Morgunblaðið - 14.05.1992, Blaðsíða 26

\
26
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 14. MAÍ 1992
Bandaríkin:
Sjónvarpsprédikari
kaupir fréttastofu
Rutland, Vermont. Reuter.
PAT Robertson, bandarískur sjónvarpsprédikari, keypti í gær frétta-
stofuna United Press International (UPI) fyrir sex milljónir dollara
og borgaði kaupverðið, jafnvirði 360 milljóna ISK, í reiðufé.
Robertson sagði að með kaupun-
um fengi Guð hugsanlega tækifæri
til að komast í betri snertingu við
þjóðfélagið en að öðru leyti vék
hann sér hjá því að svara spurning-
um um það hvort hann myndi hafa
dagleg afskipti af fréttaflutningi
stöðvarinnar.
Starfsmenn stofunnar létu í ljós
kvíða í gær vegna kaupanna og
sögðust heldur vilja starfa áfram
sem blaðamenn en sem bardaga-
menn í kristilegum strangtrúarher.
Robertson gerði misheppnaða til-
raun til að verða forsetaefni Repú-
blikanaflokksins við forsetakosn-
ingamar í Bandaríkjunum 1988.
Tvennt setti hann á oddinn í þeirri
baráttu; sagðist vilja banna fóstur-
eyðingar með öllu og skerða rétt-
indi homma.
UPI hefur átt í miklum rekstrar-
örðugleikum á síðustu árum og
skipt nokkrum sinnum um eigendur
á þeim tíma. Fékk fyrirtækið síðast
greiðslustöðvun í fyrrahaust og
hefur verið til meðferðar hjá skipta-
rétti sem samþykkti í gær kauptil-
boð Robertsons.
Filippseyjar:
Ramos tekur forystu
Manila. Reuter.
FIDEL Ramos tók í gær forystu
í forsetakosningunum á Filipps-
eyjum en ekki er búist við að
atkvæðatalningu ljúki fyrr en á
sunnudag.
í gær höfðu verið talin 4,2 millj-
ónir atkvæða af 25 milljónum sem
greidd voru. Hafði Ramos hlotið
22,4% en helsti keppinautur hans
Miriam Santiago 22,02%. Hún hafði
haft forystu í atkvæðatalningunni
fyrstu þrjá dagana.
Santiago lýsti sigri í gærmorgun,
skömmu áður en útvarpsstöð ka-
þólsku kirkjunnar skýrði frá nýjustu
stöðu við atkvæðatalninguna. Ram-
os sakaði hana um frumhlaup og
sagði að ekki yrði aftur snúið, hann
myndi ekki láta forystu sína af
hendi það sem eftir væri.
.....
Reuter
Kauphækkunar krafist
Starfsmenn hjá þýsku bílaverksmiðjunum BMW eru hér með spjald þar sem
skorað er á félagsmenn í samtökum málmiðnaðarmanna að standa fast á
kröfunni um 9,5% launahækkun. Forsvarsmenn BMW hafa hins vegar sagt,
að hugsanlega neyðist þeir til að flytja starfsemina frá Þýskalandi vegna
sívaxandi kostnaðar þar í landi.
Upplausn á stjórnmálasviðinu í Póllandi:
Sundurlyndi og pólitískur orku-
skortur í landi „rafvirkjans mikla“
Varsjá. The Daily Telegraph.
UPPLAUSNARÁSTAND ríkir nú á stjórnmálasviðinu i Póllandi þar
sem forðum voru menn í fararbroddi þeirrar frelsisbylgju er reið
yfir Austur-Evrópu og leiddi til þess að valdakerfi kommúnismans
hrundi til grunna. Því er haldið fram að forsætisráðherra landsins,
Jan Olszewski, hyggist senn segja af sér. Ráðherrar í ríkisstjóm-
inni vinna að þvi hörðum höndum að beija saman fjárlög, sem bor-
in verða undir atkvæði í næstu viku en á sama tíma leiða skoðana-
kannanir í ijós að stjórnmálamenn hafa aldrei veríð í minni metum
meðal þjóðarinnar.
