Morgunblaðið - 09.07.1991, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 9. JÚLÍ 1991
PRIMUSAR
OG POTTAR

/
PR(MU§AR
VERÐ FRA 1.600
POTTASETT
VERÐ FRA 1.670
MIKIÐ ÚRVAL!
Enn meira um veldi
stj órnmálaflokkanna
-SWAR fRAMÚR
SNORRABRAUT 60, SÍMI 12045
eftir Þorvald
Gylfason
i
Samsetning atvinnulífsins í land-
inu hefur óhjákvæmilega dregið
dám af skipulagi bankakerfisins
gegnum tíðina og gerir það enn.
Hver ríkisstjómin á eftir annarri
hefur að vísu heitið því að stuðla
að aukinni fjölbreytni í atvinnulíf-
inu. Samt hafa stjórnvöld dregið
taum landbúnaðar og sjávarútvegs
ljóst og leynt áratugum saman á
kostnað annarra atvinnugreina og
almennings og beitt bankakerfínu
fyrir sig í þessu skyni auk annars.
Nafngiftir bankanna segja sína
sögu: Iðnaðarbankinn og Verzlun-
arbankinn voru stofnaðir á sinni tíð
einmitt vegna þess, að fyrirtæki í
þessum greinum töldu sig ekki eiga
nógu greiðan aðgang að ríkisbönk-
unum þrem, sem fyrir voru, en tveir
þeirra drógu nöfn sín af forgangsát-
vinnuvegunum og bám þau með
rentu (Búnaðarbankinn og Útvegs-
bankinn).
Við þetta bætist, að það er nú
fyrst á allra síðustu árum, að fyrir-
tæki hafa átt þess kost að afla fyár
Sýnishorn úr söluskrá:
★ Stór söluturn í eigin húsnæði.
★ Söluturn. Velta yfir 3 millj.
★ Stór myndbandaleiga á góðum stað.
★ Mikið úrval veitingastaða.
★ Sérverslun með barnaföt.
★ Fataverslun á góðum stað.
★ Stór og þekkt blómabúð.
★ Blóma- og gjafavöruverslun til sölu eða leigu.
★ Nýtískuleg hárgreiðslustofa. Vel staðsett.
★ Sólbaðsstofa. Gott verð. Góð aðstaða.
★ Bókabúð. Ritföng, gjafavörur og umboð.
★ ísbúð. Sú glæsilegasta í borginni.
★ Sportvöruverslun með góðan lager.
★ Hannyrðaverslun. Besti tíminn framundan.
★ Sala og viðgerðir á nýjum og notuðum sjón-
vörpum.
★ Ljósritunarstofa með öllum tækjum.
★ Gallerí í'miðborginni. Listrænt starf.
★ Lítil matvöruverslun. Skipti möguleg.
★ Auglýsingaskilti í kjörbúðir. Góð tekjulind.
Hafið samband - fultur trúnaður

SUÐURVE R I
SÍMAR 812040 OG 814755, REYNIR ÞORGRÍMSSON.

i 21150-2137( \ LÁRUS Þ. VALDIMARSSOW framkvæmdastjóri / KRISTINN SIGURJÓNSSON, HRL. loggilturfasteignasali 1
Til sýnis og sölu meðal annarra eigna:
Góð eign f Garðabæ
Steinhús ein hæð með tveimur íb. 150 fm og 32 fm einstaklingsíb.
m/sérinng. Góður bilsk. (vinnuhúsn. 50 x 2 fm). Nýr sólskáli 40,4 fm.
Glæsileg lóð 118 fm. Vel byggð eign og að mestu sem ný.
Tilboð óskast í góða íbúð m/bílskúr
3ja herb. suðuríb. 87 fm á 2. hæð á útsýnisstað í Breiðholti. Sólsval-
ir. Ágæt sameign. Stór og góður bílsk. 32 fm.
