Morgunblaðið - 16.09.1992, Blaðsíða 1

56 SIÐUR B/C
210. tbl. 80. árg. MIÐVIKUDAGUR 16. SEPTEMBER 1992 Prentsmiðja Morgunblaðsins
Efnahagserfiðleikar í Þýskalandi
Vill uppskurð á
velferðarkerfinu
Aukin bjartsýni á fundum
Sýrlendinga og Israela
Washington. Reuter.
TALSMENN viðræðunefnda ísraela og Sýrlendinga í viðræðum deilu-
aðila í Miðausturlöndum, sem fram fara í Washington, áttu í erfiðum
samningaviðræðum í gær en eru þó taldir bjartsýnni en áður á að
einhver árangur náist. Ekki er talið loku fyrir það skotið að samning-
ar takist um Gólanhæðirnar á landamærum ríkjanna þótt margt sé
því enn til fyrirstöðu.
Ný lota í viðræðunum hófst á
mánudag og er áætlað að henni
Ijúki 24. september. Sendinefnd
Israela ræddi einnig við fulltrúa
Palestínumanna, Jórdana og Líbana
en ekkert miðaði á þeim fundum.
Yitzhak Rabin, forsætisráðherra
ísraels, sagði nýlega að stjórn hans
væri reiðubúin að afhenda Sýrlend-
ingum hluta Gólanhæða á ný. Sýr-
lendingar voru hins vegar fremur
óánægðir með plagg sem sendi-
nefnd ísraela fékk þeim í hendur á
mánudag þar sem lýst var hug-
myndum um framtíð Gólanhæða.
Fannst þeim skorta á ákveðin fyrir-
heit um að herliðið yrði flutt á brott.
í gær var komið annað hljóð í
strokkinn. „Ef til vill getum við
tekið eitt eða tvö ákvæði í þessum
tillögum og bætt þeim við sýrlensku
tillögurnar, ef þau eru ekki með í
þeim, en okkar tillögur eru grund-
vallaratriði viðræðnanna,“ sagði
Mouwafak al-Allaf, aðalfulltrúi
Sýrlendinga. Itamar Rabinovich,
talsmaður ísraela, sagði ljóst að
sendinefnd hans væri reiðubúin að
fjalla um Gólanhæðirnar. Ef ná
ætti árangri yrðu aðilar að taka
tillit til sjónarmiða gagnaðilans og
hann sagðist sannfærður um að
samkomulag næðist ef Sýrlending-
ar hnikuðu til orðalagi í sínum til-
lögum.
Um 12.000 landnemar úr röðum
gyðinga hafa búsett sig á Gólan-
hæðum sem eru aðeins um 1.000
ferkílómetrar eða á stærð við
Reykjanesskagann. Fulltrúar þeirra
saka, að sögn danska blaðsins Berl-
ingske Tidende, Rabin nú um svik.
Ráðherrann hét því í kosningabar-
áttunni fyrir skömmu að láta Gólan-
hæðirnar aldrei af hendi og flokkur
hans, Verkamannaflokkurinn, hiaut
meirihluta atkvæða meðal landnem-
anna. Heimildarmenn álíta að Rab-
in íhugi að afsala sér hæðunum
gegn því að Sýrlendingar heiti því
að hafa þar ekki herlið. Einnig er
hugsanlegt að Sýrlendingar geri þá
gagnkröfu að ekki verði ísraelskt
herlið á nálægum svæðum í Galíleu.
SÞ. Vitað er, að Rússar eru andvígir
brottrekstrinum en talið er, að unnt
sé að semja við þá á bak við tjöldin
um, að Júgóslavía sæki formlega um
nýja aðild.
Alija Izetbegovic, forseti Bosníu,
ákvað í gær að taka þátt í viðræðun-
um um frið í júgóslavnesku lýðveld-
unum en þær hefjast í Genf á föstu-
dag. Var hann áður staðráðinn í að
mæta ekki til þeirra en talsmaður
hans sagði að sinnaskiptin stöfuðu
af því að múslimar vildu ekki láta
Serba komast upp með að kenna
þeim um hörmungamar í landinu.
