Morgunblaðið - 26.04.1992, Page 10

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 26. APRÍL 1992
að þegar úrelding fiskiskipa á sér
stað er það greinin sjálf sem borgar
brúsann, en ekki einhveijir aðrir.
Mönnum í fiskvinnslunni finnst það
ef til vill ekki jafn sjálfsagt að
greiða fyrir úreldingu fiskvinnslu-
húsa. Menn hafa velt vöngum yfír
ýmiss konar útfærslu á einhvers
konar úreldingu fiskvinnsluhúsa |
sem ekki eru enn fullmótaðar. Ljóst ‘
er hinsvegar að það er gífurlega
mikilvægt fyrir fyrirtæki, sem hafa h
sameinast eða hugleiða sameiningu *
að þau geti á einhvern hátt losnað
við það húsnæði, sem fyrirtækin |
þurfa ekki að nota eftir samein- *
ingu. Ég geri jafnframt ráð fyrir
því að ef um einhveija slíka mögu-
leika væri að ræða, mundi það verða
til þess að enn fleiri hugleiddu kosti
samstarfs eða sameiningar en gert
hafa fram til þessa. Eg sé fyrir
mér að þau fiskvinnsluhús, sem
þannig væru tekin úr rekstri, gætu
þjónað þeim bæjarfélögum í nýju
hlutverki, sem húsnæði fyrir ann-
arskonar starfsemi en hlutverk
þeirra hefur verið fram til þessa.“
- En svo við vindum okkur í
annað. í allri þeirri sameiningarum-
ræðu, sem átt hefur sér stað að
undanförnu hafa bæjar- og sveita-
sjóðir oftar en ekki verið kallaðir I
til. Hvert er þitt álit á ágæti þess?
„Sjávarútvegsfyrirtækin um-
hverfis landið eiga nú í miklum p
rekstrarerfiðleikum. Nýlegar út-
Morgunblaðið/Júlíus
MAGNÚS GUNNARSSON
FORMAÐUR
SAMSTARFSNEFNDAR
ATVINNUREKENDA
í SJÁVARÚTVEGI
í SAMTALI
VIÐ MORGUNBLAÐIÐ
eftir Jóhönnu Ingvorsdóttur.
„Hagræðingin í sjávarútvegin-
um verður að gerast á skipuleg-
an hátt þannig að um raunveru-
lega hagræðingu sé að ræða.
Það að fjármálastofnanir af-
skrifi lítið eða ekkert af skuld-
um eftir gjaldþrot og selji fyrir-
tækin síðan strax aftur í hend-
urnar á nýjum aðilum, sem síð-
an sprengja upp markaðinn
hvort sem um er að ræða vinnu-
markað eða hráefnismarkað
fyrir þeim sem fyrir eru, leysir
ekkert af þeim vandamálum,
sem við erum að glíma við. I
ljósi þess mikla samdráttar,
sem átt hefur sér stað í veiði-
heimildum á síðustu árum er
óumflýjanlegt að afkastagetan
í sjávarútveginum dragist sam-
an, hvort sem það gerist með
fækkun fyrirtækja eða samein-
ingu þeirra. „Hagræðingin“
verður að vera hagræðingar-
innar virði,“ segir Magnús
Gunnarsson, formaður Sam-
starfsnefndar atvinnurekenda í
sjávarútvegi.
Magnús segist ekki
vera í nokkrum
vafa um að sú
hagræðing, sem
þegar hefur átt
sér stað innan sjávarútvegsins með
sameiningu fyrirtækja og fækkun
fískiskipa skili sér í aukinni hag-
kvæmni í rekstri, ekki sfst vegna
þess hversu kvótamir hafa minnkað
ár frá ári. „Hagkvæmni næst í sam-
bandi við yfirstjóm fyrirtækjanna,
samræmingu veiða skipanna og
nýtingu allra véla og tækja. Mikil-
vægt er að hægt sé að losa um þá
fjárfestingu, sem ekki nýtist, en
vandamálið er óneitanlega það að
hvorki er mikil eftirspum eftir þeim
fiskvinnsluhúsum, sem losna, né
þeim fiskiskipum, sem ekki er þörf
fyrir eftir að kvótar hafa verið sam-
einaðir á skipum fyrirtækja, sem
sameinast. Sjávarútvegurinn vinnur
nú markvisst áð því að aðlaga flot-
ann þeim veiðiheimildum, sem fyrir
hendi eru. Með úreldingarsjóðnum
er skipulaga unnið að því að úrelda
þau fiskiskip, sem menn hafa ekki
þörf fyrir. Jafnframt er í gangi
könnun á möguleikum þess að selja
íslensk fiskiskip úr landi eða útvega
þeim veiðiheimildir á erlendum mið-
ura.“
- í hveiju er hagræðingin
fólgin?
