Morgunblaðið - 16.09.1992, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 16. SEPTEMBER 1992
Jazzhátíð Egilsstaða
eftir Hauk Ágústsson
Jazzhátíð er orðinn árlegur við-
burður á Egilsstöðum. Að henni
stendur Djassklúbbur Egilsstaða
með dyggum stuðningi áhuga-
manna um þessa grein tónlistarinn-
ar af ölium Austfjörðum.
Sú hátíð, sem haldin var 25. til
28. júní í sumar, var sú fimmta í
röðinni og hefur ekkert ár fallið úr
frá 1988, þegar fyrsta hátíðin var
haldin. Það eitt mundi nægja til
þess að gefa Jazzhátíð Egilsstaða
sérstöðu. Reyndar var fyrsta jazz-
hátíð á íslandi haldin í Reykjavík
nokkrum árum fyrr á vegum Jazz-
vakningar, en hún var stök og ekk-
ert framhald á þar á bæ fyrr en til
komu Norrænir jazzdagar og síðar
Rúrek-hátíðin. Því er Jazzhátíð Eg-
ilsstaða elsta samfellda hátíðin í
landinu, framvarðarframtak ötulla
áhugamanna undir forystu Aust-
fjarðagoðans í jazzmálum landsins,
Arna Isleifssonar.
Jazzmenn Andreu
Fyrst til leiks á hátíðinni var
dixielandsveit ungmenna frá Nes-
kaupstað, sem flutti þtjú lög og
gerði það snyrtilega, en aðalflytj-
endur tónleikanna í Valaskjálf 25.
júní voru Jazzmenn Andreu, þar sem
hin vinsæla söngkona, Andrea
Gylfadóttir, er fremst í flokki.
Jazzmenn Andreu eru án undan-
tekninga færir tónlistarmenn.
Hæfni þeirra á hljóðfæri sín er óum-
deilanleg. Þeir áttu allir fallegar
skorpur jafnt í sólóleik sem samleik
og höfðu gott vald á blæbrigðum í
túlkun.
Sigurður Flosason, saxafónleik-
ari, nær afar fallegum tóni og ljúf-
um blæ í leik sínum, en fyrir kom,
að sóló hans voru nokkuð lík tækni-
æfingum. Kjartan Valdimarsson,
píanóleikari, er lipur og skemmtileg-
ur píanisti, sem hefur vald á jafnt
sólóum, sem gjarnan eru skemmti-
lega útfærð, og hóflegum hljóma-
fyllingum í samleik. Þórður Högna-
son, lék á kontrabassa og sýndi iðu-
lega mikla hugmyndaauðgi í sóló-
um, sem voru hvað tematískust í
hans höndum. Matthías Hemstock
er skemmtilegur trommuleikari í
samleik, fjölbreyttur og öruggur í
taktslagi sínu og gætir fulls hófs í
styrk, sem er aðalsmerki góðs
trommuleikara í jazzi.
Andrea Gylfadóttir hefur fallega
söngrödd, sem hún beitir af lipurð
og fæmi. Hins vegar vill skorta fyll-
ingu í röddina, þegar söngkonan
tekur á og líka var flutningsstíll
hennar dálítið einhæfur, en flest
lögin, sem hún flutti voru hæg og
keimlík. Ekki er þó vafamál, að
Andrea er í allra fremstu röð söngv-
ara á jazzsviði hér á landi.
Danskir gestir
Tónleikar annars dags jazzhátíð-
arinnar á Egilsstöðum, 26. júní,
hófust með leik tríós frá Danmörku:
Contempo tríósins. Það er skipað
Flemming Agerskov, sem leikur á
trompet og flygelhorn, Jörgen Mass-
erschmidt, píanóleikara og tón-
skáldi, og Ole Rasmussen, bassa-
leikara.
Tríóið flutti einungis frumsamin
lög, alls tólf, og er höfundur þeirra
píanistinn Jörgen Masserschmidt/ í
öllum var laglínan ljúf og laðandi.
Þá bjuggu þau yfir skemmtilegri
hljómaferð, sem gaf kost á fjöl-
breyttri úrvinnslu í frjálsum spuna
og samspili.
