Morgunblaðið - 29.03.1992, Page 26

26
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 29. MARZ 1992
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 29. MARZ 1992
27

Arvakur h.f., Reykjavík
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guðmundsson,
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Björn Vignir Sigurpálsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar: Aðal-
stræti 6, sími 691111. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 691122. Áskriftar-
gjald 1200 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 110 kr. eintakið.
Utgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Einstakt tækifæri
Leiða má af líkum að tog-
streitan í viðræðum um
nýja kjarasamninga snúist um
það hvort gera eigi nýja samn-
inga með einhveijum láglauna-
bótum en engum almennum
kaupbreytingum eða semja um
smávægilegar almennar kaup-
hækkanir. Það sýnir auðvitað
hvað samningaviðræður eru
komnar nálægt raunveruleik-
anum, að menn togast á um
þetta en ekki um mun hærri
tölur, sem yfirleitt hefur verið
venjan í slíkum samningum.
Hver eru rökin fyrir því að
semja einungis um láglauna-
bætur en engar almennar kaup-
hækkanir? Þau eru þessi: Við
erum í djúpri efnahagskreppu.
Atvinnuleysi sækir á í fyrsta
sinn í tvo áratugi. Líkur á skjót-
um efnahagsbata eru nánast
engar. Við getum ekki búizt við
verulega auknum sjávarafla,
álver er ekki á næsta leiti og
umtalsverður efnahagsbati í
nálægum löndum, sem gæti
haft jákvæð áhrif á okkar stöðu,
er ekki sjáanlegur.
í fyrsta sinn í áratugi er verð-
bólgan að nálgast núllið og er
að komast niður fyrir það sem
hún er í helztu viðskiptalöndum
okkar. Kostir þess að ná verð-
bólgunni niður í núll eða nálægt
því eru augljósir fyrir atvinnulíf
og einstaklinga. í verðtrygging-
arkerfi nútímans er það stór-
kostlegt hagræði fyrir skuldum
vafna þjóð að búa við nánast
enga verðbólgu. Beinn peninga-
legur ávinningur launþega af
því er margfalt meiri en ef sam-
ið væri um 1-2% almenna
kauphækkun. Líkurnar á því
að við náum okkar upp úr efna-
hagskreppunni eru mun meiri
en ella.
Almennar kaupbreytingar
upp á 1-2% skipta litlu máli
fyrir launþega samanborið við
ofangreint. Atvinnuvegirnir í
heild eiga ekki fyrir jafnvel svo
litlum almennum kaupbreyting-
um, þótt einstök fyrirtæki
kunni að eiga fyrir þeim. Hætt-
an á því að svo smávægilegar
kaupbreytingar vindi upp á sig
og endi í hærri upphæðum er
veruleg. Allt færi það út í verð-
lagið og mundi ýta undir aukna
verðbólgu.
Verkalýðsforingjarnir, sem
hafa áhyggjur af því að leggja
kjarasamninga á lágum nótum
fyrir umbjóðendur sínar, eru
ekkert betur staddir með 1-2%
kaupbreytingu en enga. Þar að
auki er áreiðanlega meiri stuðn-
ingur við óbreytta samninga
með láglaunabótum en þeir
sjálfir gera sér grein fyrir. For-
senda fyrir því er þó sú að laun-
þegar sjái umtalsverða lækkun
raunvaxta verða þegar í stað.
Það er nauðsynlegt fyrir
verkalýðsleiðtogana að átta sig
á því að með þeim samningum
sem nú eru í bígerð eru forystu-
menn sjávarútvegs að taka á
sig harðar skuldbindingar. Þeir
eru í raun og veru að skuld-
binda sig til að gera ekki kröfur
um breytingar á gengi. í því
felst að sjávarútvegurinn verð-
ur að leita annarra leiða til að
bæta rekstrarstöðu sína. Þess
vegna má búast við að atvinnu-
greinin heiji á ýmsar þjónustu-
greinar um lækkun á margvís-
legum þjónustugjöldum. Slíkar
lækkanir koma launþegum
einnig tií góða með ýmsum
hætti.
Nú er tækifæri til að gera
kjarasamninga sem gætu orðið
hinir mikilvægustu í sögu lýð-
veldisins. Tii þess að gera slíka
samninga þarf kjark, raunsæi
og framsýni.
46.
UNGT
blaðasamtali íslenzka
rithöfunda sem sjá
djúpt inní samtímann,
einsog komizt er að
orði, og einungis
minnzt á þá höfunda sem tóku
marxíska afstöðu til umhverfisins.
Hinir sem höfðu rétt fyrir sér og
voru látnir gjalda þess alla tíð eiga
enn að vera gleymskunni vígðir,
þótt boðskapur þeirra hafí verið
sannari en blinda hinna og blasir
það nú við hveiju mannsbarni.