„Hún felst í því að losa um eign-
ir eins og kostur er. Heildarstjórn-
unarkostnaður lækkar þegar til
lengri tíma er litið og betri nýting
næst með þeirri fjárfestingu, sem
stofnað hefur verið til, bæði hvað
varðar hús og skip.“
- Nú bíða menn ekki í röðum
eftir að fá að kaupa fiskvinnsluhús.
Hvernig hefur gengið að koma þeim
í verð?
„Nei, það er alveg rétt. Mjög
erfiðlega hefur gengið að selja fisk-
vinnsluhús. Fyrst og fremst hefur
hagræðingin innan sjávarútvegsins
legið í sölu á skipum, úreldingu
skipa og minnkandi útgerðarkostn-
aði, þar sem hún leiðir til þess að
færri skip eru gerð út. Það er spurn-
ing hversu mikil hagræðing felst í
því að vera að selja fiskvinnsluhús
til einhverra annarra, sem hyggja
á vinnslu físks við hliðina á þeim,
sem fyrir eru. En aftur á móti með
sameiningu tveggja fiskvinnslufyr-
irtækja hefur gjarnan verið horft
til aukinnar sérhæfingar þannig að
húsin hafa fengið nýtt hlutverk.
Annað húsið hefur t.d. verið sér-
hæft í vinnslu á ákveðinni fiskteg-
und eða þá að eitt húsið hefur ver-
ið nýtt sem frystihús á meðan salt-
fískvinnsla hefur farið fram í hinu.“
- Hefur þá ekkert komið til
tals að stofna til úreldingarsjóðs
fiskvinnsluhúsa líkt og úreldingar-
sjóður fiskiskipa nú starfar?
„Jú, það hefur vissulega komið
til tals, ekki síst vegna þess að fyrir-
sjáanlegt er að á næstu árum muni
enn meiri áhersla verða lögð á
hreinlætis- og heilbrigðisreglugerð-
ir, bæði í Bandaríkjunum og í Evr-
ópu. Og til þess að geta uppfyllt
þau skilyrði, þarf fiskvinnslan að
leggja út í töluverða íjárfestingu.
Þó íslensk fiskvinnsluhús séu til-
tölulega vel í stakk búin miðað við
önnur erlend, hljóta menn að spyija
sig hvort það sé þess virði að fara
í endurbætur á húsum, sem þurfa
töluverða vinnu til þess að uppfylla
fullkomnu'stu gæðakröfur. Það seg-
ir sig sjálft að betra er að nýta þau
hús, sem þegar uppfylla gæðakröf-
ur, heldur en hin sem ekki gera það
og þarfnast verulegrar íjárfestingar
til þess að uppfylla kröfurnar."
- Og hafa þá úreldingarstyrki
fyrir önnur hús?
„Eins og ég sagði, hafa menn
verið að ræða það, en í sjálfu sér
hafa slíkir styrkir ekkert verið út-
færðir frekar. Rætt hefur verið um
úreldingarstyrki fyrir fiskvinnsluna
líkt og gerist nú með úreldingu
fiskiskipa. Rétt er þó að minna á
tektir á stöðu sjávarútvegsins, bæði }
útgerð og fiskvinnslu, hafa sýnt að
á undanförnum 10 árum hefur sjáv-
arútvegurinn á engan hátt skilað |
nægilegum arði. Staðan er nú þann-
ig að greinin skuldar um 95 millj-
arða króna, en heildartekjur sjávar- )
útvegsins á síðasta ári voru um 75
milljarðar.
Ef litið er til síðustu mánaða síð-
asta árs, hjálpar það ekki að um
verulegan samdrátt á magni var
að ræða í flestum fisktegundum og
haustmánuðirnir reyndust sjávarút-
vegsfyrirtækjunum mjög erfiðir.
Þetta lýsti sér meðal annars í því
að síldveiði og loðnuveiði var mjög
lítil á síðustu þremur til fjórum
mánuðum ársins ásamt því að
þorskveiði brást algjörlega. Mörg
sjávarútvegsfyrirtæki voru því á
haustmánuðum ársins 1991 fyrst
og fremst að veiða og vinna karfa
sem í raun skilar ekki neinni fram-
legð. Þessir vaxandi erfiðleikar ís-
lenskra sjávarútvegsfyrirtækja á
síðustu mánuðum síðasta árs hafa
leitt til þess að fyrirtækin hafa,
hvert á fætur öðru, verið að kynna
reikninga, sem sýna mikið tap á
árinu 1991. Jafnframt er fyrirsjáan-
legt að þau munu mörg lenda í
verulegum rekstrar- og greiðsluerf-
■