Morgunblaðið - 09.01.1992, Blaðsíða 34

34
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 9. JANUAR 1992
Petra María Hákans-
son — Minning
Fædd 6. október 1908
Dáin 30. desember 1991
Skammt er stórra högga milli,
nú í skammdeginu. Þann 13. des-
ember lést móðuramma mín, Stein-
þóra, og nú er föðuramma mín,
Petra, einnig farin yfir móðuna
miklu. En nú tekur dag að lengja
og með Guðs hjálp mun einnig birta
aftur í hugum okkar sem eftir sitj-
um og syrgjum.
Petra María var fædd í Bergs-
' núsi á Þingeyri, dóttir hjónanna
Ingibjargar Jónsdóttur og Sveins
Bergssonar. Systkinin voru 10 og
lífsbaráttan erfið og okkur nútíma-
börnum sem allt höfum til alls, þrátt
fyrir barlóm og kveinstafi, er í raun
ókleift að setja okkur í fótspor for-
feðra okkar og skilja aðstæður til
fullnustu. Árið 1915 flytur Petra
með foreldrum sínum til Akureyrar
og bjuggu þau þar í Eyrarlands-
stofu um árabil. 16 ára gömul fer
amma til Kaupmannahafnar í vist
og dvaldist þar nokkur ár. Æ síðan
minntist hún Danmerkur og Dana
með hlýhug og heimsótti oft.
Hún giftist August Hákansson
<*fnálarameistara, 25. október 1931.
Þeim varð fjögurra barna auðið,
Grétu, gift Sigurði Björnssyni,
Sonju, gift Braga Óskarssyni,
Frantz, kvæntur Málfríði G. Hák-
ansson, og Ellen, gift Kristjáni
- Kjartanssyni. Barnabörnin eru 9 og
barnabarnabömin 7.
Fyrstu 8 æviárin mín bjuggum
við í kjallaranum hjá ömmu og afa.
Þar með bundust traust og náin
bönd milli mín og þeirra.
Amma og afi stofnuðu og ráku
jum áratugaskeið verslun og skilta-
gerð undir heitinu Skiltagerðin.
Þegar þau tóku að rifa seglin fyrir
nokkmm árum, seldu þau verslun-
ina og innréttuðu gallerí í kjallara
hússins á Skólavörðustíg 15. Afi
hafði tekið til við listmálun að nýju
og var „Gallerí 15“ opnað með hans
fyrstu og einu einkasýningu þann
28. nóvember 1987. Annar stór
draumur ömmu og afa var Norður-
kot á Eyrarbakka sem var athvarf
þeirra utan borgarinnar til að njóta
næðis og samveru. Húsið höfðu þau
keypt í niðurníðslu en eftir viðgerð-
ir og nostur er það perla sem ljúft
er að koma í. Þarna lést afi að
kvöldi dags 27. maí 1988. j
Missir ömmu eftir tæpraj 58 ára
hjónaband var mikill og sorg henn-
ar og eftirsjá iíklega meiriien við
gerðum okkur grein fyrir. Einnig
féll ömmu þungt að sjá á bak elstu
systur sinni í júlí á síðasta ári þeg-
ar Svanfríður Sveinsdóttir, „Fríða
frænka" lést á 92. aldursári. And-
lega hélt Fríða öllu sínu til hinsta
dags en líkamsþróttur var tekinn
að þverra. Fríða og amma höfðu
haft mikið samneyti og verið í nán-
ast daglegu sambandi. Ömmu
fannst hún hafa misst mikið að
hafa ekki lengur Fríðu til skrafs
og ráðagerða. Það fer vel á því að
nú þegar amma verður lögð til
hinstu hvílu verður afi henni á aðra
hönd og Fríða á hina.
Á síðustu árum hef ég verið svo
lánsamur að hafa getað liðsinnt
ömmu af og til og sinnt fyrir hana
smáerindum eða aðstoðað hana við
slíkt. Oft höfum við sest yfir kaffi-
bolla og rætt málin að afloknu slíku.
Einnig lá leið okkar Jónu oft með
bömin í Mjóuhlíð 6 í stuttan kaffi-
sopa og voru þær heimsóknir ekki
síst vinsælar hjá smáfólkinu. En
nú er þeim kafla lokið. Lífið heldur
áfram og aftur kemur vor en samt
erum við svo miklu fátækari, en
þó rík af hlýjum minningum.
