Morgunblaðið - 13.08.1993, Blaðsíða 40

40
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 13. ÁGÚST 1993
yet-Pengið leyk fyrir sldtma hegfrun-'
Með
morgnnkaffinu
Hvernig líst þér á að við
skiptum á hlutverkum í dag.
Þú hitar kaffi og ég rölti
um, umla og tísti
HÖGNI HREKKVÍSI
/,ANNAR ELVtS
f UPPSK3LINGU'
BRÉF TTL BLAÐSINS
Kringlan 1 103 Reykjavík - Sími 691100 - Símbréf 691329
Hin rámu regindjúp
Frá Jóhannesi G. Jóhannessyni:
Hver man nú gamla daga — þeg-
ar hin rámu regindjúp rækstu sig
upp um Laka —. Þá var gos að
ijallabaki. Mökkurinn sté til himins
og það varð öskufall. Askan barst
til Evrópu á fáum dögum en lengra
hefi ég ekki heyrt að för hennar
hafi verið rakin. Hér var móða í
lofti, þá kólnaði í lofti, fískur hvarf
af miðum, fólk og fé féllu, hallæri
varð; það voru kölluð Móðuharðindi.
En harðindi urðu víðar en hér,
Frakkar urðu einnig hart úti. En
ólíkt höfumst vér að, við tignum
vom eldklerk og byggjum honum
kirkju en Frakkar fórnuðu kóngi
sínum til árs og friðar, enn í dag
heitir það Byltingin. Móðuharðindin
gengu yfír og byltingin er komin á
þriðja árhundraðið.
Nokkuð víst má telja að móðan,
sem þá byrgði loft og vamaði sól-
inni skins var ekkert einkafyrirbæri _
nágrannasveitanna heldur hefur
mökkurinn lagst í hring um jörðina
og legið þar í nokkur ár, rétt eins
og staðfest var um mökkinn frá
Krakatá, undan Kúbuströndum,
sem sprakk í loft upp árið 1883 og
sendi óhemju gosefna upp í loftið,
og olli roða í lofti í tvö til þtjú ár.
Þá vora einnig Dyngjufjöli og Mý-
vatnsöræfi að kvika um það leyti
og þá varð kuldatíð með ísalögum
og landflótta.
Árið 1947 gaus Hekla og sendi
mökkinn tæpa þijátíu kílómetra upp
í loftið. Ekkert man ég um veður
það árið en við Djúp var talað um
snjóaveturinn mikla ’49.
E1 Chicón í Mexíkó gaus 1982
og sendi 10 milljónir tonna af gos-
efnum, ösku og brennisteinssýra,
út í háloftin. Þá vora á lofti gervi-
hnettir sem fýlgdust með því hvern-
ig askan hringaði sig um jörðina á
tveimur vikum og hvernig styrkur
sólargeislunar yfir Sahara minnkaði
um 30%. Fyrst eftir 14 mánuði fór
gosmökkurinn loks að réna á
breiddargráðu gossins og eyddist
ekki fyrr en þrem til fjóram árum
síðar.
Hvernig var annars veðrið sum-
urin 1984 og ’85?
Síðasta stóra gosið og kannske
það stærsta eftir Skaftárelda var
gosið í Pínatúbó á Filippseyjum í
júní 1991. Það sendi 20 milljónir
tonna af brennisteini og gjósku út
í geiminn og nú liggur mökkurinn
í 27 km hæð.
Mökkurinn var tvær vikur að
umkringja jörðina og breiddist síðan
hægt og sígandi norður og suður.
í apríl 1992 fór að létta til yfír
miðbaug en þá var mökkurinn þétt-
astur nálægt 30 gráðum norður-
breiddar; hann hafði farið rúmar
20 breiddargráður á fyrsta árinu
og gæti því einmitt núna verið yfír
flóðasvæðum Missisippis. Nú frétt-
ist af kulda í Færeyjum og Noregi,
einnig í.Japan. í vor taldi NASA,
geimferðastofnun USA, að hitastig-
ið hafí nú þegar lækkað um eina
gráðu á Fahrenheit og mökkurinn
muni standa vel fram á næsta ár.
Það era móðuharðindi á íslandi.