Á n EF ÉG ÆTTI AÐ NEFNA
4 »rithöfunda sem sáu .rétt
„inní samtímann" þá voru það Tóm-
as og Guðmundur G. Hagalín sem
þjáðust aldrei af nejnni pólitískri
lágkúru og lýstu kommúnisma í
verki svo hárrétt það varla skeikar,
ef miðað er við það hvernig nú er
komið fyrir kenningunni.
Hagalín sá strax ígegnumjcomm-
únismann og sagði hug sinn óhrædd-
ur í Gróðri og sandfoki, 1943, Tóm-
as nokkru síðar og má jafnvel sjá
það af kvæðum hans, ekkisízt Að
Áshildarmýri í Fljótinu helga, 1950,
og Gunnar Gunnarsson uppúr því
og kallaði yfir sig sandfokið af
vinstri auðninni sem þá var magnað
á pólitíska andstæðinga einsog gern-
ingahríð. Þegar Gunnar samdi Vest-
ræna menningu og kommúnisma
1954 var hún í algleymingi og hann
fékk að kenna á henni einsog aðrir
sem gældu ekki við gúlagið. A sjötta
áratugnum var ekkisízt reynt að
minna á skáldið hefði Iesið upp í
Þýzkalandi Hitlers, enda voru skáld-
verk hans vinsælli þar en íslenzk
verk hafa nokkru sinni fyrreðasíðar
verið með öðrum þjóðum, að undan-
skilinni Heimskringlu í Noregi. Þess-
um vinsældum svaraði Gunnar á sinn
hátt; hann leitaði eftir persónulegu
sambandi við lesendur sína og aðdá-
endur í Þýzkalandi og lét ekki póli-
tískt andrúm aftra sér.
Gunnar Gunnarsson talaði við mig
um þenpan tíma og augljóst hann
mat mikils áhuga Þjóðveija á nor-
ramum arfi sem stóð hjarta hans
HELGI
spjall
næst. Sá sem hafði
áhuga á norrænni arf-
leifð átti greiða leið að
hjarta Gunnars. Engir
mátu skáldjð meir á
þessum árum en Danir
og Þjóðveijar, ekki
einusinni íslendingar. Vinsældir
hans voru ekkisízt sú uppörvun sem
úrslitum réð um samúð Gunnars
með þýzku þjóðinni. En hængurinn
var sá hún og Hitler voru eitt og
hið sama. Það var aftur á móti aldrei
uppá teningnum undir ráðstjórn.
Stalín var eitt en rússneska þjóðin
annað, hvernigsem á því stóð.
En Gunnar Gunnarsson galt fyrir
afstöðu sína á ógnartímum.
Gunnar sagði mér hann hefði
gengið á fund Hitlers einsog alkunna
er og lýsti því hvernig foringinn tal-
aði nánast viðstöðulaust og af mikl-
um móði. Gunnar nefndi Finnland
eitthvað í upphafi samtalsins og
gagnrýndi hernaðarbrölt Þjóðveija
þar en Hitler brást þá hinn versti
við og taldi hann finnskan rithöfund
og réðst hastarlega að honum. Við-
staddir reyndu víst að benda foringj-
anum á að Gunnar væri ekki finnsk-
ur höfundur, heldur íslenzkur. En
Hitler anzaði því engu og hlustaði
ekki á neitt múður en hélt sínu striki
samtalið á enda. Gunnar kom engum
vörnum við og fundi þeirra lauk með
ósköpum. Að lokum var Gunnari
ráðlagt að hverfa frá Þýzkalandi
þegar í stað, að öðrum kosti gæti
líf hans verið í hættu. Og skáldið
kom sér í burt með fyrstu ferð.
Og enn vil ég einungis nefna tvo
velþekkta rithöfunda, Kristmann
Guðmundsson og Guðmund Daníels-
son, sem áttu undir högg að sækja
vegna andstöðu sinnar við kommún-
isma. Svoað ekki sé nú talað um
kynslóð okkar sem yngri erum. Oft
hefur verið á okkur tekið einsog
andófsmönnum og þykist ég hafa
reynslu fyrir því hvernig stjórnmál
geta breytt fólki í illmenni eða ein-
feldninga. Stórskáld einsog Gunnar,
Tómas og Hagalín voru oft kallaðir
vond skáld vegna stjórnmálaskoðana
sinna og ef menn halda sá tími sé
liðinn, þá er það rangt. Enn mega
borgarlegir höfundar oft sæta slík-
um einkunnum — og þá ekkisízt af
þeim sem hafa ekki karakter til að
horfast í augu við sjálfa sig einsog
María Þorsteinsdóttir. Lýðræði gerir
miklar kröfur til okkar, ekkisízt
blaðamanna og rithöfunda. Við bú-
umst aðvísu ekki við neinni endur-
fæðingu í herbúðum gamalla marx-
ista, en ég tel þau örlög Havels, að
þurfa nú að undirrita lög þess efnis
að setja gamla kommúnista til hlið-
ar, ósamboðin baráttu hans og heið-
arleika. En enginn veit sína ævina
fyrren öll er. Og það sem menn telja
nauðsynlegt í löndum einsog Tékkó-
slóvakíu getur verið okkur hér heima
með öllu óskiljanlegt.
