Morgunblaðið - 30.10.1991, Blaðsíða 23

22
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 30. OKTOBER 1991
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 30. OKTÓBER 1991
23
finQtutHiifeife
Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Árvakur h.f., Reykjavík
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guðmundsson,
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Björn Vignir Sigurpálsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar: Aðal-
stræti 6, sími 691111. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 691122. Áskriftar-
gjald 1200 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 110 kr. eintakið.
Umdeild verðjöfnun
Verðjöfnunarsjóður sjávarút-
vegsins er umdeildur um
þessar mundir. Skiptar skoðanir
eru um framtíð sjóðsins innan
stjómar hans. Fulltrúar ríkisvalds-
ins og útgerðar hafa stutt tilvist
hans, en fulltrúar vinnslu og sjó-
manna vilja hann feigan. Sjávarút-
vegsráðherra, Þorsteinn Pálsson,
hefur ákveðið að skipuð verði
nefnd til að endurskoða starfsemi
sjóðsins. Hlutverk sjóðsins er lög-
um samkvæmt „að draga úr áhrif-
um verðsveiflna á sjávarafurðum
á þjóðarbúskapinn”. í grófum
dráttum er starfsemi sjóðsins á
þann veg, að ákveðið er viðmiðun-
arverð á afurðunum og síðan greitt
inn í sjóðinn af útflutningsverði,
þegar verð er yfir viðmiðunar-
mörkunum, en út úr sjóðnum, þeg-
ar verð er undir þeim. Sjóðurinn
er deildaskiptur eftir afurðaflokk-
um, en inngreiðsla fer á reikning
hvers og eins, sem í sjóðinn greið-
ir. Innistæðan er hins vegar ekki
til fijálsrar ráðstöfunar, heldur
kemur hún aðeins til útgreiðslu að
verð lækki svo að verðbóta sé þörf.
Það er meðal annars þessi fjárbind-
ing, sem styrrinn stendur um. Fisk-
vinnslan er nú rekin með tapi, ef
miðað er við meðaltal, en greiðir
samt 2% af afurðaverði í sjóðinn.
Dæmi eru um það, að fyrirtæki séu
að verða gjaldþrota þrátt fyrir inn-
eign í sjóðnum, enda óheimilt að
taka hana út vegna rekstrarerfið-
leika.
Þegar verðjöfnun á sjávarafurð-
um var fyrst tekin upp var það í
raun til að taka kúfinn af tekjum
fiskvinnslunnar, sem var talin
hagnast fullmikið vegna hás af-
urðaverðs. Hún greiddi því góð
laun og aðrar atvinnugreinar urðu
undir í baráttunni um vinnuaflið.
Þar var farin sú að leið að borga
hærra kaup en staðið varð undir
og kostnaðinum velt út í verðlagið.
Nú eru allar forsendur gjörbreyttar
og því spurning hvort verðjöfnun
á í raun rétt á sér. Fyrir rúmum
tveimur áratugum var markaðs-
setning afurðanna nær eingöngu
bundin við Bandaríkin, Bretland
og Sovétríkin í frystum afurðum
og Spán og Portúgal í saltfiski.
Markaðsaðstæður hafa breytzt gíf-
urlega síðan. Markaðir fyrir freð-
fisk eru um alla veröld og auðvelt
fyrir framleiðendur að breyta
framleiðslu sinni hveiju sinni eftir
því, hvar hæsta verðið fæst og
nýta sér jafnframt sveiflur á vægi
helztu gjaldmiðla. Með því jafna
þeir sjálfir verðsveiflur á afurðun-
um.
