Morgunblaðið - 13.08.1993, Page 32

32
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 13. ÁGÚST 1993
Elísabet Hjálmars-
dóttír — Minning
Fædd 16. apríl 1909
Dáin 5. ágnst 1993
Okkur langar að kveðja elsku-
lega ömmu okkar og þakka henni
fyrir allar þær góðu stundir sem
við áttum með henni.
Það er óhætt að segja að amma
hafi verið miðpunktur í tilveru okk-
ar alla tíð. Alltaf var notalegt að
koma til hennar og hún tók ávallt
á móti okkur með hlýjum orðum
og uppdekkuðu borði. Það fór aldr-
ei neinn svangur frá henni, hún
tryggði það.
Amma var myndarleg og falleg
kona með sterkan persónuleika og
ákveðnar skoðanir. Hún var stolt
og sjálfstæð. Hún amma okkar
haðfi svo margt að gefa og var
óspör á umhyggjuna og hjálpsem-
ina þegar við þurftum á aðstoð
hennar og leiðbeiningu að halda.
Amma var afar listræn og vildi
hafa fallega hluti í kringum sig og
bar heimili hennar og afa, garður-
inn í Hófgerði, myndirnar og út-
saumur vott um það.
í Hófgerðinu var alltaf líf og fjör
og þá sérstaklega þegar öll bama-
börnin voru þar saman komin.
Skemmtilegast þótti okkur að fá
að gista hjá ömmu, því hjá ömmu
leyfðist okkur ýmislegt sem ekki
mátti annarstaðar. Það var ævin-
týri líkast að fá að dvelja og alast
upp með henni og afa.
Það má sannarlega segja að
amma hafí dekrað við okkur í einu
og öllu. Við gleymum seint fallegu
fötunum sem hún saumaði á okkur
frænkumar. Þau vora í fallegum
litum og sjálfsögðu samkvæmt nýj-
ustu tísku þess tíma.
Amma kenndi okkur einnig
margt, til dæmis að sjá fegurð
náttúrannar, fallegar bænir og sög-
ur. Alltaf gátum við leitað í hlýjan
faðm hennar og fundið þar öryggi
og væntumþykju.
Við uxum úr grasi og þroskuð-
umst, en sambandið við ömmu hélst
sterkt og náið. Hún fylgdist vel
með öllu og öllum og bar ávallt hag
okkar allra fyrir brjósti og þegar
bömin okkar komu í heiminn nutu
þau sömu umhyggju og hlýju og
við höfðum notið alla tíð. Við lærð-
um að meta enn meir samvera og
góðu stundimar með ömmu. Jóla-
boðin hjá henni era okkur ógleym-
anleg. Þá var dansað í kringum
jólatréð, sungið, hlegið og alltaf
fjölgaði í hringnum hver jól.
Amma hélt utan um fjölskyldu-
böndin og styrkti þau. Nú þegar
hún er fallin frá verða samvera-
stundir fjölskyldunnar vonandi í
anda ömmu, þess hefði hún óskað.
Við vitum að amma og afi verða
með okkur í huga og anda.
Það era margar minningar sem
koma upp í huga okkar á stundu
' sem þessari og erfitt væri að telja
þær allar upp hér. Missir okkar er
sár og mikill. En þegar sárastu
sorginni og söknuðinum sleppir
Með örfáum orðum langar mig
til þess að minnast Elínar, frænku
minnar, en hún lést á Landspítalan-
um þriðja þessa mánaðar eftir lang-
varandi stríð við erfíðan sjúkdóm.
Elín var fædd og uppalin á Homi,
nyrsta bæ í Sléttuhreppi, en sá
.hreppur er nú aflagður þar eð eng-
inn maður hefst þar lengur við. Við
Elín ólumst því upp á sama stað
og lékum okkur stundum saman
sem börn ásamt yngri bróður mín-
um. Og segja má, með nokkram
sanni, að við ættum öll heima und-
ir sama þaki, eða á meðan íbúar
staðarins bjuggu allir samtímis í
gamla bænum. Elín var að vísu
nokkram árum yngri en við bræð-
ur, en sá aldursmunur komj ekki í
munu ljúfar minningar um góða
ömmu vera með okkur.
Elsku amma, við þökkum þér
fyrir allt. Minning þín verður ávallt
ljós í hjörtum okkar.
