Morgunblaðið - 11.04.1992, Blaðsíða 42

42
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 11. APRÍL 1992
Minning:
Frímann Sigurðsson
yfirfangavörður
Fæddur 20. október 1916
Dáinn 5. apríl 1992
Þeir menn sem vinna verk sín
vel, hver í sínum verkahring, það
-er þeim sem þjóðin á orðstír sinn
og heiður að þakka, segir einhver-
staðar. Einn þessara manna var
tengdafaðir minn, Frímann Sigurðs-
'son fyrrum yfirfangavörður á Litla-
Hrauni, sem lést aðfaranótt 5. apríl
sl. á sjúkrahúsinu á Selfossi. Um
ævi Frímanns þyrfti að gera grein-
argott yfirlit þegar um hægist og
meta áhrif hans á samferðafólk sitt
og íjölskyldu, ég vil þó hér aðeins
minnast Frímanns sem tengdasonur
og vinur.
Frímann var snemma kaliaður til
forystuhlutverks við ýmis ábyrgðar-
störf og vandaverk í heimabyggð
sinni á Stokkseyri og á vinnustað
sínum. Hann var kjörinn í hrepps-
nefnd Stokkseyrarhrepps árið 1962
og átti þar sæti í 16 ár samfleytt.
Ekki veit ég hvort það er tilviljun,
en hann gegndi starfi oddvita
hreppsins í átta ár, nákvæmlega
jafnlengi og dóttir hans Margrét,
sem tók við þessu trúnaðarstarfi
fyrst kvenna árið 1982. Þau feðgin-
in voru alla tíð mjög samrýnd svo
þetta ætti ekki að koma á óvart.
Frímann var gjaldkeri og ritaði verk-
alýðs- og sjómannafélagsins Bjarma
í 30 ár, og síðar heiðursfélagi þess,
og 20 ár sat hann í sóknarnefnd á
Stokkseyri, lengi sem formaður
hennar.
Skákin var eftirlætisskemmtun
Frímanns og þrátt fyrir veikindi síð-
ustu æviárin setti hann sig aldrei
úr færi þegar skákmót voru annars-
vegar á Suðurlandi. Hann var einn
af stofnendum taflfélags Stokkseyr-
ar, sem er eitt af elstu starfandi
taflfélögum landsins í dag, og var
formaður þess í mörg ár. Síðustu
æviárin, eftir að hann lauk farsælu
starfi sínu, sem yfirfangavörður á
Litla Hrauni og settist í helgan stein,
eins og sagt er, þá tók hann að sér
gjaldkerastarf fyrir félagið og sinnti
því til dánardags.
Hjálpsemi Frímanns, jafnlyndi
hans og einstök skyldurækni hefur
áreiðanlega komið sér vel í vanda-
sömu starfí sem fangavörður á Litla
Hrauni í rúm 30 ár. Hann var skipað-
ur yfirfangavörður við stofnunina
Okkur hjónunum hnykkti við, er
við fréttum skyndilegt fráfall okkar
kæra frænda og vinar, Sigurðar
Haraldssonar, því nýverið áttum við
fagnaðarkvöld saman, þar sem hann
var hress og lék á als oddi, svo sem
_ honum var lagið.
Sigurður var móðurbróðir konu
minnar Sólveigar og afar kær og
i. traustur langtímavinur okkar. Hjá
okkur var hann í hávegum hafður
og mikils metinn — traustur og ósvik-
inn frændi og vinur.
Þessi maður var einstök hugprýði-
kempa eins og íslenskir karlmenn
gerast bestir. Hann var einn hinna
mörgu, sem urðu fómarlömb berkl-
anna, þegar þeir heijuðu ísland harð-
ast, sem leiddi til þess, að það varð
að gera á honum þess tíma lungnaað-
gerð, og upp frá því gekk hann aldrr
ei heill til skógar — yfir 40 ár. Þrátt
fyrir það, stundaði hann dagleg störf,
því líkast sem ekkert hefði í skorist.