Fiskvinnslan á erfitt uppdráttar
nú, þrátt fyrir að verð á sjávaraf-
urðum sé almennt með hæsta
móti. Skýringin er aukinn kostnað-
ur heima fyrir, einkum miklar
hækkanir á hráefnisverði. Enn
frekari sókn eftir verðhækkunum
kanp að slæva^bþa^gerpþaer;]
að ’storfim* mul
Ákvæði eru í lögunum um sjóðinn
þess efnis, að inngreiðslu megi
fella niður, komi til mikillar afla-
skerðingar. Skerðing þorskveiði-
heimilda um 20% hlýtur að vekja
menn tii umhugsunar um þetta
ákvæði. Nú er tekin verðjöfnun af
útflutningi á óunnum fiski, en verð
á honum sveiflast ætíð mikið.
Dæmi eru um það, að mikill verð-
munur geti verið á afla tveggja
skipa, sem selja sama daginn á
sama markaðnum. í báðum tilfell-
um er greitt sama hlutfall í verð-
jöfnun. Loks er það spurningin
hvort viðmiðunarverð, sem krefst
innborgunar í taprekstri, hljóti
ekki að vera rangt.
í ljósi þessara staðreynda vakn-
ar sú spurning, hvort verðjöfnun
af þessu tagi sé tímaskekkja. Í
sjóðnum er bundið gífurlegt fé,
sem eigendur þess kynnu að vilja
ráðstafa með öðrum hætti. Spurn-
ing er hvort rétt sé að hvetja til
eigin verðjöfnunar útflutningsfyr-
irtækjanna með þeim hætti, að
þeim sé heimilt að leggja ákveðið
hlutfall afurðaverðs, svipað og nú
er, inn á sérstakan sveiflujöfnunar-
reikning. Til hvatningar slíkri
sveiflujöfnun mætti gefa ákveðinn
skattafslátt, en auk þess nytu fyr-
irtækin ávöxtunar af fénu. Jafn-
framt munu fyrirtækin verðjafna
með þeim hætti, að færa vinnsluna
milli markaða eftir því hver borgar
bezt hveiju sinni, en sveigjanleiki
til þess vex sífellt, ekki sízt með
minnkandi afla. Hvað útgerðina
varðar ætti hún að geta tekið upp
sína eigin verðjöfnun ekki síður en
útflytjendur. Skýringin á því, að
útgerðarmenn hafa fram að þessu
a.m.k. viljað halda í sjóðinn, virðist
sú, að þeir óttast að komi til lækk-
ana á afurðaverði, lækki um leið
það verð, sem fiskvinnslan getur
greitt fyrir fiskinn og þannig lækki
tekjur útgerðar. Reynsla okkar af
sjóða- og millifærslukerfinu er því
miður neikvæð.
Fyrirrennari núverandi verð-
jöfnunarsjóðs var á sínum tima
látinn taka fé „að láni” til að
greiða verðuppbætur á frystan
fisk, vegna Jiess að ekkert fé var
í sjóðnum. Á árunum áður en það
gerðist var ákveðið að ekki skyldi
verðjafnað af freðfiskinum, þar
sem vinnslunni veitti ekki af tekj-
um sínum óbreyttum. Þannig var
gripið inn í starfsemi sjóðsins gegn
gildandi lögum og almannafé svo
tekið til að leiðrétta skekkjuna.
Slík vinnubrögð heyra sögunni til.
Opinberu fé verður ekki lengur
varið til að reisa við fyrirtæki, sem
einhverra hluta vegna standa höllr
um fæti. Sjóðir undir stjórn hins
opinbera bjóða hættunni heim, ef
marka má liðin ár. Bezt væri að
þeir heyrðu sögunni til. Atvinnu-
vegunum á að skapa almenn
starfsskilyrði, en síðan að láta þá
HÍ'Æíím I
MIÐAUSTURLANDARAÐSTEFNAN I MADRID
Verða þar stig'in fyrstu
skref á langri leið til
friðar í heimshlutanum?
