Morgunblaðið - 03.03.1992, Blaðsíða 54

54
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 3. MARZ 1992
Fjárhagsáætlun Kópavogs árið 1992:
Rekstrarafgangur til
framkvæmda og niður-
greiðslu skulda rum 26%
- segir Gunnar Birgisson, formaður bæjarráðs Kópavogs
GUNNAR Birgisson, formaður bæjarráðs Kópavogs, segir að rekstur
og fjárhagur Kópavogs hafi verið slæmur þegar núverandi meirihluti
tók við að loknum bæjarstjórnarkosningunum 1990 og mun verri en
þeim óraði fyrir í kosningabaráttunni. Það hafi kostað mikla vinnu
að rétta fjárhag bæjarins við og í fjárhagsáætlun fyrir árið i ár náist
loks það markmið að halda rekstrargjöldum bæjarins í skefjum þrátt
fyrir auknar álögur ríkisins án þess að þjónustustig lækki og rekstrar-
afgangur til framkvæmda og niðurgreiðslu skulda verði rúmlega 26%.
Það sé forsenda þess að geta staðið í framkvæmdum án þess að safna
skuídum.
Rekstrargjöld tæpar
1.100 milljónir
Gunnar segir að þeir hafi yfirfar-
ið hvern einasta útgjaldalið og spar-
að og hagrætt eins og mögulegt
var. Niðurstaðan væri sú að áætluð
heildarútgjöld bæjarins yrðu 1.708
—milljónir á árinu 1992 og þegar
búið væri að draga ýmis konar þjón-
ustutekjur frá, svo sem strætis-
vagnagjöld og dagvistargjöld, þá
væru rekstrargjöidin 1.097 milljón-
ir, sem væri svipað í krónutölu og
á síðasta ári og raunar hefðu rekstr-
argjöldin hækkað mjög lítið í krónu-
tölu frá 1990. Stærstu útgjaldalið-
irnir væru 380 milljónir til félags-
mála, 229 milljónir til fræðslumála
og 134 milljónir til æskulýðs- og
íþróttamála.
Tekjurnar væru áætlaðar 1.490
milljónir og þar af kæmu 902 millj-
ónir vegna álagningar útsvars, 235
milljónir vegna aðstöðugjalda og
255 milljónir vegna fasteigna-
skatta. Til rekstrar af sameiginleg-
um tekjum fari 73,6%, þrátt fyrir
auknar álögur rjkisins á sveitarfé-
lögin, en þær nemi um 45 milljónum
á Kópavog. Hlutfall rekstrar af
sameiginlegum tekjum hafi ekki
orðið jafnlágt mörg undanfarin ár,
en frá árinu 1986 hafi það verið á
bilinu 79% til rúmlega 85%. Að
hans mati megi þetta hlutfall hins
vegar ekki fara yfir 70-75% ef reka
eigi sveitarfélög með góðu móti, því
annars verði lítill afgangur til fram-
^.kvæmda og niðurgreiðslu skulda.
Þetta markmið næðist núna en það
hefði ekki tekist að ná því á síðasta
ári. í ár væru því tæpar 400 milljón-
ir króna til ráðstöfunar til fram-
kvæmda, eignabreytinga og niður-
greiðslu skulda. Ætlunin væri að
greiða niður skuldir að upphæð ríf-
lega 200 milljónir og aðrar 200
milljónir færu til framkvæmda.
Látlaus skuldasöfnun í tíð
fyrri meirihluta
Gunnar sagði að meirhlutinn teldi
sig vera búinn að koma böndum á
rekstur sveitarfélagsins og hefði
náð verulegum árangri í því eins
og fjárhagsáætlun ársins 1992
>sýndi. „Rekstur fyrri meirihluta
virðist allur hafa farið út og suður.
Afgangur til framkvæmda og af-
borgunar skulda var mjög lítill og
árangurinn var látlaus skuldasöfn-
un öll árin sem hann stjórnaði,"
sagði Gunnar.