Alltaf var hann glaður, gamansam-
ur, glettinn og með bros á vör. Aldr-
ei heyrðist hann kvarta eða vorkenna
sjálfum sér. Þvert á móti voru kjark-
urinn, karlmennskan og sjálfsögunin
iátin ráða. Ég hef haft hann fyrir
sjónum og heyrt þungbæran andar-
dráttinn, einnig eftir að hann þurfti
að nota súrefnistækið sitt. I návist
. hans hefur mig alltaf sett hljóðan í
djúpri aðdáun. Aðdáun fyrir þessum
hugprúða manni, sem hefur borið
haustið 1975 og var um tíma settur
forstöðumaður. Þá var hann fyrsti
formaður Fangavarðafélags íslands
og var trúnaðarmaður starfsmanna
á Litla Hrauni í 18 ár. Það kom því
fáum á óvart þegar forseti íslands
sæmdi Frímann fálkaorðu fyrir fé-
lagsmálastörf 1. janúar 1988, þann
þakklætisvott þjóðarinnar fyrir vel
unnið ævistarf átti hann sannanlega
skilið að fá.
Síðustu árin voru Frímanni erfið
vegna hjartasjúkdóms. Hann mátti
lítið reyna á sig, og átti jafnvel erf-
itt með að tefla skák vegna spenn-
unnar sem því fylgdi. Aldrei heyrð-
ist hann þó kvarta, og þegar spurt
var um iíðan var svarið einlægt það
sama: „Það amar ekkert að mér, ég
hef það gott.“ Jafnvel síðustu tvær
vikurnar, þegar hann lá þungt hald-
inn á sjúkrahúsi og svo var af honum
dregið að hann mátti varla mæla,
þá var svarið það sama.
Þrátt fyrir alvörugefið yfirbragð,
sem þó var alitaf með undirtón af
gamansemi, hafði Frímann einstaka
hæfileika til að blanda geði við börn.
Hlýjan sem hann vermdi út frá sér
gerði það að verkum að börnum ieið
hvergi betur en í návist hans, og
barnabömin leituðu mikið til hans
þegar eitthvað bjátaði á. Honum var
minnisstæð fyrsta heimsóknin sem
hann fékk eftir að hann flutti í húsið
í Eyjaseli 9, þá var bankað eld-
snemma um morgun og úti stóð lítil
3 ára köna með úfið hár í náttkjól
og stígvélum. Það fyrsta sem hún
mundi þegar hún vaknaði þennan
morgun var að afi og amma voru
flutt í næsta hús, og varð að fagna
þeim strax. Og ekki fannst litla Frí-
manni, sem núna er 17 ára, minna
til afa koma. Hans bestu stundir
voru þegar afi sagði: „Jæja nafni,
eigum við ekki að fara út að keyra
og kaupa ís?“
Fáa menn hef ég þekkt jafn póli-
tíska og Frímann var. Vinstri sinnað-
ur og bar hag þeirra sem minnst
mega sín fyrir bijósti. Hann átti vini
í ölium stjórnmáíaflokkum og hafði
mikið gaman af að ræða landsins
gagn og nauðsynjar, og það sem
efst var á baugi í stjómmálum. Aldr-
ei heyrðust þó hleypidómar gagnvart
nýjum hugmyndum eða undarlegum
uppákomum, sem hafa þó verið tíðar
undanfarið, heldur var ævinlega
sinn þunga kross með slíkri hetjulund
svo lengi.
Sigurður var framúrskarandi list-
hagur. Smíðisgripir hans úr silfri og
gulli eru fágætri listauðgi og fegurð-
arfjölbreytileik gæddir - svo mjög,
að unun er á að líta. Enda bar heimil-
ið mikinn, listríkan fegurðarblæ.
Sigurður var hreinn og beinn í
öllum samskiptum og viðskiptum.