SVO FREMI engin „kraftaverk genst a siðustu stundu er Yitzak
Shamir, forsætisráðherra Israels, í þann veginn að upplifa skelfileg-
ustu martröð lífs síns: alþjóðlega ráðstefnu þar sem gengið er út frá
forsendunni land fyrir frið. Og það sem er Shamir og Likud-flokki
hans enn þungbærara; hann verður þarna í grennd við fulltrúa Pa-
lestínumanna sem gætu valið að hrella Shamir enn frekar með því
að stilla sig um að segja opinberlega það sem allir vita: að þau séu
fulltrúar PLO til að gefa Shamir
stefnunni með sitt fólk.
Shamir hefur staðhæft að ísrael-
ar muni ekki gefa eftir svo mikið
sem sentimetra af landi. Því hafa
margir velt fyrir sér hvaða tilgangi
ráðstefnan geti þjónað og segja sem
svo: Ef ísraelar koma til hennar
með þennan ásetning og standa
fast á honum er þá um nokkuð að
tala? Verður ekki verr farið en
heima setið?
Vitanlega er málið ekki svo ein-
falt. Það eitt að tekist hefur að
draga fulltrúa, nauðuga viljuga til
ráðstefnu sem hefur að markmiði
að fjalla um framtíðarskipan í
heimshlutanum dugar eitt og sér
til þess að ekki verður aftur snúið
í Miðausturlöndum. Margoft hefur
verið reynt að fá deiluaðila að samn-
ingaborði eða til viðræðna en án
árangurs svo með þáttöku í ráð-
stefnunni viðurkenna allir þá stað-
reynd að nú er ekki lengur stætt á
öðru en skilja að nýr veruleiki blas-
ir við og menn verða að takast á
við hann hvort sem þeim líkar betur
eða verr. Enginn býst við að
Madrid-ráðstefnan skili árangri í
einni svipan. Þeir sem hittast þar,
arabar annars vegar, gyðingar hins
vegar, hafa verið hatursmenn alla
þessa öld — en ekki lengur þó sjálf-
ir vilji þeir stundum láta sem fjand-
semin hafi staðið svo skiptir öldum.
Hún hefur hins vegar verið svo
ekki átyllu til að ganga út af rað-
heit og þung að henni má líkja við
aldalanga úlfúð ýmissa
þjóða/þjóðabrota annars staðar í
heiminum.
Intifada Palestínumanna hefur
staðið í fjögur ár og haft þau áhrif
að staða Israels á alþjóðavettvangi
hefur breyst mjög til hins verra og
fyrri bandamenn og einlægir ísra-
elsvinir hafa nánast kveinkað sér.
Grimmd ísraelskra hermanna sem
hafa ráðist með skotvopnum á Pal-
estínufólk, ekki síst konur og börn
sem hafa ekki haft annað að vopni
en grjót í hönd hefur vakið skelf-
ingu og kallað á endurmat margra
á því hvað væri að gerast í hugum
þeirra forráðamanna landsins sem
hafa ekki hikað við að hvetja til
slíkra aðgerða. Þó intifada hefði
sjálfsagt aldrei dugað ein og sér til
að fá Israela að ráðstefnuborðinu í
Madrid hafa hin sálrænu áhrif ver-
ið því magnaðri.
Israelar hafa búið við það síðustu
ár að hafa forsætisráðherra sem
er manna verst til þess fallinn að
efla áhrif ísraels og þaðan af síður
bæta ímyndina út á við. Þver-
móðska og ofstæki Shamirs og
margra ráðherra í stjóm hans hefur
umfram annað gert að verkum að
Bandaríkjamenn hafa verið að fjar-
lægjast ísraela og Bush Bandaríkja-
forseti hefur ekki farið í launkofa
með andúð sína á persónu forsætis-
ráðherrans. Og þegar dregur úr
stuðningi Bandaríkjamanna við
Ísrael með þeim hætti sem hefur
orðið raunin á hefur runnið upp
fyrir mörgum að þar með kynni
eitthvað að vera bogið við þeirra
afstöðu því fáir ísraelar treysta sér
til að vera án íjárhagslegs og sið-
ferðilegs stuðnings Bandaríkjanna.
