Morgunblaðið - 11.04.1992, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 11. APRIL 1992
15
Upp úr
eftir Ingibjörgu
Sólrúnu Gísladóttur
Þjóðir og einstaklingar um allan
hinn vestræna heim standa nú á
krossgötum. A rúmum þremur árum
hefur orðið gerbreyting á svart-
hvítri heimsmynd eftirstríðsáranna.
Sú breyting kallar á pólitískt endur-
mat sem er hvorki einfalt né sárs-
aukalaust en miklu skiptir að hver
og einn nýti sér nýfengið frelsi til
að skoða og skilgreina veröldina að
nýju.
Umræðuhefð í utanríkismálum
Það er ríkt í flestum, einkum
stjórnmálamönnum, að firra sig
pólitískum óþægindum, ekki síst í
utanríkismálum þegar margvíslegir
stimplar eru á floti og menn sem
ekki rekast með réttum hætti í
umræðunni eru ýmist stimplaðir
sem einangrunarsinnar eða land-
sölumenn. En til þess eru vítin að
varast þau. Islensk þjóð er nýskrið-
in upp úr skotgröfum sem mynduð-
ust á fimmta áratugnum vegna
ágreinings í utanríkismálum og það
er mikilvægt að við reynum í lengstu
lög að koma í veg fyrir að hún skríði
ofan í þær aftur.
Að ýmsu leyti stöndum við íslend-
ingar nú í svipuðum sporum og við
gerðum að stríðslokum, þ.e. við
verðum að finna okkur stað í breytt-
um heimi. Að vísu voru aðstæður
að því leytinu til öðruvísi þá en nú,
að menn og þjóðir voru í sárum
eftir mannskæða styijöld og milli
herveldanna í austri og vestri ríkti
gagnkvæm tortryggni. Þetta hafði
áhrif á hugmyndir og tilfinningar
fólks um heim allan sem skipaði sér
í tvær andstæðar og — oft á tíðum
— fjandsamlegar fylkingar.
Sem betur fer þurfum við núna
ekki að ræða utanríkisstefnu íslend-
inga og stöðu Islands í alþjóðamál-
um við þessar aðstæður. Það er
engu að síður hætt við að umræðan
leiti í gamalkunnugt far m.a. vegna
þess að einu hefðirnar sem við ís-
lendingar eigum í umræðum um
utanríkismál eru hefðir sjálfstæðis-
baráttunnar og herstöðvabaráttunn-
ar en þessar tvær hefðir eru reynd-
ar sérkenniiega samofnar. Þær duga
okkur hins vegar ekki til að fjalla
um veruleikann í dag og þau úr-
lausnarefni sem við stöndum and-
spænis.
Mosfellsprestakall:
Messur,
fermingar
og ferðalög
Tvær messur verða í Mos-
fellsprestakalli yfir páskana. Á
föstudaginn langa verður messa
í Mosfellskirkju klukkan 13.00
en einnig verður messað að
Vistheimilinu í Víðinesi klukkan
11.00. Á páskadag verður hátíð-
armessa í Lágafellskirkju
klukkan 8.00.
Tvær fermingar verða í Lága-
fellskirkjuá pálmasunnudag og
skírdag, þær fyrri klukkan -10.30
og þær seinni klukkan 13.30. Þá
verður altarisganga á Reykjalundi
klukkan 19.30 á skírdag. Sumar-
daginn fyrsta, 23. apríl, verða svo
tvær fermingarathafnir í Mosfells-
kirkju og er tímsetning sú sama
og á fyrrnefndum fermingum.
Fyrirhugað er að fara með börn
sem sótt hafa sunnudagaskólann
í söfnuðinum í vorferðalag þann
3. maí nk. Að öllum líkindum verð-
ur farið'í Skálholt með viðkomu í
Hveragerði og verður tekið við
þátttökuskráningum í safnaðar-
heimilinu 29. og 30. apríl
skotgröfunum
Anddyrið að veislusalnum
Eitthvert brýnasta innan- og ut-
anríkismál íslendinga um þessar
mundir er afstaðan til Efnahags-
bandalagsins (EB). Allir stjórnmála-
flokkar eru sammála um að við
þurfum að tengjast bandalaginu
með einum eða öðrum hætti en þá
greinir á um hverra kosta við eigum
völ í því sambandi og hvaða kostir
eru farsælastir þegar til lengri tíma
er litið.
Undanfarin þijú ár hafa menn
einblínt á hið evrópska efnahags-
svæði (EES) og allir stjórnmála-
flokkar nema Kvennalistinn hafa
lýst yfir vilja sínum til að láta reyna
á þá leið til að tengjast EB. Við
Kvennalistakonur höfum hins vegar
alltaf haldið því fram að EES sé
anddyrið að EB og vilji menn hið
fyrra stefni þeir í raun á hið síðara.
