Morgunblaðið - 29.04.1993, Blaðsíða 25

Morgunblaðið - 29.04.1993, Blaðsíða 25
24 MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 29. APRÍL 1993 Útgefandi Framkvæmdastjóri Ritstjórar Fulltrúar ritstjóra Fréttastjórar Ritstjórnarfulltrúi Árvakur h.f., Reykjavík Haraldur Sveinsson. Matthías Johannessen, Styrmir Gunnarsson. Björn Jóhannsson, Árni Jörgensen. Freysteinn Jóhannsson, Magnús Finnsson, Sigtryggur Sigtryggsson, Ágúst Ingi Jónsson. Björn Vignir Sigurpálsson. Kringlan 1, 103 Reykjavík. Símar: Skiptiborð 691100. Auglýsingar: 691111. Áskriftir 691122. Áskriftargjald 1200 kr. á mánuði innan- lands. í lausasölu 110 kr. eintakið. Deilt um smábáta MEÐAL ÞESS sem deilt er um I væntanlegum breytingum á fiskveiðisljórnun eru reglur um veiðar smábáta. Korpúlfsstaðir - hof allra lista Umræður um sjávarútvegsmál á Alþingi í gær 3 alþýðuflokksmenn gera athugasemdir við kvótafrumvarp Fram hafa verið lagðar í borg- arráði skipulagstillögur að Listamiðstöð á Korpúlfsstöðum, sem vera á eins konar hof allra lista sem landsmenn stunda, njóta og vilja varðveita. Fyrirhug- að er að nýta hluta þess húsrým- is sem listamiðstöðin fær til um- ráða undir listaverkagjöf Errós til Reykjavíkurborgar. Það var í septembermánuði árið 1989 að Reykvíkingar fengu fréttir af stórgjöf listamannsins Errós til höfuðborgarinnar. Þá færði hann borginni tvö þúsund verka sinna að gjöf. Nýverið bár- ust frá honum sextíu verk til við- bótar. Listgildi gjafarinnar er ómetanlegt. Hér er trúlega um að ræða eitt fullkomnasta safn verka hér á landi eftir einn og sama listamanninn. Talsmenn Reykjavíkurborgar tilkynntu, þegar gjöfinni var veitt móttaka, að Korpúlfsstöðum yrði breytt í miðstöð lista og menning- ar, sem m.a. myndi geyma mynd- ir Errós. Davíð Oddsson, þáver- andi borgarstjóri, sagði við þetta tækifæri: „Nú þegar Borgarleikhús er senn fullbúið, þegar Viðeyjar- stofa stendur loks reisuleg í góðu gildi og tvö önnur stórhýsi eru langt komin í borginni, vill borg- in snúa sér að því að gera upp með myndarbrag hið stórkostlega hús Thors Jensens, Korpúlfs- staði.“ Sérstök nefnd á vegum borgar- stjórnar, undir forystu Huldu Valtýsdóttur, hefur haft for- göngu um að móta þessa ákvörð- un - um listamiðstöð á Korpúlfs- stöðum - í teikningar og skipu- lagstillögur, sem lagðar hafa ver- ið fram og kynntar í borgarráði. Vel hefur til tekizt og virðist flestum listgreinum fyrirhuguð nokkur aðstaða. Nefndinni var falið að vinna málið áfram í til- lögugerð til bygginganefndar. Heildarflatarmál listamið- stöðvarinnar verður um 7.400 fermetrar að meðtöldu tæknirými og listaverkageymslum, sem byggðar verða neðanjarðar, en 6.400 fermetrar að þeim frátöld- um. Sjálft Errósafnið verður á þriðju hæð hússins fyrir miðju, samtals um 1.000 fermetrar, með möguleika á stækkun niður á aðra hæð. Að auki fær Listasafn Reykjavíkur sýningarsali í mið- stöðinni, þar sem meðal annars verður aðstaða til að taka á móti erlendum myndlistarsýningum. Þar verður einnig fjölnotasalur, sem nýtast á ritlist, tónlist, leik- list, fyrirlestrum og ýmis konar uppákomum. Þar verður og sitt hvað fleira, svo sem vegleg að- staða til rannsóknarstarfa og safnkennslu, tölvuvætt alfræði- hom, minjasafn um Thor Jensen (breytilegar svipmyndir af Thor og Korpúlfsstöðum) og geymslur fyrir hluta af listaverkaeign borg- arinnar. Það er rétt sem fram kemur í fréttaskýringu Morgunblaðsins í gær, að listamiðstöð Korpúlfs- staða verður trúlega einstæð í heiminum fyrir staðsetningu sína; miðsvæðis á landspildu þar sem finna má golfvöll, laxveiðiá og aðstöðu fyrir útreiðar og gönguferðir. Þetta samspil menn- ingar og náttúru gefur