Raunar mætti kalla að samskiptin
hefðu beinlínis hrunið — ef ekki
verður breyting á er kannski um
framtíð ísraels að tefla.
Þetta eru ekki hugleiðingar út-
lendings, illviljaðan ísrael. Þetta er
endursögn á upphafi greinar eftir
Gad Ya’acobi fyrrverandi ráðhema
í Israel og birtist í Jerusalem Post
í vikunni. Ya’acobi er Verkamanna-
flokksmaður en varla ofmælt að
segja að þær skoðanir sem hann
setur fram eigi vaxandi hljómgrunn
í Israel. Og þó megi gagnrýna
Shamir forsætisráðherra fyrit-
margt, frýja menn honum ekki vits.
Þó þessar skoðanir gangi á skjön
við hans eigin veit hann að undan
því verður ekki lengur vikist að
hlusta á þessar raddir.
Arabaleiðtogar reyna nú að
græða sárin vegna Flóastríðs
Það má kallast kaldhæðni örlag-
anna að ósigur Saddams Hussein í
Flóastríðinu skuli hafa leitt til þess
að það tókst að beija Madrid-ráð-
stefnuna saman. Það er líka degin-
um ljósara að eftir að ráðstefnan
var ákveðin hafa leiðtogar araba
sem skiptust í fylkingar í Flóastríð-
inu verið önnum kafnir að reyna
að bæta samskiptin og vilja sýna
fram á að þegar á þann hólm kem-
ur að ræða við ísraela augliti til
auglitis séu arabaríkin ein heild.
Fulltrúar PLO hafa verið í Sýr-
landi og Saudi-Arabíu upp á síðk-
astið og hafa lagt sig í framkróka
með að sannfæra sjálfa sig og aðra
að illska vegna stuðnings PLO við
Saddam sé úr sögunni. Jórdanir
hafa verið teknir í sátt að minnsta
kosti á yfirborðinu og Saudi-Arabar
og Jemenar eru að heija viðræður.
Vegna stuðnings Jemen við
Saddam var milljón Jemena rekin
allslaus frá Saudi-Arabíu og ekki
þarf að fara mörgum orðum um
þá miskunnarlausu meðferð sem
Palestínumenn í Kúveit sættu. Kúv-
eit hefur ekki komið við sögu í
undirbúningi ráðstefnunnar en
varla vafi á að Kúveitar munu
breyta afstöðu sinni — þó það sé
þeim þvert um geð — ef þeir fá um
það fyrirmæli frá Saudum.
Staða Sýrlendinga
ótrúlega sterk
Það kom ísraelum óþyrmilega á
óvart að Sýrlendingar skyldu ekki
bara ljá máls á þátttöku heldur
verða á undan ísrael að kunngera
að þeir ætluðu að senda fulltrúa.
Með hliðsjón af því að Assad Sýr-
landsforseti veðjaði á réttan hest í
Flóastríðinu kemur það þó í rök-
réttu framhaldi. Það blandast eng-
um hugur um að Assad hefur hagn-
ast mest allra á því að standa með
ijölþjóðahernum. Bandaríkjastjórn
hafði litið á Assad sem einn helsta
styrktarmann alþjóðlegra hryðju-
verkasamtaka árum saman og auk
þess var hann skjólstæðingur Sov-
etríkjanna. Jafnskjótt og fór að
molna úr veldi þeirra og áður en
Assad, forseti Sýrlands.
Faisal Husseini frá Austur-Jerú-
salem.
kalda stríðinu var formlega lokið
tók Assad á þann klókindalega hátt
sem honum er lagið að draga úr
samskiptum við Sovétríkin og gefa
Vesturlöndum undir fótinn.
Hann hefur uppskorið ríkulega.