Það var engin óvissa i kringum hann.
Hann var sannur eiginmaður, heimil-
isfaðir, faðir, og afi síðustu árin.
Afi, þetta, sem er því miður að hverfa
af íslensku ijölskyldusviði. Afi, sem
alltaf var til staðar, að segja sögur,
að stytta stundir, að leysa hvern
vanda, er upp kynni að koma, að
hugga, þegar þess þurfti við, leika
sér og skemmta, og síðast en ekki
síst, að skapa stöðugt öryggi, sem
er grundvaliarþörf hverrar bamsvit-
undar.
En nú er hann farinn. í söknuðin-
um látum við fagra minningu hans
sefa harm og trega.
Eisku Vaia Stína, Pálmar, Siggi,
Sirrí og Ingvar. Við biðjum Guð að.
hugga ykkur og styrkja í þessum
djúpa söknuði, sérstaklega ykkur,
elsku afabörnin.
Öllum öðrum ættingjum og ná-
komnum sendum við einnig innilegar
samúðarkveðjur.
Sólveig, Jón Hjörleifur
og börnin.
reynt að finna skynsamlegar skýr-
ingar.
Þær eru ekki ófáar orðræðurnar
sem þeir bræður Frímann og Björg-
vin hafa átt um stöðuna í stjórnmál-
um, það leið varla sá dagur að þeir
bæru ekki saman bækur sínar. Allt
frá barnæsku var Björgvin nánasti
vinur og félagi Frímanns. Samband
þeirra var mjög sérstakt og núna
eftir viðskilnað þeirra á Björgvin
erfitt með að skilja hvers vegna
Frímann þurfti að fara á undan,
fímm árum yngri en hann sjálfur.
Samviskusemi og snyrtimennska
voru einkenni Frímanns. Hann vildi
hafa hlýlegt og fallegt í kringum sig
og hafði gaman af fallegu smádóti.
Það var því ánægjuiegt að hann
skyldi fá að njóta þess í nokkra
mánuði að búa í litla timburhúsinu,
sem þau Ánna byggðu í túnfætinum
hjá okkur síðasta sumar. Á þessum
stutta tíma frá því að þau fluttu inn
hafði þeim tekist að búa sér hlýlegt
og yndislegt heimili, eins og þau
höfðu átt áður. Anna var honum
samvalinn förunautur og þau hjónin
voru mjög samhent í öllu sem þau
tóku sér fyrir hendur. Það hefur þó
ekki verið auðvelt fyrir þau að ráð-
ast í húsbyggingu á fullorðinsaldri,
hann 75 ára og hún áttræð, en þau
víluðu það ekki fyrir sér. Og ég er
viss um, að þau höfðu mjög gaman
af því að standa í þessum fram-
kvæmdum þrátt fyrir erfiðleika. Þótt
Frímann mætti ekki gera mikið sjálf-
ur vegna iasleika, þá var hann jafn-
an mættur á staðinn eldsnemma a
morgnana og fylgdist með hverju
handtaki allt frá því að fyrsta skóflu-
stungan var tekin þar til flutt var
inn.
Frímann var strax í haust farinn
að hlakka til vorsins, hann sá fyrir
sér garðinn sem hann var búinn að
skipuleggja í huganum með hjálp
Möggu dóttur sinnar, sem ætlaði að
sjá um að draumurinn um lítinn fal-
legan blómstrandi garð rættist. Hún
var pabba sínum mjög nákomin,
meira en gengur og gerist um feðg-
in, og þau skildu jafnan hvort annað
án orða. Þetta sást vel síðustu dag-
ana, þegar hún sat á rúmstokknum
hjá pabba sínum dag og nótt og
taldi kjark í hann með látbragðinu
einu saman.
Magga hefur oft sagt mér frá
bernskuárunum, hvað pabbi hennar
hafi sífellt verið reiðubúinn og
óþreytandi að hlusta á sig, og alltaf
jafn rólyndur hvað sem á gekk.