fyrirhug- aðri listamiðstöð aukið gildi. Ákvörðun borgaryfirvalda um listamiðstöð á Korpúlfsstöðum sýnir mikinn menningarlegan metnað Reykvíkinga. Þessi metn- aður kemur víða fram: Borgar- leikhús, Kjarvalsstaðir, Árbæjar- safn og Viðeyjarstofa, að ógleymdum mikilvægum stuðn- ingi við fjölbreytt og margs kon- ar menningarstarf í borginni. Listahofið á Korpúlfsstöðum verður ekki aðeins kærkomin við- bót í menningarflóru Reykjavík- ur. Það kemur til með að nýtast vel ört vaxandi byggð á höfuð- borgarsvæðinu. Og það styrkir menningartengsl okkar við um- heiminn. Áætlaður heildarkostnaður við framkvæmdir á Korpúlfsstöðum er um 1.400 m.kr. Vinna á verk- ið í áföngum, eftir því sem fjár- hagur borgarinnar leyfir. Borgar- stjórn hefur samþykkt 150 m.kr. fjárveitingu á þessu ári, sem var- ið verður til endurbyggingar, við- gerða og undirbúnings. Að lokn- um nauðsynlegum endurbótum verður lögð áherzla á að byggja upp Erró-hluta Korpúlfsstaða en síðan tekið til við miðstöðina sjálfa. Athafnamaðurinn Thor Jensen réðst í byggingar á Korpúlfsstöð- um og gerði staðinn að reisuleg- asta býli landsins í lok þriðja ára- tugarins (300 mjólkurkýr í fjósi), þegar heimskreppan reið húsum um gjörvöll Vesturlönd. Stórhug- ur hans speglast enn í Korpúlfs- staðabyggingunni, sem senn verður breytt í listamiðstöð, „þar sem menningin verður mjólkur- kýrin en listin lífsmjólkin“, svo enn sé vitnað til orða Davíðs Oddssonar. Sá stórhugur borgar- stjórnar, sem í framlögðum hug- myndum og skipulagsteikningum felst, er sömu ættar og framtak Thors Jensens, þegar hann byggði upp Korpúlfsstaði í byijun heimskreppunnar. Fyrirhuguð miðstöð lista og menningar á Korpúlfsstöðum er framsæknum Reykvíkingum fagnaðarefni. Hún á að vera hof þeirra lista sem við viljum bijóta leið inn í 21. öldina og í sterkum tengslum við fólkið, umhverfið og náttúruna. UMRÆÐUR voru á Alþingi í gær um þingsályktunartillögu Alþýðu- bandalagsins, um að sjávarútvegs- nefnd Alþingis verði falið að endur- skoða Iög um stjórn fiskveiða og móta heildstæða sjávarútvegs- stefnu. Þorsteinn Pálsson sjávarút- vegsráðherra sagði að tillagan væri óþörf, enda hefði endurskoð- un þegar farið fram. Tillaga al- þýðubandalagsmanna hlaut ekki undirtektir hjá öðrum flokkum en Kvennalistanum. Umræðan snerist öðrum þræði um þau frumvörp um sjávarútveg, sem ríkisstjórnin hef- ur lagt fyrir þingflokka sína, og gerðu þrír þingmenn Alþýðu- flokksins athugasemdir við atriði í frumvarpinu um fiskveiðistjórnun. Jóhann Ársælsson, fyrsti flutnings- maður tillögu Alþýðubandalagsins, sagði að með samþykkt hennar myndi Alþingi sjálft taka frumkvæði varð- andi mótun sjávarútvegsstefnu, en ríkisstjóminni hefði ekki farizt það verk vel úr hendi. Jóhann gagnrýndi störf Tvíhöfðanefndarinnar og sagði aðaltillögu hennar vera að festa afla- markskerfið í sessi og um leið fijálst brask með kvóta. Hann sagði að kostnaður vegna kvótakaupa hefði í sumum tilfellum verið dreginn frá skiptaverði til sjómanna og kvótalitlar útgerðir væru látnar fiska fyrir kvóta- eigendur, sem sætu í landi og græddu peninga. „Sjómenn og kvótalitlar út- gerðir eiga að borga auðlindaskattinn fyrir sægreifana," sagði Jóhann. Hann sagði að ekki væri hægt að koma upp nýrri útgerð vegna hins mikla kostn- aðar við kvótakaup og því yrðu t.d. bæjarsjóðir að koma til skjalanna. „Tími sægreifa, stórfyrirtækja og bæjarútgerða er að renna upp,“ sagði hann. „Endurskoðun fiskveiðistefn- unnar, sem ekki tekur á verstu göllum kvótakerfisins, sem eru byggðarösk- un, kjaraskerðing sjómanna og fisk- verkafólks og óeðlilegir viðskipta- hættir, er engin endurskoðun." Stefnuleysi Alþýðubandalags