Sem betur fer.
Skipuleg aðför að borgaralegum
höfundum hefur verið iðkuð hér
heima framá þennan dag þótt sum-
um heiðarlegum marxistum hafi of-
boðið og þeir skorizt úr leik. Heiðar-
leiki fer ekki eftir stjórnmálaskoðun-
um og sjálfur hef ég kunnað að
meta þá marxista sem hafa borið
listrænni sköpun og siðmenningu
fagurt vitni. Mér er nær að halda
þeir njóti sín betur nú en nokkru
sinni.
Þótt kommúnismi sé nú afhjúpuð
og hrunin helstefna er fárið ekki
gengið yfir. Samt er batavon. En
það er löng leið úr helvíti kommúnis-
mans inní tíðindalítið samfélag borg-
aralegs lýðræðis sem útaffyrir sig
er ekkert himnaríki eða elsku-
mamma einsog við vitum. Mark-
aðs- og samkeppnisþjóðfélag lýð-
ræðisins hæfir ekki öllum.Það er
markaðskaldur verpleiki og engin
flosmjúk blekking; eða helgimynda-
kerfi. En þráttfyrir allt umhverfishlý
hugsjón um garðinn sem hver og
einn getur ræktað og annazt sjálfum
sér tii gleði og guði til dýrðar. Jónas
talar um blómgaðan jurtagarð. Það
er takmarkið. En það hefur engum
tekizt að búa til almennilega paradís
nema Múhameð, sagði Árni prófess-
or Pálsson.
M.
(meira næsta sunnudag.)
ÞAÐ HEFUR ALLA TÍÐ
reynzt afar erfitt að
halda uppi 'efnislegum
umræðum hér á íslandi
um mál, sem vekja upp
sterkar tilfinningar á
báða bóga. Þetta á við
um þjóðmálaumræður
bæði fyrr og nú. Áratugum saman voru
fylgismenn aðildar íslands að Atlantshafs-
bandalaginu og varnarsamningsins við
Bandaríkin kallaðir landsölumenn. í
þorskastríðunum voru þeir sem vildu leita
leiða til sátta sakaðir um að sitja á svikráð-
um við þjóðina.
Þetta eru dæmi úr samtímasögu okkar.
En hið sama gerðist fyrr á öldinni. Umræð-
urnar um Uppkastið í byijun aldarinnar
voru sama marki brenndar og þjóðmála-
umræður á fjórða áratugnum voru engum
til sóma, sem þátt tók í þeim. Þvert á
móti má halda því fram, að þær hafi ver-
ið lýsandi dæmi um það, hvernig ekki á
að ræða um hagsmunamál þjóðarinnár.
Áþekkur.,umræðutónn virðist vera í upp-
siglingu í umræðum um fiskveiðistefnuna.
Andstæðingar þeirrar stefnu, sem Morg-
unblaðið hefur barizt fyrir - og þá skiptir
ekki máli, hvar þeir eru i flokki - virðast
tregir til að ræða efnislega þá gagnrýni,
sem blaðið hefur ,haft uppi á núverandi
fiskveiðistefnu, en þeim mun iðnari við að
demba yfir Morgunblaðið hvers kyns sví-
virðingum og ásökunum, sem þeir geta
ekki fært nokkur rök fyrir.
Umræðurnar um fiskveiðistefnuna eru
einhveijar merkustu þjóðmálaumræður,
sem hér hafa farið fram um langan aldur.
Þær snerta grundvöll þjóðfélags okkar.
Þær fjalla um höfuðatvinnugrein okkar.
Þar er tekizt á um meginlínur í uppbygg-
ingu samfélagsins, sem eiga eftir að ráða
miklu um það, í hvers konar þjóðfélagi
íslendingar búa á næstu öld. Ætla mætti,
að um svo mikilvægt mál væri hægt að
ræða á málefnalegum nótum, takast á um
mismunandi hugmyndir og stefnur að sið-
aðra manna hætti. Gleymum því ekki, að
hér býr þjóð sem er meðal þeirra bezt
menntuðu og upplýstu í allri heimsbyggð-
inni. A.m.k. stöndum við í þeirri trú.