Skammt frá „Fjölbraut" í Breiðholti
5 herb. íb. á 3. hæð 103,6 fm í 3ja hæða blokk á útsýnisstað. 4 svefn-
herb. Sérþvottaaðst. Sólsvalir. Góð sameign. Fráb. verð.
Á 2. hæð i steinhúsi
í gamla góða Vesturbænum 2ja herb. íb. Nýl. endurbyggð. Húsnlán
kr. 2,6 millj. Laus fljótl.
Skammt frá Hótel Sögu
Nokkuð endurbætt 3ja herb. íb. á 3. hæð I 4ra hæða blokk. Risherb.
m/snyrtingu. Stór og góð geymsla í kj. Laus fljótl.
Helst í vesturborginni eða á Nesinu
Á söluskrá óskast einbýlishús, raðhús, sérhæðir og góðar íb. 2ja-5
herb. Fjársterkir kaupendur. Margskonar eignaskipti möguleg. Marg-
ir bjóða útborgun fyrir rétta eign.
• • •
Sérhæð óskast við
Stóragerði eða nágrenni
og 3ja-5 herb. góðar íbúðir
miðsvæðis í borginni.
ALMENNA
FASTEIGNASALÁH
LAUGAVEG118 SÍMAR 21150-21370
á verðbréfamarkaði í samkeppni við
bankakerfíð, eins og tíðkast í ná-
lægum löndum. Fram að því voru
bankar og sjóðir eina meiri háttar
uppspretta fjármagns til reksturs
og uppbyggingar í atvinnulífinu.
Þannig hafði ríkisvaldið atvinnuþró-
un landsins í hendi sinni í raun og
veru. Atvinnulíf þjóðarinnar væri
fjölbreyttara en það er nú, hefðu
fyrirtæki átt jafnari aðgang að
lánsfé og greiðari aðgang að hlut-
afé en raun var á. Og lífskjör al-
mennings væru betri, því að arðbær
fyrirtæki af ýmsu tagi hefðu þá
getað náð traustri fótfestu í land-
inu, skilað góðum hagnaði og greitt
starfsmönnum sínum há laun.
Nú er þetta loksins að breytast.
Ör vöxtur og viðgangur verðbréfa-
viðskipta síðustu ár hefur dregið
úr miðstýringarvaldi ríkisins og
meðfylgjandi mismunun á peninga-
markaðnum. Á verðbréfamarkaðn-
um hafa mörg prýðileg atvinnufyr-
irtæki, sem komu að luktum dyrum
í bönkunum, átt kost á fjármagni
til reksturs og framkvæmda. í
þessu ljósi ber að skoða tortryggni
margra stjómmálamanna gagnvart
•verðbréfafyrirtækjum landsins á
liðnum árum, en nú hafa báðir ríkis-
viðskiptabankarnir þó haslað sér
völl á verðbréfamarkaði til hagsbóta
fyrir viðskiptavini sína.
II
Það er umhugsunarvert í þessu
viðfangi, að mikilvægasti atvinnu-
vegur heims í krónum talið, ferða-
þjónusta, hefur ekki enn náð veru-
legum styrk hér á landi, jafnvel
þótt náttúmfegurð landsins sé mjög
vel til þess fallin að laða erlenda
ferðamenn hingað heim. Ein mikil-
vægasta ástæðan til þessa er sú,
að gengi krónunnar hefur um langt
árabil verið skráð með tilliti til hags-
muna sjávarútvegsins fyrst og
fremst. Við því gengi hafa aðrir
atvinnuvegir átt erfítt uppdráttar.
Þetta er gömul saga. Við höfum
glatað gullnum tækifæmm. Enn
bólar þó ekki á því, að þessu verði
breytt, enda myndi gengisskráning
í fullu samræmi við eðlilegar þarfír
þjóðarbúsins í heild skapa óeðlileg-
an hagnað í sjávarútvegi við núver-
andi aðstæður vegna þess, að út-
vegsfyrirtækin fá ennþá ókeypis
hráefni úr sjó. Kyrrstaðan í gengis-
málum og sjávarútvegsmálum staf-
ar meðal annars af því, að iðnaður,
verzlun og þjónusta hafa ekki náð
þeim styrk á vettvangi stjómmál-
anna, sem þarf til að breyta þessu.
