Morgunblaðið - 13.08.1993, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 13. ÁGÚST 1993
Samninga-
menn í PLO-
forystu
SJÖ samningamenn Palestínu-
manna af hernumdu svæðunum
hafa verið gerðir félagar í sér-
stakri leiðtoganefnd PLO, Frels-
issamtaka Palestínumanna, er
annast stefnumótun í friðarvið-
ræðunum við ísraela. Þrír mann-
anna höfðu hótað að segja sig
úr samninganefndinni.
+
Ottast
kólerufaraldur
ÓTTAST er, að kólerufaraldur,
sem nú geisar í Bangladesh og
stafar af nýju bakteríuafbrigði,
geti breiðst út víða um heim.
Kemur þetta fram í breska
læknatímaritinu The Lancet í
dag, föstudag. Hefur bakterían
fengið nafnið „Bengal" en far-
aldurinn hófst í desember sl. og
hefur síðan lagst yfir mestan
hluta Bangladesh. í mars höfðu
1.400 manns látist.
Milljónir kjúkl-
inga drepast
TVÆR og hálf milljón kjúklinga
í Valencia á Spáni hafa kafnað
í búrum vegna gífurlegra sumar-
hita, sem hefur verið í kringum
40 gráður að undanfömu. Vand-
inn er nú hvar sé hægt að urða
fuglana, en alls er um að ræða
1500 tonn og borgaryfirvöld
hafa lagt bann við urðun iðnað-
arúrgangs. Fjöldi svína og kan-
ína hefur einnig drepist.
Geimskoti
frestað
TÖLVUR hættu í gær við að
skjóta á loft bandarísku geim-
feijunni Discovery, einungis
þrem sekúndum áður en hún
átti að fara í loftið. Talið var
að ástæðan væri bilun í eldsney-
tiskerfi hreyfils. Þetta var fjórða
tilraunin til að senda Discovery
í sína 17. geimferð.
Plastsmokkar
BRESKI smokkaframleiðandinn
Durex sagði í gær að náðst hefði
tímamótaárangur í notkun plast-
efnis í smokka í stað gúmmís.
Áætlað er að hefja tilraunir með
markaðssetningu í nokkrum
löndum á næsta ári. Að sögn
Durex eru nýju veijumar þynnri,
sterkari og gegnsærri en hefð-
bundnar gúmmíveijur, og því
ættu menn síður að fínna fyrir
notkuninni.
Handtökur
á Italíu
LÖGREGLA á Ítalíu tilkynnti í
gær um 10 handtökur til viðbót-
ar í baráttu dómsmálayfírvalda
við spillingu í landinu. Níu
starfsmenn fyrirtækja sem vinna
að byggingu hraðbrautar á Sikil-
ey voru teknir fyrir meint svindl
við gerð verktakasamninga. Þá
var stjórnmálamaður sem hafði
haft með að gera heilbrigðismál
í Veneto tekinn og gefm að sök
spilling í samningagerð um
tækjakaup til sjúkrahúsa.
Gorbatsjov
sektaður
MÍKHAÍL S. Gorbatsjov, síðasti
leiðtogi Sovétríkjanna gömlu,
var í gær sektaður af rússnesk-
um dómstól fyrir að mæta ekki
fyrir rétt. Um er að ræða meið-
yrðamál sem borgarstjóri
Moskvu, Júrí Lúzhkov, höfðaði
vegna þess að Gorbatsjov hafði
sakað æðstu embættismenn
borgarinnar um að misnota opin-
bert fé til að byggja glæsihús
handa sjálfum sér.
Reuter
Iláfleygl kaffihús
ÞESSI gamli „þristur“ hefur fengið nýtt hlutverk í bænum Koryfi á Grikklandi. Flugvélin til-
heyrði áður gríska flughernum, en ónefndur kaffihússeigandi festi á henni kaup og notaði til þess
að færa út kvíamar í rekstrinum.