Hann hlustaði og ráðlagði, og gaf
dóttur sinni það veganesti sem á
eftir að endast henni til æviloka.
Þegar hún var kjörin til setu á Al-
þingi í fyrsta sinn og bað pabba sinn
um ráð, þá var svarið stutt: ;,Vertu
bara þú sjálf, vertu heiðarleg og
gerðu það sem þér þykir réttast."
Ég er viss um að þetta hefur verið
lífsregla Frímanns sjálfs, hann var
ævinlega samkvæmur sjálfum sér
og góður þeim sem hafa lítinn mátt.
Mér fínnst ég hafa þekkt Frímann
lengi. Ekki einu sinni í fyrsta skipti
sem ég hitti þennan rólynda og al-
vörugefna mann fannst mér ég vera
honum ókunnugur. Við náðum strax
vel saman og urðum góðir vinir.
Áhugamálin voru mörg sameiginleg,
m.a. skákin. Eftir að Frímann gat
ekki lengur teflt hraðskák vegna
hjartveikinnar, þá tefldum við „síma-
skák“. Þegar við Magga vorum að
bjástra í garðinum, smíða snúru-
staura, eða iaga húsið, þá fylgdist
Frímann vel með og tók þátt í verk-
inu á sinn hátt. Og varð alltaf jafn
ánægður með unnið verk.
Ef ég er orðinn langorður þá hef
ég þá afsökun að ég er ekki ein-
göngu að kveðja tengdaföður heldur
einnig góðan vin, sem kenndi mér
margt þann tíma sem við áttum
saman.
Jón Gunnar Ottósson.
Mitt í vorkomunni og birtunni sem
henni fylgir dregur ský fyrir sólu,
elsku afi deyr, of fljótt finnst okkur
sem eftir sitjum. Ég var svo lánsöm
að fá að alast upp hjá ömmu og
afa, afa á ég svo margt að þakka
fyrir allt það sem hann veitti mér,
yndislegt og öruggj, heimili, allt sem
eitt barn getur óskað sér. Ég Vildi
að afi hefði getað verið meðal okkar
lengur og notið nýja fallega hússins
sem þau amma höfðu nýlega flutt
inn í og afi var svo ánægður með.
Elsku amma, Magga, Jón Gunn-
ar, Áslaug og Frímann, afi hefur
verið kallaður til æðri starfa en hann
skildi eftir mikið af fallegum minn-
ingum um svo sérstakan mann, þær
lifa í hjörtum okkar.
Dæmdu ekki skýið, er skyggði á sól,
í skugga síns lögmáls það birtuna fól.
Er feykir því aftur hinn frelsandi blær,
þú fyrst getur metið, hvað sólin er skær.
(E.J. „Að missa bamið sitt“)
Anna Pálmey
Aðfaranótt 5. apríl síðastliðinn
lést á Sjúkrahúsi Suðurlands á Sel-
fossi vinur minn og samstarfsmaður
í hartnær tvo áratugi, Frímann Sig-
urðsson, fyrrverandi yfirfangavörð-
ur. Hann var fæddur á Stokkseyri
20. dag októbermánaðar árið 1916
og var því 76 ára er hann lést. For-
eidrar hans voru þau Sigurður Gísla-
son og Hólmfríður Björnsdóttir. Sig-
urður stundaði sjó um árabil auk
þess sem hann vann alla almenna
verkamannavinnu.
Starfsferill Frímanns hófst, eins
og flestra ungra manna þar um slóð-
ir, á sjónum og einnig við alls konar
vinnu sem til féll. Á þeim tíma var
ekki um auðugan garð að gresja í
þeim efnum. Fyrst stundaði hann
sjómennsku frá Stokkseyri en síðar
frá Vestmannaeyjum. Árið 1956
gerðist hann fangavörður á Litla-
Hrauni og starfaði þar æ síðan, fyrst
sem fangavörður eins og fyrr grein-
ir og síðan sem yfírfangavörður.
