Morgunblaðið - 09.01.1992, Síða 29

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 9. JANUAR 1992
29
Frumvarp um Hagræðingarsjóð sjávarútvegsins:
Deilt um leigugjöld
eða auðlindaskatt
Pólitísk leikfimi segir Össur Skarphéðinsson
FRUMVARP til laga um breytingu á lögum um Hagræðingarsjóð
sjávarútvegsins var til annarrar umræðu í gær. Frumvarpið gerir
m.a. ráð fyrir því að tekjum sjóðsins af framsali aflaheimilda, sem
nema 12.000 þorskígildum í lestum talið, skuli varið til styrktar
hafrannsóknum. Minnihluti sjávarútvegsnefndar telur að verið sé
að stíga skref í átt að auðlindaskatti. Ossur Skarphéðinsson formað-
ur nefndar segir suma þingmenn minnihlutans stunda pólitíska leik-
fimi.
Össur Skarphéðinsson (A-Rv),
formaður sjávarútvegsnefndar,
mælti fyrir áliti meirihluta nefndar-
innar. Framsögumaður kom strax
að þeim atriðum frumvarpsins sem
hann hugði að hvað mestur ágrein-
ingur væri um, þ.e. að tekjum af
sölu veiðiheimilda hagræðingar-
sjóðs skyldi varið til að standa
undir kostnaði af rannsóknum Haf-
rannsóknarstofnunar. Össur taldi
að þarna væri farið inn á mjög
jákvæða braut; að atvinnuvegunum
væri gert í ríkara mæli að standa
undir kostnaði við rannsóknir í
þeirra þágu. Taldi framsögumaður
að „myndi af þessu timbrast nokk-
ur gifta í framtíðinni".
Frumvarpið gerir m.a. ráð fyrir
því, að heimildir hagræðingarsjóðs
til að veita úreltingarstyrki, hækki
úr 10% í 30%, og taldi Össur það
vera mjög til bóta nú á þessum
síðustu tímum, þegar fiskistofnarn-
ir rýrnuðu og kvótarnir með og
umfram afkastageta flotans ykist
að sama marki. Hugði Össur að
um þetta atriði væri enginn ágrein-
ingur.
Framsögumaður meirihluta
sjávarútvegsnefndar greindi nokk-
uð frá þeim breytingum sem frum-
varpið hefur tekið í meðförum
nefndarinnar. Upphaflega hafði
verið áformað að fella með öllu út
þær heimildir sem eru í núgildandi
lögum, til að veita forkaupsrétt til
þeirra byggðalaga, sem höfðu tap-
að kvóta vegna sölu fiskiskipa. Nú
hefði meirihluti nefndarinnar beitt
sér fyrir því að fjórðungi heimilda
sjóðsins mæti ráðstafa með for-
leigurétti til bágstaddra byggðar-
laga. Ræðumaður lofaði það hve
rösklega og vel Þorsteinn Pálsson
sjávarútvegsráðherra veitti sitt
fylgi þessari tillögu. Össur taldi
rétt að fram kæmi, að nú væri
búið að fella burt ákvæði sem hefði
heimilað að gefa kvóta.
Pólitísk leikfimi
Össur Skarphéðinsson gat ekki
undan því vikist að svara nokkuð
þeirri gagnrýni að verið væri að
setja á, „auðlindaskatt" með lög-
festingu þessa frumvarps. Össur
benti á að þau ákvæði sem væru
í frumvarpinu, og vörðuðu sölu
veiðiheimilda, væru að meginstofni
þau sömu og væru í núgildandi
lögum. Hér væri ekki um neitt
nýmæli að ræða. Nýmælið fælist í
því að tekjunum væri varið til þess
að standa straum af hafrannsókn-
um. Ræðumaður taldi sig því til-
knúinn að mótmæla því sem væri
prentað í áliti minnihluta sjávarút-
vegsnefndar: „Hér er því stigið
fyrsta skrefið til að afla tekna í
ríkissjóð af sölu veiðiheimilda og
að koma á auðlindaskatti." Ef nú
væri skref stigið í átt að auðlinda-
skatti þá væri það ekki fyrsta
skrefið. Það hlyti að hafa verið stig-
ið í tíð fyrri ríkisstjórnar þegar
ákveðið var að selja veiðiheimildir
á gangverði.