í Póllandi hefur skapast pólitísk-
ur Bermúda-þríhymingur. Neðri
deild þingsins, Sejm, samsteypu-
stjóm sex flokka og valdagráðugur
forseti, Lech Walesa, takast á um
völdin. Þessa óstöðugleika er nú
tekið að gæta innan heraflans og
vamarmálaráðherra Póllands, Jan
Parys, og Walesa forseti hafa deiit
um hvor þeirra hafi ráð hersins í
höndum sér. Nú hefur Jan Parys
verið sendur „í leyfí“ en skömmu
áður hafði hann lýst yfír því að
háttsettir aðstoðarmenn Walesa
væm að reyna að ná völdum innan
hersins með aðstoð herforingja,
sem risið hefðu til metorða í valda-
tíð kommúnista.
Walesa varar við stjórnleysi
Valdabarátta er einnig í uppsigl-
ingu milli þings og forseta. Walesa
hefur sagt að algjört stjórnleysi
blasi við samþykki þingheimur ekki
að færa honum aukin völd í hendur
á næstu vikum. Þessi deila magn-
aðist um allan helming er þing-
heimur gerði að engu ljárlagafrum-
varp ríkisstjómarinnar og sam-
þykkti ný lög sem hafa munu stór-
aukin fjárútlát í för með sér. Er
þessi niðurstaða lá fyrir 'sagði
Andrzej Olechowski fjármálaráð-
herra af sér. Oiechowski naut al-
mennrar virðingar, sem ekki verður
sagt um flesta aðra stjómmála-
menn pólska þessa dagana, en
verra var að þessar breytingar
spilltu samningaviðræðum við Al-
þjóða gjaldeyrissjóðinn sem þá voru
á sérlega viðkvæmu stigi. Áður
höfðu talsmenn Alþjóða gjaldeyris-
sjóðsins lýst Póllandi á þann veg
að það gæti orðið öðrum ríkjum
fyrirmynd um hvernig losa mætti
efnahagskerfíð úr viðjum miðstýr-
ingar og kommúnisma.
Er Walesa ávarpaði þjóð sína og
kvartaði undan ríkjandi upp-
lausnarástandi láðist honum að
geta þess að það var einmitt sá
ásetningur hans að koma í veg
fyrir öfluga andstöðu við hann
sjálfan sem gat af sér klofning inn-
an Samstöðu og síðar máttvana-
ríkisstjóm. Stjórnarhættir Walesa
þykja einna helst minna á konungs-
hirð. Hann þiggur ráð fámenns
hóps aðstoðarmanna og þar fara
fremstir huldumaðurinn Miecz-
yslaw Wachowski, sem I eina tíð
var bflstjóri forsetans en er nú einn
valdamesti maður landsins og
skriftafaðir forsetans, faðir Cybula.
Árásirnar á Walesa hafa stig-
magnast að undanförnu og er hann
t.d. oftlega nefndur „rafvirkinn
mikli“ en hann vann sem kunnugt
er sem slíkur í skipasmíðastöð í
Gdansk áður en hann hóf hina
pólitísku krossför sína. Fyrrum
samstarfsmenn Walesa segja að
forsetinn sé umkringdur sauð-
tryggum undirtyllum er hafi því
hlutverki einu að gegna að lýsa
yfir ágæti hugmynda hans. Walesa
sé ófær um að gegna hlutverki sínu
á þessum umbrota tímum í pólsku
þjóðlífi.
Upplausn og klofningur á
þingi
Á hinn bóginn þykir mörgum
Pólveijum sem forsetinn hafí lög
að mæla er hann gagnrýnir úrræð-
aleysi pólskra stjórnmálamanna.
Hlutfallskosningakerfið pólska
leiddi til þess að 29 flokkar fengu
menn kjörna til setu í neðri deild
þingsins, Sejm, í síðustu kosning-
um. Ági-einingurinn í röðum fyrr-
um Samstöðumanna er svo djúp-
stæður að illmögulegt er að mynda
bandalög á þingi. í minnihluta-
stjórn Olszewskis forsætisráðherra
sitja sex mið og hægri flokkar.
Stjórnin er mjög veik og raunar fór
svo að einn stjórnarflokkanna
greiddi atkvæði gegn fjárlagafrum-
varpi ríkisstjórnarinnar. Hluti þing-
flokks Miðbandalagsins, flokks for-
sætisráðherrans, hefur snúist gegn
honum.