Framkvæmdaáætlun ársins 1992
hljóðar upp á tæpar 720 milljónir
og segir Gunnar að hún sýni fram-
kvæmdagleði þrátt fyrir þrönga
stöðu, enda vilji þeir nota tækifærið
til framkvæmda þegar lægð sé á
verktakamarkaði og möguleiki að
fá hagstæð tilboð í verk. Þá sé
ekki síður mikilvægt að hamla gegn
atvinnuleysi og því ætli bærinn að
ráðast í eins miklar framkvæmdir
og hann geti með góðu móti. Meðal
helstu framkvæmda megi nefna að
til endurbyggingar eldri gatna sé
veitt 130 milljónum króna, en þar
séu stærstu verkefnin endurbygg-
ing Þinghólsbrautar og Hlíðarveg-
ar. Þá verði veitt 45 milljónum til
að leggja bundið slitlag á götur og
ríflega 140 milljónir fari til nýbygg-
ingar gatna. Til framkvæmda við
skóla fari 107 milljónir, 50 milljón-
ir til framkvæmda vegna málefna
aldraðra og 40 milljónir til bygging-
ar Listasafns. Framkvæmdirnar eru
fjármagnaðar með því að frá rekstri
kemur 181 milljón, gatnagerðar-
og yfirtökugjöld er um 241 milljón
og eignir eru seldar fyrir 66 milljón-
ir en þar er einkum um að ræða
eignir í Digraneshlíðum sem keypt-
ar voru á síðasta ári. Þá koma til
ríkisframlög vegna skólabygginga
og annars samtals að upphæð tæp-
lega 100 milljónir. Frá framkvæmd-
asjóði aldraðra koma 44 milljónir
og lán vegna Skerjafjarðarræsis er
ráðgert 90 milljónir, en það er tek-
ið hjá Norræna fjárfestingabankan-
um með Reykjavíkurborg.
Fjörurnar í Kópavogi
hreinsaðar
Gunnar sagði að Skeijafjarðar-
ræsið væri lykillinn að því að
hreinsa fjörurnar í Kópavogi og
með þeim framkvæmdum næðist
langþráð markmið sem bæjaryfir-
völd hefði stefnt að árum saman.
Um væri að ræða stórframkvæmd
sem Kópavogur réðist í samvinnu
við Reykjavíkurborg, Garðabæ og
Seltjarnarnes og ætti að kosta í
heild í kringum einn og hálfan millj-
arð þegar það væri tilbúið, en áætl-
að væri að taka það í notkun
1994-95. Ræsið byijaði í Garðabæ
og færi í gegnum bæjarfélögin og
endaði einn og hálfan kíiómetra út
í sjó frá Akurey. Kostnaður Kópa-
vogs vegna þess væri 180 milljónir
og heimingurinn félli tii í ár. Að
auki kæmi kostnaður við ræsi í
Kópavogi að upphæð 80-90 milljón-
ir, þannig að heildarkostnaður yrði
á bilinu 260-70 milljónir en hefði
áður verið áætlaður 360 milljónir.
I eldri götunum í Kópavogi væri
einfalt kerfi, þ.e. að skolp og regn-
vatn safnaðist í sama ræsið og ef
það yrði ekki aðskilið og lagt tvö-
falt kerfi í göturnar þýddi það að
dæla þyrftu regnvatninu úr Kópa-
vogi út fyrir Akurey. Það þýddi
hlutfallslega mjög aukinn kostnað
fyrir Kópavog í rekstri ræsisins.
Því væri mikill fjárhagslegur ávinn-
ingur fyrir bæinn að vera búinn að
aðskilja í götunum áður en Skeija-
fjarðarræsið kemur.
Gunnar sagði að þegar núverandi
meirihluti tók við stjórn bæjarins
fyrir tæpum tveimur árum átti eftir
að endurnýja 15 kíiómetra af eldri
götum í Kópavogi. Ef svo héldi sem
horfði þá yrði búið að endurnýja
10 kílómetra af þessum 15 í lok
kjörtímabilsins. í málefnasamningi
segði að endurbyggingu gamalla
gatna skuli ljúka á 4-6 árum og
allt útlit sé fyrir að það markmið
náist.