Að lokura viljum við enda kveðju
þessa á lítilli bæn sem amma
kenndi okkur.
Nú legg ég augun aftur,
ó, Guð, þinn náðarkraftur
mín veri vöm í nótt.
Æ, virzt mig að þér taka,
mér yfir láttu vaka
þinn engil, svo ég sofi rótt.
(S. Egilsson)
Hvíl þú í guðs friði.
Díana, María, Kristrún og
Atli Már.
í dag verður jarðsungin í Foss-
vogskirkju elskuleg amma okkar
Elísabet Hjálmarsdóttir og langar
okkur að minnast hennar í fáum
orðum.
Þegar við hugsum til ömmu kem-
ur upp í hugann sá yndislegi tími
sem við áttum með henni á upp-
vaxtaráranum í Hófgerðinu.
Við frændsystkinin voram mikið
hjá ömmu og stundum öll saman,
Díana sem bjó hjá ömmu, María,
Eddi, Palli og Fjóla voru þau elstu
og síðan Kristrún, Jón Elís og Atli.
Var þá oft glatt á hjalla.
Minnumst við kvöldanna þegar
við lögðum stofuna undir okkur og
horfðum á sjónvarpið, fóram í
koddaslag og sögðum draugasögur.
Sumranna sem við tjölduðum tjald-
inu úti í garði og amma útbjó nesti
handa okkur svo þetta yrði nú al-
vöra útilega. Heitu sumardaganna
þegar buslað vr í tjörninni, rólað í
rólunni og leikið í þessum risa
framskógi sem yndislegi garðurinn
hennar ömmu var í okkar augum.
Vetrarkvöldin sem farið var í
draugaleiki með Dúmma og Daða,
og alla leiðangrana okkar í næsta
nágrenni til að taka nokkur jarðar-
ber ófrjálsri hendi með vasaljós í
myrkrinu eða gera at í nágrönnun-
um. Amma var mikill kokkur og
einvher sú besta heim að sækja sem
við þekkjum. Alltaf var heitt á
könnunni og ilmandi nýbakstur á
borðum, aldrei fóram við heim án
þess að fá helst kaffí og meðlæti
ásamt kvöldverði um kvöldið.
Amma elskaði að fá gesti enda var
hún mjög félagslynd. Hún hafði
sérstakt lag á börnum sem sýndi
sig í því hve auðvelt hún átti með
að passa okkur öll frændsystkinin,
við lékum okkur öll í sátt og sam-
lyndi, jafnvel dögum saman þrátt
fyrir aldursmuninn á okkur.
Ein af minningunum um ömmu,
sem mun fylgja okkur, er þar sem
hún stendur við eldavélina að búa
til sitt víðfræga kakaó og grilla
pyslurnar sínar. Þetta var uppáhald
okkar krakkanna og var alltaf til-
hlökkunarefni að koma til ömmu
og fá kakaó og pylsur.
veg fyrir að við gætum átt samleið
á þessum aldri.
Síðar er systkinum okkar bræðra
fjölgaði, laðaðist Elín meira að þeim
og stundum var þá glatt á hjalla í
gamla bænum. Áuk þess bættust
nú einnig börn hina bændanna í
hópinn og skapaði auðvitað meiri
fjölbreytni í vinavalið. Elín var
nokkuð bráðþroska og fljótlega
valdist hún í forystu í telpnaliðinu,
þótt á ýmsu gæti nú gengið annað
slagið. Hún var létt í hreyfíngum,
glaðleg að jafnaði en stjórnsöm.
Og ung að árum kom hún auga á
hið broslega í tilverunni, enda átti
hún ættir að rekja til fólks sem
kunni að gera að gamni sínu. Og
ef til vill hefur þessi eiginleiki í
Ein af reglunum hjá ömmu var
sú að það mátti aldrei fara í rúmið
án þess að drekka áður. Þessar
kvöldstundir vora dýrlegar þar sem
spjallað var saman um atburði
dagsins og allt það sem okkur lá
á hjarta. Amma var kona með mikl-
ar tilfínningar til fjölskyldunnar og
hélt hún fjölskyldunni saman af
ótrúlegum krafti. Einhveijar bestu
stundirnar sem fjölskyldan átti
saman voru á jóladag ár hvert á
heimili hennar, fyrst í Hófgerði og
síðar á Háaleitisbraut. Þar var allt-
af glatt á hjalla, dansað og sungið
í kringum jólatréð, jólasveinn kom
í heimsókn og spilað fram á nótt.