Morgunblaðið mun fyrir sitt leyti leggja
áherzlu á málefnalegar umræður um fisk-
veiðistefnuna. Hins vegar verður ekki hjá
því komizt að fjalla stöku sinnum um stór-
yrði og tilefnislausar ásakanir á hendur
blaðinu, úr hvaða átt sem slíkt berst og
þess vegna verður ekki undan því vikizt
að fjalla um málflutning Útvegsmanna-
nefndar Austfjarða. Hér í blaðinu var í
gær, föstudag, birt í heild sérstök ályktun
stjórnar þeirra samtaka „í tilefni af endur-
teknum árásum Morgunblaðsins undan-
farnar vikur m.a. í leiðurum blaðsins á
Þorstein Pálsson, sjávarútvegsráðherra".
Hér skal látið liggja á milli hluta smáat-
riði eins og það, að blaðið var að svara
ásökunum ráðherrans en ekki öfugt!
Þröngsýni
og öfgar um
sjávarútveg
og sjávar-
þorp?
í ÁLYKTUN
stjórnar Útvegs-
mannanefndar
Austfjarða segir
m.a.: „Þá mótmælir
félagið harðlega
þeirri helstefnu,
sem blaðið heldur
uppi gagnvart
landsbyggðinni með skrifum sínum um
sérstakan auðlindaskatt á landsbyggðina.
Skrif leiðarahöfunda Morgunblaðsins ein-
kennast af þröngsýni og öfgum um mál-
efni og stöðu sjávarútvegsins og sjávar-
þorpanna í landinu. Þeir ættu þó að geta
bætt sér upp þessa annmarka með því að
leita í smiðju til þeirra blaðamanna blaðs-
ins, sem hafa haldgóða þekkingu á málefn-
um sjávarútvegsins, en fá ekki notið sín
vegna ofsafenginna skoðana leiðarahöf-
unda. Það hefur sýnt sig, að endurteknar
árásir blaðsins á sjávarútveginn og sjávar-
þorpin koma í veg fyrir eðlilega umfjöllun
um málefni greinarinnar. Öfgafull sjónar-
mið leiðarahöfunda hafa smitað frá sér út
í fréttaflutning blaðsins. Af þeim sökum
getur Morgunblaðið ekki talizt lengur hlut-
lægur og trúverðugur fjölmiðill um mál-
efni sjávarútvegsins ... Af hveiju fjallar
Morgunblaðið ekki um þá erfiðleika, sem
sjávarþorpin eiga við að glíma og þyrftu
svo sannarlega að fá, þó ekki væri nema
brot af þeirri umfjöllun, sem auðlinda-
skattsumræðan hefur fengið. Hvernig má
það vera, að þessi öflugi fjölmiðill sinnir
í engu þeirri umræðu, heldur klifar í sí-
fellu um aukinn skatt á landsbyggðina og
•i'eynir þannig að skapa sjávarþorpunum
enn meiri erfiðleika? Er svo komið, að
Morgunblaðið vill eða treystir sér ekki
lengur til að horfast í augu við þann raun-
veruleika, sem fólkið í sjávarþorpunum býr
við? Skýringin á því getur ekki verið önn-
ur en sú, að blaðið vill hafa forgöngu um
það, að leggja í eyði margar byggðir, sem
fólk hefur helgað líf sitt og starfskrafta.
Árangur þeirrar niðurrifsstefnu, sem
Morgunblaðið hefur tekið að sér að vera
málpípa fyrir, sýnir sig í því, að nú þorir
enginn lengur að byggja húsnæði í þeim
byggðat'Iögum, sem hafa byggt afkomu
sína upp í kringum sjávarútveginn.“
Hér er öllu blandað saman i einn hræri-
graut, umræðum um fiskveiðistefnu,
rekstrarstöðu sjávarútvegs þessa stundina
og stöðu landsbyggðarinnar almennt.
Kannski má segja, að mönnum sé vorkunn
að blanda þessu saman vegna þess að ríkis-
stjórnin hefur gert þau grundvallarmistök
að fela einni og sömu nefndinni að fjalla
um fiskveiðistefnu framtíðarinnar og
rekstrarstöðu sjávarútvegsins nú. Það er
auðvitað ekkert vit í slíkum vinnubrögðum.
