Morgunblaðið - 16.05.1993, Síða 19

19
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 16. MAÍ 1993
Morgunblaðið/Júlíus
Kristín Gústavsdóttir, félagsráðgjafi.
„Við byrjuðum á að
kenna
Jjölskyldumeðferð og
fórum sem ráðgjafar inn
á stofnanir. Smám
saman fórum við að átta
okkur á því að þótt
fagfólk lœri slíka
meðferð, þá er ekki jafn
auðvelt að koma henni
í framkvœmd inni á
stofnunum. Það er eins
og fjölskyldan vilji
hverfa út úr myndinni
þegar einstaklingur er
tekinn í meðferð. “
lagar sig að nýju lífsmynstri, t.d.
þegar böm fara í skóla eða era
farin að heiman o.s.frv.“
FJÖLSKYLDAN SÉ
SAMSTARFSAÐILI
Þá vaknar sú spurning af hverju
stofnanir hafi ekki þessa sjálfsögðu
samvinnu við fjölskylduna þegar
vitað er hversu mikilvæg flölskyldu-
tengslin eru. Kristín segir að afstað-
an til ijolskyldunnar sé almennt
jákvæð í samfélaginu, en svo þegar
einstaklingur er kominn í tengsl við
stofnun, sem ekki þarf að vera
sjúkrastofnun - getur eins verið
skóli eða hvaða þjónustustofnun
sem er - þá vill afstaðan til fjöl-
skyldunnar stundum verða tví-
bent.„Við reynum að greina þetta.
Teljum að þama sé oft um valdabar-
áttu að ræða, því miður. Tveir aðil-
ar sem vilja ráða en vilja báðir ein-
staklingnum vel. Það er mikilvægt
að gera sér grein fyrir að stofnunin
hefur yfirleitt yfirhöndina og á þess
vegna ekki að þurfa að vera í varn-
arstöðu gagnvart fjölskyldunni.'
Hún hefur allt að vinna að hlusta
á alla fjölskylduna. Hún þarf að
draga fram alla fjölskyldumeðlimi
og gera þá að samstarfsaðilum.
Stofnanir þurfa að þjálfa fagfólk í
að vinna markvisst í samvinnu við
fjölskylduna. Við segjum að oft sé
vanmetið það sem hægt er að gera
á einfaldan hátt. Það þarf að byggja
brú milli stofnana samfélagsins og
fjölskyldunnar".
Kristín segir að þau leggi áherslu
á að fólkið sé neytendur, sem eigi
rétt á þessari þjónustu. Að neyt-
endasjónarmið þurfi að koma meira
til. Mikilvægt sé að gera ekki alla
að sjúklingum. Að ekki sé verið að
tala við fjölskylduna ef eitthvað er
þar að. Það eru margar forsendur
fyrir viðtali aðrar en að eigi að fara
að fínna einhveija galla hjá viðkom-
andi. Ef fjölskyldan er ekki með
þá getur meðferðin beinlínis skaðað
óvart, af því að maður gerir sér
ekki grein fyrir því að fjölskyldu-
böndin eru fyrir hendi þótt dulin
séu. Hjá unglingum er oft um frels-
isbaráttu að ræða, þeir eru með
ýmsu móti að rífa sig frá og losa
böndin, sem iðulega er einmitt
merki um að þau séu þama og séu
sterk. Þá segja einstaklingarnir oft
að pabba og mömmu komi þetta
ekkert við, en við verðum samt að
hafa þau með og hjálpa aðilunum
til þess að tala aftur saman og
koma á samskiptum. Þessi frelsis-
barátta getur verið býsna flókin.
ÚR TVEEMUR ÓLÍKUM
SAMFÉLÖGUM
„Við sem skrifum þessa bók erum
vaxin úr tveimur ólíkum menning-
arheimum, hinum íslenska og þeim
sænska, og það hefur á víxl sett
mark sitt á viðhorf okkar til fjöl-
skyldunnar," stendur í bókinni. Og
nú spyr ég Kristínu hvort þessi
samfélög séu svona ólík. Hennar
fyrsta viðbragð er að segja að Svíar
séu miklu hlýðnari en Islendingar
og treysti meira á sérfræðinginn.
