Morgunblaðið - 29.04.1993, Blaðsíða 30

30
MORGUNBLAÐIÐ DAGLEGT LIF FIMMTUDAGUR 29. APRÍL 1993
Gervitennurnar
skrúfaðar fastar í góminn
í STAÐINN fyrir hefðbundnar falskar tennur, eiga þeir, sem hafa
misst tennur, kost á að ganga undir aðgerð, sem felst í að gervitenh-
ur eru skrúfaðar fastar í góminn. Tennurnar hvíla á stöplum sem
festir eru við kjálkabeinið. Að sögn Jóns Viðars Arnórssonar, tann-
skurðlæknis, er aðferðin tiltölulega ný af nálinni hér, en var fyrst
prófuð í Svíþjóð 1965 og er nú mjög útbreidd þar.
„Sérstakar skrúfur úr títani
koma í staðinn fyrir ræturnar sem
festa í beinið. Títan er eini máimur
sem grær við bein. Þegar talað er
um heilan góm, er 5-6 skrúfum
komið fyrir í tannholdi. Þá er gerð
skeifa úr gulli ofan á skrúfurnar
sem er undirlag fyrir gervitennur.
fær eru úr plasti þegar um heilan
góm er að ræða, en úr postulíni
þegar stökum tönnum er komið
fyrir,“ segir Jón Viðar. Þegar eina
tönn vantar í góm, hefur brú gjam-
an verið komið fyrir í bilið, en til
þess hefur þurft að skemma tennur
sitt hvoru megin með því að slípa
þær niður til að hengja brúna á
festingar. „Það er svo sem engin
eftirsjá í þeim þegar þær eru mikið
viðgerðar, en ef tennur eru alheilar
er sárt að þurfa að gera þetta.“
Með þessari aðferð þarf ekki að
snerta við tönnum sitt hvom megin,
skrúfu er komið fyrir í bilinu og á
henni byggð tönn.
„Kosturinn við þessar gervitenn-
ur er að þær eru skrúfaðar fastar
í undirlagið. Þær eru því blýfastar
og hægt er að borða hvað sem er
með þeim. Hefðbundnir gervitann-
garðar vilja aftur á móti vera laus-
ir. Það vill bráðna undan gervitann-
görðum eftir því sem fólk eldist og
þá þarf oft að smíða nýja. Með
þessarri aðferð stöðvast rýrnun og
álagið dreifist niður á skrúfurnar,"
segir Jón Viðar.
Aðferðin er nokkuð dýr því heill
gómur kostar um hálfa milljón og
báðir því um milljón kr. Hefðbundn-
Skrúfum úr títani er komið fyrir
i tannholdinu og á þeim byggðar
nýjar gervitennur, sem verða þá
blýfastar.
ar falskar tennur kosta rúmlega 75
þús. kr. Þegar á hinn bóginn þarf
að koma fyrir stökum rótarstað-
genglum, er það ekki miklu dýrari
en brú, að sögn Jóns Viðars.
Tiltölulega fáir tannlæknar hér
bjóða enn upp á sænsku aðferðina
þó hún hafi kosti. Líklega liggja
skýringar að hluta til í kostnaðin-
um. Tvímælalaust er þetta þó að-
ferð, sem koma skal í tannlækning-
um, að mati Jóns Viðars. Þess má
geta að 4-6 mánuðir þurfa að líða
frá því skrúfunum er komið fyrir
uns festa má tennurnar á sinn stað.

VIKUNNAR
Hjá bakaranum W 44 M if 4$ f/ * # #/ AV 'f- sy
Bemhöftsbakari, Reykjavík /' 89,- 84,- 167,- 64,- 70,- 30,- 10,-
Gamla bakaríið, ísafirði 101,- 100,- 170,- 72,- 72,- 35,- 15,-
Guðnabakarí, Selfossi 105,- 120,- 140,- 70,- 76,- 31,- 10,-
Bakaríið Austurveri, Reykjavík 106,- 106,- 157,- 72,- 72,- 40,- 12,-
Álfheimabakarí, Reykjavík 108,- 108,- 153,- 72,- 72,- 33,- 10,-
Guilkorn, Garðabæ 108,- 119,- 151,- 69,- 69,- 38,- 8-11,-
Miðbæjarbakarí Bridde, Reykjavík 110,- 110,- 165,- 75,- 75,- 43,- 10,-
G. Ó. Sandholt, Reykjavík 113,- 133,- 152,- 70,- 76,- 35,- 0,-
Bakarameistarinn Suðurveri, Rvík 140,- - 166,- 78,- 78,- 42,- 12,-
Einarsbakarí, Akureyri 150,- 164,- 166,- 79,- 79,- 36,- 0,-
Björnsbakarí, Seltjarnarnesi *180,- *180,- 148,- 69,- 75,- 35,- 10,-
Magnúsarbakarí, Vestmannaeyjum *180,- 160,- 160,- 70,- 75,- 38,- 0,-
* 1 Björnsbakaríi á Seltjarnarnesi eru brauðin 800 g og í Vestmannaeyjum hjá Magnúsi em brauðin 940g.