Þetta er merkilegt í ljósi þess, að
yfír 80% þjóðarinnar vinna nú við
iðnað, verzlun og þjónustu í víðum
skilningi. Dreifður hagur almenn-
ings hefur verið borinn fyrir borð.
Ójafn atkvæðisréttur eftir búsetu
á að sjálfsögðu mikinn þátt í þessu.
Stjómmálaflokkarnir bera ábyrgð á
þeim ójöfnuði. Og við, fólkið í land-
inu, berum ábyrgð á stjómmála-
flokkunum - eða hvað? Málið er
samt ekki alveg svo einfalt, ef að
er gáð. Það er ekki alltaf sann-
gjarnt að kenna kjósendum um lé-
legt stjórnarfar í lýðræðisríkjum,
þótt þeir beri ábyrgð á þeirri ríkis-
stjórn, sem situr við völd á hverjum
tíma. Það er og á að vera erfitt að
breyta stjórnarskrá og öðmm helztu
innviðum lýðræðisríkis.
En stjómarskráin og innviðirnir
mega ekki heldur verða viðskila við
yfírvegaðan vilja fólksins og fram-
farahug. Þess vegna getur það tek-
ið tíma og kostað mikla þolinmæði
að koma ýmsum viðurhlutamiklum
framfaramálum í höfn, en það hefst
á endanum. Lýðræðið tryggir það.
Vandinn hér er þó sá, að stjóm-
málamenn, sem eru kjömir eftir
meingölluðum kosningalögum, hafa
breytingar þessara sömu laga í
hendi sér. Þessa sjálfheldu verður
að qufa með einhveijum hætti. En
þetta er ekki allt. Við íslendingar
gjöldum þess líka, hversu skammur
tími er liðinn, síðan við urðum sjálf-
stæð þjóð: lýðveldi okkar er ungt
og óþroskað borið saman við langa
lýðræðishefð þeirra þjóða í Evrópu
og Ameríku, sem við eigum mest
samskipti við.
ffl
Áhrif stjórnvalda og um leið
stjómmálaflokka á atvinnulífið birt-
ast í ýmsum öðmm myndum. Þess
eru mörg dæmi frá liðnum árum,
eins og allir vita, að stjómvöld hafi
verið kvödd til að þjarga fyrirtækj-
um úr ijárhagskröggum með því til
dæmis að gangast í ábyrgð fyrir
þau eða gefa þeim eftir skuldir.
Þessi háttur stjómvalda hefur
eflaust dregið úr fyrirhyggju og
sjálfsábyrgðartilfínningu í rekstri
fyrirtækja og ijárfestingu: fyrir-
tækin hafa getað gengið að því vísu
í Ijósi reynslunnar, að ríkið kæmi
til hjálpar, ef þeim hlekktist á. Sum
fyrirtæki hafa átt greiðari aðgang
að ríkisvaldinu en önnur. Sum virð-
ast beinlínis hafa gert út á þessa
greiðvikni. Önnur hafa aldrei átt
sér viðreisnar von vegna hlunninda,
sem ríkisvaldið skammtaði keppi-
nautum þeirra. Þessi mismunun
hefur ekki aðeins verið ranglát,
heldur hefur hún skekkt undirstöð-
ur og innviði atvinnulífsins og dreg-
ið úr afkastagetu þess með því
móti og skert lífskjör almennings í
landinu um leið.
Þetta er ekki allt. Stjórnvöld hafa
ekki aðeins haft afkomu heilla at-
vinnugreina og einstakra fyrirtækja
í hendi sér, heldur hafa þau líka
mótað starfsumhverfí atvinnulífsins
langt umfram það, sem þekkist í
nálægum löndum. Samkeppnis-
hömlur af ýmsu tagi em til dæmis
landlægar hér í ýmsum greinum.