Mitt verk er, þá ég fell og fer,
eitt fræ, mitt land, í duft þitt grafið;
mín söngvabrot, sem býð ég þér,
eitt blað í Ijóðasveig þinn vafið.
En innsta hræring hugar míns,
hún hverfa skal til upphafs síns,
sem báran - endurheimt í hafið.
(Einar Benediktsson)
Nú þegar elsku amma mín er
kvödd með þökk og virðingu bið ég
góðan Guð að taka við henni og
styrkja okkur sem eftir stöndum.
August.
í dag kveðjum við Petru, tengda-
móður mína. Hún verður borin til
hinstu hvílu í Fossvogskirkjugarði,
við hlið eiginmanns síns, Augustar
Hákansson, en hann andaðist fyrir
tæpum fjórum árum. Petra varð
bráðkvödd á heimili sínu, Mjóuhlíð
6 í Reykjavík, 30. desember sl.
Petra María Sveinsdóttir var
fædd á Þingeyri við Dýrafjörð, 8.
október 1908. Foreldrar hennar
voru hjónin Sveinn Bergsson frá
Pálshúsum í Reykjavík og Ingibjörg
Jónsdóttir frá Skálmardal í Múla-
sveit. Börn þeirra urðu 10 og náðu
öll fullorðinsaldri, 9 þeirra voru
fædd á Þingeyri. Eftir lifa nú tvær
yngstu systurnar, Camilla Dagmar,
fædd á Þingeyri 1914 og Björg,
fædd á Akureyri 1916. Önnur
systkini voru: Svanfríður, fædd
1898, Fanný, fædd 1900, Þórunn
Elísabet, fædd 1901, Lára, fædd
1903, Sigurður, fæddur 1904, dó
22 ára í Danmörku, Bergur Páll,
fæddur 1910 og Pála, fædd 1912.
Vorið 1915, þegar Petra var sex
ára gömul, flytur fjölskyldan búferl-
um til Akureyrar og mun bágt at-
vinnuástand á Þingeyri hafa ráðið
þar mestu um. Faðir hennar var
farinn norður nokkru áður og hafði
hafið störf sem sjómaður, svo bú-
ferlaflutningurinn kom í hlut móður
hennar. Nútímafólk skilur vart þá
örðugleika sem fylgt gátu slíkum
flutningum í þann tíð. Ingibjörg tók
sig upp með börn og aldraða móður
og tekur sé far með flutningaskipi,
sem sigla átti skemmstu leið frá
Þingeyri til Akureyrar. Ekki var
um annan aðbúnað að ræða en
hálmdýnur, sem lagðar voru ofan á
olíutunnur frammi í lest. Þegar
komið var norður undir Hornbjarg
lokaði hafís leiðinni svo brugðið var
á það ráð að sigla suður fyrir land,
austur um og norður og tók ferðin
tæpar þijár vikur í stað þriggja
daga. Geta má nærri hvfiík þolraun
það hefur verið fátækri móður með
barnahóp að lenda í slíku. Þegar
komið var á Seyðisfjörð var fjöl-
skyldan orðin matarlítil, eins og að
Vísitala
jöfnunarhlutabréfa
Samkvæmt ákvæðum 5. og 6. málsl. 1. mgr. 9. gr. laga nr. 75/1981 um tekju- og
eignarskatt hefur ríkisskattstjóri reiknað út vísitölu almennrar verðhækkunar í
sambandi við útgáfu jöfnunarhlutabréfa á árinu 1992 og er þá miðað við að
vísitala 1. janúar 1979 sé 100.
1. janúar
1. janúar
1. janúar
1. janúar
1. janúar
1. janúar
1. janúar
1. janúar
1. janúar
1. janúar
1. janúar
1. janúar
1. janúar
1980vísitala 156
1981 vísitala 247
1982 vísitala 351
1983 vísitala 557
1984vísitala 953
1985 vísitala 1.109
1986 vísitala 1.527
1987 vísitala 1.761
1988 vísitala 2.192
1989 vísitala 2.629
1990 vísitala 3.277
1991 vísitala 3.586
1992 vísitala 3.835
Við útgáfu jöfnunarhlutabréfa skal annars vegar miða við vísitölu frá 1. janúar
1979 eða frá 1. janúar næsta árs eftir stofnun hlutafélags eða innborgunar
hlutafjár eftir þann tíma, en hins vegar skal miða við vísitölu 1. janúar þess árs
sem útgáfa jöfnunarhlutabréfa er ákveðin.