Skammtímaskuldum breytt í
langtímaskuldir
Gunnar sagði að á árinu 1992
myndu falla á bæinn afborganir
vegna lána sem hefðu verið tekin
í tíð fyrri meirihluta að upphæð 430
milljónir. í fyrra hefðu fallið á bæ-
inn afborganir að upphæð 370 millj-
ónir, þannig að samtals væru þetta
íinfmiiiu i »«**-M!**w**#*#«lf i
800 milljónir á tveimur árum. Á
næsta ári lækkaði þessi upphæð en
þá kæmu til afborgunar 100 millj-
ónir. „Við höfum verið að vinna að
því frá því við tókum við að breyta
skuldum bæjarins úr skammtíma-
skuldum í langtímaskuldir á hag-
stæðum vöxtum. Áður en við tókum
við voru nánast öll lán til skamms
tíma og bærinn borgaði háar upp-
hæðir í vanskila- og dráttarvexti. Á
þessu liðlega eina og hálfa ári sem
við höfum verið við stjórnvölin erum
við búin að breyta þessum lánum í
langtímalán á hagstæðum raun-
vöxtum sem eru breytilegir en eru
nú í kringum 7,7%. Eins og sést á
fjármagnsyfirlitinu eru skamm-
tímaskuldir nánast úr sögunni hjá
bænum, engir dráttarvextir greiddir
á árinu 1992, og við áætlum að
greiða niður skuldir um 210 milljón-
ir króna í ár. Það hefur verið talað
um slæma fjárhagsstöðu bæjarins
og vinstri menn hafa talað um að
við höfum safnað skuldum sem
nema 2 milljónum á dag frá því við
tókum við, en hafa skal það sem
sannara reynist. Þegar við tókum
við á miðju ári 1990 kom í ljós að
vinstri flokkarnir höfðu falsað fjár-
hagsáætlunina verulega. Þeir höfðu
ofáætlað tekjur bæjarins um 100
milljónir og vanáætlað rekstrargjöld
um 160 milljónir og gjöld til fram-
kvæmda um 90 milljónir. Þar var
einkum um að ræða framkvæmdir
við sundlaugina, en til hennar höfðu
þeir áætlað 60 milljónir, en kostnað-
urinn þegar upp var staðið reyndist
verða 140-50 milljónir. Við stóðum
því uppi með 350 milljóna skuld sem
við vissum ekki um og gátum ekki
haft áhrif á. Þetta þýddi að í lok
árs 1990 voru heildarskuldir bæjar-
ins orðnar um 2 milljarðar og það
er sú grunnstaða sem við tökum
við,“ sagði Gunnar.
Villandi að tala um
heildarskuldir
Hann sagði að það væri mjög
villandi að tala um heildarskuldir
þegar fjármál sveitafarfélaga væru
annars vegar. Heildarskuldirnar
væru í dag í kringum 2,5 milljarð-
ar. Bærinn gæti slegið lán um einn
milljarð til viðbótar og lagt þá upp-
hæð inn á bankabók og þá væru
skuldirnar 3,5 milljarðar. Hins veg-
ar væri staðan óbreytt þar sem
peningalegar eignir kæmu móti.
Eðlileg viðmiðun væri því heildar-
skuldir að frádregnum peningaleg-
um eignum. Kópavogur ætti miklar
peningalegar eignir á móti sínum
skuldum. Þessar eignir væru bæði
í lóðum sem yrðu seldar á árinu,
inneignum hjá ríkinu, og útistand-
andi óinnheimtum gjöldum. Þegar
þetta allt væri tekið til þá hefðu
nettóskuldir bæjarins verið um
1.400 milljónir króna um síðustu
áramót eða um 200 miiljónum hærri
en þegar núverandi meirihluti tók
við. Að teknu tilliti til niðurgreiðslu
skulda á árinu væri þess vænst að
skuldastaðan yrði svipuð í lok ársins
og þegar meirihluti Sjálfstæðis-
flokks og Framsóknarflokks tók
við. Að auki væri ekki tekið tillit
til óseldra lóða og sá kostnaður sem
lagður hefði verið í framkvæmdir í
Smárahvammi. Þar lægju fastir
peningar í gatnagerð að upphæð
4-500 milljónir. Þeir myndu koma
inn á næstu tveimur árum og þegar
búið væri að koma þeim fram-
kvæmdum í verð myndi skuldastað-
an batna verulega til viðbótar. Þess-
ar eignir væru ekki færðar sem
peningalegar eignir fyrr en væri
fyrirséð að lóðirnar væru seldar.
Morgunblaðið/Ámi Sæberg
Gunnar Birgisson, formaður bæjarráðs í Kópavogi.
Reynum ekki að blekkja með
bókhaldskúnstum
„Við erum ekki að reyna að
blekkja fólkið okkar með bókhalds-
kúnstum. Núverandi meirihluti hef-
ur afskrifað um 150 milljónir af
töpuðum kröfum eftir að hann tók
við. Nú erum við komnir á það stig
að geta bæði greitt niður skuldir
bæjarins og framkvæmt, en erum
ekki bundnir í þann klafa sem fyrri
meirihluti var að geta ekki fram-
kvæmt nema safna skuldum.
Grunnurinn að öllu er reksturinn.
Ef rekstur bæjarfélagsins er í lagi
eru fjármunir til ráðstöfunar bæði
til framkvæmda og afborgunar
skulda. Ef reksturinn er ekki í lagi
þýðir það skuldasöfnun eða stöðnun.
Enda var það með ólíkindum þegar
við tókum við hvað var mikið af
framkvæmdum sem var löngu orðið
tímabært að hefjast handa um. Ég
nefni til dæmis Hjallaskóla. Það var
framkvæmd upp á 80 milljónir sem
við urðum að byija á í fyrra og svo
mætti lengi telja,“ sagði Gunnar.
