Morgunblaðið - 03.03.1992, Qupperneq 10

I
10
C'por f-f o 'i' rt a r:r T VTr/7rf rj?r. fírr/"?nffOf/
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 3. MARZ 1992
Kristnr, menning
in og mennirnir
Bækur
Pétur Pétursson
Kristur og menningin. Minningar-
rit um séra Jóhann Hannesson
prófessor. Studia theologica is-
landica 1991, 5. Guðfræðistofnun,
Háskóli íslands.
Guðfræðistofnun Háskóla Islands
hefur sent frá sér fimmta ritið í rit-
röð sinni sem byrjaði árið 1988. Rit-
ið er að þessu sinni helgað séra Jó-
hanni Hannessyni sem var prófessor
við guðfræðideild HÍ frá 1959 til
dauðadags 1976. í nóvember 1990
voru liðin 80 ár frá fæðingu hans
og af því tilefni kemur ritið út. Var
það vel við hæfi þar sem Jóhann er
án efa einn merkasti guðfræðingur
okkar á þessari öld og starfsferill
hans og ritstörf hin fjölbreytileg-
ustu. Guðfræðideildin er lítil deild
ef miðað er við tölu stúdenta og
kennara, en fræðigreinar hennar
spanna vítt svið, og kemur hún víðar
við en margur skyldi ætla. Ritröð
Guðfræðistofnunar hefur nú þegar
endurspeglað þessa breidd og bera
ritin fimm vott um mikla grósku í
guðfræðideildinni um þessar mundir.
Ritstjóri er dr. Gunnlaugur A. Jóns-
son skrifstofustjóri og forstöðumað-
ur Guðfræðistofnunar.
Jóhann nam kristniboðsfræði í
Noregi en kom svo heirn og lauk
guðfræðiprófi frá HÍ 1936. Hann
stundaði framhaldsnám í guðfræði
hjá hinum fræga Karli Barth í Basel
í Sviss og vígðist kristniboðsprestur
1937. Hann fór til Kína 1939 og
starfaði þar að kristniboði og presta-
skólakennslu á vegum Sambands
íslenskra kristniboðsfélaga í sam-
vinnu við Det Norske Missjonssel-
Fiskvinnsluvélar
Til sölu vegna sameiningar góðar fiskvinnsluvélar, þ.e.
Baader 189 flökunarvél, Baader 440 flatningsvél, Varlet
roðflettivél, Fomaco sprautusöltunarvél, 2 Jackstone
frystiskápar, 2 blástursfrystar (10 tonna afkastageta hvor)
og Oddgeirshausari. Hagstætt verð. Góð greiðslukjör.
Upplýsingar á skrifstofunni í dag og næstu daga í síma
652512.
Þór hf., fiskiðja.
Sýnishorn úr söluskrá:
Efnalaug í nýju hverfi. Vaxandi velta.
Auglýsingaskili fyrir kjörbúðir.
Handhægt iðnfyrirtæki fyrir laghentan.
Matvöruverslun á góðu verði.
Sælgætis- og nýlenduvöruverslun.
Silkiprentun/auglýsingaskili, gott fyrir tvo. •
Húsgagnaverslun með eigin innflutning.
Nýtískuleg hárgreiðslustofa, sala eða leiga.
Líkamsræktarstöð, mjög sérstæð.
Sólbaðsstofa, nýinnréttuð. Gott verð.
Verslun með spennandi vörur. Eigin innflutningur.
Verslun með antikvörur.
Vefnaðarvörubúð, vel staðsett.

SUÐURVE R I
SfMAR 812040 OG 814755, REYNIR ÞORGRÍMSSON.
21150-21370
LARUS t>. VALDIMARSSON framkvæmdasíjóri-.. ,
KRISTINN SIGURJÓNSSON, HRL, löggiltur fasteignaíÍaÍi
Til sýnis og sölu meðal annarra eigna:
Nýlega endurnýjuð sérhæð
við Skaftahlfð neðri hæð 5 herb. 120,9 fm nettó í reisulegu fjórbhúsi.