Því fer hins vegar fjarri, að Morgunblað-
ið hafi í umfjöllun sinni blandað þessum
málum saman. Eitt er hvernig menn telja
eðlilegt að skipa stjóm fiskveiða í framtíð-
inni. Morgunblaðið hefur sett fram ákveð-
in sjónarmið í þeim efnum og jafnframt
lýst því yfir, að eðlilegt sé að sjávarútveg-
urinn fái ákveðinn aðlögunaitíma áður en
ný fiskveiðistefna taki gildi, þannig að
gjaldtaka vegna aðgangs að fiskimiðunum
komi ekki til sögunnar fyrr en síðar á
þessum áratug og þá í upphafi í takmörk-
uðum mæli en að fullu t.d. um aldamótin.
Það er nauðsynlegt að menn átti sig á
þessu vegna þess að andmælendur blaðsins
tala gjarnan á þann veg, að blaðið mæli
með því að það sem þeir kalla skattlagn-
ingu á sjávarútveg eigi að hefjast á morg-
un.
Annað er svo rekstrarstaða sjávarútvegs
um þessar mundir. Það er aðkallandi
vandamál, sem ekki verður leyst á næstu
mánuðum og misserum með nýrri fisk-
veiðistefnu, þótt sú framtíðarstefna í fisk-
veiðimálum sem Morgunblaðið hefur boðað
muni gjörbreyta rekstrargrundvelli sjávar-
útvegsins þegar fram líða stundir til hins
betra. í sambandi við rekstrarstöðu sjávar-
útvegsins nú hafa komið fram tvö megin-
sjónarmið. Talsmaður annars er Þorsteinn
Pálsson, sjávarútvegsráðherra, sem hóf
þær umræður með því að opinbera meðal-
talstölur um stöðu sjávarútvegsfyrirtækja
í umræðum á Alþingi og virðist vilja leggja
þær meðaltalstölur til grundvallar ein-
hveijum aðgerðum í þágu sjávarútvegsins.
Aðrir eru bersýniiega þeirrar skoðunar,
að ekki sé hægt að leggja slík meðaltöl
til grundvallar aðgerðum í þágu sjávarút-
vegs, heldur verði ekki hjá því komist að
einhvers konar uppgjör fari fram innan
atvinnugreinarinnar. Talsmenn þessara
skoðana má finna innan ríkisstjórnarinnar
og stjórnarflokkanna beggja.
í skrifum um rekstrarstöðu sjávarút-
vegsins nú hefur Morgunblaðið frémur
hallast að síðarnefnda sjónarmiðinu og
varað við því, að byggt verði á meðaltölum
um stöðu sjávarútvegsfyrirtækja. Það er
ekki ný afstaða hjá blaðinu heldur hefur
hún komið margsinnis fram á undanförn-
um árum. Sá skoðanamunur, sem fram
kemur um málið almennt er heldur ekki
nýr af nálinni og hefur lengi verið til stað-
REYKJAVÍKURBRÉF
Laugardagur 28. marz
ar innan Sjálfstæðisflokksins. Hann hefur
margsinnis komið fram í öðrum myndum
á undanförnum árum.
Útvegsmannanefnd Austfjarða hefur að
vísu ekki fyrir því að rökstyðja efnislega
fullyrðingar sínar um að Morgunblaðið
haldi uppi „endurteknum árásum ... á sjáv-
arútveginn“, en ef sú ásökun byggist á
þessari afstöðu blaðsins til aðkallandi
rekstrai'vanda í sjávarútvegi má spyija:
Er það skoðun forystumanna sjávarút-
vegsfyrirtækja á íslandi, að nauðsynlegt
sé að miða aðgerðir í þágu útgerðar við
það, að verst settu fyrirtækin í sjávarút-
vegi lifi? Er það skoðun stjórnar Útvegs-
mannanefndar Austfjarða? Því verður ekki
trúað fyrr en það verður sagt ótvírætt og
afdráttarlaust, að einkaframtaksmenn í
útgerð telji öllu skipta, að halda gjaldþrota
fyrirtækjum í sjávarútvegi gangandi. Ef
þeir eru hins vegar ekki þeirrar skoðunar,
hver er þá ágreiningur Morgunblaðsins og
einkaframtaksmanná í útgerð um rekstr-
arstöðu sjávanítvegsins nú?
Þriðja athugasemdin, sem með góðum
vilja má lesa út úr svívirðingum stjórnar
Útvegsmannanefndar Austfjarða í garð
Morgunblaðsins er sú, að blaðið sé á móti
landsbyggðinni og vilji sjá einstakar
byggðir fara í eyði! Hvers konar rugl er
þetta?! Þótt einungis séu tekin síðustu
misseri hefur Morgunblaðið lagt ríka
áherzlu á að fjalla um vanda þeirra byggð-
arlaga og sjávarplássa, sem staðið hafa
frammi fyrir erfiðleikum í atvinnumálum.
