Morgunblaðið - 13.08.1993, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 13. ÁGÚST 1993
Sigurlaugur Elíasson
________Myndlist______________
Bragi Asgeirsson
Málarinn og grafíklistamaður-
inn Sigurlaugur Elíasson lætur
þau orð falla í sambandi við sýn-
ingu sína í Hafnarborg, að skáld-
skapur þurfí að vera í myndlist-
inni.
Það mætti alveg til sanns vegar
færa, en þó skiptir nokkru máli
hvers konar skáldskapur það sé
og hugtakið er víðfeðmt. Sjónrænn
skáldskapur er til, ekki síður en
skáldskapur orðanna og kannski
fer það ekki alltaf vel að blanda
þessu tvennu saman.
Myndskáld nefnist sá málari
sem færir hlutina í stílinn og auðg-
ar þá með listrænum hæfileikum
sínum, og hér þarf engin orð til,
því að myndverkið segir auganu
allt, í öliu falli hinu þroskaða auga.
En hins vegar eru menn ekki á
sama hátt skáld á myndfleti og í
orðum og sá sem reynir að skálda
á þann hátt á myndflötinn er kom-
inn úrleiðis í viðleitni sinni, því að
stuðlar og stafír mynflatarins eru
af nokkrum öðrum toga en rit-
málsins, jafnvel þótt menn grípi
til atómkveðskapar á myndfleti.
Víst þarf skáldskapur byggingu
eins og myndverkið og sú bygging
er jafnvel fjölþættari myndbygg-
ingunni sem styðst einungis við
hina ijóru fleti myndflatararins og
sjálf frumformin. Og rétt er það
einnig, að á síðari tímum hafa
menn í auknum mæli leitast við
að stokka upp í hlutunum og ijúfa
hefðbundin skil innan listgrein-
anna. Þannig sjáum við til að
mynda veflist úr grjóti og stáli og
grafík úr osti eða súkkulaði. Hug-
tökum er þá snúið við og þau
stokkuð upp.
Á þennan hátt reyna menn að
auka við andlegar víddir listgrein-
anna og stöðugt ber meira á því
að menn vilji gera inntakið mikil-
vægara útfærslunni og réttlæta
þá gjarnan klastur og klaufahátt
með háleitri speki, þar sem allir
risar heimspekinnar eru gjarnan
kallaðir til fulltingis.
Sigurlaugur Elíasson er skáld
og myndlistarmaður, eða kannski
heldur myndlistarmaður og skáld,
í öllu falli er hann hvorutveggja
og það eru myndverk hans ótví-
rætt til vitnis um. Ég þekki mun
minna til skáldskapar hans en
myndlistar, en myndirnar virka
oftar en ekki sem skáldlegar hu-
grenningar færðar í sjónrænan
búning.
Þá er það hið mikla spursmál
hvort sagan verði til um leið og
gerandinn fer að vinna, eða hvort
hér sé um enduróm áður sagðrar
sögu. Ekkert er nefnilega meira
ögrandi en hinn auði flötur strig-
ans eða pappírsins fyrir framan
myndlistarmanninn, því hann er
að leggja í hann, eins og orða má
það, og hver leiðarlokin verða er
hulin ráðgáta. Það er einmitt
ástæða þess, að andlit getur orðið
að eggi, og egg að andliti, eins
og menn hafa orðað það.
Niðurstaða myndrænnar rök-
ræðu getur þannig orðið allt önn-
ur, en menn gengu út frá í upp-
hafí og það markar einmitt hið
skapandi svið.
Kjarninn í þessu er, að einhvern
veginn leggst það á mig að Sigur-
laugur stundi eins konar jafnvæg-
islist á milli skáldskapar og mynd-
listar og að hann þurfí að huga
meir að hreinni og beinni mynd-
rænni tjáningu.-Láti skáldskapinn
verða til um leið og hann málar
eða ristir með hinu oddhvassa járni
í tréð.