Hann sagði að núverandi meiri-
hluti hefði verið gagnrýndur fyrir
hækkun fasteignagjalda. Stað-
reyndin væri hins vegar sú að ekki
væri um hækkun að ræða heldur
tilfærslu milli einstakra gjaldliða.
Fasteignaskattur hefði verið lækk-
aður úr 0,5% af fasteignamati í
0,485% og fyrirætlanir væru um að
lækka hann á næstu tveimur árum
í svipað og hann væri í Reykjavík,
sem væri 0,421%. Á móti hefði
vatnsskattur hækkað úr 0,13% í
0,20% í kjölfar laga sem samþykkt
hefðu verið á Alþingi fyrir jól. Þau
fælu í sér að lágmarksgjald væri
fellt niður og eingöngu væri borgað
eftir rúmmáli, auk þess sem fast
gjald fyrirtækja væri einnig fellt
niður og þau borguðu eingöngu eft-
ir mæli. Til að ná sömu tekjum hefði
því orðið að hækka vatnsskattinn
auk þess sem hann legðist aðeins á
fasteignamat húss ekki húss og lóð-
ar eins og í Reykjavík.
Heildarálagning hækkar
lítillega
Hann nefndi að gjald til Sorpu
og vegna sorphirðu hefði einnig
hækkað um 500 krónur úr 5.500
krónum í 6 þúsund krónur á íbúð.
Þrátt fyrir það þyrfti bæjarfélagið
að leggja 20 milljónir úr sameigin-
legum sjóðum til þess að endar
næðu saman. Þetta væru emu
hækkanirnar hjá Kópavogsbæ. Út-
svar væri óbreytt og því hefði heild-
arálagning hækkað lítillega. Kópa-
vogur hefði hins vegar ekki farið
þá leið sem sum önnur sveitarfélög
hefðu farið að hækka útsvarspró-
sentuna í 7,5% og fullnýta heimild
til álagningar. Þar með fengu þau
aðgang að jöfnunarsjóði sveitar-
félaga og greiðslur úr honum. Þetta
yki útgjöld ríkisins og þannig fengju
þessi sveitafélög framlög úr ríkis-
sjóði til þess að mæta útgjöldum
vegna bandormsins og það væri
ekki hægt að segja að þetta væri
skynsamleg hagstjórn eða meðferð
á skattpeningum borgaranna. Það
væri hins vegar mjög villandi að
bera sveitarfélög saman við Reykja-
vík, sem hefði mjög miklar tekjur
af aðstöðugjöldum og léti eðlilega
íbúa sína njóta þess. Þessi árangur
næðist þrátt fyrir auknar álögur
ríkisins á sveitarfélög vegna band-
ormsins svonefnda.
45 milljónir vegna
bandormsins
„Þetta er afleitur skattur sem
ríkisstjórnin leggur á sveitarfélögin
án fyrirvara og án þess að spyija
kóng eða prest. Þetta eru viðbótar-
útgjöld fyrir Kópavog upp á um 45
milljónir og þar yfir og við höfum
mætt þessu með sparnaði í rekstri
og niðurskurði framkvæmda, en
ekki með skattahækkun. Kópavog-
ur er tilbúin'til að axla byrðar eins
og aðrir þegar að kreppir og við
vonumst til að þessi lögregluskattur
og annað verði ekki við lýði nema
í ár. Það er þó þannig að það virð-
ist vera regla að þegar ríkið leggur
slíkt á að það verði ekki tekið af
aftur,“ sagði Gunnar.
Hann sagði aðspurður um reynsl-
una af rekstri bæjarfélagsins til
þessa að þeir hafi orðið fyrir veru-
legu áfalli þegar þeir hafi verið
búnir að kynna sér fjárhagsstöðuna
eins og hún var þegar þeir tóku
við. „Rekstur bæjarfélagsins var í
rústum. Við höfum unnið að því
hörðum höndum að koma honum í
það horf sem hann á að vera og
teljum okkur vera búna að því núna.
Við vissum að skuldastaðan var
slæm og sögðum það í kosningabar-
áttunni, en hún var mun verri en
okkur hafði nokkurn tíma órað fyr-
ir. Við sögðumst líka að við ætluð-
um að stöðva frekari skuldasöfnun
og við sjáum nú þegar komið er
fram á mitt kjörtímabil að hún verð-
ur betri heldur en þegar við tókum
við. Allur áróður vinstri manna um
aukna skuldasöfnun er úr lausu
lofti gripinn. Þeir eru fljótir að
gleyma því að þetta er þeirra ar-
fleifð sem við urðum að taka við
og gera það besta úr,“ sagði Gunn-
ar Birgisson að lokum.