Ræðumaður gat ekki betur
greint en að Halldór Ásgrímsson
(F-Al), fyrrum sjávarútvegsráð-
herra og framsögumaður minni-
hluta sjávarútvegsnefndar, hlyti að
hafa tekið sinnaskiptum fyrst hann
teldi skref stigin að auðlindaskatti.
Hann hefði ekki kveðið svo að orði
við fyrstu umræðu um þetta mál.
Annar nefndarmaður í minnihlut-
anum, Stefán Guðmundsson (F-
Nv), hefði talið að hér væri alfarið
auðlindaskattur. Viðhorf þessa
þingmanns hefðu verið önnur 2.
maí 1990, þá hefði hann lagt
áherslu á að ekki væri verið að
stíga skref í átt að auðlindaskatti.
Framsögumaður meirihluta
sjávarútvegsnefndar lagði að lok-
um til að frumvarpið yrði sam-
þykkt.
Steingrímur J. Sigfússon (Ab-
Nv) varð að veita andsvar við mál-
flutningi Össurar sem hann sagði
vera með þeim aumkunarverðari
sem hann hefði kynnst í nokkru
máli. Össur Skarphéðinsson
(A-Rv) sagðist ekki hafa annað
gert en rakið „pólitískar leikfimiæf-
ingar“ sumra nefndarmanna í
minnihlutanum.
Samráð eða borgarastyrjöld
Halldór Ásgrímsson (F- Al) var
Meðal nýmæla í þessum síðustu
breytingartillögum er að gert er ráð
fyrir því að ráðherrum verði heim-
ilt að setja mann eða nefnd manna,
um tiltekinn tíma til að vera íjár-
haldsmenn stofnana. Starfssvið
fjárhaldsmannanna á að .vera að
skipuleggja og hafa eftirlit með
reikningshaldi og áætlanagerð
stofnana og taka ákvarðanir um
fjárskuldbindingar, þar á meðal um
starfsmannahald. Kostnaður við
framsögumaður minnihluta sjávar-
útvegsnefndar. í upphafi sinnar
ræðu gerði hann að umtalsefni þá
spurningu hvort auðlindaskattur
væri til umræðu. Halldór vildi taka
það skýrt fram að hann hefði ekki
skipt'um skoðun; í maí 1990 hefði
hann skilgreint það svo: „Auðlinda-
skattur gengur út á það að skatt-
leggja greinina og taka til annarra
þarfa samfélagsins." Við fyrstu
umræðu þessa frumvarps hefði
hann ekki viljað nota „hið stóra orð
auðlindaskattur" en bent á það að
hér væri á lagður skattur í ríkis-
sjóð. Halldór taldi að hafrannsókn-
ir væru ekki einkamál sjávarút-
vegsins; þær þjónuðu samfélaginu
í heild. Halldór kvaðst hallast að
því að þetta væri auðlindaskattur
og sínir meðnefndarmenn í minni-
hluta væru mjög eindregið þessarar
skoðunar.

m
MIHÍMSI
Halldór Ásgrímsson kvaðst hafa
skilið það svo að Alþýðuflokkurinn
berðist fyrir auðlindaskatti. (Það
heyrðist úr salnum að Alþýðuflokk-
urinn vildi leigugjald fyrir nýtingu
aflaheimilda. Innsk. blm.) Halldór
Ásgrímsson, fyrrum sjávarútvegs-
ráðherra, greindi þá frá því að Al-
þýðuflokkurinn hefði gengið hart
fram í fyrri ríkisstjórn fyrir aukn-
um álögum á sjávarútveginn. Hall-
dór taldi að á þessa atvinnugrein
væri ekki byrðum bætandi.
Talsmaður minnihluta benti
einnig á að lög um hagræðingar-
sjóð væru nátengd lögum um stjórn
fiskveiða og væri í báðum lögum
kveðið á um að þau skildu endur-
skoðuð fyrir árslok 1992. Ríkis-
stjórnin hefði tekið þann kost að
Halldór Ásgrímsson
breyta strax lögum um hagræðing-
arsjóð á undan endurskoðun á
kvótalögunum. Stjórnarflokkarnir
héldu þeirri endurskoðun í sínum
höndum án samráðs við stjórn-
arandstöðu. Um þetta mál þyrfti
að eiga sér stað víðtæk umræða.