Það var ekki bara látið óátalið að
Sýrlendingar legðu Líbanon endan-
lega undir sig. Assad lauk varlega
upp dyrum fyrir stórfyrirtæki á
Vesturlöndum sem vildu íjárfesta í
Sýrlandi. Hann gaf yfirlýsingar um
vilja til að aðstoða í fullri alvöru
Shamir, forsætisráðlierra ísra-
els.
George Bush, Bandaríkjaforseti.
við að leysa vestræna gísla í Líban-
on úr haldi og taldi stjórnina í Te-
heran, sem studdi hópana, á að
beita sína menn tilhlýðilegum þrýst-
ingi.
Eftir að Flóastríðinu lauk var
Sýrland — landið sem í augum
margra vestrænna stjórnmála-
manna hafði verið gróðrarstía
hryðjuverkastarfssemi og andsnúið
öllu sem frá Vesturlöndum kom,
orðið forystulandið. Forsetinn ekki
lengur undirförull og óútreiknan-
legur, heldur slunginn og stjórnvit-
ur. Síðan hefur hann enn færst í
aukana og það hefur komið fram í
ferðum Bakers til Miðausturlanda
að Sýrlendingar hafa jafnan tekið
öllu hans máli þekkilega og ekki
sparað að koma því áleiðis hversu
mjög þeir styddu friðarráðstefnu-
viðleitni hans.
Að launum hefur svo sýrlenska
stjórnin ekki verið beitt neinum
þrýstingi til að taka upp lýðræðis-
lega stjórnarháttu, létta á ritskoðun
eða hafa mannréttindi í heiðri. Og
nú samtímis því að menn búast til
að setjast niður að ræða framtíðina
í þessum heimshluta siglir skip frá
Norður-Kóreu óáreitt inn Rauða
hafið, hlaðið Scud-C eldflaugum og
áfangastaður skipsins er Sýrland.
Ísraelar hafa sagt að þeir geti að-
eins talað um bætt samskipti ef þau
lönd sem í grennd þeira eru dragi
úr vígbúnaði. Er fyrst og fremst
átt við Sýrland og Saudi-Arabíu.
Samt hafa ísraelar ekki treyst sér
að hóta að sigling þessa skips verði
stöðvuð.
Palestínumenn fengu þá
fulltrúa sem þeir kröfðust
ísraelar hafa margsinnis sagt að
þeir krefðust þess að eiga síðasta
orðið um hveijir sætu í nefnd Pal-
estínumanna. og harðneituðu að
íbúi Austur-Jerúsalem yrði með.
Samt kemur á daginn að annar af
tveimur forsvarsmönnum er Faisal
Husseini frá Jerúsalem. Og það er
eftirtektarvert að ísraelar hafa ekki
treyst sér til að lýsa yfir að þar
með kæmu þeir ekki. Það er til
marks um undra sterka stöðu Pal-
estínumanna að Husseini krafðist
þess af Baker að hann sýndi Sham-
ir ekki listann með nöfnum Palest-
ínumanna sem færu til Madrid og
því varð Shamir að kyngja. Þó hef-
ur Shamir margsinnis kallað Huss-
eini hættulegri mann en Yasser
Arafat. Að mínum dómi sýnir þetta
að að ísraelar standa langtum veik-
ar að vígi en margir hafa talið og
þeir sjálfir vilja vera láta.
Faisal Husseini gat ekki á sér
setið að senda Shamir kveðju þegar
fundarstaðurinn hafði verið ákveð-
inn. „Það er mjög góður staður og
hefur til dæmis þann kost að PLO
hefur þar skrifstofu.” Shamir átti
það svar við þessu útspili að lýsa
yfir að hann ætlaði sjálfur að vera
í forsvari ísraelsku nefndarinnar.