Brauðverð mjög misjafnt
HEILHVEITIBRAUÐ í Einarsbakaríi á Akureyri
er 95% dýrara en í Bernhöftsbakaríi í Reykja-
vík, skv. skyndiverðkönnun sem Daglegt líf gerði
á brauði í vikunni. Af handahófi voru valin 12
bakarí, átta á höfuðborgarsvæðinu og fjögur úti
á landi. Spurt var um verð á sex brauðtegund-
um, formbrauði, heilhveitibrauði, þriggja korna
brauði, snúði með súkkulaði, sérbökuðu vínar-
brauði og rúnstykki. Jafnframt var spurt hvað
kostaði að sneiða niður brauð. I 3 bakaríum var
ekki gjald fyrir þá þjónustu, en í hinum kostar
brauðskurðurinn 8 til 15 kr.
Dýrasta formbrauð var 68,5% dýrara en það ódýr-
asta og dýrasta þriggja koma brauð 21,5% dýrara
en það ódýrasta. Að gefnu tilefni skal tekið fram
að ekki er tekið tillit til gæða í þessari könnun. Á
það skal bent að brauðin eru misþung, frá 500 til
940 g. Verðmunur í prósentum miðast eingöngu við
brauð í þyngdarflokknum 500-600 g.
Þónokkur verðmunur var á öðrum varningi bakar-
ía. Til dæmis var dýrasta rúnstykkið 43% dýrara
en það ódýrasta, dýrasti snúðurinn 23,5% dýrari en
sá ódýrasti og sérbakað vínarbrauð var 14,4% dýr-
ara en þar sem það var ódýrast.
■
JI/BT
Súrsætur svínaréttur
með gænmeti og hrísgrjónum
Austurlenskur matur hefur i
fólk ófeimið að reyna eitthvað
sætir réttir eru afar ljúffengir
fjóra.
í réttinn þarf 600-700 g af
~''t‘svínaiundum. Þær eru skornar í 3ja
cm bita, sett í kryddlög í klukku-
stund. Kjötinu snúið öðru hvoru.
Kryddlögur
_______1/4 bolli sojasósa____
1 msk. hrísgrjónavín eða sherrí
2 tsk. sykur
salt ó hnífsoddi
2 hvítlauksrif (pressuð eða fínt
söxuð)
2 cm sneið af ferskri engiferrót
(afhýdd og rifin fínt)
- Deig
____________1 egg____________
2 msk. hveiti
2 msk. maisenamjöl
salt og pipar
1 msk. sojasósa
1 msk. hrísgrjónavín eða sherrí
hænsnasoð
Sósa
■-* 'Aboili sykur
% bolli edik (ekki íslenskt)
'/<tsk. salt
3 msk. tómatsósa
1 V2 tsk. sojasósa
1 msk. sesamolía
1 msk. maisenamjöl
1 tsk. hrísgrjónavín eða sherrí
láð miklum vinsældum hér og er
nýtt þegar gjöra skal veislu. Súr-
og hér er tilvalin uppskrift fyrir
Súrsætur svínaréttur að austur
lenskum hætti.
hvítur mulinn pipar ó hnífsoddi
1 bolli hænsnasoð
Meðlæti
V2 græn paprika, skorin í 2 cm bita
(eða 1 cm ræmur)
'/2 rauð paprika, skorin í 2 cm bita
________(eða 1 cm ræmur)_______
'h blaðlaukur, skorinn í 2 cm
sneiðar
1 gulrót, skorin í 1 cm sneiðar
80 g niðursoðinn bambus, skorinn
____________í ræmur____________
sneið (3 cm) af ferskri engiferrót,
afhýdd og skorin í sneiðar
DEIG: Setjið hveiti, maisenamjöl,
salt og pipar í skál og hrærið. Skilj-
ið rauðu frá hvítunni (hvítan notuð
síðar) og látið útí. Hrærið sojasósu
saman við og hrísgijónavíni/sherríi
og örlitlu kjúklingasoði. Deigið á
ekki að vera of þunnt. Látið bíða í
30 mín.