Þeir hafa frekar vanist því að í
vanda komi samfélagið til og leysi
málið. Þetta segi hún síður en svo
í neikvæðri merkingu, því hún meti
velferðarsamfélagið, þótt Svíar
kunni stundum að hafa oftrú á
möguleikum stofnananna. Hún tek-
ur dæmi af því þegar hún þennan
sama morgun fór að synda í laug-
inni á íslandi. Þar var margt um
manninn og fólk synti sitt á hvað,
allir í þvögu. í Svíþjóð hefðu allir
synt sama hringinn til að koma í
veg fyrir árekstra.
íslendingar leggja meiri áherslu
á að halda sjálfstæði sínu en Svíar,
að dómi Kristínar. Þeir vilja klára
sig sjálfír og eru mjög viðkvæmir
fyrir of mikilli íhlutun. Hér heldur-
hún að sé sterk mótstaða og tregða
gegn því að gefa sig undir yfírráð
samfélagsins. íslenska samfélagið
byggi á sterkum fjölskylduböndum,
sem felur í sér að einstaklingurinn
halli sér fremur að fjölskyldunni en
stofnunum samfélagsins, en það
kann líka að stafa af því að hér eru
færri úrræði af því tagi. Hún bætir
því við að hér sé lengri vinnutími,
sem lífshættir virðist gera kröfu 'til.
Kristín kveðst vona að þeim Karli
Gustaf hafí tekist að nýta mismun-
andi reynslu sína í uppvextinum í
ólíkum samfélögum í sínu starfí,
þar sem samskonar fyrirbæri séu í
öllum íjölskyldum. „Hjónin bera
saman þá siði og venjur sem þau
koma með úr sínum uppruna fjöl-
skyldum. Það á ekki að þurfa að
verða valdabarátta um hvað sé best
heldur getur orðið samræming allra
slíkra siða. í Gautaborg hafa nokkr-
ar íslenskar konur myndað klúbb,
sem við köllum Freyjur. Þegar við
hittumst erum við oft að bera sam-
an hvað sé ólíkt í Svíþjóð og á ís-
landi, ekki til að gagnrýna heldur
til að draga fram sérkennin eða
hvað sé gott hjá báðum þjóðum.
Það verða oft gagnlegar og
skemmtilegar umræður.“
Ég hefí orð á því að kannski
hafí íslensku áhrifin komið fram
þegar þau hjónin stofnuðu til sjálf-
stæðs fyrirtækis, sem þá var
óvenjulegt í Svíþjóð. Kristín tekur
undir það og bætir við að þau reyni
einmitt að standa að öllu sjálf, ráð-
ist í að gera það ómögulega eins
og íslendingar. Eitt dæmi um það,
sem þau eru stolt af, er að þau
gáfu bók sína út í eigin forlagi,
Aski og Emblu, og kynntu hana á
bókamessúnni. Það gekk vel og
bókin hefur þegar selst mjög vel
og fengið góða dóma. í einni fyrir-
sögn segir: Bókin fyllir tómarúm!
Tónninn í blaðaumsögnum er sá,
að þaraa sé sleginn jákvæður tónn
og að fjölskyldan sé dregin fram,
sjónum beint að henni og sýnt fram
á ýmsa kosti sem við það bjóðist.
FJÖLSKYLDUTENGSLIN
HAFA EKKIMINNKAÐ
Kristín og Karl Gústaf eru ekki
á því að samskiptin j_fjölskyldum
séu orðin jafn lítil og af er látið.
Fjölskyldan standi enn fyrir sínu.
