Morgunblaðið - 10.06.1993, Page 9

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 10. JÚNÍ 1993
9
NYTTI
sjóðsvél
CR 280
• 16 deildir.
• 300 PLU númer.
• Sér útskrift fyrir 6 afgreiðslumenn.
• Tvöfaldur núlaprentari (EPSON).
• Prentar nafn fyrirtækis (4 línur).
• Prentar skilaboð (5 línur).
• Forrit fyrir 5 mismunandi gjaldeyri.
• íslenskt lyklaborð
•Tvær mismunandi VSK %.
Verð aðeins
kr. 49.820 m/VSK
E.TH.MATHIESEN H.F.
BÆJARHRAUNI 10 - HAFNARFIRÐI - SÍMI 651000
Viltu gera góð kaup?
Allt á hálfvirði
á afsláttarstandinum
Minkapelskápur og jakkar,
pelsfóðurkápur
og jakkar,
leðurkápur
og jakkar.
Margt nýtt
á standinum
þessa viku.
Greiðslukjör
við allra hæfi.
Fallegur fatnaður
Í|:^-
PELSINN
Kirkjuhvoli ■ sími 20160 L
The aiNTOTI IÞJAFIX
GERMANY'SSCOUftCE
Economist BRANDSONTHE SHfl.F
H w>>' ITAU AN BANKS UNLEASHED
1
How,
tosteal
an
atom
Kjarnorkuhættan
Brezka tímaritið The Economist skrifar
leiðara undir fyrirsögninni „Hvernig á að
stela atómsprengju". Blaðið segir aukna
hættu á að hráefni í kjarnavopn komist
í hendur þeirra, sem ekki kunna með að
fara.
Lokkalda
stríðsins
breyttu engu
Leiðarahöfundur The
Economist skrifar: „Hætt-
uð þið að hafa áhyggjur
af gereyðingu með kjama-
vopnurn þegar kalda stríð-
inu lauk? Hugsið ykkur
aftur um. Til þess að búa
til kjamorkusprengju þarf
hryðjuverkamaður eða
einhver, sem hyggst auka
útbreiðslu kjamavopna,
aðeins fimm kiló af plú-
toni, sem hentar í kjam-
orkusprengju, eða 15 kíló
af úrani, minna en þarf til
að fylla ávaxtaskál. Sem
stendur em sennilega um
það bil 250 tonn af þessari
tegund plútons til í heimin-
um og 1.500 tonn af úrani.
Að týna efni í eina
sprengju úr öllum þessum
birgðum jafngildir því að
týna einu orði úr þremur
tölublöðum af The Ec-
onomist Hins vegar væri
mun ólíkiegra að missirinn
uppgötvaðist Birgðir
heimsbyggðaririnar af
kjamorkusprengiefni cm
dreifðar og geymdar á
laun. Alþjóðlegar reglur
um eftirlit með kjamorku
taka yfir nánast ekkert af
þessu efni. Og meira en
helminginn af því er að
fínna i glundroðanum í
leifum Sovétríkjanna."
Hættan eykst
I foi-ystugreinimii segir
síðan að undanfama ára-
tugi hafi tekizt nokkuð vel
að koma í veg fyrir stuld
á kjamorkusprengiefni.
Birgðanna hafi verið vel
gætt Þetta hafí gert þeim,
sem vildu eignast kjam-
orkusprengju, erfitt fyrir,
því að miklu erfiðara sé
að búa til sprengiefnið en
að smiða einfalda kjam-
orkusprengju. Þetta hafí
Iiingað til komið í veg fyr-
ir útbreiðslu kjamavopna.
Þvi miður kunni þetta að
vera að breytast og kjam-
orkuþjófum eða ólöglegum
kaupendum sprengiefnis
gert auðveldara fyrir, af
tveimur ástæðum:
„I fyrsta lagi em birgðir
heimsins af plútoni að auk-
ast Samkvæmt einni rann-
sókn gætu birgðir plútons
til borgaralegra nota, sem
skiiið er frá úrgangi frá
kjaniakljúfum í Bretlandi,
Frakklandi og Japan, auk-
izt úr 72 tonnum árið 1990
í 250 tonn árið 2010. Vegna
þcss hversu lengi plútonið
hefur verið notað í kjama-
kljúfurn hentar það ekki
sérlega vel í kjamavopn.
En samt væri hægt að búa
til úr þvi sprengju, sem
gæti lagt stóran hluta
borgar í rúst og ausið
geislavirku ryki yfir stað-
inn.