Slíkar hömlur birtast næstum alltaf
■ i HAGVIRKI
H KLETTUR
Til sölu eða leigu
er hús Hvaleyrar við höfnina í Hafnarfirði. Við sölu fylgja
húsinu hagstæð lán til 10 ára. í húsinu eru m.a. frysti-
geymsla, kæligeymslur, stórir vinnslusalir og húsnæði
til ýmissa nota. Skrifstofur með sérinng. og útsýni yfir
höfnina, gætu leigst sér svo og aðrir hlutar hússins.
Upplýsingar gefur Aðalsteinn í síma 53999.
Þorvaldur Gylfason
„Markaðsbúskapur er
ekki takmark í sjálfum
sér, heldur tæki til að
tryggja velferð almenn-
ings og viðunandi þjóð-
félagsréttlæti.“
í hærra vöruverði og lakari lífskjör-
um almennings en ella. Og þær
bitna næstum alltaf á fyrirtækjun-
um sjálfum, þegar upp er staðið,
því að fyrirtæki sljóvgast án öflugs
aðhalds og harðrar og heilbrigðrar
samkeppni. Of mikil ríkisafskipti
hneigjast iðulega til að slæva skap-
andi framtak í rekstri fyrirtækja.
Þetta kann að vera hluti skýringar-
innar á því, hvers vegna íslenzk
fyrirtæki skila yfirleitt mun minni
arði en erlend fyrirtæki, eins og dr.
Sigurður B. Stefánsson fram-
kvæmdastjóri hefur bent á, en ýmis-
legt annað kemur þó við þessa sögu,
til dæmis smæð flestra íslenzkra
fyrirtækja á alheimsmælikvarða.
Við þessar aðstæður hefur mörg-
um stjórnendum fyrirtækja og er-
indrekum hagsmunasamtaka lærzt
það af reynslunni, að það getur
skilað betri árangri að koma ár sinni
vel fyrir borð í stjómarráðinu en
að eyða tíma, fé og orku í bættan
rekstur. Það getur til að mynda
borgað sig betur að komast í að-
stöðu til að geta fengið stjórnvöld
til að hefta innflutning á tilteknum
vörum eða veita undanþágu frá
opinberum heilbrigðiskröfum en að
hagræða í rekstri eða gera hreint.
Greiður aðgangur hagsmunasam-
taka landbúnaðar og sjávarútvegs
að stjórnvöldum Iýsir sér meðal
annars í því, að ráðherrar landbún-
aðarmála og sjávarútvegsmála hafa
oftar en einu sinni valið sér aðstoð-
arráðherra úr röðum erindreka
hagsmunasamtakanna. Þannig
hafa stjómvöld sent fólkinu í land-
inu skýr skilaboð þess efnis, að
ráðuneytin gæti hagsmuna atvinnu-
veganna gagnvart almenningi, en
ekki öfugt.
Þetta er sannarlega ekki sérís-
lenzkt fyrirbrigði, heldur er þetta
alþekkt úti í heimi. Til dæmis eru
vemleg brögð að þessu í Japan, þar
sem fyrirtæki hafa notið verndar
ríkisvaldsins gagnvart erlendri
samkeppni á kostnað almennings.
Japanir hafa þó borið gæfu til þess
að skapa skilyrði til frjálsrar og
heilbrigðrar samkeppni á milli inn-
lendra fyrirtækja á heimamarkaði.
Hörð samkeppni inn á við er lykill-
inn að þeim árangri, sem Japanir
hafa náð í efnahagsmálum á liðnum
ámm, þrátt fyrir óhagkvæman
haftabúskap út á við.
Vandaðar vörur á
betra verði
Nýborg?#
Skútuvogi 4, sími 812470