Ræðumaður sagði að hér væri
um að ræða mál sem hefði verið í
mótun í samfélaginu. Átt hefði sér
stað feiknarleg umræða og hún
ætti sér enn stað. Það hefði verið
almenn skoðun að að um þetta mál
þyrfti að hafa mjög víðtækt samráð
í þjóðfélaginu öllu til þess að stofna
ekki til ófriðar um það.
Halldór vildi ekki halda því fram
að um kvótalögin væri sérstakur
friður en a.m.k. hefði ekki orðið
neinn ófriður í í líkingu við þá borg-
arasty.rjöld sem Morgunblaðið boð-
aði; að barist yrði til síðasta manns,
eins og ritsjóri þess hefði haldið
fram. Þetta blað teldi það hlutverk
sitt að koma fram stefnubreytingu
í þessu máli. Ræðumaður spurði
hvort þeir í ríkisstjórnarliðinu
væru„famir að hlýða Mogganum".
Sumir sem hefðu staðið í pólitík
hefðu litið á Moggann og kallað
hann mömmu og’gjarnan haft við
orð að rétt væri að hringja í
mömmu áður en lengra yrði haldið.
Gæti það verið að það hefði verið
hringt í mömmu og niðurstaðan
orðið sú að það skyldi tekið upp
nýtt vinnulag. Morgunblaðið héldi
mjög fram stefnu Alþýðuflokksins
í þessu máli og teldi hana hina einu,
réttu og sönnu. Halldór Ásgrímsson
varaði við því að taka alltof mikið
tillit til skoðana Morgunblaðsins
og Alþýðuflokksins þótt hann
Össur Skarphéðinsson
kvæðist viðurkenna að þeir aðilar
væru nokkuð sterkir þegar þeir
legðu saman.
Halldór ræddi nokkuð um að nú
væri byggðahlutverk sjóðsins Iagt
niður. Þótt flutt væri vanburðug
breytingartilllaga. Halldór taldi að
í þessu sambandi væru mörg álita-
málin og hefðu margvísleg sjón-
armið nokkuð til síns máls. En
framsögumaður minnihluta spurði
eftir því hver ætti að sinna þessu
byggðahlutverki, honum var stór-
um til efs að Byggðastofnun væri
sá stakkur sniðinn af ríkistjórninni
að stofnunin væri til þess búin að
aðstoða þau byggðalög sem hefðu
orðið fyrir áföllum vegna sölu skipa
og veiðiheimilda.
Halldór lagði til fyrir hönd minni-
hluta sjávarútvegsnefndar að þessu
máli yrði vísað frá.
Halldór Ásgrímsson varð að
fresta sinni ræðu vegna þess að
fundi varð að slíta um kl. 15 vegna
nefndarstarfa en eftir að hann
hvarf af vettvangi ræddu þingmenn
stundarkorn um gæslu þingskapa;
u.þ.b. hálftíma. Nokkur ágreining-
ur var um hvernig skyldi óska eft-
ir því að veita andsvör við ræðum.
Stuttar
þingfréttir
Breyttur fundartími
Vegna nefndarfunda hefst þing-
hald Alþingis ekki fyrr en kl. 13 í
dag en venjulega er fyrirspurnar-
tími kl. 10.30 á fimmtudagsmorgn-
um.
Ráðstafanir í ríkisfjármálum á árinu 1992:
Ríkisstofnanir fái
fj árhaldsmenn
BREYTINGARTILLÖGUR við frumvarp um ráðstafanir í efnahags-
málum á árinu 1992, hinn svonefnda „bandorm", eru til umfjöllunar
í efnahags- og viðskiptanefnd. Nú er m.a. gert ráð fyrir að ráð-
herra geti skipað ríkisstofnunum fjárhaldsmenn.
starf fjárhaldsmanna greiðist af
viðkomandi stofnun.