Sú hugsun leitar upp í huga okkar
hvernig jólin verði án hennar.
Hennar skarð verður aldrei fyllt en
hér eftir verður jóladagur helgaður
minningu um þessa einstöku konu
í hugum okkar allra.
Elsku Díana, þér sendum við
okkar dýpstu samúðarkveðju og
megi Guð gefa þér frið með þeim
yndislegu minningum sem þú átt
um ömmu.
Elsku Elsa, Mummi, Huld og
pabbi okkar, ykkur sendum við
samúðarkveðjur og megi guð blessa
ykkur.
Edvard Hjálmar, Fjóla Hrönn
og Jón Elís.
Hún amma er dáin. Svo snögg-
lega horfín frá okkur. Amma sem
alltaf var svo sjálfstæð og dugleg
og fram á það síðasta sá um sig
sjálf, þó sjónin væri henni erfíð síð-
astliðin mörg ár. Hún bar mikið
stolt og mikla þrautseigju.
Á svona stundu streyma fram
minningarnar úr æsku, allar sam-
verastundimar hjá ömmu og afa í
Hófgerði 10, Kópavogi. Fallegi
garðurinn hennar, þar sem við
frændsystkinin lékum okkur í
„yfír“ og „blómaleiknum" sem
gekk út á spumingar og svör um
hvað hin ýmsu blóm hétu - amma
hafði kennt okkur svo margt um
garðinn sinn.
Á stórhátíðum og oft um helgar
voram við öll mætt í Hófgerðið -
alltaf líf og gleði og fullt af fólki,
þar lærðum við sem yngri voram
margt um lífíð og tilverana.
Listgleði ömmu kom fram í öllu
því sem hún tók sér fyrir hendur
fari hennar hjálpað henni yfir örð-
ugustu hjallana á lífsleiðinni.
Það er margs er minnast frá
æskuárunum þama vestra og þó
að sumt sé nú gleymt og grafíð lif-
ir annað góðu lífí í vitund okkar
sem enn eram ofan moldar. Hitt
er svo annað mál hvort það á nokk-
urt erindi inn í þessa örstuttu minn-
ingargrein. Ég tel að best fari á
því, að hver og einn fái að lifa í
friði við þær minningar sem honum
era kærastar, því að þær þurfa
ekki endilega að vera þær sömu og
hinna, þó að við gætum sameinast
um sumt á þessum áram.
Haustið 1934 fór Elín í héraðs-
skólann á Núpi og útskrifaðist það-
an að námi loknu 1936. Sama árið
fluttu foreldrar hennr, Frímann
Haraldsson og Hallfríður Finnboga-
dóttir, ásamt Jóhanni Vigfússyni,
fóstursyni sínum, og yngri systkin-
um Elínar, þeim Guðmundi og Ósk-
ari og Rebekku Rósu, að Horn-
- hvort heldur var í málverkum
hennar, saumaskap, matargerð,
framreiðslu, smekkvísi í litasam-
setningu, gróðursetningu og bara
hveiju sem var.
Oft spurði hún okkur systurnar
hvort þessi eða hin flíkin hennar
væru enn í tísku, hvort hún gæti
nú gengið í þeim ennþá. Hún fylgd-
ist vel með í litum hvers tíma og
sniðum flíkanna.
Okkur þótti alltaf svo vænt um
að fá ömmu í heimsókn til okkar
í Njarðvíkurnar, notalegt að hafa
hana hjá okkur, því að þá vissum
við hvemig henni leið, - sjónin var
orðin henni svo erfíð upp á það
síðasta.
Mömmu og pabba leið alltaf
hálf einkennilega þegar hún fór
aftur heim eftir að hafa dvalið hjá
þeim í nokkra daga í einu.
Hugsum til ömmu með miklum
söknuði - hún hvíli í friði.
Elísabet, Jón Þór, Rósa
og Snorri.
Margs er að minnast,
margt er hér að þakka.
Guði sé lof fyrir liðna tíð.
Margs er að minnast,
margs er að sakna.
Guð þerri tregatárin stríð.
(V. Briem.)