Jazzstíl tríósins mætti ef til vill
nefna „kammetjazz". Hann er mjög
agaður og spilamennskan öll ná-
kvæm og byggð á nánu samstarfi
og ítarlegri æfingu. Þrátt fyrir þetta
skorti ekki líf í túlkun hvort heldur
í samléik, þar sem hljóðfæraleikur-
unum tókst oft frábærlega að ná
fram skemmtilegum áhrifum með
til dæmis „unisonleik“, eða í sólóum,
sem voru iðulega afar skemmtilega
unnin; einkum bassasóló Oles Ras-
mussens, sem voru „tematískast"
útfærð í ftjálsum spuna og oft svo
vel, að unun var á að hlýða.
Tregasveitin kom fram í seinni
hluta tónleikanna 26. júní. Hún er
skipuð Guðmundi Péturssyni og
Pétri Tyrfingssyni, gítarleikurum,
Sigurði Sigurðssyni, munnhörpu-
leikara, Aðalbirni • Þorsteinssyni,
bassaleikara, og Þorgeiri Óskars-
syni, trommuleikara.
Leiðandi hljóðfæraleikarar sveit-
arinnar eru ugglaust Guðmundur
Pétursson og Sigurður Sigurðsson.
Guðmundur tók hvetja sólórispuna
annarri glæsilegri á gítarinn og
sýndi skemmtilega fjölbreytni í
spuna og úrvinnslu. Sigurður setti
viðeigandi blæ á blúsana með listi-
legum tökum á munnhörpuna, sem
á stundum virtist verða sem heil
hljómsveit á vörum hans.
Söng önnuðust Sigurður Sigurðs-
son og Pétur Tyrfingsson. Báðir
fluttu af innlifun, einkum Pétur, en
raddir beggja mættu vera fyllri.
Þeir komust þó í heild vel frá sínu.
Arnískórinn og fleiri
Oktavía Stefánsdóttir söng nokk-
ur lög á þriðju tónleikum Jazzhátíð-
ar Egilsstaða laugardaginn 27. júní.
Oktavía hefur talsvert góða tilfínn-
ingxi fyrir jazzsöng, en gerir líklega
heldur lítið af því að stunda hann
til þess að njóta sín sem skyldi.
Linda Gísladóttur flutti þtjú lög.
Linda hefur tilfinningu fyrir jazzi
og þekkilegan raddblæ til flutnings
þeirrar tónlistar. Hins vegar hættir
henni nokkuð til þess að ofgera í
túlkun sinni.
Amís-jazzkórinn kom fram á
þessum tónleikum og flutti alls sex
lög. Kórinn hefur margt gott til að
bera. Takttilfinning söngvaranna er
góð, innkomur langoftast öruggar
og hljómur hreinn nær undantekn-
ingarlaust. Mestu varðar þó smit-
andi sön^gleði kórfélaganna, sem
greinilega höfðu unun af því að
spreyta sig á útsetningum kórstjór-
ans og stofnanda kórsins, Árna
Isleifssonar. Þá spillti ekki lífleg og
á stundum leikræn sviðsframkoma
kórsins.
Ýmsir kórfélaga sungu einsöng í
stuttum innskotum. Þar vakti mesta
athygli Ásta Sveinsdóttir. Hún hefur
áheyrilega rödd og lipurð í flutn-
ingi. Aðaleinsöngvari kórsins er Við-
ar Aðalsteinsson. Hann stóð sig vel
einkum í laginu Masquerade, þar
sem hann naut sín til dæmis í glæsi-
legri kadensu.
All-Star-Band skipað Jóni Páli
Bjarnasyni á gítar, Viðari Alfreðs-
syni á trompet, Ástvaldi Traustasyni
á píanó, Þórði Högnasyni á bassa
og Pétri Grétarssyni á trommur, var
næst á dagskrá. Hljómsveitin flutti
átta lög og verður ekki annað sagt,
en að hljóðfæraleikararnir hafi náð
listavel saman.
Viðar Alfreðsson fór á kostum til
dæmis í löngu og vönduðu sólói í
laginu Speak Low. Jón Páll Bjarna-
son sýndi glæsileg tilþrif á gítarinn
til dæmis í laginu May Friend, sem
Haukur Ágústsson
„Því er Jazzhátíð Egils-
staða elsta samfellda
hátíðin í landinu, fram-
varðarframtak ötulla
áhugamanna undir for-
ystu Austfjarðagoðans
íjazzmálum landsins,
Arna ísleifssonar.“
er eftir hann sjálfan. Aðrir hljóð-
færaleikarar áttu allir góða kafla.