RSK
RÍKISSKATTSTJ ÓRI
líkum lætur. Ingibjörg ákvað þá að
freista þess að fá keyptan mat
handa öllum hópnum. Hún gekk að
því húsi í bænum, sem henni þótti
reisulegast og ber upp erindið. Ekki
er að orðlengja það, að hópurinn
var drifinn inn í stofu og elduð kjöt-
súpa. Tengdamóðir mín gleymdi
aldrei þessu atviki. Ekki skorti hina
margrómuðu gestrisni hjá því góða
fólki, sem þau höfðu leitað til, því
ekki var tekið við borgun fyrir
greiðann.
Á Akureyri bjó fjölskyldan í tíu
ár og átti heima uppi á brekkunni
á Eyrarlandi í húsi því, sem nú
hefur verið flutt til varðveislu í
Lystigarðinum. Þá var Sveinn orð-
inn bátsmaður á skipum, sem sigldu
með fisk til Spánar, og var hann
því langdvölum að heiman.
Árið 1925 flytja foreldrar Petru
til Reykjavíkur ásamt þeim börnum,
sem enn voru í heimahúsum. Sama
ár hleypir Petra heimdraganum og
fer til Kaupmannahafnar í hannyrð-
askóla og ræðst jafnframt í vist hjá
aldraðri hefðardömu, fröken Kail. Á
henni hafði hún miklar mætur. í
Kaupmannahöfn dvaldist hún í 4
ár. Þar kynntist hún tilvonandi
eiginmanni, Augusti Hákansson,
sem þá stundaði nám við Kunst-
hándværkerskolen, sem síðar varð
Skolen for brugskunst.
Petra og August gengu í hjóna-
band 25. október 1931. Þau eignuð-
ust fjögur börn. Þau eru: Greta gift
þeim er þetta ritar, búsett í
Garðabæ, Sonja gift Braga Óskars-
syni raftæknifræðingi, búsett í
Reykjavík, Frantz flugstjóri hjá
Flugleiðum, kvæntur Málfríði Guð-
jónsdóttur, búsett í Garðabæ og
Ellen íþróttakennari gift Kristjáni
Kjartanssyni, þau búa á Einhóli á
Svalbarðsströnd. Barnabörnin eru 9
og barnabarnabörn 7. Þau hjón,
Petra og August, voru mjög sam-
hent og hjónaband þeirra farsælt.
Til marks um það má nefna að
Petra fylgdi manni sínum til Kaup-
mannahafnar á ný með tvær ungar
dætur þeirra til ársdvalar 1937-
1938, en þá lærði August skiltamál-
un. Er heim var komið stofnuðu
þau fyrirtækið Skiltagerðina, sem
þau ráku í rúm fjörtíu ár við Skóla-
vörðustíg í Reykjavík, fyrst á nr. 8
síðan nr. 21 og síðast í eigin hús-
næði á Skólavörðustíg 15. Eftir að
bömin uxu úr grasi varð Petra
hægri hönd manns síns við rekstur
fyrirtækisins, einkum eftir að það
hafði þróast í að verða heildsala og
verslun með listmálara- og föndur-
vörur. Oft var vinnudagurinn lang-
ur og má segja að þau Petra og
August hafi unnið fulla vinnu, og
rúmlega það, fram undir áttræðis-
aldur. Bæði urðu þau þeirrar gæfu
Minning:
Ólöf J. Jónsdóttir
í dag verður jarðsungin frá Akra-
neskirkju tengdamóðir mín, Ólöf
Jóna Jónsdóttir. Hún fæddist í
Bæjum á Snæfjallaströnd 11. júní
1907. Foreldrar hennar voru hjónin
Steindóra Rebekka Steindórsdóttir
og Jón Elías Ólafsson, sem þar
bjuggu. Hún var fyrsta bam for-
eldra sinna, sem þá höfðu nýhafið
búskap þar. Jóna ólst upp í Bæjum
og var þar til tuttugu og eins árs
aldurs. Þá fluttu foreldrar hennar
búferlum til Hnífsdals. Barnahópur-
inn hafði stækkað og jarðnæði lítið
á Bæjum. Alls urðu systkini Jónu
tíu talsins og fæddust átta þeirra
í Bæjum. Í Hnífsdal þóttu möguleik-
ar heldur betri til að framfleyta
stórri íjölskyldu. En eftir sem áður,
kostaði það vinnu allra, sem vettl-
ingi gátu valdið. Vinnu þekkti því
Jóna frá því hún mundi eftir sér.