Blaðamenn Morgunblaðsins hafa farið til
allra helztu sjávarplássa sem staðið hafa
frammi fyrir slíkum vandamálum og rætt
við fólk á þessum stöðum, forystumenn í
atvinnumálum, forystumenn sveitarfélaga,
forystumenn verkalýðsfélaga og fólkið
sjálft, ef svo má að orði komast.
Þetta á við um Suðureyri við Súganda-
fjörð en Morgunblaðið hefur á undanförn-
um misserum fjallað ítarlega um málefni
þess byggðarlags. Þetta á við um Patreks-
fjörð, þegar vandamálin steðjuðu að þar
fyrir nokkrum árum. Þetta á við um Olafs-
vík í kjölfar gjaldþrots frystihússins þar.
Þetta á við um Vestmannaeyjar vegna
margvíslegra vandamála í sjávarútvegi
þar. Þetta á við um Seyðisfjörð, þar sem
svo sérstaklega háttar til, að fólkið í kaup-
staðnum hefur ekki haft næga vinnu vegna
þess, að útgerðarmennirnir, handhafar
kvótans, hafa ekki talið sér henta að landa
fiski að nokkru ráði eða gerðu a.m.k. ekki
fyrir allmörgum mánuðum. Stjórn Útvegs-
mannanefndar Austfjarða þekkir kannski
það vandamál? Hefur hún sent frá sér
ályktanir um það? Hveijir voru að leggja
Seyðisíjörð í eyði? Var það Morgunblaðið
með því að kynna fyrir þjóðinni vandamál
Seyðisfjarðar eða voru það kannski kvóta-
hafarnir á staðnum? Fyrirspurnin skal
ítrekuð: Hefur stjórn Útvegsmannanefnd-
ar Austfjarða sent frá sér ályktun um
þetta mál?
Það er ekki nóg með, að Morgunblaðið
hafi með þessum hætti lagt áherzlu á að
upplýsa þjóðina um vanda þessara byggð-
arlaga heldur hefur blaðið í ritstjórnar-
greinum lagt áherzlu á að leggja lið nú-
tímalegri afstöðu til uppbyggingar þeirra.
í sambandi við vanda Suðureyrar við Súg-
andafjörð hefur Morgunblaðið t.d. lýst
stuðningi við gerð jarðganga á norðanverð-
um Vestfjörðum og sett fram þá skoðun,
að kostnað við þau beri að líta á sem fjár-
festingu í atvinnulífi, sem muni skila sér
með tíð og tíma. Blaðið hefur bent á, að
Múlagöngin milli Ólafsfjarðar og Eyja-
fjarðar gjörbreyti aðstöðu atvinnufyrir-
tækja á þeim slóðum og auðvitað á þessi
röksemd við um Austfirði einnig, sem eru
að komast á dagskrá í sambandi við gerð
jarðganga. Þessi stuðningur við jarðganga-
gerð hefur ekki aflað blaðinu vinsælda á
suðvesturhorni landsins, þar sem of mikið
er um „þröngsýni og öfgar“ í garð lands-
byggðarinnar svo að tekið sé að láni orða-
lag úr ályktun Útvegsmannanefndar Aust-
fjarða, en það á sannanlega ekki við um
afstöðu Morgunblaðsins til landsbyggðar-
innar.
Eins og af framangreindu má sjá fer
því fjarri að Morgunblaðið vilji ekki eða
treysti sér ekki til að „horfast í augu við
þann raunveruleika, sem fólkið í sjávar-
þorpunum býr við“, eins og Útvegsmanna-
nefnd Austfjarða heldur fram, heldur hef-
ur blaðið þvert á móti lagt ríka áherzlu á
að knýja þjóðina í heild til þess að horfast
í augu við þennan veruleika með mikilli
og ítarlegri umfjöllun um þessi vandamál.
Stjórn Útvegsmannanefndar Austfjarða
ætti fremur að lýsa yfir stuðningi við
Morgunblaðið í þessari viðleitni blaðsins
en að ráðast á það með ofstopa og dólgs-
hætti, eins og gert er í fyrrnefndri ályktun.
Rangfærsl-
ur um stjórn
fiskveiða?
í ÁLYKTUN
stjórnar Útvegs-
mannanefndar
Austfjarða segir
einnig: „Morgun-
blaðið hefur haldið
á lofti ýmsum rangfærslum varðandi
stjórnun fiskveiða, t.d. að kvótinn sé eign
fámenns hóps, sem sé að hafa eitthvað
af öðrum landsmönnum. Hið sanna er, að
eignaraðild að fyrirtækjum í sjávarútvegi
er með ýmsum hætti. Mörg fyrirtækin eru
í eigu samvinnufélaga, bæjarfélaga og
hlutafélaga með almennri þátttöku íbúa.