Sérlega skemmtilegt var að eiga
þess kost að heyra Ástvald Trausta-
son píanóleikara. Hann er ungur
maður og nýkominn frá námi í jazz-
píanóleik. Ef dæma má af frammi-
stöðu hans á Jazzhátíð Egilsstaða,
geta jazzunnendur átt von á mörg-
um góðum stundum við píanóleik
hans í framtíðinni.
Lokaatriðið á tónleikunum 27.
júní var leikur Sveiflusextettsins,
sem skipaður er af Friðriki Theód-
órssyni, sem leikur á rafbassa og
syngur, Kristjáni Kjartanssyni á
trompet, Braga Einarssyni á klari-
nett og saxafón, Guðjóni Einarssyni
á básúnu, Árna Elfari á píanó og
Guðmundi Steinssyni á trommur.
Leikur sextettsins var á margan
hátt ánægjuleg upprifjun þess tíma,
þegar jazzinn var dansmúsíkin á
böllunum. Ekki var allt slegið af
fyllst setningi, en leikgleðin var
ósvikin.
Gammarnir
Lokatónleikar Jazzhátíðar Egils-
staða á þessu ári voru sunnudaginn
28. júní. Þar kom fram hljómsveitin
Gammar. Hún er skipuð Birni Thor-
oddsen-á gítar, Þóri Baldurssyni á
píanó, Halldóri Haukssyni á tromm-
ur og Bjarna Sveinbjamarsyni á
bassa.
Gammarnir fluttu sex iög af
hljómdiski, sem þeir voru að gefa
út. Lögin eru öll úr smiðju þeirra
félaga. Þau eru öll vel áheyrileg og
búa sum að fallegum laglínum, svo
sem lagið Monk og Ættarmófcið.
Önnur byggja ekki síst á skemmti-
legum takttilþrifum svo sem lagið
Stál og í góðu lagi, þar sem dríf-
andi taktur rekur hljóðfæraleikar-
ana áfram. Skemmtilegast í eyrum
undirritaðs var -þó lagið Gjammað
fram í eftir Rúnar Georgsson, saxa-
fónleikara. í þessu lagi er byggt á
áleitnu „ostinatói", sem liggur fram-
an af í bassa og píanói en færist á
milli hljóðfæra eftir því, hvert þeirra
leikur sólólínur.
Björn Thoroddsen og Þórir Bald-
ursson voru mest áberandi í sólóleik
og sýndu báðir góð tilþrif. Bjarni
Sveinbjamarson hélt uppi traustri
bassalínu á rafbassann og Halldór
Hauksson átti nokkur góð trommu-
skot, svo sem í laginu Gjammað
fram í.
Edda Borg söngkona kom fram
tneð Gömmunum i seinni hluta leiks
þeirra. Edda Borg hefur líflega í
sviðsframkomu og tilfinningu fyrir
tónlistinni, gott taktskyn og umtals-
verða getu til „scat-söngs“. Rödd
Eddu er hins vegar nokkuð lítil og
spuni mætti vera henni tamari.
Jazzinn enn
Áður en jazzhátíðinni var slitið
flutti fulltrúi Egilssýaðabæjar, Ásta
Sigfúsdóttir, Árna ísleifssyni þakk-
arávarp fyrir hönd bæjarbúa og
færði honum orðu í viðurkenningar-
skyni fyrir framlag hans til menn-
ingarmála í bænum og á Austur-
iandi. Að öllum ólöstuðum, sem lagt
hafa hönd á plóginn í sambandi við
jazzhátíðir á Egilsstöðum er óvé-
fengjanlegt, að Árni Isleifsson hefur
borið þar hitann og þungann.
í hátíðarslitaræðu sinni hét Árni
ísleifsson því, að enn skyldi efnt til
hátíðar á næsta ári. Jazzáhugamenn
ættu því að taka frá dagana í lok
júnímánaðar árið 1993 og gera ráð
fyrir veru á Egilsstöðum. Þeir verða
tæplega fyrir vonbrigðum.
Höfundur er kennari við
Verkmenntaskóla Akureyrar.