Annar aðalfulltrúi Palestínu-
manna, Hanan Ashrawi, prófessor
frá Ramallah, er litin hornauga af
ísraelum vegna mjög skeleggs mál-
flutnings. Hún hefur aldrei farið
dult með að hún og aðrir Palestínu-
menn sem ræddu við Baker í Jerú-
salem sæktu ráð sín og bæru allt
undir yfirstjórn PLO. Hún er flug-
mælsk og rökföst, prúð kona og
enskan leikur henni á tungu. Það
er ótvíræður sigur fyrir Palestínu-
menn að hún situr í nefndinni og
hefur verið kjörin talsmaður henn-
ar.
Ákvörðun Shamirs sýnir
sundrungu stjórnarinnar
í Jerúsalem
Þó það hafi vakið ugg hjá mörg-
um þegar Shamir tilkynnti að hann
yrði fyrir ísraelum sýnir það að
mínu viti frekar að ísraelar standa
höllum fæti og að sundrung er í
stjórninni. Með því að ganga fram-
hjá David Levy utanríkisráðherra
hefur Shamir að vísu keypt sér eilít-
inn frið við harðlínumenn. En veik-
leikar og brestir hafa þar með kom-
ið upp á yfirborð og opinberað ótví-
rætt hve deildar meiningar eru.
Þar með glaðvaknar sú spurning
hvort Shamir tekst að halda til
streitu þeim áformum að segja nei
við öllu. Það er ekki áhorfsmál að
hann verður beittur miklum þrýst-
ingi af Bandaríkjamönnum og Sov-
etmönnum. Hann getur ekki heldur
leitt hjá sér almenningsálitið heima
og heiman. Það býst enginn við
öðru en að Shamir tali digurbark-
lega í Madrid. Ef ísraelar standa
uppi sem þeir einu sem ekki reyna
í einlægni að finna lausn til fram-
búðar, ef þeir neita að fallast á til-
slakanir er hætt við að trú manna
á því friðartali sem forysta Israels
hefur haft uppi frá stofnun ríkisins
verði aldrei tekið öðruvísi en sem
innantómt og marklaust tal. ísrael-
ar vita að þeir hafa ekki efni á að
missa stuðning meira en orðið er.
Kannski þeir viti líka að með tilslök-
unum kemst kannski á „friður á
morgun” eins og brautryðjendur
ísraels dreymdi um og töluðu fyrir.
texti: Jóhanna Kristjónsdóttir
Samkeppnisreglum komið á í stað verðlagsákvæða:
Áhersla lögð á samkeppni sem
tryggir hag alls þjóðfélagsins
- segir Georg Ölafsson verðlagsstjóri
STEFNT er að því að afnema verðlagsákvæði eins og þau hafa til
skamms tíma tíðkast hér á landi endanlega síðar á þessu ári og taka
þess í stað upp samkeppniseftirlit. Að sögn Georgs Olafssonar verðlags-
stjóra þykir ástæða til þess að leggja aukna áherslu á samkeppni á
þeim sviðum þar sem hún tryggir best hag neytenda, atvinnulífsins
og þjóðfélagsins í heild, en hann segir samkeppnina í sjáifu sér þó
ekki vera neitt takmark. Hann segir einkum þrennt geta stuðlað að
aukinni samkeppni, en það séu skarpari samkeppnisreglur, afnám
opinberra samkeppnishamla og athuganir og upplýsingamiðlun til
neytenda, fyrirtækja og stjórnenda um ríkjandi aðstæður á markaðnum
hverju sinni.
Georg Ólafsson sagði í samtali við
Morgunblaðið að samkeppnisreglur
væru mjög í sviðsljósinu um þessar
mundir, og gegndu þær lykilhlut-
verki við að hrinda í framkvæmd
innri markaði Evrópubandalagsins
1993. Þær reglur sem 1 gildi væru
víðast hvar í Vestur-Evrópu væru
strangari en núgildandi reglur á
Norðurlöndunum og fælu í sér víð-
tækari bannákvæði. Þannig væri til
dæmis bannað samráð og samþykkt-
ir um verð, framleiðslutakmarkanir,
Ijárfestingartakmarkanir og mark-
aðsskiptingu. Einnig væri markaðs-
ráðandi fyrirtækjum bannað að mis-
nota aðstöðu sína með því til dæmis
að ákvarða ósanngjarnt verð, tak-
marka framleiðslu, markaðs- eða
tækniþróun til skaða fyrir neytendur
og mismuna viðskiptavinum.