Gerið sósuna á meðan. Blandið
öllu sósuefni saman í pott - hrærið.
Setjið pottinn yfir hellu og látið suð-
una koma upp. Auk þess sem sett
var í sósuna, má setja ananasbita
saman við og slettu af safa.
Stífþeytið eggjahvítuna (ekki með
þeytara) og blandið henni varlega
saman við deigið.
Takið kjötið kryddleginum, þerrið
vel og veltið fáum bitum í einu úr
deiginu, steikið í vel heitri olíu (á
kínverskri pönnu), þar til kjötið er
orðið gulbrúnt. Færið uppúr og hald-
ið heitu á meðan haldið er áfram að
steikja. Gott er að hafa pönnu hjá
kínversku pönnunni.
Þegar kjötið er steikt, er pannan
hreinsuð og meðlætið steikt. Hitið
olíu og steikið papriku- og gulrótar-
bita í henni í 2 mín. Látið engiferrót
saman við. Bætið þá við blaðlauk,
agúrku og bambus 0g steikið í eina
til tvær mín. í viðbót. Blandið kjötbit-
unum saman við á pönnuna og hellið
sósu yfir. Látið suðuna koma upp
og berið fram heitt. Skreytið með
eplasneiðum.
Sleppa má engiferrótinni. Þennan
rétt má laga að morgni dags, þó
hann sé borinn fram að kvöldi. Hitið
þá kjötið upp í ofni og grænmetið í
sósunni. Blandið öllu saman á pönnu
áður en borið er fram - iátið suðuna
koma upp.
Hægt er að nota hænsnakjötkraft
(teninga), sem leystir eru upp í sjóð-
andi vatni og kælt fyrir notkun.
Nota má sama deig þegar rækja
eða ýsubitar eru djúpsteiktir, einnig
sósu eða meðlæti.
Með eru borin hrísgrjón. Best er
að sjóða River-gijón, sem verða vel
þétt - og því auðvelt að taka upp
með pijónum eða gaffli. m
Morgunblaðið/Kristinn
Borgarstjórinn í Reylqavík brosti út að eyrum eftir að hafa fengið
afhentan broskrókinn hans Gissurs.
Broskrókar á
fýlupoka á markaðinn
GISSUR Þorvaldsson, 15 ára nem-
andi í Garðaskóla, hefur hafið
sölu á broskrókum, sem er hans
eigin uppfinning. Ungi hugvits-
maðurinn afhenti borgarstjóran-
um í Reykjavík fyrsta broskrókinn
við hátíðlega athöfn í Ráðhúsinu
nýlega og að því búnu hóf hann
almenna sölu. I Ráðhúsinu þennan
dag seldi Gissur 29 króka auk
þess sem Fræðsluskrifstofan í
Reykjavík gerði pöntun í 10
stykki.
Broskrókurinn er gerður úr teygju
og tveimur plastkrókum, sem settir
eru upp í sitt hvort munnvikið. Teygj-
unni er smeygt aftur fyrir höfuðuð
svo að notandinn brosir sínu breið-
asta á meðan krókarnir góðu hanga
í munnvikunum.
„Það má segja að hugmyndin sé
nokkuð gömul í fjölskyldunni, en
systir pabba og maður hennar hótuðu
krökkunum sínum alltaf að hengja á
þau broskróka ef þau færu í fýlu.
Ég notaði mér hugmyndina og bjó
til broskróka,“ segir Gissur.
Hann hefur auk þess fengist við
fleiri nýjungar, enda teljast uppfinn-
ingar tii áhugamála hans. I fyrra bjó
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Gissur Þorvaldsson með nýju
uppfinninguna sína.
Gissur til sveppaklippur, sem einna
helst líkjast sláttuvél. Klippunum er
ekið á undan sér. Við handfangið er
hnappur, sem ýtt er á þegar þarf
að klippa, og um skurðinn sjá skæri,
sem staðsett eru niður við jörðina.
Gissur hefur einnig lagt fram hug-
mynd að nýjum og endurbættum
hnetubijót, sem aðeins sér um að
fjarlægja skurnið, en skilar að öðru
leyti hnetunni óbrotinni.