Lokatónleikar UNM 92
Tónlist
Jón Ásgeirsson
Yfirskrift lokatónleikanna var
Mixed media og mátti búast við,
að þar gæft að heyra það nýjasta
á sviði tónmiðlunar. Svo var þó
ekki. Fyrsta verkið The Tum of a
Flute for Tape eftir Ötjan Sandred,
var hefðbundin segulbandsupptaka
á alls konar trommu-, blásturs- og
líklega píanóhljóðum, sem voru í
heild þokkalega samansett. Hymni
fyrir fiðlu, klarinett og harmonikku
eftir Jyrki Linjama, var besta verk
tónleikanna, þrátt fyrir fábrotið
tónferli, sem smám saman var
stefnt til nokkurra átaka og leikið
var fallega með þessa sérstæðu
hljóðfæraskipan. Heaven can wait
eftir Evu Noer Kondrup er í efnis-
skrá sagt vera „lifandi raftónlist
og fiðlu“ en notar í raun raftækn-
ina aðeins til að magna upp fiðlu-
leikinn. Verkið sjálft er í þremur
köflum og er fyrsti kaflinn samsafn
af „klisjum" úr gömlum fiðlukon-
sertum. Annar kaflinn er byggður
upp af „minimal“-tónefni, sem not-
ar tónana frá lága-la til mí og er
hrynferlið allt í fjórðapartsgildum.
Þriðji kaflinn er snúinn saman úr
skölum í sífelldri áttundaparts-
hreyfmgu. Varla verður annað sagt
en að þetta verk sé ekki spennandi
áheyrnar og rafmagnstilstandið „út
í hött“.
Jovank Trbojevic-Valkonen (frá
Júgóslavíu) er höfundur verks sem
nefnist Kada bih mog’o biti drag,
sem samkvæmt enskri þýðingu
gæti verið „Ef ég aðeins elskaður
væri“ er bæn til Guðs og fjallar
um það hve sárt er að vera einn
og veikburða, gamall en þó ungur.
Bæn þessi er um margt áhrifamik-
il og sökum þess að texti og tón-
list virðast bundin sterkum bönd-
um, er erfitt að meta hversu vel
hefur til tekist en tónmál verksins,
sem er fyrir mezzosópran, bassa-
klarinett, kontrabassa og slagverk,
var mikið á plani hljómmyndunart-
ilrauna og margt í því ekki óþekki-
lega gert.
Taleamroch Senzordium 92 heit-
ið hið eiginlega multi-media verk
tónleikanna og er það eftir Ríkharð
H. Friðriksson og Hans Peter
Stubbe-Teglbjærg. Þetta sam-
vinnuverk er fyrir raftæki, fiðlu,
selló og myndvarpa. Hlutverk
hljóðfæranna var ákaflega fábrotið
og ekki var meira að gerast í raf-
tækjunum, nema undir það síðasta
og myndefnið á kvikmyndatjaldinu
var fáránlegt, þar sem illa skrifuð
orð á ensku birtust án tengsla við
tónlistina og oft á tíðum án innra
samhengis. Þetta er eitt af þeim
tilraunatónverkum, sem fyrir hlust-
endur er bið eftir því að eitthvað
gerist. Tilraunin er byggð á „algó-
ritmiskum" reikniaðferðum, sem
eru útskýrðar í efnisskrá og þar
má lesa eftirfarandi: „í reyndinni
er hægt að lýsa mörgum aðgerðum
sem víð gerum dags daglega sem
algóritmum, eins og t.d. að taka
af stað þegar það kemur grænt ljós.
Þessi sama verklýsing á einnig við
margt sem viðkemur tónsmíðum.“
Margt merkilegt er að finna í efnis-
skrá tónleikanna, þar sem höfund-
arnir fjalla um algóritmiskar tón-
smíðaaðferðir en vandséð er hveiju
þær bjarga, varðandi gerð góðrar
tónlistar og ef tilraun þeirra fé-
laga, Ríkharðs og Hans Peters, er
vel heppnuð, verður fátt annað
notað um útkomuna en að hún sé
ólíkleg til að vísa veg til nýrra list-
rænna afreka.
Ung söngkona, Guðrún Jóns-
dóttir, hélt sína fyrstu tónleika í
Hafnarborg sl. mánudag og naut
til þess ágætrar aðstoðar Ólafs
yignis Albertssonar píanóleikara.