Vissulega finnast sem betur fer enn sjávar-
útvegsfyrirtæki í einkaeign. Það er kald-
hæðnislegt, að helzti yfirlýsti málsvari
einkaframtaksins í áratugi skuli nú þurfa
að nota það sem helztu rök í árás sinni á
sjávarútveginn, að þar séu rekin fyrirtæki
í einkaeign. í skrifum sínum reynir Moi'g-
unblaðið að gera þá tortryggilega sem
hafa lifibrauð sitt af sjósókn. Það er ekki
almenn skoðun fólks í sjávarútvegi, að því
hafi verið afhent einhver ný eign, þótt
áfram sé heimiluð sjósókn með hertum
skilyrðum. Það hefur aldrei vafizt fyrir
fólki í sjávarútvegi, hver ætti fiskimiðin í
kringum landið.“
Auðvitað er það i'étt hjá stjórn Útvegs-
mannanefndar Austfjarða, að fjölmargir
aðilar koma að rekstri sjávarútvegsfyrir-
tækja í mismunandi rekstrarformum. En
það skiptir engu máli hvort fyrirtækin, sem
eru handhafar kvótans, eru í eign hundrað
einstaklinga, þúsund einstaklinga eða jafn-
vel tíu þúsund einstaklinga. Kjarni málsins
er sá, að fiskurinn í sjónum er eign þjóðar-
innar allrar samkvæmt sögulegri hefð og
lagasetningu á Alþingi og þá eign er ekki
hægt að afhenda hundrað einstaklingum,
þúsund einstaklingum eða tíu þúsund ein-
staklingum fyrir ekki neitt. Það er auðvit-
að hægt að ræða þann möguleika að selja
þessum fyrirtækjum auðlindina en hætt
er við, að útgerðarmenn væru ekki borgun-
armenn fyrir því.
Morgunblaðið er, hefur verið og mun
verða sterkasti málsvari einkaframtaks í
þessu landi. En það einkaframtak sem
Morgunblaðið hefur haft kynni af, hefur
ekki hingað til farið fram á að fá eitthvað
fyrir ekki neitt. Um leið og slíkt gerist er
ekki um einkaframtak að ræða heldur ein-
staklinga og fyrirtæki, sem hafa leitað á
náðir ríkisins um aðstoð við rekstur. Það
hefur ekki hingað til verið talið aðals-
merki einkarekstrarmanna að hlaupa und
ir pilsfald ríkisins.
Útvegsmannanefnd Austfjarða segir, að
Morgunblaðið reyni að gera þá sem stunda
sjósókn tortryggilega. Þetta eru rakalaus
ósannindi. Það eru ekki sjómennirnir eða
fiskverkafólkið sem hefur fengið kvótann
fyrir ekki neitt. Þegar kvótinn er seldur á
milli byggðarlaga rennur andvirði hans
ekki í vasa sjómanna eða fiskverkafólks.
Það eina sem gerðist þegar kvótinn var
seldur frá Vestmannaeyjum til Akureyrar
var það, að útgerðarfyrirtækið fékk i sinn
vasa 250-300 milljónir króna, en sjómenn
og fiskverkafólk misstu spón úr aski sínum
og í sumunr tilvikum atvinnu. Útvegs-
mannanefnd Austfjarða ætti því að sjá
sóma sinn í því að blanda þessu fólki ekki
inn í umræður með þessum hætti. Hins
vegar má spyija: Ef útgerðarmenn
rökstyðja rétt sinn til þess að fá kvótann
fyrir ekki neitt með því að þeir hafi stund-
að þessa atvinnustarfsemi alla ævi, hvað
)á með sjómennina og jafnvel fiskverka-
fólkið? Hafa sjómennirnir ekki stundað
)essa atvinnu alla ævi? Hefur fiskverka-
fólkið ekki stundað þessa atvinnu alla
ævi? Ef útgerðarmennirnir telja sig eiga
sögulegan rétt til endurgjaldslauss kvóta
hvað þá með sjómennina? Hvar eru nú
sjómannafélögin? Hvers vegna hafa þau
ekki gert kröfu fyrir hönd umbjóðenda
sinna til kvótans með sama hætti og út-
gerðarmennirnir gera?
Smitaður
fréttaflutn-
ingur?