Allt sér. Sólríkar stofur. Ræktuð lóð. Stór og góður bílskúr. Skipti
möguleg á 3ja-4ra herb. íbúð við Breiðvang eða nágrenni.
Glæsileg sérhæð við Stigahlíð
Neðri hæð 6 herb. 146,8 fm. Öll nýlega endurbyggð. 4 svefnherb.
Góður bílskúr 28 fm. Skipti möguleg á góðri 3ja-4ra herb. ibúð á 1.
eða 2. hæð i lyftuhúsi.
Skammt frá Háskólanum
2ja herb. ekki stór ibúð í reisulegu steinhúsi við Ásvallagötu. Sólrík.
Rúmg. svefnherb. og stofa. Sturtubað. Sérhiti. Laus strax.
I lyftuhúsi með góðu láni
2ja herb. íbúð á 4. hæð viö Arahóla. Svalir - sólstofa. Húsið nýklætt
að utan. 40 ára húsnæðislán kr. 2,2 millj.
Ágæt íbúð við Álftamýri
3ja herb. á 3. hæð. Stór stofa. Sólsvalir. Góð sameign nýlega endur-
bætt. Útsýni.
Nýtt og glæsilegt einbýlishús
við Kársnesbraut Kóp. Steinhús um 160 fm auk bílskúrs 32,4 fm. All-
ar innr. og tæki af vönduðustu gerð. Mikil og góð langtfmaián. Eigna-
skipti möguleg.
• • •
Fjöldi fjársterkra kaupenda.
Sérstaklega óskast góðar
3ja, 4ra og 5 herb. íbúðir.
ALMENNA
FtSTEIGNASAlAN
LAUGAVEG118 SÍMAR 21150 - 21370
skap. 1947-48 var hann aftur heima
á íslandi og kenndi þá m.a. við guð-
fræðideild Háskólans. Fyrst eftir að
hann kom alkominn heim 1952
gegndi hann starfi þjóðgarðsvarðar
á Þingvöllum og prestur var hann
þar eftir að prestakallið var endur-
reist.
Fyrri hluti ritsins samanstendur
af stuttum greinum fyrrum nemenda
og samstarfsmanna Jóhanns við
guðfræðideildina, en seinni hlutinn
af ritgerðum eftir Jóhann sjálfan. I
fyrri hlutanum er að auki grein eft-
ir Arnór Hannibalsson prófessor í
heimspeki sem kynntist Jóhanni í
Menningarsamtökum háskóla-
manna. Hinn Ijölbreytilegi áhugi
guðfræðingsins á mannlegum kjör-
um og aðstæðum vakti athygli heim-
spekingsins og verður honum að
umræðuefni. í ræðu sem dr. Sigur-
björn Einarsson biskup flutti við
útför Jóhanns, sem einnig er birt í
þessum hluta, leggur hann út af
bréfi Páls postula til Filippímanna.
„Lífið er mér Kristur," _ segir Páll
þar. Sennilega eru fáir íslendingar
á þessari öld sem komast nær því
en Jóhann að líkjast þessum mesta
51500
Hafnarfjörður
Smyrlahraun
Gott eldra timbureinbh. ca 170
fm kj., hæð og ris. Verð 9,0 millj.
Hjallabraut
Góð 4ra-5 herb. ca 110 fm íb.
á 1. hæð.
Álfaskeið
Góð 3ja herb. ca 83 fm íb. á
2. hæð auk bílsk.
Drangahraun
Höfum fengið til sölu gott iðn,-
og/eða versl.-/skrifsthúsn.,
382,5 fm. Fokhelt.
Einbýlishús í Hafnarfirði
óskast
Höfum kaupanda að góðu einb-
húsi í Hafnarfirði. Skipti á efri
sérhæð.
Atvinnuhúsnæði
Vantar atvinnuhúsnæði ca
1000-1500 fm. Helmingur lag-
erpláss.