Sameinuðu þjóðirnar og Evrópu-
bandatagið eru hlynnt eins konar
kantónufyrirkomulagi í Bosníu að
svissneskri fyrirmynd en múslimar
eru því mjög andvígir. Þeir eru að
vísu 43% landsmanna en búa óvíða
saman í stórum byggðum eins og
Serbar og Króatar, heldur eru þeir
dreifðir um landið.
Harðir bardagar geisuðu víða í
Bosníu í gær og voru mestir við Bi-
hac og nálæga bæi. Var beitt fjórum
herflugvélum, merktum júgóslavn-
eska sambandshemum, en talið er
víst að um hafi verið að ræða vélar
sem bosnískir Serbar ráði yfir.
Herma óstaðfestar fregnir, að bær-
inn Sokolac hafi að mestu verið lagð-
Bonn. Reuter.
JURGEN Möllemann, efnahags-
ráðherra Þýskalands, hvatti í
gær til róttæks uppskurðar á
velferðar- og menntakerfinu í
Iandinu í því skyni að styrkja
samkeppnisstöðu atvinnuveg-
Ahyggjur af
Maastricht
London. Reuter.
GLEÐIVÍMAN, sem vaxta-
lækkunin i Þýskalandi olli,
rann af mönnum í gær og
gamla svartsýnin gróf um
sig að nýju. Er aðalástæðan
sem fyrr áhyggjur af úrslit-
um þjóðaratkvæðagreiðsl-
unnar í Frakklandi á sunnu-
dag um Maastricht-samning-
inn.
Gengi dollarans lækkaði
nokkuð í gær og þá fór einnig
mesti kúfurinn af verðhækkun
hlutabréfa í fyrradag. ítalska
líran átti einnig í vök að veij-
ast þrátt fyrir sjö prósent
gengislækkun á mánudag og
er það rakið til ástandsins í
ítölskum efnahagsmálum, sem
einkennast af gífurlegum ríkis- ,
sjoðshalla. Þá féll breska pund-
ið gagnvart þýska markinu og
kynti það undir ótta við hugs-
anlega gengisfellingu þess.
Þótt vaxtalækkuninni í
Þýskalandi hafi verið fagnað
er það óttinn við, að Frakkar
hafni Maastricht-samningnum
sem skyggir á allt annað. Geri
þeir það er úti um nánara sam-
starf Evrópubandalagsríkj-
anna í efnahags- og peninga-
málum, í bili að minnsta kosti,
með ófyrirsjáanlegum afleið-
ingum fyrir aðildarríkin.
anna út á við. Kemur þetta fram
í áætlun, sem hann kallar „Efna-
hagsstefnan á tíunda áratugn-
um“, en þar segir hann, að Þjóð-
verjar verði að horfast í augu
við veikleikana í efnahagslífinu
vilji þeir hafa einhverja von um
bætt kjör. Þýska alþýðusam-
bandið hefur tekið illa í þessar
hugmyndir Möllcmanns.
Möllemann sagði á blaðamanna-
fundi í gær, að efnahagsástandið
í Þýskalandi væri ískyggilegt, hag-
vöxtur í austurhlutanum væri
minni en vonast hefði verið til og
stöðnun að færast yfir í vesturhlut-
anum. Við þessu yrði að bregðast
og tillögur hans eru meðal annars
þær, að eftirlaunaaldur, sem er nú
65 ár, verði hækkaður; skorður
settar við því hve lengi fólk getur
stundað háskólanám; eftirlaun
þeirra, sem betur mega sín, minnk-
uð og atvinnuleysingjum í austur-
hlutanum útveguð vinna við opin-
berar framkvæmdir. Þá sagði hann,
að skera yrði niður opinber útgjöld
á öllum sviðum, lækka skatta á
fyrirtækjum, að launahækkanir
færu ekki fram úr framleiðniaukn-
ingu, vinnutími og laun yrðu sveigj-
anlegri og loks, að hraða yrði einka-
væðingu og afnámi alls kyns hafta.
