Morgunblaðið - 13.08.1993, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 13. ÁGÚST 1993
15
Möguleikar einræktunar; Laura Dern og Sam Neill skoða veiklu-
lega nashyrningseðlu.
Spielberg í undralandi
Kvikmyndir
Arnaldur Indriðason
„Jurassic Park“. Sýnd í Há-
skólabíói, Bíóborginni og Bíó-
höllinni. Leikstjóri: Steven Spi-
elberg. Handrit: Michael Cric-
hton og David Koepp eftir met-
sölubók Michaels Crichtons.
Aðalhlutverk: Laura Dern, Sam
Neill, Jeff Goldblum, Richard
Attenborough, Bob Peck,
Samuel L. Jackson.
í dag er sögulegur dagur í kvik-
myndasýningum á Islandi því
frumsýningin á „Jurassic Park“ í
Háskólabíói, Bíóborginni og Bíó-
höllinni er sú stærsta sem haldin
hefur verið hér á landi frá upp-
hafi. í fyrsta sinn í sögunni geta
bíóin annað væntanlegri eftir-
spum í fyrstá skoti og vel það.
Rúmlega 2.000 manns geta séð
myndina á hverri sýningu ef vill
og ef sýningar eru fjórar á dag í
hveiju bíói geta um 8.000 manns
séð hana á einum degi og heila
þjóðin á tæpum mánuði. Geri
margir menntaskólar betur.
Myndin stendur ágætlega undir
þessum ofsasýningum og á sjálf-
sagt eftir að verða mest sótta bíó-
mynd ársins. Hún hefur hvarvetna
slegið aðsóknarmet m.a. í Banda-
ríkjunum og Bretlandi og yfírleitt
höfum við Islendingar fylgt þró-
uninni í þessum löndum. Auglýs-
ingamennskan og markaðssetn-
ingin í kringum hana er hrikaleg,
satt er það, en hún er einfaldlega
ein af þessum myndum sem þú
verður að sjá. Og þær eru ekki
margar slíkar.
Steven Spielberg, sem á góðum
degi hefur gert bestu ævintýra-
myndir síðustu áratuga, hefur ein-
ræktað stórbrotná ævintýramynd
uppúr heillandi efnivið, hinum
goðsögulegu risaeðlum sem eigr-
uðu um jörðina fyrir meira en 65
milljónum ára. Sagan fjallar um
einræktun og er vísindaskáld-
skapur á mörkum hins mögulega
sem gefur ímyndunaraflinu tilefni
til að gægjast inn í framtíðina á
sama hátt og aðrar eftirminnileg-
ar vísindaskáldskaparmyndir
kvikmyndasögunnar hafa fengið
áhorfendur til að undrast bæði
og óttast framtíð í höndum hug-
myndaríkra vísindamanna. í
fyrradag var það Frankenstein. í
gær atóm- og tölvuöldin. í dag
er það einræktun.
Risaeðlumyndir eru ekki nýjar
af nálinni en þessi virkar eins og
loftsteinaregn á þær gömlu. Spiel-
berg vekur risaeðlurnar til lífsins
með svo einstæðum hætti að mað-
ur næstum því fínnur þær anda
niður hnakkann á sér og þegar
við bætist að fáir eru betri sögu-
menn á fílmu þegar afþreyingar-
efni eins og þetta er annars veg-
ar, er þér tryggð fyrsta flokks
skemmtun. „Jurassic Park“, sem
gerð er eftir samnefndri metsölu-
bók Michaels Crichtons, en hann
skrifar einnig handritið ásamt
David Koepp, segir frá vísinda-
manni, sem Richard Attenboro-
ugh leikur, sem gert hefur nýstár-
legan skemmtigarð með einrækt-
uðum risaeðlum. Hann hefur not-
að kjarnsýrur risaeðla fundnum í
blóði forsögulegra skordýra er
varðveist ’hafa í rafi og ræktað
úr þeim heila eyju fulla af skolt-
eðlum og grameðlum og nashym-
ingseðlum og fleira og fleira sem
á að virka sem nk. forsögulegt
Disneyland. Til að pmfukeyra
garðinn býður hann plöntufræð-
ingi og steingervingáfræðingi,
stærðfræðingi og lögfræðingi og
tveimur barnabömum og þið meg-
ið geta hvaða fulltrúi þessara
starfsgreina lendir örugglega í
skolti grameðlu staðarins, ban-
vænustu kjötætu Júragarðsins.
Þvi þegar til kemur bregst ör-
yggiskerfið og fólkið verður að
bjarga sér sem best það getur
undan kjötætunum.
Spielberg hefur lagt alla
áherslu á tæknilegu hlið myndar-
innar á kostnað mannlega þáttar-
ins. Hér vantar tilfinningasam-
bandið i t.d. „E.T.“, annarri mynd
um kynjaveru á ókunnum slóðum.