Olszewski hefur lýst yfír því að
hann hyggist koma nýju íjárlaga-
frumvarpi í gegn og hefur því vísað
á bug staðhæfingum um að hann
hyggist segja af sér á næstu dög-
um. Bronislaw Geremek, leiðtogi
Lýðræðisbandalagsins og einn virt-
asti stjórnmálamaður Póllands,
sagði nýlega að ríkisstjórninni hefði
ekki tekist að standa undir þeim
vonum sein landsmenn bundu við
hana. Hann kvað sýnt að ríkis-
stjórnin gæti ekki sinnt hlutverki
sínu. Aðrir halda því fram að afleið-
ingarnar geti orðið alvarlegar haldi
ríkisstjórnin ekki velli og takist
henni ekki að vinna traust almenn-
ings á ný. í Póllandi eigi sú skoðun
vaxandi fylgi að fagna að lýðræðið
hafí enga ótvíræða kosti í för með
sér og sé í raun gallagripur. Stjórn-
mál snúist þegar öllu er á botninn
hvolft aðeins um sérhagsmuna-
gæslu og valdabrölt hæfileika-
lausra manna.
Reuter
Lech Walesa, fyrrverandi rafvirki og núverandi forseti. Myndin
var tekin fyrir tveimur árum þegar Pólverjar fögnuðu 200 ára
afmæli stjórnarskrárinnar.
Frakkar nær
Maastricht
FRUMVARP um breytingar á
stjórnarskrá Frakklands, til að
laga hana að Maastricht-sam-
komulaginu um einingu Evr-
ópu, var samþykkt í neðri deild
franska þingsins í gær. Frum-
varpið verður óbreytt að hljóta
samþykki efri deildar þingsins
og í þjóðaratkvæðagreiðslu eða
3/5 meirihluta í sameinuðum
þingdeildum til að taka gildi.
Frumvarpið varðar gildistöku
sameiginlegs gjaldmiðils 1999,
sameiginlegs vegabréfakerfis
og kosningarétt þegna Evrópu-
bandalagsríkja í kosningum í
Frakklandi.
Fórnarlömb
kommúnista
fá skaðabætur
UNGVERSKA þingið hefur
ákveðið að greiða skaðabætur
til ættingja fórnarlamba pólití-
skra glæpaverka sem unnin
voru í tíð ríkisstjórna kommún-
ista í landinu á árunum 1939-
1989. Ættingjar þeirra sem
létu lífið vegna glæpa eða ólög-
legra dómsuppkvaðinga gætu
fengið allt að 750.000 ÍSK, en
pólitískir fangar, þeir sem
nauðugir gengust undir læknis-
meðferð og fangar í vinnubúð-
um geta einnig krafist skaða-
bóta.
Frjálsar
kosningar í
Jórdaníu
SHARIF Zeid Bin Shaker, for-
sætisráðherra Jórdaníu, til-
kynnti í gær ákvörðun Husseins
Jórdaníukonungs, að fyrstu
fijálsu þingkosningarnar í
Jórdaníu frá 1954 yrðu á næsta
ári. Stjórnarmálaflokkar eru
enn bannaðir en forystumönn-
um þeirra var leyft að bjóða
sig fram sem einstaklingar í
kosningunum 1989.
Irakar hóta
Kúrdum
ÍRAKSSTJÓRN hefur lýst
ólöglegar kosningar sem halda
á í Kúrdistan nk. sunnudag.
Hún kveðst hins vegar ekki
ætla að beita hernum til að
koma í veg fyrir þær. Kúrdísk-
ir embættismenn segja að
íraskir hermenn hafi varað
Kúrda í Norður-írak við því að
gerðar yrðu sprengjuárásir á
þorp þeirra ef íbúarnir tækju
þátt í þingkosningunum 17.
maí nk. og kosningum um leið-
toga andspyrnuhreyfingarinn-
ar.
Stórir sigrar
Clintons
BILL Clinton, frambjóðenda-
efni demókrata í forsetakosn-
ingunum í Bandaríkjunum,
vann góða sigra í forkosningum
demókrata í Vestur-Virginíu og
Nebraska í fyrradag. Sam-
kvæmt fyrstu tölum hlaut hann
74% atkvæða í Vestur-Virginíu
á móti 13% atkvæða Jerry
Browns, fyrrum ríkisstjóra Ka-
liforníu, og 58% í Nebraska á
móti 28% atkvæða Browns.
Clinton hefur þegar skipað í
nefnd til ráðgjafar um val sitt
á frambjóðanda til varaforseta-
embættis. George Bush Banda-
ríkjaforseti, sem hefur þegar
tryggt sér útnefningu repúblik-
ana, sigraði Pat Buchanan auð-
veldlega í ríkjunum tveimur.