Vantar - vantar
Höfum kaupendur að 2ja, 3ja
og 4ra herb. íb. í Hafnarfirði.
Kópavogur - Álfabrekka
Gott einbhús á góðum stað á
tveimur hæðum ca 270 fm
þ.m.t. bílsk.
jfi Árni Grétar Finnsson hrl.,
II Stefán Bj. Gunnlaugss. hdl.,
Linnetsstíg 3, 2. hæð, Hafn.,
simar 51500 og 51501.
Jóhann Hannesson
kristniboða allrar kristnisögunnar.
Mikill fengur er að ritgerðunum
í öðrum hlutanum sem sumar hafa
ekki birst áður nema ef vera skyldi
sem fjölrit fyrir stúdenta. Hér er
ekki síst átt við Sögu kristinnar
boðunar í frumdráttum. Þetta er
greinargott yfirlit yfir sögu og hlut-
verk predikunarinnar í kirkjunni frá
öndverðu og hér er miklu efni gerð
furðu góð skil í stuttu máli. Tengsl
predikunarinnar við guðfræði, lof-
gjörð og aðstæður hvers tíma eru
raktar af innsæi og þekkingu. Þá
er einnig mikill fengur að greininni
Hugtakið theologi sem fjallar um
guðfræðina, samsetningu hennar og
tengsl við kirkjuna. Þar segir Jóhann
m.a.: „Kirkjan skapaði guðfræði til
að.gera sér grein fyrir athöfnum
sínum, tilbeiðslu, predikun, kennslu,
lestri texta og túlkun þeirra, bæna-
gjörð, lofsöng, þjónustu að sakra-
mentum og öðrum helgum athöfn-
um.“
Aðrar greinar Jóhanns sem birtar
eru í þessu riti eru einnig áhugaverð-
ar ekki síst fyrir þá sök að þar koma
hinar fjölþættu gáfur hans fram og
yfirgripsmikil þekking og reynsla
ásamt eðlislægri umhyggju fyrir lík-
amlegri velferð manna/ Hér talar
kristniboðinn sem veit af reynslunni
að ekki þýðir að boða fagnaðarerind-
ið án þess að huga að veraidlegum
þörfum fólksins. En hér talar einnig
guðfræðingurinn spámannlega til
landa sinna og bendir þeim á það
sem betur má fara og gagnrýnir
margt í menningu nútímans. Lífið
var honum Kristur og þess vegna
gat honum ekki staðið á sama um
velferð náungans. I greinum sínum
í Lesbók Morgunblaðsins segir hann
löndum sínum til syndanna vegna
aðgerðarleysis í heilbrigðismálum og
skólamálum. Þá varar hann m.a. við
vímuefnum og ópersónulegri ijölm-
iðlamenningu. Á fundunum í Menn-
ingarsamtökum háskólamanna kom
hann t.d. með tillögur um að miða
umferðarmerki við sjónhæfni barna
sem hann byggði á þroskasálar-
fræðilegum forsendum. Einnig fjall-
aði hann um hönnun íbúða og var-
aði við vissum gerðum af opnum
gluggum sem börn gætu dottið út
um. Samkennarar og samstarfs-
menn Jóhanns segja frá ýmsu öðru
í þessum dúr.
Inntak guðfræðinnar er að mati
Jóhanns kirkjan og starf hennar.
Það hefði þó verið fjarri sanni að
segja að Jóhann hafi sem guðfræð-
ingur gengið út frá þröngu kirkju-
legu sjónarmiði. Hann gerði sér mjög
vel ljóst að kirkjan lifir og hrærist,
boðar og biður í ákveðnu samhengi.