Hann hefur enda ekki úr neinni
fjölskyldusamheldni að moða hér
sem er eitt af einkennum ævin-
týramynda hans eða persónulega
dramatík heldur sundurleitan
stórslysamyndahóp sem maður
sér nokkurn veginn hvernig fer
fyrir á endanum. Allt er það frek-
ar tamið og kunnuglegt og tök
Spielbergs á því lítt spennandi auk
þess sem myndinni lýkur heldur
snaggaralega. Einstaka lausir
endar í handritinu eru látnir eiga
sig enda virka lokin eins og stutt
sé í framhaldsmyndina.
En tæknihliðin er aftur ótrúleg.
Með aðstoð nýjustu tækni í tölvu-
vísindum kvikmyndanna hefur
töframönnunum vestur í Holly-
wood tekist að vekja hinar út-
dauðu eðlur til lífsins á undraverð-
an máta. Þær eru svo fullkomlega
eðlilegar í útliti bæði og hreyfíng-
.um öllum að maður sér aldrei
blekkinguna sem býr að baki,
hefur ekki grænan grun um alla
tæknina sem myndað hafa þessi
stórkostlegu dýr og langar í raun
ekkert að vita um hana, aðeins
að sjá meira af eðlunum.
Það er þó ekki nóg að skapa
risaeðlur með samruna tölvu-
mynda og bíómynda. Það þarf að
kveikja í þeim líf, skapa með þeim
spennu, lífsháska, æsandi elting-
arleiki, grimmd jafnt og fegurð
og það tekst Spielberg á minnis-
stæðan hátt. Enda hefur hann
staðið í þessum sporum áður.
Hann myndar fyrstu kynni ferða-
langanna við hina ógnvænlegu
grameðlu (Tyrannosaurus rex, T.
rex á gauramáli) á meistaralegan
hátt með samblandi af ótta og
eftirvæntingu og loks vantrú áður
en hann sleppir henni svo lausri
með ógnvænlega skoltana á eftir
mannfólkinu svo minnir á Ókind-
ina. Hann getur sett á svið yfirvof-
andi bílslys niður trjástofn (já.
einmitt) svo minnir lauslega á
rúllandi steininn í Ráninu á týndu
örkinni.
Tölvumyndirnar stela auðvitað
senunni en mannlegu leikararnir
standa sig ágætlega sem mögu-
legt eðlufóður. Laura Dern og
Sam Neill eru plöntu- og stein-
gervingafræðingarnir með báðar
fætur á jörðinni, Jeff Goldblum í
undarlega bragðlitlu hlutverki er
einnig efins og varar við hættunni
sem hlotist getur af vísindamönn-
um sem bera ekki ábyrgð á gerð-
um sínum og Richard Attenboro-
ugh er svona dulítið skrítinn afi
sem sér fjarstæðukenndan draum
snúast upp í martröð.
Sjálf er myndin fyrst og fremst
sumarmyndafóður og þú færð
ekkert betra að til að gomsa í þig
þetta sumarið.
Tæknihliðin stórkostleg; grameðla undirbýr árás.
Úr viðjum ríkisafskipta
eftir GuðlaugÞór
Þórðarson
Nú um helgina ganga ungir sjálf-
stæðismenn til sambandsþings á
Selfossi og í Hveragerði. Þar verða
afgreiddar málefnaályktanir Sam-
bands ungra sjálfstæðismanna og
gengið til atkvæða um formann og
stjórn sambandsins.
Stærstu stjórnmálasamtök
ungs fólks á Norðurlöndum
Samband ungra sjálfstæðis-
manna var stofnað árið 1930 með
það að markmiði að sameina öll
félög ungra sjálfstæðismanna í eina
breiðfylkingu. SUS hefur ávallt ver-
ið áberandi afl innan Sjálfstæðis-
flokksins, sérstaklega nú á síðustu
árum undir styrkri forystu þeirra
Árna Sigfússonar og síðan Davíðs
Stefánssonar, sem hafa unnið ötul-
lega að því að efla starf samtakanna
og fjölga aðildarfélögum. Nú er svo
komið að yfir átta þúsund manns
alls staðar að af landinu starfa inn-
an vébanda hreyfíngarinnar, sem
er hlutfallslega orðin sú stærsta
sinnar tegundar á Norðurlöndum
og þótt víðar væri leitað.
Úr viðjum ríkisreksturs
Undanfarin misseri hafa verið
íslendingum erfið hvað efnahags-
og atvinnuástand varðar. Ungt fólk
hefur ekki farið varhluta af þeim
erfiðleikum. Ýmsir hafa viljað fara
hefðbundnar leiðir til að mæta
ástandinu, taka erlend lán og nota
til atvinnuskapandi verkefna á veg-
um ríkisvaldsins. Til allrar hamingju
hefur ríkisstjórnin ekki farið að
„Samband ungra sjálf-
stæðismanna var ekki
stofnað embættanna
vegna, heldur til að
vera starfsvettvangur
ungs fólks sem vill
vinna hugsjónum sínum
fylgi í anda sjálfstæðis-
stefnunnar.“
þeirra ráðum, enda leysir slíkt eng-
an vanda, en eykur aðeins á hann
þegar horft er til framtíðar. Stjórnin
hefur þess í stað einbeitt sér að því
að draga úr útgjöldum ríkissjóðs,
sem er besta leiðin til að losa lánsfé
og auðvelda þar með atvinnufyrir-
tækjum að ráðast í nýjar fram-
kvæmdir. Slíkt er góður grunnur
að byggja á í baráttunni gegn fjölda-
atvinnuleysi launafólks. Einkavæð-
ing og nýjar leiðir til hagræðingar
í ríkisrekstri eru baráttumál Sam-
bands ungra sjálfstæðismanna -
sambandsþingið _nú um helgina ber
yfírskriftina: “Úr viðjum ríkisaf-
skipta“.