Það vill oft verða svo í barnmörgum
ijölskyldum að umönnun og gæsla
yngri barnanna lendir á þeim eldri,
svo að móðirin geti einbeitt sér að
því, sem gera þarf og annars væri
starf húsbóndans ef hann væri
heima. Faðir Jónu þurfti oft að
sækja annað í ver, eins og tíðkaðist
á þeim tíma hjá bændum við Djúp,
sem þurftu að sækja meirihluta
tekna sinna til sjávarins. Jóna var
því vön öllum útiverkum til sveita
því hún aðstoðaði móður sína á því
sviði þegar faðir hennar var fjarver-
andi, auk þess að líta eftir yngri
systkinum sínum. Henni lét það
betur en það sem að innistörfum
laut. Eftir að fjölskylda hennar
flutti í Hnífsdal, tók við vinna í físki
og annað sem til féll í slíku sjávar-
þorpi. Öll aðstaða til slíkra verka
var þá frumstæðari en nú þykir
hæfa og fór því mikið af þeirri vinnu
fram undir beru lofti, eða í köldu
húsnæði. Á þeim árum var það al-
gengt að konur gengju í hús og
þvægju þvotta fyrir þá, sem höfðu
efni á að kaupa slíka þjónustu, og
þeir voru margir því hún var ekki
seld dýru verði. Þessu sinnti Jóna
þegar hlé var í annarri vinnu. í lífi
okkar allra skiptast á skin og skúrir.
Árið 19.31 kom sólargeisli í líf
Jónu. Hún eignaðist dóttur, Erlu,
með Guðmundi Zakaríassyni, sem
þá var henni samtíða þar. Það er
með þessa sólargeisla að þeir eru
ekki sterkastir við sólris en styrkj-
ast er líður á. Á þessum árum var
afkoma einstæðrar móður ekki eins
tryggð og hún er í dag. Erla ólst
upp hjá móður sinni á heimili afa
síns og ömmu, með yngstu móður-
systkinum sínum. Árið 1934 lést
faðir Jónu og bjuggu þær mæðgur
áfram saman með börn sín og hjálp-
uðust að við fyrirvinnu heimilisins.
Þannig var það fram til ársins 1946
að hún giftist Bjarna Bjarnasyni frá
Bolungarvík og fór að búa með
honum í Hnífsdal. Þau eignuðust
sama ár dóttur, Friðgerði Elínu.
Bjarni var ekkjumaður og átti upp-
komin börn af fyrra hjónabandi.
Á þessum árum hafði afkoma
versnað á Vestfjörðum hjá þeim er
sóttu sjó eða unnu við afla í landi.
Margt kom þar til, minnkandi afla-
brögð og ekki nógu ör endurnýjun
skipa til að sækja á dýpri mið. Þá
var það mjög algengt að Vestfírð-
ingar sæktu á vertíðir hér syðra og
vildu þá oft ílendast.
Þau Jóna og Bjarni fluttu hingað
suður árið 1953. Þau bjuggu lengst
af við Háteiginn. Fyrst á Litla-Teig,
en næst á Laufási en það var lítið
hús við sömu götu, sem Jóna tók
miklu ástfóstri við. Síðustu þijú
árin, sem Bjarni lifði, dvaldi hann
á Sjúkrahúsi Akraness en hann
hafði verið blindur síðustu tuttugu
ár ævi sinnar.
Þegar Bjarni hætti að geta unnið
vegna sjónleysis, tók Jóna við að
vinna fyrir heimilinu. Hún hafði
unnið í frystihúsinu Heimaskaga í
meira en tuttugu ár þegar hún
hætti störfum fyrir aldurs sakir.
Árið 1978 keypti hún sér íbúð á
Vallarbraut 1 og bjó þar ein, þar
til fyrir einu ári að hún veiktist og
var eftir það hér á sjúkrahúsinu,
þar sem hún lést þann 1. janúar.
Jóna eignaðist tuttugu afkom-
endur á lífsleið sinni. Erla giftist
undirrituðum 1954. Við höfum
eignast sex börn, fjóra syni og tvær
dætur, sem öll hafa komist upp
nema elsti sonurinn, sem dó í