Hvað varðar samkeppnisreglur
hér á landi þá sagði Georg að sam-
kvæmt gildandi lögum væri alhliða
bann við verðsamráði sem að hluta
hefði verið framfylgt, en þó hefði
ekki verið amast við leiðbeinandi
verðsamráði.
„Þarna eru möguleikar á því að
skerpa eftirlit með því að verðsamráð
sé bannað, og má í því sambandi
nefna taxta margra þjónustuaðila
eins og til dæmis verkfræðinga, lög-
fræðinga og fleiri. Þetta þyrfti þó
fyrst að kynna hlutaðeigandi aðilum
og hugsanlega veita þeim einhvern
frest áður en gripið yrði til aðgerða.
Þess má þó geta að leiðbeinandi verð
þurfa ekki að hamla samkeppni, en
hins vegar hefur komið í ljós að fyrir-
tæki hafi notað leiðbeinandi verð eins
og verðlagsákvæði og við það hefur
dregið úr samkeppni. Það vegur þó
enn þyngra að fyrirtæki hafa falið
verðsamráð með því að kalla það
leiðbeinandi verð, og vegna þeirrar
misnotkunar eru menn almennt á
því að leyfa ekki leiðbeinandi verð,”
sagði hann.
Georg sagði að hvað varðaði regl-
ur um eftirlit með samruna fyrir-
tækja þá teldi hann mjög hæpið að
þörf væri fyrir slíkt hér á landi.
Hann teldi eðlilegt að fylgst yrði
með markaðsráðandi fyrirtækjum og
mat lagt á hvort þau beittu aðstöðu
sinni með þeim hætti að um skaðleg
áhrif á markaðinn væri að ræða.
Markaðsyfirráð þyrftu ekki að vera
skaðleg og með sama hætti þyi'fti
samruni fyrirtækja ekki heldur að
vera það, og þvert á móti gætu áhrif-
in verið jákvæð, til dæmis þar sem
hagkvæmni stórreksturs nyti sín
best.
Hann sagði að ef treysta ætti virka
samkeppni þá væri mjög brýnt að
samkeppnisyfirvöld hefðu umsagn-
arrétt um skaðsemi gildandi opin-
berra samkeppnishamla og gætu
með þeim hætti haft áhrif til þess
að uppræta þær. „Einnig væri eðli-
legt að samkeppnisyfirvöld fengju
að fylgjast með og gefa álit sitt á
lagafrumvörpum sem fram kunna
að koma og sem fela í sér samkeppn-
ishömlur. Hér er oft um viðkvæm
mál að ræða og að sjálfsögðu er það
pólitískra aðila að taka endanlega
ákvörðun um hvort verndarsjónarm-
ið eigi að vera ráðandi umfram sam-
keppnissjónarmið, en það hlýtur
jafnframt að vera eðlilegt að álit
þeirra sem fara með samkeppnismál
komi fram.”
Georg sagði að með því að afnema
að fullu bein verðlagsafskipti gæfist
meira svigrúm til þess að gera út-
tektir á einstökum greinum og at-
huga verðþi'óun og orsakir hennar,
benda á samkeppnishindranir og
markaðsyfirráð, og yfirhöfuð afla
þeirra upplýsinga sem þörf væri á
til þess að meta hvort virk sam-
keppni ríkti eða ekki. Jafnframt
væri nauðsynlegt að sinna áfram
verðkönnunum, herða verðmerking-
ar og allt það sem lyti að því að
gera markaðinn sem mest gagnsæj-
an.