Þorsteinn Pálsson, sjávarútvegs- ráðherra, sagði að umræðan væri að efni til opinber auglýsing Alþýðu- bandalagsins um uppgjöf þess við að móta eigin stefnu í sjávarútvegsmál- um. Þingflokkur Alþýðubandalagsins hefði ekki getað samþykkt frumvarp Jóhanns Ársælssonar um fískveiði- stjórnun og vísað því í möppur fylgi- skjala frumvarpsins. Tillagan um end- urskoðun sjávarútvegsstefnunnar væri óþörf, þar sem hún hefði þegar farið fram. Þorsteinn sagði að niðurstaða starfs Tvíhöfðanefndarinnar hefði verið sú að aflamarkskerfið væri bezta kerfið til að ná markmiðum um verndun fiskistofna, hagkvæmni og athafna- frelsi í sjávarútvegi. Um það væri nokkuð breið pólitísk samstaða. „Rík- isstjórnin hefur samhljóða lagt frum- vörp fyrir þingfiokka ríkisstjórnarinn- ar og birt þau um smávægilegar lag- færingar á þeirri löggjöf, sem nú er fyrir hendi. Það er þekkt að Fram- sóknarflokkurinn fylgir í grundvall- aratriðum þeirri afstöðu að byggja hér á aflamarkskerfinu, þannig að stjórnarflokkamir og Framsóknar- flokkurinn fylgja í grundvallaratriðum svipaðri afstöðu," sagði Þorsteinn. Sjómenn taki ekki þátt í kvótakaupum Hann sagði að þær breytingar á tillögum Tvíhöfðanefndarinnar, sem gert væri ráð fyrir í frumvarpi sínu um fiskveiðistjómun, um krókaleyfi og tvöföldun á línuafla, væru ekki útræddar í stjórnarflokkunum. Þessar breytingartillögur snem að um 2% af því magni, sem væri veitt á íslandsm- iðum. Þorsteinn sagðist þeirrar skoðunar að sjómenn ættu ekki að taka þátt í kvótakaupum með útgerðum, enda hefði verið undirritaður bindandi kjara manna og útgerða. Hann sagði að rætt væri um það hvort banna skyldi slíkt með lögum, en það ætti þá ekki heima í fiskveiðistjórnunarlöggjöf, heldur lögum sem til væru um skipta- verðmæti og greiðslumiðlun. Ekki röskun varðandi vinnslu Stefán Guðmundsson, þingmaður Framsóknarflokksins, sagði fram- sóknarmenn hiynnta aflamarkskerf- inu og lýsti sig andvígan tillögu al- þýðubandalagsmanna. Hann sagði að álit útgerðar- og vinnsluaðila væri að það hefði skilað sjávarútveginum ávinningi. Spurt væri hvort röskun hefði orðið milli landshluta með kvóta- kerfinu. Þegar tölur um vinnslu afla væru skoðaðar, kæmi í ljós að árið 1983 hefði Reykjanes unnið um 18% aflans, en árið 1991 hefði það hlut- fall verið komið í 20,9%. Hlutur Vesturlands hefði á sama tíma farið úr 11,7% í 11,4%. Á Vestfjörðum hefðu 13,7% aflans verið unnin árið 1983, en 15,4% árið 1991. Einnig væri spurt hvort togarar hefðu stóraukið sinn hlut í afla. Töl- urnar sýndu að þorskafli báta undir 10 tonnum hefði stóraukizt eftir að kvótakerfið var tekið upp, en hlutur skipa yfir 10 tonnum minnkað. Sóknarstýring á smábáta Sigbjörn Gunnarsson, þingmaður Alþýðuflokks, sagðist ekki hrifinn af þeim tillögum um aflamark smábáta, sem lagðar væru til í frumvarpi sjávar- útvegsráðherra. „Ég óttast mjög að ~ sóknin í upphafi hvers tímabils yrði geigvænleg og kapphlaupið um lífs- björgina slíkt að stórhætta kynni að stafa af,“ sagði Sigbjöm og benti á hættu vegna veðra. Hann sagði að fara ætti að tillögum Fiskiþings um veiðar smábáta. „Um þessar mundir höfum við tækifæri til að renna stoð- um undir byggð víða um land með því að staðfesta sóknarstýringu á smábáta. Slík ákvörðun kallar ekki á bein fjárútlát úr opinberum sjóðum, þvert á móti mun aflamarkskerfi á smábáta, ef af verður, verða til þess að verðmæti munu glatast,“ sagði hann. Tilbúnir til málamiðlana Össur Skarphéðinsson, formaður 'þingflokks Alþýðuflokksins, lagði til þá breytingu á frumvarpi sjávar- útvegsráðherra um Þróunarsjóð að sjóðnum væri heimilt að styrkja til- raunaveiðar á vannýttum tegundum. Össur