Óhætt er að fullyrða að Frímann var
með afbrigðum trúr í starfi. Kæmi
mér ekki á óvart þótt hægt væri að
telja á fingrum annarrar handar þá
daga sem hann var frá vinnu vegna
veikinda eða annarra ástæðna allan
þann tíma sem hann starfaði hjá
þeirri stofnun. Honum var trúað fyr-
ir ýmsum trúnaðarstörfum innan
stofnunarinnar, t.d. var hann iðulega
forstjóri Litla-Hrauns um lengri eða
skemmri tíma vegna forfalla ann-
arra. Þá gegndi hann trúnaðarstörf-
um fyrir fangavarðastéttina. Var
stofnandi fangavarðafélagsins og
formaður þess fyrstu árin. Þann 1.
janúar 1988 sæmdi forseti íslands^
frú Vigdís Finnbogadóttir, hann
Fálkaorðunni fyrir vel unnin störf í
þágu fangelsismála. Frímann var
alla tíð mikill og einlægur félags-
málamaður og vann að þeim málum
sem hann tók að sér með mikilli
seiglu og háttvísi. Fyrir þær sakir
hlóðust á hann ýmis störf fyrir sveit-
arfélag sitt og hin ýmsu félagasam-
tök á staðnum og í nágrenni. Hann
sat í hreppsnefnd Stokkseyrarhrepps
í 16 ár samfellt, þar af 8 ár sem
oddviti hreppsnefndarinnar. í tvo
áratugi var hann í stjórn verkalýðs-
og sjómannafélagsins Bjarma,
lengst af sem gjaldkeri. Hann var
heiðursfélagi þess félags. Þá var
hann einnig formaður sóknarnefnd-
ar Stokkseyrarkirkju í mörg ár. Á
Stokkseyri hefur verið blómlegt og
kraftmikið tafllíf um áratuga skeið
og átti Frímann ekki minnstan hátt
í að svo er. Hann gekkst fyrir stofn-
un Taflfélags Stokkseyrar árið 1938
og var formaður þess fyrstu 10 ár-
in. Hann var vel virkur félagi þar
og með betri skákmönnum á Suður-
landi á þeim tíma. Hann var stofn-
andi Skáksambands Suðurlands og
formaður þess um árabil. Hann lét
einnig landsmálin til sín taka, var í
framboði fyrir Alþýðubandalagið í
Suðurlandskjördæmi og var trúr
þeirri stefnu frá fyrstu tíð. Frímann
var stakur reglumaður alla ævi, jafnt
í starfi sem leik, og áfengi og tóbak
freistuðu hans ekki.
Hann kvæntist Önnu Pálmey
Hjartardóttur, mannkosta konu ætt-
aðri úr Borgarfirði. Þeim varð ekki
barna auðið en þau eignuðust kjör-
dóttur, Margréti Frímannsdóttur,
alþingismann, sem reynst hefur
þeim hin besta dóttir.
Og þá er lífstaugin brostin. Ég
kveð og þakka Frímanni áratuga
samfylgd í starfi og leik.
Hin Ijúfa minning angar eins og reyr.
Um andann leikur heitur sunnanþeyr,
en himnar blána, heimur birtist nýr
sem hugann fyllir von - sem aldrei deyr.
(Davíð Stefánsson)
Ég votta eiginkonu, dóttur og
öðrum vandamönnum innilegar sam-
úðarkveðjur okkar hjóna. Megi hann
njóta friðar og Guðs blessunar í
nýjum heimkynnum.
Sigurður Ingimundarson.
í dag verður til moldar borinn á
Stokkseyri heiðursmaðurinn Frí-
mann Sigurðsson. Við fráfall hans
rifjast upp fyrir mér margar minn-
ingar um náið og gott samstarf um
árabil. Þeim minningum fylgja þakk-
læti fyrir ferð með traustum manni
og fyrir vináttu hans og fjölskyldu
hans.