Hræðast
gengishækk-
unjensins
Tókýó. Rcuter.
GENGISHÆKKUN jensins gagn-
vart dollara er alvarleg tíðindi
fyrir japönsk iðnfyrirtæki, sem
sjá nú fram á erfiða tíma. I gær
var hlutfallið 103,20 jen á móti
einum dal. Tilraunir japanska
seðlabankans til að styðja dollar-
ann höfðu engin áhrif og í Japan
óttast menn áhrifin á efnahaginn.
Gengishækkun jensins kemur sér
verst fyrir bílaframleiðendur en í
mars, í upphafí þessa fjárhagsárs,
miðuðu þeir og önnur japönsk fyrir-
tæki við, að meðalgengið á árinu
yrði 115 jen á móti dollara. Fyrir
hvert jen, sem gengi dollarans lækk-
ar um, tapar Toyota 116 milljónum
dollara; Honda 67,9 millj.; Nissan
77,6 millj. og Mitsubishi og Mazda
29,1 millj. dollara.
Langtímasvar við þessari þróun
er að flytja framleiðsluna til út-
landa. í Bandaríkjunum eru jap-
önsku bílaverksmiðjumar reknar á
fullum afköstum og Honda er nú
annar stærsti bílaframleiðandinn
þar í landi og stærsti bílainnflytj-
andi eða -útflytjandi, eftir því hvern-
ig á það er litið, til Japans.
Pólski innflytjandinn Shalikashvili verður bandarískur herráðsforseti
Tilnefningin þykir sýna
áherslu á Evrópumálefni
Washington. Reuter.The New York Times.
BILL Clinton Bandaríkjaforseti hefur tilnefnt John Shalikas-
hvili, yfirhershöfðingja Atlantshafsbandalagsins (NATO), til
að gegna embætti forseta herráðs Bandaríkjanna. Núverandi
herráðsforseti, Colin Powell, lætur af embætti í september
eftir fjögurra ára þjónustu. „Hann er hermaður frá hvirfli til
ilja, hefur sannað getu sína I átökum, hann er gæddur sköpun-
argáfu, sveigjanleika og framtíðarsýn," sagði Clinton um eftir-
mann Powells. Heimildarmenn álita að tilnefningin bendi til
þess að forsetinn vilji leggja áherslu á hlutverk Bandaríkjanna
í málefnum Evrópu. Talið er að öldungadeild þingsins taki
tilnefninguna fyrir í byrjun september.
Reuter
Kæti í Hvíta húsinu
BILL Clinton Bandaríkjaforseti hlær dátt að svari Johns Shalikas-
hvilis (t.h.) hershöfðingja við spurningu fréttamanns á miðvikudag
er forsetinn skýrði frá tilnefningunni. Vinstra megin er Colin
Powell hershöfðingi er nú gegnir embætti forseta herráðsins.
John Shalikashvili er 57 ára
að aldri, af pólskum og georgísk-
um uppruna. Hann fæddist í
Póllandi en fluttist til Bandaríkj-
anna 16 ára gamall. Faðir hans
var liðsforingi í her Georgíu og
annar afi hans var hershöfðingi
í liði Rússakeisara. Shalikashvili
er „arftaki fjölskyldu sem lenti
í hringiðu sams konar þjóðem-
isátaka og ríkjadeilna og nú
þjaka svo mörg heimssvæði"
sagði Clinton er hann skýrði frá
ákvörðun sinni á miðvikudags-
kvöld. Forsetinn sagði ennfrem-
ur að væntanlegur herráðsforseti
hefði á leið sinni upp metorða-
stigann í hemum sýnt að hann
bæri hag óbreyttra karla og
kvenna í liðsaflanum fyrir
bijósti.
Nemandi John Wayne
Shalikashvili er m.a. sagður
hafa lært ensku með því að horfa
á kvikmyndir með John Wayne.