Á efnisskránni voru Lieder-verk
eftir Schumann, Brahms, Mahler
og Strauss en á seinni hluta tónleik-
anna voru viðfangsefnin aríur úr
óperuverkum eftir Mozart, Boito,
Puccini og Donizetti.
Tónleikarnir hófust á Widmung
og Er, der Herrlicheste von allen,
eftir Schumann og eftir Brahms
voru það Stándchen og Von ewiger
Liebe. Widmung var mjög vel sung-
ið og sömuleiðis Staandchen en í
því lagi var t.d. leikur Ólafs sér-
staklega fallegur. Von ewiger Li-
ebe er lag sem á betur við að sung-
ið sé með dökkum tóni og þrátt
fyrir að lagið væri vel flutt, vant-
Eftir að hafa hlýtt á nær alla
(utan eina) tónleika UMN-hátíðar-
innar, kemur margt upp í hugann,
því á þessum tónleikum gat að
heyra verk eftir þá sem eru í námi,
sumir að ljúka því og starfandi
tónsmiði innan við þrítugt. Þá er
hlutur flytjenda ekki síður athyglis-
verður og komu þar við sögu efni-
legir listamenn frá öllum Norður-
löndunum. Hvað sem segja má um
einstaka tónverk og frammistöðu
flytjenda, er Ijóst að þátttakendur
eru allir vel kunnandi en eðlilega
eru flestir nokkuð bundnir af því,
sem leiðbeinendur þeirra hafa ne-
stað þá með. Tíminn einn mun leiða
í ljós, hversu þessu vel kunnandi
aði þungann. í
fyrri hlutann og
í heild var lagið
flutt of hægt.
Mahler var
vel fluttur en
lögin eftir hann
voru Starke Ein-
bildungskraft
og Hans und
Grete, sem Guðrún lék fallega með
og lögin eftir Strauss, Du meines
Herzens Krönelein og snilldarverk-
ið Zueignung voru góð, sérstaklega
Zueignung, er var ásamt Stándc-
hen og Widmung best sungnu lög-
in fyrir hlé.
Þrátt fyrir að ljóðasöngvarnir
væru mjög vel fluttir vantaði þunga
í röddina á lágsviðinu, sem aftur á
móti gætti ekki í aríunum, því þar
naut sín há og glæsileg rödd Guð-
tónlistarfólki nýtist afl og þróttur
til frekari sköpunar á komandi
árum. Því hefur verið haldið fram,
að gagnrýna eigi með gætni unga
listamenn. Gegn þessari skoðun
stendur sú staðhæfmg, að góð-
mennska á því sviði geti villt um
fyrir ungu fólki en að hörð og jafn-
vel ósanngjörn gagnrýni verði þess
valdandi, að þeir bijótist í gegn sem
knúnir eru af innri þörf og hafa
manndóm og áræði til að bijótast
gegn hvers konar mótbyr. Listinn
er harður húsbóndi og víst er að
margir þeir ungu listamenn, sem
tóku þátt í UNM 92 eiga eftir að
vinna mikla og merka sigra á tón-
listarsviðinu á kcmandi árum.
rúnar og eins í Ijóðasöngvunum var
túlkunin góð. Aríurnar voru úr
óperunum Don Giovanni (Non mir
dir bell’idol mio) eftir Mozart, Mefi-
stofeles (L’Altra notte in fondo al
mare) eftir Boito, Turandot (Tu che
di gel sei cinta) eftir Puccini og
Don Pasquale (Cavatína Norinu)
eftir Donizetti. Allar aríurnar voru
mjög vel sungnar, bæði raddlega
og hvað snertir túlkun en glæsileg-
astur var þó söngur Guðrúnar í
aríu Margheritu (Boito) og í glæsi-
aríu Norinu (Donizetti) en þessar
aríur eru ákaflega ólíkar að gerð
og innihaldi. í sérkennilegri aríu
Margheritu (úr 3. þætti óperuhnar)
var bænaþrungin angist hennar
túlkuð á áhrifamikinn máta og í
leikandi léttri aríu gamanseminnar,
kavatínu Norinu, var söngur Guð-
rúnar glæsilegur. Með þessum tón-
leikum hefur Guðrún Jónsdóttir
haslað sér völl við hlið efnilegustu
söngkvenna okkar íslendinga.
Guðrún Jónsdóttir