Hið góða við viðleitni Sigur-
laugs, er að hann lítur fyrst og
fremst á miðilinn sem tjáatriði, og
þannig séð er grafíkin fyrir honum
engin vinnukona málverksins,
frekar en að málverkið sé vinnu-
kona grafíklistarinnar. Hvoru-
tveggja getur kveikt í listamannin-
um sem fullgildur miðill og hann
sækir þannig ekki síður hugmynd-
ir sínar til tréristanna þegar hann
málar.
En eigum við ekki að segja, að
hið mikilvægasta í stöðunni sé að
þrengja sér enn dýpra inn í sjálfa
kviku myndflatarins.
Sigurlaugur Elíasson
Kristján Guðmundsson
Sýning á verkum Krisljáns
Guðmundssonar í Málmey
YFIRLITSSÝNING á verkum Kristjáns Guðmundssonar myndlistar-
manns, opnar á morgun í Rooseum listamiðstöðinni í Málmey í Svíþjóð
í boði hennar. Á sýningupni eru 63 verk sem Kristján skóp á árunum
1972 til 1993, þar af níu bækur. í tilefni af sýningunni er gefin út í
Svíþjóð 72 síðna sýningarskrá, sem rekur feril listamannsins .
Kristján tók þátt í sýningu sem
sett var upp hjá Rooseum árið 1991
og nefnist „Trans/Mission“. Forráða-
menn miðstöðvarinnar segja að þá
hafi vaknað vilji til að koma á fram-
færi heilsteyptari mynd af listsköpun
Kristjáns.
„Sem einn af fremstu evrópsku
fulltrúum e.k. hugmyndalistar, sem
sækir innblástur jafnt til „Arte Pov-
era“, „Land Art“ og flúxus, hefur
hann síðan á sjöunda áratugnum
með skúlptúrum sínum og teikning-
um sameinað hógværð og stórhug á
lágværan hátt ásamt fíngerðri
kímni,“ segir í texta frá listamiðstöð-
inni um sýninguna. Ennfremur að
efni hans vísi til viðfangsefnisins og
með tengingu til hinnar sterku
sagnahefðar Islendinga samanstandi
það m.a. af grafít, papparúllum og
bleki. Einnig er lögð áhersla á rök-
rétta þróun í verkum þeim sem höfð
eru til sýnis í Málmey, allt frá teikn-
ingum Kristjáns frá árinu 1972, sem
hann nefnir „Supersonic Drawings",
til seinasta verks hans sem nefnist
„Black Hole“ og er sagt búa í senn
yfir eðlisþáttum hugmyndalistar og
ljóðs.
Verk Þorkels á hljómdisk
UT ER kominn hljómdiskur með
þremur einleikskonsertum eftir
Þorkel Sigurbjörnsson. Þetta eru
cellókonsertinn Ulisse ritome frá
1982, klarínett-konsertinn Bú-
kolla frá 1974 og fiðlukonsertinn
Fylgjur frá 1982.
Einleikarar eru Hafliði Hallgríms-
son, Einar Jóhannesson og Hannele
Segerstam. Sinfóníuhljómsveit ís-
lands leikur, en stjórnendur eru Guð-
mundur Emilsson, Petri Sakari og
Leif Segerstam.
í fréttatilkynningu kemur fram
að þetta séu hljóðritanir frá síðast-
liðnum áratug unnar af Ríkisútvarp-
inu, höfundur gefi diskinn út en Jap-
is sjái um dreifingu. Þorkell Sigurbjörnsson
UM HELGINA
Tolli í Kringlunni
í TILEFNI af 6 ára afmæli Kringlunn-
ar í dag verður opnuð þar sýningin
„Listalff", þar sem myndlistarmaður-
inn Tolli sýnir sín nýjustu verk. í til-
kynningu segir að myndimar fjórtán
marki þáttaskil í list Tolla, þær séu
allar umfangsmiklar og verði þær
hengdar upp yfír göngugötum Kringl-
unnar. Sýningin stendur til 31. ágúst
og verður hægt að skoða myndirnar
daglega á afgreiðslutíma verslana.
Sýningin er lokuð á sunnudögum.
Á afmælisdegi Kringlunnar, í dag 13.