Nú er enginn „Gljámosi“, sem gló-
ir. Sólarlagið gullna hefur brugðið
lit, þar vantar allan ljósrauða litinn,
einnig hinn gula og græna. Eftir
stendur móbrúnn litur sólsetursins,
hann sést greinilegast eftir sólsetrið
svo og skömmu fyrir sólrisið á
morgnana. Móðan er ávallt lágt á
lofti, við sjáum nánast í röndina á
móðuskýinu sem liggur tæpa 30
km yfír jörð. Móðan skyggir mjög
bæði á ljós og varmaskin sólar og
þótt hún skerði skinið ekki um 30%
eins og yfir Sahara þá er lítið sem
dregur vesælan og því er varla við
miklum sumarhita að búast í ár úr
þessu.
Móðan var ekki hér í vor og hún
er á leið norður yfir, en ef hún
kælir norðurhöfín í haust og vetur
til jafns við það sem hún kælir
Norðurlandið nú þá væri kannski
ekki óeðlilegt að útbúa fleiri báta
með bjamarsnörar á komandi ver-
tíðum.
JÓHANNES G. JÓHANNESSON,
Austurbrún 4,
Reykjavík.
Víkverji skrifar
Nýyrðasmíð er góðra gjalda verð
ef smíðisgripurinn er áferðar-
fagur' og hefur notagildi. Með fjöl-
miðlabyltingunni hefur slík smíði
aukist mikið en þvi miður verður
oft að flokka afraksturinn sem
hrákasmíð.
Víkveiji heyrði eitt nýyrði í
fréttatíma Bylgjunnar fyrir
skömmu sem honum fannst ekki
áheyrilegt. Þar talaði fréttamaður
ítrekað um fjallgönguklifrara sem
Víkveija fínnst síður en svo taka
gamla góða fjallgöngumanninum
fram.
xxx
IDV í seinustu viku var að finna
úttekt á tekjum ráðherra og
ráðuneytisstjóra, sem unnin var upp
úr skattframtölum þessa fólks fýrir
árið 1992. DV kemst að þeirri nið-
urstöðu að ráðuneytisstjórar séu
yfirleitt með hærri tekjur en ráð-
herrarnir, en í sumum tilfellum er
samanburðurinn út í hött. Þannig
á það að gefa einhveija vísbendingu.
um tekjur Össurar Skarphéðinsson-
ar sem ráðherra hvað hann hafði i
tekjur árið 1992, þegar hann var
alls ekki ráðherra. „Tekjulægsti ein-
staklingurinn í þessum hópi er
umhverfísráðherrann, Össur Skarp-
héðinsson, með um 260 þúsund á
mánuði...“ segir DV. Eins hljóta
tekjur Guðmundar Áma Stefáns-
sonar heilbrigðisráðherra að vera
ómarktækar — eins og DV víkur
reyndar að — þar sem þær miðast
við störf hans sem bæjarstjóra. Þá
geta tekjur Guðríðar Sigurðardótt-
ur, sem nýlega var skipuð ráðuneyt-
isstjóri menntamálaráðuneytisins, á
árinu 1992 ekki talist vísbending
um tekjur hennar í núverandi starfi.
Þarna virðist DV hafa gengið í al-
genga gildru — að bera saman það
sem ekki er samanburðarhæft.
xxx
Umhverfí Hallgrímskirkju er
eins og flakandi sár í miðborg
Reykjavíkur. Það er með ólíkindum
að nú í sumar þegar áfram er hald-
ið markvissu starfi undanfarinna
ára við fegran- borgarinnar skuli
engin merki sjást um að gera eigi
gangskör að því að ganga frá lóð
kirkjunnar sem gnæfír eins og allir
vita hátt yfír borgina og dregur að
sér ferðamenn eins og segull. Bíla-
stæði við kirkjuna era ómalbikuð
og öll lóð kirkjunnar styngur ekki
aðeins í stúf við snyrtilegt um-
hverfi annarra helstu mannvirkja
borgarinnar heldur er garðurinn
umhverfís styttu Leifs Eiríkssonar
illa hirtur og girtur girðingarómynd
sem varla stendur undir nafni.
xxx
Víkveiji vill hvetja til þess að
Reykjavíkurborg taki að sér
að bæta úr þessu ástandi án tafar.
Erfíður fjárhagur sóknarnefndar
kirkjunnar kann að skýra hvemig
málum er komið en hér er um að
ræða slíkan galla á ásjónu borgar-
innar að ótækt er að láta úrbætur
dragast lengur en orðið er.