IP:
é i Ajkjœ 1
m WRbzm» W* i1
„ Morgunblaðið/KGA
Á myndinni má sjá nokkra af aðstandendum minningartónleikanna ásamt Hans Henttinen forstöðu-
manni Rauða kross hússins, sem er annar frá hægri.
Minningartónleikar um tvo unga menn
TÓNLEIKAR til minningar um
tvo unga menn sem dóu síðastlið-
ið sumar, Sigurjón Axelsson og
Jón Finn Kjartansson, verða
haldnir í Menntaskólanum við
Sund, fimmtudaginn 31. október
nk. kl. 20.30 og bera nafnið „Að-
eins eitt líf”.
Aðstandendur minningartónleik-
anna, sem eru aðstandendur, vinir
og skólafélagar mannanna tveggja,
vilja koma af stað umræðu um
sjálfsvíg ungmenna í von um að
koma megi í veg fyrir slíka sorgar-
atburði og að tekið verði á þessum
málum bæði í skólum sem og ann-
ars staðar í þjóðfélaginu, að því er
fram kemur í fréttatilkynningu.
Segja þeir að þó að sjálsvíg séu
mjög viðkvæm mál, verði að ræða
þau, en fleiri ungmenni deyji fyrir
eigin hendi heldur en í umferðar-
slysum.
Á tónleikunum koma fram ýmsar
hljómsveitir og m.a. verða flutt lög
eftir Siguijón Axelsson. Ágóða tón-
leikanna verður varið til forvarnar-
starfs gegn sjálfsvígum ungmenna,
m.a. til útlitshönnunar bæklings
sem Geðverndarfélag íslands ætlar
að gefa út á næstunni.
Að sögn Hans Henttinen, for-
stöðumanns Rauða kross hússins,
hafa þeim borist rúmlega fjörtíu
símhringar, það sem af er þessu
ári, frá ungmennum sem eru í
sjálfsvígshugleiðingum. Hann segir
að hlutverk Rauða kross línunnar,
þar sem ungmenni geta hringt allan
sólarhringinn, sé að vera til staðar
og benda á rétta aðila, svo sem
geðlækna, sálfræðinga og presta.
Biskup þáði
ekki heimboð
í Vatikanið
BISKUP íslands herra Ólafur Skúl-
ason segist hafa sleppt því að fara
til Rómar í haust, þegar honum var
boðið í Vatikanið, vegna kostnaðar
við slíkar ferðir. Hann segir að
kirkjan ætti ekki að láta sitt eftir
liggja í sparnaði hins opinbera.
„Á síðasta ári var það samþykkt á
höfuðbiskupafundi að við biskupss-
vígslu í Svíþjóð skyldi einn fulltrúi
vera fyrir allar hinar Norðurlanda-
kirkjurnar. Ég var beðinn um að taka
þetta að mér,” sagði herra Ólafur
Skúlason biskup í samtali við Morgun-
blaðið.
„í febrúar fór ég svo á þing Al-
kirkjuráðsins sem haldið var í Ástralíu
og stóð í tæplega þijár vikur, en þetta
þing er haldið á sjö ára fresti. í apríl
var ég við krýningu erkibiskups af
Kantaraborg og heimsótti í leiðinni
íslendinga í Grimsby, Hull og London.
I þessari sömu ferð fór ég tii Noregs
og vegna sérstakra tengsla íslensku
kirkjunnar við Niðarós var ég vígslu-
vottur við biskupsvígslu í því biskups-
dæmi.” í sumar segist biskup hafa
farið til Chicago í Bandaríkjunum, þar
sem hann sat stjórnarfund Lúterska
heimssambandsins, en hann á sæti í
stjórninni.
„Þegar kom að ferðinni til Vatik-
ansins í haust langaði mig mikið til
að fara_ og þótti mjög leiðinlegt að
biskup Islands var ekki þar. En að
vel athuguðu máli ákvað ég að við
hefðum ekki fé til þessarar ferðar,”
sagði Ólafur Skúlason biskup.