gagnrýndi Þorstein Pálsson sjávarútvegsráðherra fyrir að hafa lýst yfir, að vegna andstöðu sinnar við ákvæði um smábáta í frumvarpi um fiskveiðistjórnun, gæti svo farið að frumvörp ríkisstjórnarinnar um sjávarútvegsmál kæmu ekki fram á þingi í vor. í meginatriðum ríkti bæri- leg sátt innan stjórnarflokkanna um langstærstu atriði sjávarútvegsmál- anna; um þróunarsjóðinn, aflamarkið og að veiðiheimildir skuli vera fram- seljanlegar. Einstakir þingmenn, bæði í Alþýðuflokki og Sjálfstæðisflokki, hefðu hins vegar gert athugasemdir varðandi smábáta. Þessir þingmenn væru hins vegar reiðubúnir að finna málamiðlun, þannig að yfirlýsingar um andlát þingmála ríkisstjórnarinnar um sjávarútveg væru ótímabærar. Kvóti á hús varasamur Karl Steinar Guðnason, þingmaður Alþýðuflokks, sagðist gera athuga- semd við þau ákvæði í frumvarpi um fiskveiðistjórnun, sem lytu að veiði- heimildum fyrir vinnslustöðvar. „Ég bendi í því sambandi á að slíkt getur verið mjög varasamt með tilliti til hagsmuna sjómanna, sem gætu þurft að sæta afarkostum svokallaðra eig- enda í landi,“ sagði hann. Jóna Valgerður Kristjánsdóttir, þingkona Kvennalista, sagði flokk sinn styðja tillögu Alþýðubandalags- ins um endurskoðun sjávarútvegs- stefnunnar. Hún sagði að kvennalista- konur hefðu ekki horfið frá stefnu sinni um byggðakvóta. Umræðunni var sjónvarpað og út- varpað og töluðu auk ofangreindra: Frá Alþýðubandalagi Kristinn H. Gunnarsson og Steingrímur J. Sigfús- son, frá Sjálfstæðisflokki Sturla Böð- varsson og Einar K. Guðfinnsson, frá Framsóknarflokki Ingibjörg Pálma- dóttir og Jón Kristjánsson og frá Kvennalista Anna G. Ólafsdóttir. MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 29. APRÍL 1993 25 Bréfið til Noiræna kvikmyndasj óðsins eftir Hrafn Gunnlaugsson Bréf sem fyrirtæki mitt F.I.L.M. skrifaði menntamálaráðherra vegna Norræna kvikmyndasjóðsins hefur orðið tilefni heiftarlegra orðaskipta á Alþingi og mikilla blaðaskrifa. Bréf þetta var á sínum tíma skrifað í sam- vinnu við Tómas Þorvaldsson lög- fræðing Sambands íslenskra kvik- myndaframleiðenda. Ástæða þess að bréfíð var skrifað var að fram- kvæmdastjóri Norræna kvikmynda- sjóðsins hafði dregið fyrirvaralaust til baka gefið fyrirheit um fjárframlag úr sjóðnum til kvikmyndarinnar „Hin helgu vé“. F.I.L.M. þurfti að leita réttar síns og þar sem sjóðurinn heyr- ir beint undir ráðuneyti viðkomandi landa, var leitað til Menntamálaráðu- neytisins. Norræni kvikmyndasjóður- inn hafði farið úr böndunum í höndum framkvæmdastjórans og var að okkar mati ástæða þess að hann dró fyrir- heitið til baka. Þá hafði framkvæmda- stjórinn lofað fjármagni ti! fjölda að- ilja langt umfram getu sjóðsins. Þetta mál er rakið í bréfi F.I.L.M. sem hér verður birt og skýrir sig sjálft. Hvernig bréfið var sent áfram úr Menntamálaráðuneytinu kemur þess- ari hlið málsins ekki við, en ég er þakklátur ráðuneytinu fyrir að hafa sent erindið áfram. Það er styrkur fyrir íslenska kvikmyndagerðarmenn að vita til þess, að þeir geti leitað til ráðuneytisins, sé brotið á þeim. Árangur þess að F.I.L.M. tók mál- ið upp með hjálp lögfræðings, var að um 8,5 milljónir, af þeirri fjárhæð (21 milljón) sem gefið hafði verið fyrirhe- it um að fengist til verksins var út- hlutað á næsta fundi sjóðstjórnar. Þetta framlag var nokkur sárabót, en setti framleiðanda hins vegar í þann vanda að finna það fjármagn sem upp á vantaði, þ.e. um 12,5 millj- ónir. Sú saga verður ekki rakin að svo stöddu. Hér á eftir fylgir bréfið í heild eins og það var sent frá F.I.L.M. Bréfið „Við úthiutun úr Kvikmyndasjóði íslands í jan. ’92 voru veittar 21 millj- ón ísl. kr. til upptöku á „Hin helgu vé“. Kostnaðaráætlun myndarinnar hljóðaði upp á sem næst 84 milljónir. Uthlutun Kvikmyndasjóðs þýddi því að fjármagn var því fengið fyrir ‘A af áætluðum kostnaði. Þann 7. febrúar, ’92 sendi Hrafn Gunnlaugsson bréf til Bengt Forslund framkvæmdastjóra Nordisk Film- och TV-fond og tjáði honum að hann vildi kanna viðbrögð sjóðsins við hjálögðu handriti að „Hin helgu vé“. Bengt svaraði með faxi þann 17. febrúar, ’92. Samkvæmt ríkjandi vinnureglu gat framkvæmdastjóri sjóðsins bundið sjóðinn upp á allt að 3 milljónir sænsk- ar þætti honum verkefni sérstaklega áhugavert. Jákvætt svar frá Bengt var því jafnan túlkað af framleiðend- um sem fyrirheit um hver endanleg niðurstaða yrði' þegar umsókn yrði formlega afgreidd. í svarfaxi Bengt segir m.a.: „Berattelsen ar i mitt tycke en mycket fin barndomsskildr- ing med total vikt pá „det förbjudna", barnets upptáckt av sexualiteten. Jag tycker ocksá att den ár föredömligt koncentrerad - som en Woody Allen- film utan jámförelse i övrigt." Og nokkru síðar segir: „Konstnárligt sett tror jag báde pá Dig och beráttelsen och vill gárna vara med pá ett hörn.“ Hin mjög svo jákvæðu viðbrögð við handritinu og það vilyrði um þátttöku í framleiðslu sem kemur fram í tilvitn- uðum orðum, varð til þess að Hrafn var í góðri trú um að hann hefði nú minnst helming fjármagns til mynd- arinnar borðliggjandi. Hann taldi stöðu sína nógu sterka til að leita eftir frekara liðsinni um fjármögnun erlendis og hafði samband við Bo Jonsson hjá Viking Film í Stokk- hólmi. Bo tók erindi Hrafns vel, ekki síst í ljósi faxsins frá Bengt og gerðu Viking Film og fyrirtæki Hrafns (FILM) fjármögnunaráætlun þar sem miðað var við þátttöku Norræna sjóðsins að ‘A hluta. Bo Jonsson ræddi við Bengt í síma og tjáði honum frá áætluninni og væntanlegri umsókn í sjóðinn. Bengt gerði enga athuga- semd við þessar hugmyndir. í höfuð- dráttum var hugmynd Bo sú að Svíar greiddu 'k af kostnaði, Norræni sjóð- urinn - Kvikmyndasjóður íslands hafði þegar veitt sem næst 'h til myndarinnar og að þau 25% sem þá vantaði upp á fengjust að hluta til við næstu úthlutun Kvikmyndasjóðs íslands og með væntanlegri sölu að- gangseyris. í mars hitti síðan Hrafn Bengt í Stokkhólmi og ræddu þeir um upp- töku myndarinnar um sumarið og var ekki á Bengt annað að heyra en allt stæði hvað varðaði Norræna sjóðinn. Sú staðreynd að sjóðurinn féll síðan frá fyrirheiti framkvæmdastjórans á síðustu stundu kom því aðstandend- um „Hin helgu vé“ algerlega í opna skjöldu. Til að varpa ljósi á stöðu mála hvað afstöðu framkvæmdastjóra sjóðsins snertir er fróðlegt að líta á fax sem hann sendi Friðriki Þór og Ara Kristinssyni þann 6. apríl (nokkr- um dögum eftir fundinn með Hrafni). Friðrik hafði sent Bengt handrit sem byggir á æskuminningum Friðriks og er því sömu ættar og „Hin helgu vé“. í svari Bengt frá 6. apríl segir orð- rétt: „Besides I must admit that I personally finds Hrafns script better and more of universal application than Fridriks, which I read during the weekend." Bengt notar sem rök fyrir því að hafna Friðriki að handrit Hrafns þ.e. „Hin helgu vé“, sé betra og að þá er virðist inni hjá sjóðnum og því vart ástæða til að styrkja tvö handrit um sama efni. Bengt minnist hins vegar ekki á „Karlakórinn Heklu“ sem fékk síðan styrk eitt verka frá íslandi. Um þetta leyti mun hafa komið í ljós, að fjárhagsstaða sjóðsins var ekki sem skyldi. Þetta vissum við hins vegar ekki fyrr en síðar. Þar sem framleiðendur þóttust fullvissir um fjárframlag úr Norræna sjóðnum, sóttu þeir ekki um framlag frá Euri- mage þ.e.: Evrópusjóðnum. Verk eins og „Hin helgu vé“ hefði trúlega átt þar greiðan