Þessi skoðun er ekki okkar uppfinn-
ing því út um alla Evrópu tala menn
um EES með þessum hætti. Martin
Bangemann, varaforseti fram-
kvæmdastjórnar EB, var spurður
að því nýlega í svissneska tímaritinu
Le nouveau quotidien hvort menn
gætu nú gleymt EES? Hvort það
þjónaði engum tilgangi lengur?
Hann svaraði því neitandi og sagði:
„Svo talað sé táknrænt, þá er EES
anddyrið að stóra, upplýsta veislu-
salnum þar sem kvöldverðurinn
mikli verður framreiddur.“(!)
Vegna skoðana Kvennalista-
kvenna á EES hafa margir furðað
sig á ítrekuðum yfirlýsingum mínum
um að ég telji eðlilegt að ræða að-
ild að EB sem einn af þeim kostum
sem við Islendingar eigum núna í
utanríkismálum. Og í anda þeirra
hefða í utanríkisumræðu, sem ég
gat um áðan, hafa einstaka menn
látið þetta verða sér tiiefni til að
draga upp úr pússi sínu gamla
svikastimpla rétt eins og það mætti’
verða til að stöðva umræðuna. Mál-
ið er bara ekki svo einfalt vegna
þess að aðild að EB er einn af kost-
unum alveg óháð því hversu vel
okkur geðjast hann. Og því skyldi
ég neita að taka þátt í umræðu um
aðild að EB fremur en EES þegar
ég er þeirrar skoðunar að hið síðara
sé skref í átt til hins fyrra?
Ottinn við framtíðina
Ég held að það þjóni ekki hags-
munum íslendinga að ræða EES
einangrað og án þess að gera sér
sæmilega skýra grein fyrir því sem
líklega muni gerast ef og þegar
önnur ríki EFTA ganga inn í EB.
Hin einangraða umræða er vissu-
lega'einfaldari og auðveldar ýmsum
að taka afstöðu til EES-samningsins
en við getum tæplega gert út á
þægindin í þessum málum. Ef menn
ætla á annað borð að ræða EES
þá verður EB að vera inni í þeirri
mynd. Eftir aðlögunarferlið í EES
gætum við hæglega staðið í þeim
sporum að EB hefði ráð okkar í
hendi sér og hverra kosta ættum
við_ þá völ?
í Reykjavíkubréfi Morgunblaðs-
ins sl. sunnudag er fjallað um þær
umræður sem urðu um aðild að EB
í kjölfar skýrslu utanríkisráðherra
til Álþingis í síðustu viku. Er greini-
legt að þar á bæ gætir nokkurs
ótta við þessa umræðu og er lögð
mikil áhersla á það í bréfinu að ís-
lensk stjórnvöld leggi alla áherslu á
að tryggja framgang samningsins
um EES. En hvað svo? Hvert er
ferðinni heitið? Ætlum við að láta
kylfu ráða kasti?
Heyrt hef ég þá skoðun að ef
evrópska efnahagssvæðið leysist
upp vegna inngöngu EFTA-ríkjanna
í ÉB muni samningurinn um EES
einfaldlega breytast í tvíhliða samn-
ing milli íslands og EB. Þeir sem
halda þessu fram hafa þó ekki lagt
það á sig að útskýra nánar hvernig
það muni gerast. Þannig voru svör
utanríkisráðhen'a í Mbl. 7. apríl sl.
heldur óljós og var helst á honum
að skilja að hann setti traust sitt á
að þær EFTA-þjóðir sem ganga í
EB muni sjá til þess að íslendingar
fari ekki halloka þegar EES líður
undir lok. Væntanlega yrðum við
þó eftir sem áður að byggja á laga-
grunni EB og hvað verður um deilu-
mál sem upp kunna að koma vegna
þeirra laga? Getum við sætt okkur
við að EB-dómstóllinn dæmi í þeim
málum? Hvað verður um EFTÁ og
allar þær stofnanir sem setja þarf
á laggirnar á þess vegum til að
aðildarríki þess geti staðið við sinn
hluta samningsins?
Mín skoðun er sú að þeir sem eru
ákafastir talsmenn þess að gerður
sé samningur um EÉS en vilja láta
þar við sitja, geti ekki hliðrað sér
öllu lengur hjá því að svara þessum
spurningum.
Þessi umræða er brýnni en ella
þar sem fyrir liggur að stjórnvöld í
öllum EFTA-ríkjunum, nema í Sviss
Ingibjörg Sólrún Gísladóttir
„Eignarréttur yfir auð-
lindum og mikilvæg-
ustu fyrirtækjum skipt-
ir litlar þjóðir mun
meira máli en stórar.
Það skiptir okkur máli
að valdið sé ekki í hönd-
um manna eða afla sem
eru ósýnileg, óhöndlan-
leg og víðs fjarri ís-
lenskum veruleika. Þeir
sem með þetta vald fara
þurfa að vera þekktir
og tiltækir og deila
kjörum með þessari
þjóð.“
og á íslandi, hafa ákveðið að taka
stefnuna á EB. Er það mat flestra
að þess verði ekki langt að bíða að
Svisslendingar geri slíkt hið sama.