1 ALYKTUN UT-
vegsmannanefndar
Austfjarða segir:
„Öfgafull sjónar-
mið leiðarahöfunda
hafa smitað frá sér
út í fréttaflutning blaðsins. Af þeim sökum
getur Morgunblaðið ekki talizt lengur hlut-
lægur og trúverðugur fjölmiðill um mál-
efni sjávarútvegs.“ Útvegsmenn á Aust-
íjörðum ættu að fara sér hægt í málflutn-
ingi af þessu tagi. Svo vill til, að Morgun-
blaðið kemur fyrir augu þorra þjóðarinnar
sex daga vikunnar. Ritstjórn blaðsins legg-
ur störf sín undir dóm lesenda á hveijum
einasta degi. Þeir sem saka Morgunblaðið
um að blanda saman fréttum og skoðunum
ættu að rökstyðja mál sitt með dæmum.
Sannleikurinn er auðvitað sá, að enginn
fjölmiðill á íslandi leggur jafn ríka áherzlu
á áð skilja á milli frétta og skoðana og
einmitt Morgunblaðið. Þar fyrir utan má
geta þess, að á ritstjórn Morgunblaðsins
starfa um eitt hundrað manns og í þeim
hópi eru að sjálfsögðu skiptar skoðanir
um ritstjórnarstefnu blaðsins í fiskveiði-
málum ekki síður en annars staðar!
Þau skoðanaskipti sem fara fram innan
ritstjórnarinnar um málefni sjávarútvegs-
ins hafa hins vegar jákvæð og lífleg áhrif
á umfjöllun blaðsins um sjávarútvegsmál.
Auðvitað eru stundum gerðar vitleysur.
Þær eru leiðréttar. Sl. miðvikudag voru
t. d. meinlegar villur í frétt um skiptingu
kvóta milli landshluta. Þær villur áttu sér
skýringar í þeim gögnum sem blaðið hafði
undir höndum, en leiddu á engan hátt af
ritstjórnarstefnu blaðsins.
Útvegsmannanefnd Austfjarða segir, að
Morgunblaðið sé ekki lengur trúverðugur
ijölmiðill um málefni sjávarútvegsins.
Sannleikurinn er auðvitað sá, að Morgun-
blaðið hefur stóreflt umfjöllun sína um
sjávarútveg á síðustu misserum. Fyrir
u. þ.b. einu og hálfu ári hóf blaðið útgáfu
á sérblaði um sjávarútveg, sem kemur út
vikulega. Þetta blað hefur fengið mjög
góðar viðtökur hjá lesendum Morgunblaðs
ins. Það mun þegar fram líða stundir eiga
mikinn þátt í að auka skilning þjóðarinn
ar, og þá ekki sízt þeirra sem búa á suð
vesturhorni landsins og ekki eru í daglegu
sambandi við sjóinn, á mikilvægi og þýð-
ingu sjávarútvegs fyrir þjóðina. Útvegs
menn ættu fremur að fagna þessu fram-
taki en veitast að Morgunblaðinu með
þeim hætti sem gert er í umræddri ályktun.
Að lokum þetta: Það eru fleiri stór mál
en fiskveiðistefnan sjálf sem snýr að ís-
lenzkum sjávarútvegi um þessar mundir.
Nú gerast þær raddir háværari, sem krefj
ast þess, að ísland sæki um aðild að EB.
Þær raddir heyrast líka, sem segja að eðli-
legt sé að heimila erlenda fjárfestingu í
íslenzkum sjávarútvegi. í báðum þessum
stóru málum sem varða hagsmuni útgerð-
arinnar eiga Morgunblaðið og sjávarútveg
urinn samleið. Jafnframt er fullkomin sam-
staða á milli blaðsins og sjávai'útvegsins
um nauðsyn þess að fækka skipum og
fækka fiskverkunarhúsum. Er ekki kominn
tími til að útgerðarmenn átti sig á því, að
í flestum stórum málum sem um er fjallað
nú um stundir eiga þeir hauk í horni þar
sem Morgunblaðið er?!
„Þetta á við um
Seyðisfjörð, þar
sem svo sérstak-
lega háttar til, að
fólkið í kaup-
staðnum hefur
ekki haft næga
vinnu vegna þess
að útgerðarmenn-
irnir, handhafar
kvótans, hafa
ekki talið sér
henta að landa
fiski að nokkru
ráði eða gerðu
a.m.k. ekki fyrir
allmörgum mán-
uðum. Stjórn Út-
vegsmannanef nd-
ar Austfjarða
þekkir kannski
það vandamál?
Hefur hún sent
frá sér ályktanir
um það? Hverjir
voru að leggja
Seyðisfjörð í eyði?
Var það Morgun-
blaðið með því að
kynna fyrir þjóð-
inni vandamál
Seyðisfjarðar eða
voru það kannski
kvótahafarnir á
staðnum? Fyrir-
spurnin skal
ítrekuð: Hefur
stjórn Útvegs-
mannanefndar
Austfjarða sent
frá sér ályktun
um þetta mál?“