Nýjar hugmyndir - nýjar
aðferðir
Nú á síðustu árum hafa nýir vind-
ar blásið í stjómmálaumræðu um
heim allan, einnig hér á landi. Svo
virðist sem sú mikia áhersla sem
lögð hefur verið á utanríkis- og
efnahagsmál í þjóðmálaumræðunni
fari minnkandi, en önnur málefni,
s.s. menntamál, félags- og umhverf-
ismál, vekji meiri áhuga margra.
Þetta hefur sannast svo um rhunar
í málefnastarfi SUS nú í sumar. Það
er Sjálfstæðisflokknum nauðsyn að
taka á þessum málum af aukinni
festu og marka skýra stefnu til
mótvægis við vinstriflokka. Það má
ekki henda að sjálfstæðismenn verði
að náttröllum í þjóðmálaumræð-
unni, en láti vinstrimönnum eftir
þau mál sem efst eru á baugi.
Málefnastarf SUS er m.a. hugsað
til að vekja athygli flokksforystunn-
ar og flokksfólks á nýjum hugmynd-
um og nýjum áherslum. Nú eftir
helgina verða kynntar niðurstöður
málefnanefnda SUS, en framsetn-
ing þeirra verður nú með öðru sniði
en verið hefur. Lögð hefur verið
mikil áhersla á að sem breiðastur
hópur taki þátt í starfinu. Slíkt er
eðlilegt í stórum, lýðræðislegum
samtökum eins og Sambandi ungra
sj álfstæðismanna.
Vörumst sundrungu
Nokkurn skugga hefur borið á
starf SUS vegna þeirra deilna um
fulltrúaval á sambandsþingið, sem
upp hafa komið á síðustu dögum.
Það er leitt að slík deilumál þurfi
að koma upp svo skömmu fyrir þing-
ið. Sé unnið af heilindum á slíkt
ekki að geta gerst. Eg vona að
menn átti sig á því og láti ekki
deilur af þessum toga skyggja á
samstarfið að formanns- og stjórn-
arkjöri loknu.
Minnumst hlutverks okkar
Við sjálfstæðismenn eigum nú
aðild að ríkisstjórn sem þarf að tak-
ast á við erfíð verkefni. Það kann
að ráða úrslitum um framtíð okkar
Guðlaugur Þór Þórðarson
í þessu landi hvernig til tekst. Því
skiptir afar miklu máli að sjálfstæð-
ismenn standi saman að baki ríkis-
stjórninni, um leið og henni er veitt
málefnaleg gagnrýni og bent á það
sem betur má fara. Ungir sjálfstæð-
ismenn hafa hér mikilvægu hlut-
verki að gegna. Ég treysti því að
ungt sjálfstæðisfólk gleymi ekki því
hlutverki. Samband ungra sjálf-
stæðismanna var ekki stofnað emb-
ættanna vegna, heldur til að vera
starfsvettvangur ungs fólks sem
vill vinna hugsjónum sínum fylgi í
anda sjálfstæðisstefnunnar. Ég
vona að menn minnist þess, þegar
gengið verður til þings og kosninga.
Höfundur erformaður Sambands
ungra sjálfstæðismanna ogásætí
í miðstjórn Sjálfstæðisflokksins.
Árbæjarsafn
*
Astarsaga
frá 19. öld
rifjuð upp
ÁRIÐ 1834 hittust maddama Sire
Ottesen og ferðamaðurinn Arthur
E.D. Dillon í Reykjavík. Hún var
35 ára og rak Klúbbinn þar í bæ
en hann rúmlega tvítugur hafði
mikinn hug á að rita bók um land-
ið. Ástarsamband tókst með þeim
og fara af því miklar sögur sem
fjallað verður um á Árbæjarsafni
sunnudaginn 15. ágúst.
Brynja Birgisdóttir, starfsmaður
safnsins, flytur erindi í risi veitinga-
stofunnar í Dillonshúsi kl. 14.30 og
kl. 16. Auk þess mun leikkonan
Anna Einarsdóttir taka á sig gervi
Sire og heilsa gestum og gangandi.
Aðrir dagskrárliðir og ýmsar sér-
sýningar verða svo á sínum stað en
nú fer að styttast í að safninu verði
lokað en síðasti almenni opnunardag-
urinn í ár er 31. ágúst.
(Fréttatilkynning)
Frá veitingastofunni i Dillons-
húsi.