Hann var kallaður í landherinn
1958 og hlaut heiðursmerki fyrir
vasklega framgöngu í Víetnam-
stríðinu þar sem hann var ráð-
gjafi hjá herafla Suður-Víet-
nams. Hann vakti fyrst verulega
athygli umheimsins er hann
stjórnaði aðgerðum til vemdar
Kúrdum í norðurhluta íraks eftir
Persaflóastríðið. Yfírmaður her-
afla NATO varð hann í fyrra og
sótti m.a. íslendinga heim fyrr á
þessu ári. Eitt af hlutverkum
hans undanfamar vikur hefur
verið að hafa yfíramsjón með
áætlunum um loftárásir á stöðv-
ar Serba í Bosníu sem hótað
hefur verið að framkvæma.
Ólgan í Evrópu
í herráðinu sitja æðstu menn
hinna fjögurra greina heraflans;
landhers, flota, flughers og land-
gönguliða flotans. Reiptogið um
yfírmann þess er óhjákvæmileg-
ur hluti hefðbundinnar baráttu
armanna fjögurra um íjárveit-
ingar og margir töldu að nú
væri komið að flughemum.
Bandaríkjaforseti þarf hins veg-
ar að huga að mörgu í vali sínu.
Shalikashvili er talinn hafa
mjög góða þekkingu á Evrópu-
málefnum og er leitt að því get-
um að tilefningin sýni hver for-
gangsröð Clintons muni verða í
alþjóðlegum öryggismálum. En
sumir stjómmálaskýrendur
benda á að óheppilegt sé að
Evrópusérfræðingurinn Shalik-
ashvili hverfí nú af vettvangi
álfunnar, einmitt þegar svo mik-
il geijun ríki þar og blóðug átök
krefjist framkvæðis af hálfu
Bandaríkjanna. Hershöfðinginn
mun vera hlynntur því að sam-
starf í öiyggismálum verði aukið
við Rússa og fleiri þjóðir í Var-
sjárbandalaginu sem var.
íhaldssemi Powells
Flestir era sammála um að
erfítt verði að taka við af Pow-
ell, fyrsta blökkumanninum sem
hlotnaðist mesta virðingarstaðan
bandaríska heraflans. Hann þyk-
ir afburða traustvekjandi og nýt-
ur vinsælda, hefur sýnt rnikla
stjómmálahæfíleika og er oft
nefndur sem líklegt forsetaefni.
íhaldssemi og varkámi hafa ein-
kennt stefnu Powells sem er
sagður hafa verið andvígur land-
hernaði gegn Saddam Hussein,
einnig á móti hugmyndum um
hemaðaríhlutun Bandaríkja-
manna í Bosníu. Hann vill ekki
breyta í umtalsverðum mæli
skipulagi heraflans þótt aðstæð-
ur hafí breyst með lokum kalda
stríðsins og barðist gegn stefnu
Clintons í málefnum samkyn-
hneigðra hermanna.
Er Shalikashvili var spurður
um afstöðu sína til þeirra ákvörð-
unar Clintons að leyfa samkyn-
hneigðu fólki að gegna herþjón-
ustu með nokkram skilyrðum
sagðist hann vera sáttur við
lausn forsetans. Shalikashvili
lýsti í apríl yfir efasemdum um
skynsemi þess að beita loftárás-
um gegn Serbum en ekki er ljóst
hvort hann verður jafn varkár
og fyrirrennarinn. Ljóst er að
hann tekur við á erfiðum tímum
niðurskurðar á herafla og
ókyrrðar á alþjóðavettvangi þar
sem mikil þörf verður á þeim
hæfíleikum er Clinton taldi prýða
manninn. Einnig þarf Clinton
mjög á því að halda að herráðs-
forsetinn njóti trausts liðsmanna
heraflans sem margir eru tor-
tryggnir gagnvart forsetanum
sjálfum er kom sér undan her-
þjónustu í Víetnamstríðinu.