Þess vegna er svo brýnt að menning-
in, heimspekin og stjómmálin séu
skoðuð ofan í kjölinn og metin með
tilliti til guðfræðinnar og starfsemi
kirkjunnar. Það kemur einnig skýrt
fram í ritgerðunum í fyrri hlutanum
að Jóhann lagði mikið upp úr al-
mennri trúarbragðafræði í kennslu
sinni. í úttekt sinni á guðfræði og
háskólakennslu Jóhanns dregur Ein-
ar Sigurbjörnsson prófessor saman
kjarnann í afstöðu hans með tilvísan
í orð Jóhanns sjálfs. „Markmið krist-
ins uppeldis er að gera menn færa
um að lifa vönduðu lífi í viðsjálum
heimi, ekki hið innhverfa, að leysa
fólk undan vandræðum." Hér er
komið inn að kjarnanum. Lausnin
er ekki fólgin í flótta frá viðfangs-
efnum þessa heims né ópersónulegu
algleymi. Viðhorf Jóhanns er kristm-
iðlægt og þess vegna bjartsýnt og
jákvætt. Menningin hvílir á kristnu
gildismati og þar með hefur hún
innihald sem varir. Hér hlutu áhersl-
ur að vera nokkuð aðrar en hjá
Karli Barth sem hélt fram vanmætti
trúarlífs mannsins fyrir viðgang
guðsríkis. Safnaðaruppbygging
verður aftur á móti fyrir Jóhann það
sama og vöxtur og viðhald krist-
innar menningar.
Á þeim árum sem Jóhann var við
kristniboðsstörf var mikil umræða
og stundum átök í samtökum um
kristniboð um það hvemig og hvort
kristnir menn í löndum þriðja heims-
ins ættu að tjá trú sína og lofgjörð
á þann hátt sem þeim væri eigin-
legt, hvernig kirkjan, lofgjörðin, til-
beiðslan, mótaðist og lagaðist að
hugtökum, siðum og forsendum
þeirrar menningar sem fyrir var —
m.ö.o. hvernig frelsunarverk Krists
birtist í hugarheimi Kínveija. Þá var
einnig stór spurning hvort kristnir
menn í þriðja heiminum ættu að
skipa sér í söfnuði og kirkjur eftir
aldagömlum landamerkjum úr evr-
ópskri kirkju- og stjómmálasögu.
Jóhann fjallar lítið sem ekkert um
þetta í þeim ritgerðum sem hér eru
birtar eftir hann og í úttektum á
guðfræði hans og kristniboðsstörf-
um eru heldur ekki gefín svör við
því hvar hann stóð varðandi þessi
mikilvægu atriði kristniboðsfræð-
anna. Dæmið sem Gunnlaugur A.
Jónsson tekur upp í frásögn sinni
af því þegar „boðskapurinn var
færður í austurlenskan búning“ (bls.
35) bendir til þess að það hafi verið
undantekning en ekki sjálfsagður
hlutur í augum Jóhanns. Áhersla
Jóhanns á sérleik kristinnar trúar
og varnaðarorð hans vegna synkret-
isma benda til þess að hann hafi
verið „íhaldssamur" að þessu leyti.
Þetta hindrar hann þó ekki í því að
benda á það sem er sameign kristn-
innar „með göfugum mönnum í hópi
heimspekinga og heiðinna snillinga"
(bls. 16).
Eflaust hafa annir og praktísk
viðfangsefni í sambandi við boðun
og kennslu átt þátt í því að ekki ligg-
ur meira prentað eftir Jóhann um
þessi mál. Vafalaust myndi athugun
á þýðingarstarfí hans yfir á kín-
versku sýna það hvernig hann tókst
á við þetta viðfangsefni sem kristni-
boðar verða að taka á hvort sem
þeim líkar betur eða verr því þetta
er kvikan í öllu kristniboði — Kristur
og menningin.
UTSALA
ÚTSALA ÚTASALA
ÚTSALA ÚTSALA ÚTSALA
ÚTSALA ÚTSALA ÚTSALA ÚTSALA
ÚTSALA ÚTSALA ÚTSALA ÚTSALA
ÚTSALA ÚTSALA ÚTSALA ÚTSALA
ÚTSALA ÚTSALA ÚTSALA
ÚTSALA ÚTSALA
ÚTSALA
Óðinsgötu 2, sími 13577.