menntamálaráðherra. Sú nefnd átti
að skila áliti um átak í málefnum
listdansskólans og íslenska dans-
flokksins," sagði Nanna ennfrem-
ur. „Við skiluðum álit og úr því
var unnin reglugerð sem hefur ver-
ið á þvælingi síðan. Það síðasta sem
við fréttum af henni var að stjórn
íslenska dansflokksins hefði fengið
hana í hendur og gert breytingar
á henni. Til hvers var verið að skipa
nefnd? Eg spyr.
Við væntum okkur mikils af
Svavari Gestssyni, þegar hann var
menntamálaráðherra, og á þeim
tíma voru mál okkar i deiglunni,
en hann fór áður en þau komust á
einhvern rekspöl og við höngum
núna í lausu lofti, hvað framtíðina
varðar. Það er gert ráð fyrir okkur
í listaháskólanum og við höfum
fólk til að kenna. En hversu lengi
við höfum það fólk veit ég ekki.
Það er algerlega háð fjárveitingum
og vilja ráðuneytisins. Fólk eyðir
ekki allri ævi sinni í vonlausa bar-
áttu. Nanna kvað marga sem
hefðu barist fyrir framtíð listansins
hafa horfíð til útlanda til starfa
nú þegar. Nefndi hún sem dæmi
að Om Guðmundsson, sem lengst
hefur starfað sem framkvæmda-
stjóri flokksins, starfí nú sem list-
dansstjóri á Álandseyjum, Hlíf
Svavarsdóttir sé að taka við skóla
og flokki í Hollandi, síðasti list-
dansstjórinn, Einar Sveinn Þórðar-
son, sé 'farinn til Bandaríkjanna,
Sveinbjörg Alexanders, sem starf-
að hefur sem dansari og dansahöf-
undur í Þýskalandi, sé við aka-
demískt kennslunám í Banda-
ríkjunum og ekki að sjá að hún
ætli að koma heim. Auk þess eru
þrír af okkar bestu ballettdönsur-
um starfandi erlendis, þau Jóhann-
es Pálsson, í Kóreu, Katrín Hall
og Þóra Guðjohnsen í Þýskalandi.
Nanna hefur í vetur þjálfað elsta
úrvalshópinn i Listdansskóla Þjóð-
leikhússins og kvað flest þeirra
vera á leið til útlanda á ballett-
akademíur í haust. „Þau hafa ekki
að neinu að stefna hér,“ sagði hún,
„þau fara út til að víkka sjóndeild-
arhringinn og til að sækja sér fyrir-
mynd. Dansflokkurinn hér er ekki
nein fyrirmynd. Okkur vantar alla
hvatningu fyrir þessa krakka. Það
sorglega er, að krakkamir stefna
allir að því að koma aftur að námi
loknu, en þegar þau hafa séð hvern-
ig góður ballett lítur út og starfar
er engin von til að þau komi aftur
ef aðstæður breytast ekki hér.“
Eins og fram kom í Morgunblað-
inu í gær hefur verið leitað til
Maríu Gísladóttur um að taka að
sér listdansstjórastöðuna, en hún
neitað, nema tilkomi stórfelldar
breytingar. Þegar Morgunblaðið
spurði Maríu hvort hún hyggðist
hverfa til starfa erlendis svaraði
hún: „Já, það hefur hvarflað að
mér í vetur. Ég kom heim fyrir
einu ári, vegna þess að mig langar
að búa hér og starfa. En það er
ekki hægt að bíða endalaust við
þessar aðstæður, eftir að eitthvað
gerist."
Nanna kvað vanrækslu yfir-
stjórnar Þjóðleikhússins, hvað list-
dans varðar, vera þyngri en támm
taki. Sem dæmi um það sagði
Nanna að þótt skólinn hefði starfað
í rétt tæp fömtíu ár hefðu kennar-
ar verið fastráðnir þar í fyrsta sinn
í vetur. „Og kjarni málsins er sá,“
hélt hún áfram, „að dansflokkurinn
hefur aldrei fengið það tækifæri
til þroska og þróunar sem hann
þarf.“
Aðspurð hvort ekki hefðu verið
of mikil átök milli meðlima íslenska
dansflokksins, annarsvegar, og
annarra sem að ballettmálum
starfa, hinsvegar, sagði Nanna:
„Barátta innan veggja leikhússins
er bara afleiðing af þeirri bágu
stöðu sem listdansinn hefur. Átökin
verða út af neyðinni. Sá rammi sem
þessari listgrein hefur verið sniðinn
er svo þröngur að hún hefur aldrei
átt framtíð fyrir sér hér.“
Nanna kvað yfírstjórn ballett-
mála hafa bæði verið í höndum
menntamálaráðuneytisins og yfir-
stjómar Þjóðleikhússins. „Yfírvald
okkar hefur verið eins og tvíhöfða
þurs. Við sem vit höfum á ballett
höfum engu fengið að ráða. Það
hefur verið ráðskast með okkur í
aðgerðarleysi og ég held að ógöng-
umar verði varla meiri en nú blas-
ir við. Það að enginn listdansstjóri
skuli starfa við húsið sýnir að
ástandið getur ekki orðið verra. í
álitinu sem nefndin vann lögðum
við til að listaaansinn yrði sjálfstæð
listgrein í beinu sambandi við
mentamálaráðuneytið, en eins og
ég segi, við höfum engin viðbrögð
fengið við áliti okkar."