ágúst, verður ýmislegt á döfínni fyrir
viðskiptavini, auk myndlistarsýningar-
innar, og má þar nefna tónlistafólk,
leikhópa og danssýningu.
Fyrirlestur í Nýlista-
safninu
f DAG, föstudaginn 13. ágúst, klukkan
18.30 heldur bandaríski myndiistar-
maðurinn Brad Rust Gray fyrirlestur
í Nýlistasafninu við Vatnsstíg. Lista-
maðurinn sýnir litskyggnur af um-
hverfisskúlptúrum sem hann hefur sett
upp víða um landið í sumar. Aðgangur
er ókeypis.
Pólsk grafík í Úmbru
í GALLERÍ Úmbru verða grafíkmynd-
ir tveggja pólskra listamanna til sýnis
fram til 1. september. Leszek Golinski
og Maciej Deja eru rúmlega þrítugir
og hafa haldið fjölda sýninga og hlotið
viðukenningar fyrir verk sín. Golinski
kennir litógrafíu og mezzotintu við
Listaakademíuna í Varsjá og Deja er
þekktur fyrir málverk sfn. 011 verkin
f Úmbru eru unnin í mezzotintu, sem
er óvenjuleg aðferð hérlendis. Gaileríið
er opið frá 13 til 18 þri. til lau. og
sun. 14 til 18.
Sýning Margrétar framlengd
SÝNING Margrétar Elíasdóttur á
Bræðraborgarstíg 7, þriðju hæð, hefur
verið framlengd og stendur hún yfír á
morgun, laugardaginn 14. ágúst, og
sunnudaginn 15. ágúst. Sýningin kall-
ast Sólar Isis. Þetta er sjötta einkasýn-
ing listakonunnar, sem nam myndlist
við MHÍ og Konstfackskolen f Stokk-
hólmi, auk þess að hafa gert víðreist
um heiminn.
Síðasta sýningarhelgi
Rósku
MYNDLISTARKONAN Róska hefur
að undanfömu sýnt verk af ýmsu tagi
á Galleríi Sóloni fslandus í Banka-
stræti. Sýningunni lýkur á morgun
sunnudag.
Eitt málverka Sólveigar.
Sólveig Eggerz í
Þrastarlundi <
Á MÁNUDAGINN opnar Sólveig Eg-
gerz Pétursdóttir málverkasýningu í
veitingastofunni Þrastarlundi í Gríms-
nesi. Þar sýnir hún 30 myndir, sem
flestar eru unnar með áhrifum um-
hverfís f Grímsnesi þar sem Sólveig
dvelst á sumrin.
Árni Rúnar í Portinu
í PORTINU í Hafnarfírði stendur nú
yfír sýning á verkum Áma Rúnars
Sverrissonar. Verkin þar eru unnin á
síðustu þremur árum. Sýningunni lýk-
ur sunnudaginn 15. ágúst, og er salir
Portsins opnir frá kl. 14 til 18 alla
daga nema þriðjudaga.
Kór Flensborgarskóla.
Kór Flensborgarskóla
á ferðalagi
KÓR Flensborgarskóla leggur land
undir fót f dag, heimsækir Austurríki
og Þýskaland. A morgun verða tónleik-
ar í Votiv-kirkjunni f Vínarborg og síð-
an heldur kórinn til Passau þar sem
hann syngur í ráðhúsi borgarinnar og
þar næst til Ingolstadt í Bæjaralandi.
Að lokum syngur kórinn í miðborg
Miinchenar þann 19. ágúst. Kór Flens-
borgarskóla var stofnaður fyrir 13
áram af Margréti Jóhönnu Pálmadótt-
ur, söngkonu og núverandi stjómanda
hans, og hefur komið viða fram hér
heima og erlendis. Söngáhugi í skólan-
um hefur farið vaxandi og hefur kórinn
aldrei verið fjölmennari. Hann skipa
nú 50 félagar.