Þýska alþýðusambandið brást
við tillögunum með því að leggja
til í háðungarskyni, að Möllemann
yrði sæmdur titlinum „hetja vinn-
unnar“ og sagði, að kjarninn í þeim
væri þessi: „Meiri vinna fyrir minni
laun.“
Þetta er í fyrsta sinn, að lagðar
eru fram beinar tillögur um veru-
lega uppstokkun í þýska velferðar-
kerfinu en Þjóðverjar geta meðal
annars státað sig af því að vinna
skemmri vinnuviku en aðrar þjóðir,
eiga elstu stúdentana, yngstu eftir-
launaþegana og njóta lengra sum-
arleyfis en nokkrir aðrir.
Verður Guz-
man tek-
inn af lífi?
Lima. Reuter.
ALBERTO Fujimori, forseti
Perú, gefur í skyn að leiðtogi
hryðjuverkasamtakanna
Skínandi stígs (Sendero Lum-
inoso á spænsku), Abimael
Guzman, verði ef til vill tek-
inn af lífi krefjist almenning-
ur þess. Dauðarefsing er ekki
leyfð í stjórnarskrá landsins.
Skæruhemaður liðsmanna
Skínandi stígs hefur kostað
meira en 26.000 manns lífið
undanfarinn áratug og eigna-
tjónið er metið á 20 milljarða
Bandaríkjadollara (um 1.000
milljarðar ÍSK).
Víða var þjóðfáninn dreginn
að hún um helgina til að fagna
handtökunum sem margir telja
upphafið að endalokum samtak-
anna.
Sjá „Blóðhundar heimspek-
ingsins . . .“ á bls. 20.
Reuter
Sonurinn syrgður
Múslimskur hermaður í Bosníu huggar móður eins félaga síns, sem féll í stríðinu við Serba í fyrradag. Að minnsta kosti
28 manns létu lífið í Sarajevo í gær og fréttir eru um, að Serbar hafi þurrkað út eitt þorp í loftárásum.
Evrópubandalagið við upphaf allsherjarþings
Vilja brottrekstur
Júgóslavíu úr SÞ
Sar^jevo, Bel^rad. Reuter.
AÐILDARRIKI Evrópubandalags-
ins ætla að krefjast þess, að Júgó-
slavía, Serbía og Svartfjallaland,
verði svipt sæti sínu þjá Samein-
uðu þjóðunum. Sendiherra Breta
hjá samtökunum tilkynnti þetta í
gær við setningu allsherjarþings-
ins en Rússar hafa látið í ljós
nokkra andstöðu við brottrekstur-
inn. Múslimskir leiðtogar Bosníu
hafa látið undan alþjóðlegum
þrýstingi og fallist á að taka þátt
í friðarráðstefnunni í Genf, sem
hefst á föstudag. Víða var barist
í landinu í gær og var vitað um
80 fallna og mörg hundruð særða.
Sir David Hannay, sendiherra
Bretlands hjá SÞ, sagði á allsherjar-
þinginu í gær, að Júgóslavía hefði
engan rétt sem arftaki júgóslavneska
sambandsríkisins, sem áður var, og
því yrði lögð fram tillaga um brott-
rekstur ríkisins úr öllum stofnunum
ur í rúst í loftárásunum.
Hundrað dagar voru liðnir í gær
síðan öryggisráð Sameinuðu þjóð-
anna samþykkti efnahagslegar refsi-
aðgerðir gegn Serbíu og Svartfjalla-
landi. Þótt viðskiptabannið hafi verið
brotið að ýmsu leyti hefur það haft
afdrifaríkar afleiðingar fyrir allan
almenning. Tala atvinnuleysingja er
komin í 750.000 og annar eins fjöldi
er í „fyrirskipuðu leyfi“.