aðgang því í úthlutunar- reglum Eurimage er lögð sérstök áhersla á barna- og unglingamyndir. Þann 25. maí, (daginn fyrir úthlut- unarfund Nordisk Film och TV fo- und) berst óvænt bréf með faxi frá Bengt, framkvæmdastjóra Norræna sjóðsins, þar sem hann gerir ýmsar athugasemdir við handritið að „Hin helgu vé“, og ber því við að hann hafi nú loks fengið lokahandrit og lítist síður á það en frumhandritið sem hann hafði miðað fyrirheit sín við. Þessi athugasemd hljómar nánast sem fyrirsláttur því söguþráður hand- ritsins hafði ekki breyst, heldur höfðu samtöl verið gerð ýtarlegri og verk- lýsingar á upptökum skráðar inn. Bo Jonsson getur staðfest að handritið hafði hvorki tekið listrænum né efnis- legum breytingum. Forsendur höfðu því á engan hátt breyst frá því Bengt skrifaði faxbréf sitt 17. febr. ’92. Auk þess er bréfið faxað svo seint (daginn fyrir úthlutunarfund) að útilokað var að gera athugasemdir við efni þess fyrir fundinn. Bo Jonsson reyndi sam- dægurs að ná í Bengt til að leiðrétta hugsanlegan misskilning vegna hand- ritsins. Það handrit sem Bengt vitnar til í bréfinu var ensk þýðing á eldri útgáfu af handritinu sem hafði verið gerð í fljótheitum til kynningar fyrir kvikmyndahátíðina í Cannes. Ýtar- legri útgáfa lá þá fyrir bæði á ís- lensku og sænsku. Bo tókst ekki að hafa upp á Bengt. Auk þess segir Bengt orðrétt í bréfinu: „Jag kommer dock inte att relatera mina invándn- ingar inför styrelsen för att pá sá sátt páverka dem i negativ riktnig áven om jag máste tillstá att jag inte ár entusiastisk.“ Bengt segir með tilvitnuðum orðum að hann muni ekki tjá stjórninni frá nýtilkomnum „efasemdum“ sínum. Ólafur Ragnarsson tjáði mér hins vegar að Bengt hefði ekki staðið við þessi orð. Bengt hefði lagst gegn umsókninni á fundinum og vitnað í bréfið. Bengt hefði hins vegar stutt umsókn um „Karlakórinn Heklu“ frá Guðnýju Halldórsdóttur. Bengt hafði áður mælt gegn þeirri umsókn bæði í faxi og í samtali við hlutaðeigend- ur. Ólafur Ragnarsson segir að þessi snögga breyting á afstöðu Bengt hafi komið sér á óvart, og virðast þeir Bengt því ekki hafa náð að bera saman bækur sínar fyrir fundinn. (sjá nánari frásögn 'af túlkun Ólafs á þess- um fundi í hjálagðri fundargerð Sam- bands íslenskra kvikmyndaframleið- enda frá 17.08.92 - Ath: viðbót vegna þessarar greinar: sá kafli úr fundar- gerðjnni er þetta varðar birtist undir kaflanum Eftirmáli í lok þessarar' greinar.) En höldum áfram þar sem frá var horfið. Þann 26. maí þegar umsókn- inni er hafnað, er orðið of seint að sækja um Eurimage, vegna þess að umsókn þarf að berast löngu áður en upptökur hefjast og næsti fundur Eurimage var áætlaður í lok júní, þegar við værum komnir vel af stað í tökum. Við vorum því brunnir inni hvað Eurimage snerti. Þetta gerði það að verkum að fjárhagsgrundvöllur myndarinar var væntanlega hruninn. Það hefði verið hrein ævintýra- mennska að leggja út í tökur með aðeins hluta af lágmarksfjármagni tryggðan. í framhaldi þessa kom Bo Jonsson í skyndiferð til íslands. Okk- ur datt fyrst í hug að fresta upptök- unni um ár eða leggja hana niður. Að athuguðu máli, kom í ljós að út- lagður kostnaður var þegar orðinn það mikill, að það væri nánast jafn dýrt að hætta við og að ljúka sjálfri upptökunni. Ástæða þessarar niður- ,stöðu var að öll leikmyndasmíðin hafði verið unnin í eyjunni Gróttu. Náttúruverndarráð setti sem skilyrði að ljúka yrði allri smíði í eyjunni fyr- ir 1. mai vegna friðlýsingar svæðisins um varptímann. Auk þess voru allir samningar við leikara og upptökufólk þegar undirritaðir og hefði þurft að greiða þeim bróðurpart launanna hvort sem var. Bo tókst með því að nota sambönd sín í Svíþjóð til að fá fleiri sænska aðilja í lið með okkur svo ljúka mætti sjálfri upptöku mynd- arinnar þ.