Fundum okkar Frímanns bar fyrst
saman þegar ég hóf störf á Stokks-
eyri, kom þangað ungur maður og
óreyndur í starfi. Frímann var þá
sóknarnefndarformaður Stokkseyr-
arsafnaðar, hafði reyndar haft þá
ábyrgðarstöðu á hendi um langt ára-
bil og notið þar óskoraðs trausts
sveitunga sinna. Ég komst líka fljótt
að því, að þar var traustan mann
fyrir að hitta, og eigi orðið traustur
við um nokkurn mann, var það um
hann. I öllu var hægt á hann að
treysta, hvert það verk, sem hann
tók að sér var vel skipulagt og yfir-
vegað, reglusemin þvilík, að um
margar hliðstæður þess hef ég ekki
orðið var síðar.
Við kirkjuna og kirkjugarð á
Stokkseyri sást vel til verka Frí-
manns. Hann hafði verið í forystu
við endurbyggingu kirkjuhússins,
mikla og stórhuga framkvæmd, þar
sem vel þurfti til að vanda og leggja
sjálfan sig í. Það verkefni hafði hann
leitt á frábæran hátt, dugandi og
útsjónarsamur. Frímann var þannig
leiðtogi í safnaðarstarfinu, að allt
var i góðum skorðum. Að því var
gott að koma og starfa við, og sann-
arlega þakkarefni. En ofar er mér
samt í huga þakklæti til Frímanns
fyrir þá miklu hlýju, sem ég og fjöl-
skylda mín nutum hjá honum. Að
geta hitt hann og rætt við hann,
spurt ráða og finna vitran hug og
djúpan, var oft dýrmætt. í safnaðar-
starfinu var áhugi hans lifandi og
uppörvandi, þótt bryddað væri upp
á nýju, var hann alltaf tilbúinn til
þess að taka þátt í og standa að
góðum málum. Hann sagði ekki allt-
af margt og aldrei hátt, en tillögur
hans voru góðar. Þannig minnist ég
margra funda, á Stokkseyri og úti
í héraði, þar sem Frímann var verð-
ugur fulltrúi safnaðar síns.
Á heimili Frímanns var gott að
koma. Eiginkona hans, Anna Hjart-
ardóttir, stóð honum þar traust við
hlið, skörungur heima og heiman.
Það heimili var myndarlegt, en það
sem meira var, gott.
Frímanni Sigurðssyni var víða
sýnd tiltrú. Lengi var hann í for-
svari sveitarfélags. Starfsferill hans
var lengst á Litla-Hrauni. Hann var
um árabil yfirfangavörður. Þar sem
stjórnendur þurfa oft að taka erfiðar
ákvarðanir og ekki liggur alltaf beint
við hvað er réttast, er eins gott að
hafa rétta menn í stjórnarstörfum.
Þar verður þó aldrei tekið af skar
svo öllum líki. í því starfi fylgdist
ég oft með því hvernig Frímann
starfaði, ræddi oft um það við hann.
Það jók alltaf traust mitt og virðingu
fyrir mínum góða vini.
Þegar starfsstaðir breytast verða
samfundir óhjákvæmilega stijálli.
Svo var að sjálfsögðu með hin síð-
ustu ár. En í brjósti svellur þakk-
læti til Frímanns og Önnu fyrir vin-
áttu, hlýju og samvinnu. Onnu og
fjölskyldu hennar sendum við Heiða
samúðarkveðjur. Við horfum fram
til fyrirheita Drottins, sem Frímann
vildi starfa fyrir, fyrirheitin um eilíft
líf, vegna þess að frelsarinn Jesús
Kristur reis upp frá dauðum og hef-
ur sigrað dauðann. Hann sagði:
„Hver sem trúir á’mig mun lifa þótt
hann deyi.“
Valgeir Ástráðsson.
Sigurður Haralds-
son - Minning