Það er þó ekki þar með sagt að
þessi ríki verði öll komin inn í EB
eftir skamman tíma — jafnvel árið
1995 eins og heyrst hefur. Bæði
gætu samningarnir tekið lengri tíma
og eins gæti farið svo að þjóðirnar
höfnuðu aðildinni í þjóðaratkvæða-
greiðslu en á öllum Norðurlöndunum
eru skoðanir mjög skiptar um ágæti
EB-aðildar. Við Islendingar höfum
þó ekki við annað að styðjast en
stefnu stjórnvalda í þessurn löndum
og hljótum að taka hana alvarlega.
Hvað skiptir máli?
íslensk þjóð — eins þrasgeftn og
hún annars er, virðist nokkuð sam-
mála um að hvernig sem allt veltist
og snýst í samskiptum okkar við
aðrar þjóðir, þá verðunt við að
tryggja óskoruð yfirráð þjóðarinnar
yfir helstu auðlindum sínum, ekki
síst fiskimiðunum og fallvötnunum.
Um þau yfirráð megi ekki vera
neinn vafi. Þessi yfirráð skipta ekki
síst máli ef og þegar hinar stóru
heildir leysast upp, því það geta þær
sannarlega gert eins og dæmin
sanna. Eignarréttur yfir auðlindum
og mikilvægustu fyrirtækjum skipt-
ir litlar þjóðir mun meira máli en
stórar. Það skiptir okkur máli að
valdið sé ekki í höndum manna eða
afla sem eru ósýnileg, óhöndlanleg
og víðs fjarri íslenskum veruleika.
Þeir sem með þetta vald fara þurfa
að vera þekktir og tiltækir og deila
kjörum með þessari þjóð.
En það þarf að huga að fleiru
en fiski. Við verðum að standa vörð
um umhverfi okkar, menningu og
tungu þó að ekki væri vegna ann-
ars en þess að fjölbreytni er kostur
í sjálfu sér og öflug menning er ein-
hver mikilvægasti aflvaki þjóðar.
Ég er nokkuð sannfærð um að
menningu okkar stafar engin sér-
stök hætta af nánum tengslum við
aðrar þjóðir, jafnvel ekki af aðild
að EB. Það sem gæti hins vegar sem
best gert út af við hana væri viðvar-
andi andvara- og aðgerðaieysi
stjórnvalda og almennings. Um-
hverfismálin eru svo kapítuli út af
fyrir sig því að það er óhætt að
fullyrða að sú mikla hagvaxtarsókn
sem EB undirbýr nú er síst til þess
fallin að vemda umhverfi og lífríki.
Það er mín skoðun að allt þetta
og margt fleira þurft að leggja til
grundvallar umræðu sem fram fari
í þjóðfélaginu öllu um stöðu íslands
í breyttum heimi. Sú umræða er
ekki einföld og hún getur aldrei
veitt endanleg svör. Svör einstakl-
inga og flokka hljóta á endanum
að ráðast af mati þeirra á því hvaða
gæði vegi þyngst í lífi okkar sem
einstaklinga og þjóðar. Og jafnvel
þó að við næðum samstöðu um þessi
gæði er alls ekki víst að við verðum
sammála um hvemig þau verði best
tryggð. Við getum engu að síður
verið Sammála um að fara ýmsar
leiðir í leit að svörum en ganga
ekki út frá því sem gefnu að við
stöndum andspænis hyldýpisgjá þar
sem við eigutn ekki annarra kosta
völ en að halda okkur á öðrum hvor-
um bakkanum og utan kallfæris við
hvert annað.
Höfundur er alþingismadur fyrir
Kvennalista.
HONDA ACCORD ER í FYRSTA . . .
. . . sæti í Bandartkjunum sem
söluhæsti fólksbíllinn undan-
farin þrjú ár og var heiðraður
sem sá bíll sem eigendur voru
ánægðastir með. Accord hlaut
einnig verðlaunin um Gullna
stýrið í sínum flokki í Þýska-
landi.
Það er ekki hægt að segja að
Accord sé sportbíll, en hann er
eins nálægt því og hægt er að
komast sem fjöl-
skyldubíll. Það má
því kannski segja
að Accord sé fjöl-
skyldusportbíll.
Utlitshönnun
Accord er sérlega
vel heppnuð og
innréttingar í alla
staði vel úr garði
gerðar.
Accord er með
sextán ventla,
tveggja lítra vél og
nýja hönnun á
tsveifarás sem
| dregur mjög úr titringi.
Accord er stórgóður bíll sem
uppfyllir ströngustu kröfur sem
gerðar eru til
fjölskyldubíla.
Accord ár-
gerð 1992 er
til sýnis að Vatnagörðum 24,
virka daga kl. 9:00 - 18:00 og
laugardagá kl. 11:00 - 15:00.
Nánari upplýsingar eru veittar
í síma 68 99 0Q
Verð frá: 1.548.000,- stgr.
Greiðslukjör við allra hæfi.

r/ U/UJ'