Morgunblaðið - 12.03.1993, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 12. MARZ 1993
Skíp Eimskips nær eingöngu
með íslenskum áhöfnum
Tæknibylting í flutningaþjónustu skýrir fækkun skipa
eftirÞorkel
Sigurlaugsson
Undanfarið hefur nokkur um-
ræða verið um atvinnumál far-
manna vegna verulegrar fækkunar
þeirra undanfarin ár. Látið hefur
verið að því liggja að skýringin fel-
ist að stærstum hluta í útflöggun
skipa. Útflöggun hefur það verið
kallað þegar skip í eigu íslenskra
aðila og skip á þurrleigu er skráð
erlendis. Fækkun farmanna hjá
Eimskipi felst hins vegar ekki i
útflöggun skipa í siglingum til og
frá landinu, heldur vegna þess að
skipum hefur fækkað og þau
stækkað. Einnig hefur fækkað í
áhöfn hvers skips vegna nýs tækja-
búnaðar og tæknibyltingar í flutn-
ingaþjónustu, aðallega vegna
gámavæðingar í flutningum. Það
er stefna Eimskips, við óbreyttar
forsendur, að manna skip í áætiun-
arsiglingum til og frá landinu með
íslenskum áhöfnum. Hvorki Eim-
skip né önnur íslensk *félög geta
hins vegar keppt í siglingum á al-
þjóðamarkaði erlendis með íslensk-
um áhöfnum. Hæjta er á að svipuð
þróun geti orðið í siglingum til og
frá landinu.
Ef borinn er saman launakostn-
aður skips með íslenskri og erlendri
áhöfn, þá er launakostnaður skips
með erlendri áhöfn um 40% lægri.
Þá er miðað við laun sem eru viður-
kennd af ITF (Intemational Tran-
sport Federation). ITF eru alþjóðleg
samtök flutningaverkamanna og er
Sjómannasamband Islands fulltrúi
þeirra hér á landi. Mikilvægt er að
átta sig á þeirri staðreynd, að á
erlendum mörkuðum erum við í
harðri samkeppni við aðila með
umtalsvert lægri launakostnað og
útilokað að keppa á þessum mörk-
uðum með íslenskar áhafnir miðað
við núverandi aðstæður. Þess vegna
er mjög eðlilegt að hugað sé að því
nú að koma upp skipaskrá hér á
landi, sem styrki samkeppnisstöðu
íslenskra skipa og íslenskra far-
manna á sama hátt og gert hefur
verið víða í nágrannalöndum okkar.
íslendingar í áhöfnum
skipa Eimskips
í reglubundnum siglingum til og
frá landinu og innanlands er Eim-
21 skip
Skip EIMSKIPS 1982-92
Bæði eigin skip EIMSKIPS og leiguskip
11 skip
Tonn Flutningur EIMSKIPS á hvert skip 1982-92
90.000---------------------------------------------------------
80.000
70.000
60.000
50.000
40.000
30.000
20.000
10.000
1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992
skip með 10 skip í rekstri. Af þeim
eru 9 skip algjörlega með íslenskri
áhöfn. Auk þess er Eimskip með
eitt skip einvörðungu í reksti er-
lendis. Það skip er með erlendri
áhöfn að hluta. Auk þess hefur fé-
lagið ætíð verið með 1-3 skip á leigu
í tilfallandi verkefnum. í meðfylgj-
andi töflu kemur fram mönnun
skipa Eimskips. Þar kemur m.a.
fram að eingöngu 8 útlendingar eru
í áhöfnum þeirra skipa félagsins
sem eru í reglubundnum siglingum.
Nokkur árangur hefur náðst í
að breyta mönnunarreglum skipa,
oft í ágætu samstarfi við íslensk
stéttarfélög. Breyttar mönnunar-
reglur hafa átt sinn þátt í að halda
samgöngum til og frá landinu að
mestu í höndum Islendinga og ís-
lenskra fyrirtækja, en meira þarf
til ef tryggja á að svo verði áfram.
Mönnun skipa í reglubundnum rekstri hjá Eimskip
Eigin skip Stöðugildi ísl. stöður Erl. stöður
Brúarfoss 18 18 0
Dettifoss 11 11 0
Grundarfoss 11 11 0
Lagarfoss 11 11 0
Laxfoss 18 18 0
Reykjafoss 11 11 0
Selfoss 11 11 0
Skógafoss Leiguskip: 11 11 0
Bakkafoss 11 11 0
Helga J0 2 8
123 115 8
Hlutfall 100% 94% 6%
Auk þess er Eimskip með Irafoss í rekstri erlendis og er skipið mann-
að tveimur íslendingum og átta útlendingum.
Lækkun flutningsgjalda
undanfarin ár
Vöruflutningastarfsemi hér á
landi er sú atvinnugrein, sem hefur
skilað hvað mestri framleiðniaukn-
ingu í þjóðfélaginu á undanfömum
árum. Vöruflutningaþjónusta á sjó
milli landa nýtur engrar opinberrar
verndar og siglingar til og frá land-
inu eru fijálsar.
Sem dæmi um þær breytingar
sem hafa orðið má nefna áð með
áætlunarskipum Eimskips á síðasta
ári var útflutningur í fyrsta sinn
meiri en innflutningur. Er nú meira
jafnvægi í flutningum áætlunar-
skipa á Evrópuleiðum í útflutningi
og innflutningi en nokkru sinni fyrr.