Einnig -er gert ráð fyrir því í
þessum tillögum að tekjutengja
grunnlífeyri elli- og örorkulífeyris-
þega. Þá er nú gerð tillaga um sérs-
takt afgreiðslugjald sem útlendum
skipum er ætlað að greiða. Gjaldið
verður 30 kr. fyrir hvetja nettórúm-
lest skipsins. Undanþegin þessu
gjaldi verða herskip, spítalaskip og
skip sem leita hafnar í neyð.
Þrjátíu og þrír menn til-
nefndir til trunaðarstarfa
ALÞINGI hefur tilnefnt þijátíu og þijá menn til trúnaðarstarfa
við nokkrar þær stofnanir sem liið íslenska ríkisvald á hlutdeild
að. Þjóðþingið kaus inenn til að sitja í bankaráði Landsbankans,
stjórnarnefnd ríkisspítala, Síldarútvegsnefnd, stjórn Síldarverk-
smiðja ríkisins, flugráði, og Verðlaunanefnd Gjafar Jóns Sigurð-
sonar. Einnig voru valdir yfirskoðunarmenn ríksreikninga ársins
1991.
Á 58. fundi Alþingis þrem dög-
um fyrir jól voru menn valdir í
ofangreind stjórnar- og nefnda-
sæti. Kosið var eftir listum, ekki
voru tilnefndir fleiri menn en svo
að allir sem á listana voru skráð-
ir hlutu kosningu. Umboð þeirra
sem valdir voru gildir frá 1. jan-
úar 1992. í verðlaunanefnd
Gjafar Jóns-Sigurðssonar, til
tveggja ára voru valin: Sigurður
Líndal prófessor, Guðrún Ólafs-
dóttir dósent og Valgerður Gunn-
arsdóttir sjúkraþjálfari. í stjórn-
arnefnd ríkisspítalanna voru
valdir til fjögurra ára: Stefán Frið-
bjarnarson blaðamaður, Gunnar
Ingi Gunnarsson læknir og alþing-
ismennirnir Guðmundur _ Bjarna-
son og Svavat' Gestsson. I Síldar-
útvegsnefnd voru valdir- þrír
menn og jafnmargir varamenn.
Aðalmenn eru: Gunnar Flóvenz
fyrrverandi framkvæmdastjóri,
Guðmundur J. Guðmundsson for-
maður verkamannafélagsins
Dagsbrúnar, Kristmann Jónsson
útgerðarmaður. Varamenn eru:
Guðmundur Karlsson fram-
kvæmdastjóri, Egill Guðlaugsson
framkvæmdastjóri og Þorleifur
Björgvinsson framkvæmdastjóri.
í Síldarútvegsnefndina var valið
til þriggja ára, en einnig voru
valdir til þriggja ára fimm menn
og jafnmargir varamenn í stjórn
Síldarverksmiðja ríkisins, aðal-
menn eru: Þorsteinn Gíslason
fiskimálastjóri, Magnús Guð-
mundsson kennari, Einar Ingvars-
son fyrrverandi bankafulltrúi,
Bogi Sigurbjörnsson skattstjóri
og Jóhann Ársælsson alþingis-
maður. Varamenn eru: Halldór
Árnason stjórnmálafræðingur,
Kristján Möller iþróttafulltrúi, Ari
Edwald lögfræðingur, Einar Bald-
vinsson framkvæmdastjóri og
Hjálmar Níelsson tryggingafull-
trúi. í flugráð voru kosnir aðal-
menn: Alþingismennirnir Árni
Johnsen og Sigbjörn Gunnarsson
og einnig Skúli Alexandersson
fyrrverandi alþingismaður. Vara-
menn eru: Viktor Aðalsteinsson
fyrrverandi flugstjóri, Jörundur
Guðmundsson skrifstofustjóri og
Málmfríður Sigurðardóttir fyrr-
verandi alþingismaður. Kosningin
í flugráðið er til ársloka 1995.
Yfirskoðunarmenn ríkisreikn-
inga 1991 eru: Pálmi Jónsson
alþingismaður, Svavar Gestsson
alþingismaður og Sveinn G. Hálf-
dánarson innheimtustjóri. Einn
maður var kosinn í bankaráð
Landsbanka Islands til ársloka
1993. Steingrímur Hermannsson
alþingismaður var kjörinn í stað
Kristins Finnbogasonar fram-
kvæmdastjóra.