Auður Hafsteinsdóttir
í Gerðubergi
í TILEFNI af tíu ára afmæli Gerðu-
bergs mun menningarmiðstöðin hefja
nýja tónleikaröð í vetur sem ber nafn-
ið Einleikstónleikar Gerðubergs. Á
fyrstu tónleikunum leikur Auður Haf-
steinsdóttir á fíðlu barokkverk og af
rómantíska tímabilinu auk nýrra verka
norrænna höfunda. Með henni leikur
Guðríður S. Sigurðardóttir á píanó.
Tónleikamir verða á afmælisdegi
Reykjavíkurborgar 18. ágúst og hefj-
ast klukkan 20.30. Aðrir hljóðfæraleik-
arar sem fram koma á einleikstónleik-
unum í vetur era Arnaldur Arnaldsson
gítarleikari, f október, Kolbeinn
Bjarnason flautuleikari, í febrúar, og
Gunnar Kvaran sellóleikari, í apríl.
Þriðjudagtónleikar í
Sigurjónssafni
Á NÆSTU þriðju-
dagstónleikum í
Listasafni Sigur-
jóns koma fram
þær Sigríður Jóns-
dóttir mezzósópran
og Nína Margrét
Grímsdóttir píanó-
leikari. Á efnis-
skránni eru sön-
glög og píanóverk
eftir íslensk, þýsk,
bandarísk og
frönsk tónskáld.
Nína Margrét er
að hefja doktors-
nám í píanóleik við
City University í
New York og Sig-
ríður fer þar í
haust í Mannes-
tónlistarháskól-
ann.
BOKMENNTIR
Tímarit Máls og menn-
ingar komið út
ÚT ER komið annað hefti Tímarit
Máls og menningar á þessu ári og hef-
ur það að geyma skáldskap, íslenskan
sem erlendan, og margar greinar um
bókmenntir. Ljóð era eftir Dag Sigurð-
arson, Einar Má Guðmundsson, Franz
Gíslason, Ingibjörgu Haraldsdóttur og
bandarísku skáldin Mark Strand og
Anne Sexton (Hallberg Hallmundsson
þýddi) og Svein Yngva Egilsson. Sögur
og sögukaflar era 'í tfmaritinu eftir
Julio Cortázar (Tómas R. Einarsson
þýddi), Guðberg Bergsson og Þóranni
Valdimarsdóttur.
Þá era í þessu tímaritshefti ritgerðir
um bókmenntir. Þórarinn Eldjám svar-
ar þeirri spumingu hvort nútímaskáld
þurfí bragfræði, Árni Bergmann fjallar
um afhelgun bókmenntanna á okkar
dögum, Þorsteinn Antonsson skrifar
ítarlega ritgerð um skáldskap Steinars
Siguijónssonar, Jón Hallur Stefánsson
fallar um Lorcaþýðingu eftir Magnús
sgeirsson og upprana hennar og loks
dregur Svala Þormóðsdóttir fram ýmsa
þráeði f sögunni Grámosinn glóir eftir
Thor Vilhjálmsson.
Ritdómar era að þessu sinni eftir Jón
Stefánsson, Kristián B. Jónasson, Pál
Valsson og Öm Ölafsson og er fjallað
um bækur eftir Sigfús Bjartmarsson,
Þóra Kristínu Ásgeirsdóttur, Thor Vil-
hjálmsson, Ólaf Gunnarsson og Ástráð
Eysteinsson.
Þá era ótaldar greinar eftir Mörð
Ámason (um sonnettu eftir Þórarin
Eldjárn), Guðmund Andra Thorsson
(stílstælingar) og kveðjuorð ritstjóra.
Tfmarit Máls og menningar er prentað
f Odda hf., það er 112 bls. að stærð;
á kápu þessa tölublaðs er mynd af
málverkinu Ölfusá eftir Þorvald Skúla-
son.
Þess má geta að dr. Ámi Siguijóns-
son lætur nú af störfum sem ritstjóri
Tímarits Máls og menningar en við
tekur Friðrik Rafnsson bókmennta-
fræðingur og þýðandi, og verður Ingi-
björg Haraldsdóttir, skáld og þýðandi,
honum til aðstoðar.
Sigríður Jónsdóttir
Nína Margrét
Grímsdóttir