Þetta er ein skýring á umtalsverðri
lækkun flutningskostnaðar á und-
anförnum árum. Áður fyrr sigldu
sérbyggð skip, t.d. frystiskip með
frystan fisk og kæliskip með salt-
fisk. Þau sigldu oft og tíðum með
fullfermi á útleið og nánast tóm
heim, en áætlunarskip með stykkja-
vöru í innflutningi komu með full-
fermi heim, en fóru nánast tóm frá
landinu. Gámavæðingin hefur gert
mögulegt að breyta flutningakerf-
inu og auka þannig hagkvæmni í
vöruflutningum landsmanna. Eim-
skip flytur nú frystan fisk í frysti-
gámum til Evrópu, saltfisk í kæli-
gámum og ferskur fískur er fluttur
með einangruðum gámum. Áður
var hann svo til eingöngu fluttur
með fískiskipum.
Siglingar til og frá landinu hafa
verið öruggar og lagað sig að þörf-
um inn- og útflytjenda. Eimskip
hefur verið nægilega öflugt og haft
næga markaðshlutdeild til að geta
rekið stór og hagkvæm skip með
sífellt lægri kostnaði á hvert flutt
tonn. Þessi þróun hefur átt sér stað
allan síðasta áratug og nú er svo
komið að jafnvægi er í inn- og út-
flutningi með stærstu áætlunar-
skipum félagsins, Brúarfossi og
Laxfossi. Þessi tvö skip annast 60%
af öllum flutningum félagsins í
áætlunarsiglingum.
Skipum fækkað um helming
en flutningsmagn aukist
Tækniþróun í skipum og breytt
flutningatækni hefur leitt til þess
að skipum hefur fækkað verulega
á sama tíma og flutningsmagn hef-
ur aukist. Fyrir röskum áratug var
Eimskip með yfir 20 skip í rekstri.
m
ÞRUMU L0ST1NN!
Fyrirferðarlítil
og hljómurinn er eins
og þruma úr heiðskíru tœki.
Verð aðeins 52.500
s,gr 49.900
(JJj Heimilistæki
SÆTÚNI 8 • SÍMI: 691515 • KRINGLUNNI • SÍMI: 69 15 20
Þorkell Sigurlaugsson,
„Það er mikill misskiln-
ingur sem kemur fram
í máli sumra þing-
manna og annarra, að
fækkun sjómanna hjá J
Eimskipi megi að miklu
leyti rekja til útflögg- g
unar skipa undir henti-
fána. Það gildir ekki .
hvað Eimskip varðar.
Á undanförnum árum hafa þau
verið nær helmingi færri. Á sama
tíma hefur flutningsmagn félagsins
aukist um 60%. Það er mikill mis-
skilningur sem kemur fram í máli
sumra þingmanna og annarra, að
fækkun sjómanna hjá Eimskipi
megi að miklu leyti rekja til útflögg-
unar skipa undir hentifána. Það
gildir ekki hvað Eimskip varðar.
Nú þarf færri skip og færri sjó-
menn til að annast flutninga til og
frá landinu en áður. Það breytir
hins vegar ekki því að eðlilegt er
að menn velti fyrir sér hvað hægt
sé að gera til tryggja atvinnuöryggi
sjómanna. Hættan er sú að til við-
bótar við fækkun vegna hagræðing-
ar verði fækkun vegna þess að við
búum við lakari samkeppnisstöðu
en nágrannaþjóðir okkar.
Ef litið er á þróun síðustu ára
kemur hún greinilega fram á mynd
hér að framan hvað varðar fjölda
skipa hjá Eimskip í samanburði við
flutt tonn hjá félaginu.
Eins og sést á myndinni hefur
framleiðni aukist verulega vegna
fækkunar skipa og fækkunar í
áhöfnum, á sama tíma og flutnings-
magn hefur aukist verulega. Vinna
hefur færst á milli starfsgreina og
ekki er þörf fyrir sama fjölda sjó-
manna og var fyrir 10-20 árum. í
öðrum atvinnugreinum hefur
starfsmönnum fjölgað. Þetta er
dæmi um eðlilegan tilflutning
vinnuafls í þjóðfélaginu, sem hefur
verið að gerast á undanförnum ára-
tugum. Kyndarar hurfu þegar hætt
var að nota kol sem eldsneyti og
loftskeytamenn hafa einnig horfið
að mestu sem starfsstétt eftir að
ný fjarskiptatækni kom til sögunn-
ar. Nefna má hliðstæð dæmi úr
öðrum atvinnugreinum. í löndum
þar sem hamlað hefur verið gegn
slíkri þróun hefur atvinnuleysi auk-
ist og lífskjör versnað. Hagræðing
og fækkun skipa var nauðsynleg
til að tryggja það að íslensk flutn-
ingaþjónusta væri samkeppnisfær.
Til að tryggja samkeppnisstöðu
okkar á komandi tímum verðum við
að búa við svipaðar reglur og sam-
keppnisskilyrði og nágrannaþjóðir
okkar. Það er mikilvægt að við
höldum samgöngum til og frá land-
inu í eigin höndum og að skip í
reglubundnum siglinum til og frá
landinu verði í öllum aðalatriðum
mönnuð íslenskum áhöfnum.
Oft hyggílegra að
leigja skip en kaupa
Eimskip hefur lagt áherslu á að
fjárfesta einvörðungu í skipakosti
þegar þokkaleg vissa er fyrir því
að slíkt væri arðsamt, áhættulítið
og félagið hafí til þess fjárhagslegt
bolmagn. Félagið hefur kappkostað