Hitt, sem gerir vænt-
anlegum kjamavopnaeig-
endum lifið auðveldara, er
sundrung og hrun Sovét-
ríkjanna. Sundrungin ger-
ir að verkum að nýjar rík-
isstjómir í Úkraínu, Kaz-
akhstan og Hvíta-Rúss-
landi ráða þvi nú hvað
verður um kjamavopn á
þeirra landsvæði. Hrunið
hefur í för með sér hættu
á óreiðu, þar sem áður var
sæmilega skipulagt kjam-
orkukerfi. Mismunandi
hlutar kjamorkuvopna-
skipulags Rússa em hver
í andstöðu við annan. Eftir-
litsstofnunin sem Boris
Jeltsin fékk í hendur stjóm
hráefna til kjamorkufram-
leiðslu er veikari en hið
öfluga kjarnorkumála-
ráðuneyti og herinn.
Keppinautar stofnunarinn-
ar hafa ekki veitt eftirlits-
mönnum hennar aðgang
að stöðvum sinum. A
ákveðinn hátt hefur af-
vopnun hér áhrif til hins
verra. Um leið og vopnum
er fækkað verða sex tonn
af phitoni og 30 tonn af
úrani úr sundurtcknum
kjarmioddum að fara í
gegnum hið hrörlega
skrifræðiskerfí Rússlands
á hveiju ári næstu 15 árin
eða svo. Að tcknu tilliti til
hinna ófyrirsjáanlegu
breytinga, sem fara um
Rússland eins og eldur í
sinu, og fátækt skrif-
fhmanna er augljóslega
aukin hætta á kjaraorku-
þjófnaði eða múturn. Sum-
ir vestrænir sérfneðingar
tejja að Rússar hafi aldrei
haft nákvæmar tölur um
kjamorkueldsneytið sem
þeir ráða yfir.
Alþjóðlegt
eftirlit
The Economist fjallar
síðan um hættumar sem
felist i þessu ástandi og þá
ábyrgð, sem Vesturlönd
beri á að reyna að tala um
fyrir Rússum, þegar þeir
reyna að koma kjamorku-
eldsneyti sínu og þekkingu
í verð. „Munu Rússar
hlusta?" spyr Iciðarahöf-
undurinn. „Þeir bera ein-
dregna ábyrgð á að gcra
hreint fyrir sinum dyrum.
Til allrar hamingju liafa
hreinir eiginhagsmunir
einnig mikið að segja.
Rússar hafa ekki efni á að
hafa ný kjamorkuveldi allt
meðfram suðurlandamær-
um sinum eða að leyfa að
þjóðemisdeilumar i og
milli fyirum sovétljðvelda
þróist út í kjamorku-
átök ... Bandaríkin Iiafa
ætlað 800 milljónir dala til
þess að þjálpa Rússum að
teþ'a og hafa eftirlit með
kjamorkueldsneytisbirgð-
umtun sínum. Þegar allt
kemur til alls, væri alþjóð-
legt eftirlit bezta trygging-
in. En Rússar eiga bæði
plúton og stolt Þeir myndu
ekki samþykkja slíkt eftir-
lit nema Bandaríkin sam-
þykktu það líka. Kannski
verða bandarískir hers-
höfðingjar, sem em vanir
leynd, ekki ánægðir en
Bandaríkjamcim ættu
samt að fallast á þetta.“
HIRDIR
EINHVER
UM RUSLIÐ?
Hirðir útvegar þér ruslagáma
og ílát af öllum stærðum
og gerðum.
Hafðu samband!
HIRÐIR
1 UMHVERFISÞJONUSTA 1
67 68 55
HÖFÐABAKKA 1,112 REYKJAVÍK
✓
SUMIR HAFA EKKI HUGMYND UM ÞAÐ. EN ÞU?
Á hverju ári verða margir
árekstrar á þann hátt að öku-
tækjum er ekið framan á hvort
annað, til dæmis á brúm eða
öðrum þrengingum þar sem ekki
er hægt að mætast.
Reynslan sýnir að meirihluti
þessara árekstra endar með sakar-
skiptingu þannig að eigendur öku-
tækjanna fá ekki fullar bætur.
Samkvæmt 19. gr. umferðar-
laga skal aka hægra megin fram
hjá ökutæki sem verið er að
mæta og gæta þess að nægjan-
legt hliðarbil sé milli þeirra. Aka
ber varlega og sýna öðrum veg-
farendum tillitssemi og nema
staðar ef nauðsyn ber til. Ef
hindrun er á hluta vegar skal sá
ökumaður nema staðar sem er
þeitn megin á akbrautinni sem
hindrunin er. Ef ökutæki mæt-
ast, þar sem vegur er svo mjór
að hvorugt kemst fram hjá hinu
áhættulaust, skal sá ökumaður
sem betur fær því við komið aka
út af vegi eða aflur á bak.
Tillitssemi í umferðinni
er allra mál.

AUKhf/ SÍA kl 16d11 -140