Kristín bendir á að gegnum aldir
hafi fjölskyldan ávallt legið undir
gagnrýni. En það hafí þá oftast
verið nokkrar sterkar raddir, sem
hafi verið villandi og orðið að goð-
sögnum. Þéssar goðsagnir séu oft
sterkar í fjölmiðlum og geti verið
varhugaverðar, því þær rími ekki
við raunveruleikann. Nokkrar
sveiflur hafí orðið í þessu. Þegar
uppgangurinn var mestur í samfé-
laginu eða uppreisnimar um
1960-70 var tilhneiging til að van-
meta fjölskylduna. En nú þegar
kreppir að sé aftur tilhneiging til
að halla sér að fjölskyldunni. Það
beri ekki að túlka svo að stofnanirn-
ar séu ekki nauðsynlegar. Þótt þær
hafí ýmis verkefni, þá eigi það ekki
að taka frá fjölskyldunni, ef stofn-
animar kunna að meta hana og
nýta. Kristín segir að fjölmargt sé
á okkar dögum komið til sem auð-
veldi fjölskyldusamskipti, nefnir
símann, betri samgöngur, námsárin
vari lengur og lengri lífdagar valdi
því að einstaklingurinn hafí aldrei
átt jafn marga nána ættingja.
Ýmsar kannanir sýni að fólk hefur
samband við sína, þvert á það sem
almennt er haldið fram.
Kristín segir að þess sjáist merki
að unga fólkið í Svíþjóð telji að
ættartengslin skipti máli, sem komi
m.a. fram í því að það leggi nú
aftur áherslu á hefðbundnu jólaboð-
in, efni til hátíðlegra brúðkaupa og
þess háttar. Það hallist aftur að
fjölskyldulífí og hjónaböndum um-
fram kynslóðina sem nú er mið-
aldra. I raun sé ekkert sem bendi
til þess að fjölskylduböndin og sam-
skiptin séu nú minni. Slíkar fregnir
um litlu einangruðu kjarnafjöl-
skylduna séu stórlega ýktar.
Þótt Kristín sé búsett í Svíþjóð
heldur hún á ýmsan hátt sambandi
við ísland. Um síðustu jól lauk t.d.
tveggja ára námi um fjöiskyldumeð-
ferð á végum Endurmenntunar
Háskólans og í samvinnu við Tengsl
S/F fyrir félagsráðgjafa, sálfræð-
inga, hjúkrunarfræðinga og presta.
Þau hjónin, hún og Karl Gustaf,
komu hér reglulega og sáu um
fræðilega þáttinn, en Nanna Sig-
urðardóttir og Sigrún Júlíusdóttir
um handleiðsluna. Og í þetta sinn
kom Kristín Gústavsdóttir til að
ræða um sama efni við Fjölskyldu-
þjónustu kirkjunnar. Þess má að
lokum geta að bókina „Den osynliga
familjen" má fá í bóksölu stúdenta,
ef einhver hefur áhuga á að fá hana.
sérflokki
LlFSGÆÐI Á FF.ROALÖCiUM • SÉRKJÖR
yALIN HOTEL
VÍÐA UM HEIM
cAlf.
F.CTED FiOTELS OF THE WORLD
.tNGIN 111*1) miHIH (Ifm AN r.óm OIIIISTAflAH*
HANOBÓK FERÐAMANKA I
TIL LElUBtlNINGAR IIM HÓTF.iVAL
Fáið
ókeypis
eintak
með
happ-
drættis-
miða
áður en
upplag
þrýtur
VINNINGAR KR. 200.000,-
Vínarborg — Búdapest
18. júní -1,2 eða 3 vikur - Heillandi
menningarborgir í sumarskarti og
listviðburðir - KRISTJÁN JÓHANNSSON í
VÍNARÓPERUNNI, AÐEINS 25 MIÐAR.
Töfrar Ítalíu 13. ágúst -15 dagar.
Fagurt land og ódauðleg list. KRISTJÁN
JOHANNSSON í ARENUNNIVERONA,
Lækkað verð. Síðastustu forvöð.
KINA „að hætti keisarannau
10. sept. 3 vikur. Það besta í Kína,
Hong Kong, og Thaílandi.
Perlur Austurlanda 7. okt. 3 vikur.
- ÞAÐ BESTA í MALAYSÍU OG
THAILANDI í EINNI FERÐ
Hnattreisan — umhverfis jörðina
3. nóv. 30 dagar . UPPSELT
FERÐASKRIFSTOFAN
PRJMAP
HEIMSKLUBBUR INGOLFS
AUSTURSTR&TI 17,4. hæi 101 REYKJAVIK-SÍMI 620400-FAX 626S64