á.m. Sænsku kvikmynda- stofnunina, Svensk Filmindustri, Sænska sjónvarpið o.fl. og framlag Svía hækkaði þannig í 32% af fram- leiðslukostnaði. (Vísast í þessu sam- bandi til hjálagðs ljósrits af kaflanum úr Samproduktionsavtal sem heitir Insatser Andelar). í ljósi þeirra fjár- muna sem þegar hafði verið eytt, og vegna þess að Bo tókst að auka hlut Svía um 6%, töldum við rétt að fara í töku til að eyðileggja ekki þá fjár- festingu sem þegar hafði verið gerð. Var reynt að spara fé eftir ýtrustu getu við upptökuna. (sjá hjálagt bréf Bo Jonsson til Bengt Forslund frá 15/9 ’92 þar sem hann gerir grein fyrir þessari ákvörðun) Núna þegar tökunni er lokíð, er allt fé uppurið og meira til. Utistand- andi skuldir og lán vegna myndarinn- ar eru um 10 milljónir og er þá allur eftirvinnslukostnaður eftir sem er um 2,7 milljónir sænskra. Það er því ljóst að ógerlegt er að ljúka myndinni nema Norræni sjóðurinn komi til og standi við fyrri heit. Við höfum því stöðvað alla frekari vinnslu við mynd- ina þar til niðurstaða fæst um hvað Norræni sjóðurinn hyggst gera. Sú Hrafn Gunnlaugsson „Hvernig bréfið var sent áfram úr Menntamála- ráðuneytinu kemur þessari hlið málsins ekki við, en ég er þakklátur ráðuneytinu fyrir að hafa sent erindið áfram. Það er styrkur fyrir ís- lenska kvikmyndagerð- armenn að vita til þess, að þeir geti leitað til ráðuneytisins, sé brotið á þeim.“ regla hefur ríkt að ekki skuli veitt til verka sem upptökur eru hafnar á. En við lítum svo á að okkar tilfelli sé undantekningartilfelii, því okkur var nauðugur sá kostur einn að hefja upptökur. Við teljum að í ljósi þeirrar sögu sem rakin hefur verið hér á undan beri sjóðnum siðferðilega skylda til að standa við gefin heit. í ljósi þess að framangreind loforð Bengts voru gefin í samræmi við það verklag sem notað hafði verið hjá sjóðnum við hliðstæðar aðstæður og þess að forsendur fyrir loforðinu höfðu ekki breyst með þeim hætti að ógilt gæti efni loforðsins teljum við stöðu okkar siðferðilega og lögfræði- lega mjög sterka en við viljum forð- ast málaferli í lengstu Iög, þar sem málaferli yrðu til að skaða álit sjóðs- ins út á við, og veikja samstöðuna sem um hann hefur ríkt. Það er mikilvægt að leysa þetta mál innan sjóðsins og viljum við því óska eftir því við þig háttvirtur menntamálaráðherra, að fulltrúi ís- lands geri þá kröfu innan stjórnar að veittar verði 2,1 milljón sænskar til að ljúka við „Hin helgu vé“ og ekki verði úthlutað til nýrra verka fyrr en staðið hefur verið við gefin loforð. Þetta gæti gerst með þeim hætti að fyrri umsókn yrði látin gilda og tekin aftur upp til endanlegrar afgreiðslu í ljósi þeirra aðstæðna sem hér hefur verið lýst.“ Hér lýkur þessu bréfi. Eftirmáli I bréfinu er vitnað til fundargerðar Sambands íslenskra kvikmyndafram- leiðeinda. Til að skýra atburðasam- hengið er rétt að birta hér þann texta fundargerðarinnar sem fjallar um þetta efni, er Ólafur Ragnarsson bókaútgefandi, aðalfulltrúi íslands hjá Norræna sjóðnum sat fund SÍK: „Ólafur var spurður um þau loforð sem framkvæmdastjóri sjóðsins Bengt Forslund hefur verið að gefa ýmsum kvikmyndaframleiðendum og ekki hefur verið staðið við. Ólafur skýrði svo frá að Bengt Forslund liti svo á, að þau loforð sem hann geff áður en að fullbúið handrit liggi fyrir lurfi hann ekki að standa við lítist honum ekki á endanlegt handrit. Stjórnarmenn SIK bentu á að um jennan skilning Bengts Forslund á loforðum hefði enginn vitað um. Jafn- framt var bent á að í reglum Norður- landasjóðsins væru ekki að fínna aðr-. ar starfsreglur um meðferð fram- kvæmdastjórans á fjármunum sjóðs- ins en þær að hann hefði heimild til að ráðstafa án stjómarsamþykkis allt að 3 milljónum SKR í hvert verkefni. Þannig væri ekki óeðliiegt að menn hefðu tekið loforð hans alvarlega og hafið framkvæmdir í trausti þeirra. Fullyrðingar framkvæmdastjórans um að breytingar á handritum felli úr gildi fyrirgreiðsluloforð geti ekki að mati SÍK verið ástæða þess að fallið sé frá loforðum nema um meiri háttar og afgerandi efnisbreytingar sé að ræða sem talist geti forséndu- brestur. Ólafur var spurður hvort honum hefði ekki flogið í hug að kalla varamann sinn á stjórnarfund- inn þar sem fjallað var um umsókn Umba s.f. vegna „Karlakórsins Heklu“, vegna hugsanlegra hags- munatengsla hans sjálfs við framleið- endur (Umba s.f.). Ólafur sagði að stjórn sjóðsins byggði nánast allar ákvarðanir sínar á faglegu mati fram- kvæmdastjóra og þess vegna taldi hann að í þessu tilfelli hefði ekki ver- ið um hættu á hagsmunaárekstrum að ræða. Ólafur lýsti því yfir að hon- um þætti eðlileg sú krafa að staðið yrði við þau loforð sem gefin hefðu verið. Og hugsanlega ætti að gera undantekningu á reglunni um að styrkja ekki myndir sem framleiðsla er hafin á, hafi þær farið af stað 1 vegna loforða framkvæmdastjóra. Óskað var eftir því við Ólaf að hann fari fram á stjörnarfund í stjórn Norð- urlandasjóðsins þar sem þessi mál yrðu rædd og að þar yrði m.a. rætt hvort ekki væri nauðsynlegt að „hreinsa borðið“ þ.e. standa við fyrir- liggjandi loforð en stj. SÍK lýsti ein- dregnum vilja í þá veru.“ Þetta var texti úr nefndri fundar- gerð. Lokaorð Að lokum vil ég rifja upp það sem Kristín Jóhannesdóttir fulltrúi íslands á þeim fundi Norræna sjóðsins sem bréfið var afgreitt á, hafði um þetta mál að segja í viðtali við DV þann 15. apríl s.l. Orð Kristínar segja meira en allt það orðaskak sem orðið hefur vegna þessa bréfs: „Það er ekkert út á það að setja að ráðuneytið, sem á aðild að þessum sjóði, hafi eitthvað um það að segja þegar menn eru settir út á kaldan klaka. í rauninni er ágætt til þess að vita að eiga þennan stuðning ef í hart fer þó ég voni að til þess komi ekki aftur“, sagði Kristín. Um ummæli Bengt Forslund fram- kvæmdastjóra sjóðsins, um að bréf Menntamálaráðuneytisins hefði haft áhrif á stjórnina, sagði Kristín: „Ég hygg að þetta sé ekki skoðun stjórnarmanna. Þetta var skoðað út frá mjög faglegum forsendum, ekki bara Hrafnsmálið, heldur annað mál héðan frá íslandi. Hvaða möguleika menn ættu í að fjármagna ef þeir fengju enga peninga. Niðurstaðan varð sú að þetta væri eina leiðin til að klára kvikmyndaverkið. Það er hagur sjóðsins að verkefnið leggist ekki niður,“ sagði Kristín." Svo mörg voru orð Kristínar Jó- hannesdóttur kvikmyndaleikstjóra. Enginn hefur farið fleiri hringi í þessu máli en Bengt Forslund fram- kvæmdastjóri Norræna kvikmynda- sjóðsins. Hann hefur lent í marg- faldri mótsögn við sjálfan sig. í fyrsta faxi til F.I.L.M. vegna „Hin helgu vé“ sem vitnað er til í upphafi bréfsins til F.I.L.M., hælir Bengt handritinu í hástert. Síðan reyndi hann að draga í land, þegar hann hafði misst sjóðinn fjárhagslega úr böndunum, og þóttist þá hafa efasemdir um handritið. Síð- asta dæmið um mótsagnir hans er viðtal við hann í Tímanum 14. apríl s.l. þar segir Bengt orðrétt í þýðingu íslenska fréttaritarans: „Aftur á móti virðist myndin lofa nokkru góðu á því stigi sem hún er núna, þótt ég hafi haft efasemdir um handritið í fyrstu.“ Höfundur er leikstjóri og rithöfundur, en starfar um þessar mundir sem framkvæmdastjóri Sjónvarpsins.

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.