Nú þegar amma okkar, Elísabet
Hjálmarsdóttir, er dáin, fá minn-
ingar tengdar henni annað og
meira vægi en áður. Það sem hún
gaf okkur barnabörnunum situr svo
fast í hugum okkar, hún gaf okkur
ástúð og hlýju ásamt ævintýraleg-
um upplifunum, og ræktaði fjöl-
skyldutengslin.
Amma var fædd 16. apríl 1909
í Súðavík. Foreldrar hennar vora
María Rósinkransdóttir og Hjálmar
Hjálmarsson, og var hún ein af
tólf systkinum, en á legg komust
auk hennar, Elí, Björn, Bjarnleifur,
Lilja, Þorsteinn, Guðmundur og
Jóna, sem öll era látin, en eftir lifa
Gunnar og Sólveig og uppeldisbróð-
ir hennar Skarphéðinn Veturliða-
son. Amma giftist 1929 afa okkar
Jóni Þórðarsyni og hófu þau búskap
á Dalbæ í Súðavík. Þau eignuðust
sex böm og komust fímm þeirra
til fullorðinsára. Elst er móðir okk-
ar Elísa Jóna, fædd 1930, gift Þóri
Davíðssyni og eiga þau fjögur böm.
Guðmundur Georg, fæddur 1932,
maki Þóra Jónsdóttir og eiga þau
fjögur böm. María Huld, fædd
1938, hún á eina dóttur, og tvíbur-
amir Guðmundur Hjálmars og
Daði Eysteinn, fæddir 1943. Kona
Guðmundar er Kristín Kristensen
og eiga þau þijú börn,. Daði lést
1988 og er eftirlifandi kona hans
Bára Eriríksdóttir og eignuðust þau
þijú böm.
Amma og afí létu til sín taka í
félagslífínu á Súðavík. Þar stóð afí
meðal annars fyrir jólatrésskemmt-
unum sem þá voru að ryðja sér til
rúms hér á landi og þóttu mikil
nýlunda. Einnig stóðu þau fyrir
leikskemmtunum í þorpinu. Amma
hafði alltaf mikinn áhuga á blóma-
og tijárækt, og er gaman að geta
þess að hún og vinkonur hennar
urðu fyrstar þar um slóðir til þess
að panta blómafræ úr dönskum
bjargsvita. Gerðist Frímann þar
vitavörður og þar bjó hann þar til
hann lést árið 1941.
Á þessum áram kynntist Elín
ungum manni að sunnan sem vann
um skeið að viðhaldi vitahúsanna.
Gunnar hét hann og var Guðjóns-
son. Þau gengu í hjónabnd nokkru
síðar og settust að hér í Reykjavík.
Þau áttu saman þijú böm og þau
era: Ásthildur sem starfar hjá póst-
þjónustunni, Halldór garðyrkju-
fræðingur og Halldís hússtjórnar-
kennari.
Seinna skildu svo leiðir þeirra
Gunnars og frænku minnar og eftir
það varð hún ein að sjá fyrir börn-
um sínum. Næstu árin á eftir hafa
ugglaust orðið henni erfið, en með
einstæðum dugnaði og útsjónar-
semi tókst henni að koma börnun-
um vel til manns eins og sjá má
af því sem að framan segir.
Um langt skeið var Elín forstöðu-
kona í mjólkurbúðum hér í borginni
pöntunarblöðum, sem þær sáðu í
garða sína. Þessi áhugi hennar á
fegran umhverfísins fylgdi henni
alla tíð, hvort heldur var inni eða
úti, og þegar þau afí flytja síðan
suður og settust að í Hófgerði 10
í Kópavogi, árið 1950, hófst margra
ára þrotlaus vinna við að fjarlægja
stórgrýti úr lóðinni og planta tijám
og blómum. Þannig minnumst við
hennar og þeirra beggja. Það var
ærinn starfí að koma lóðinni í það
horf sem þau gátu verið ánægð
með og stolt yfír og hlutu þau
umbun fyrir erfiðið, því þau fengu
meðal annars verðskuldaða viður-
kenningu frá Kópavogsbæ 1968,
enda var garðurinn þeirra mikið
augnayndi, fjölskrúðugur og ævin-
týralegur í augum okkar barna-
barnanna. í honum var lítil steypt
tjöm, sem afí lét renna í vatn á
góðviðrisdögum og þá máttum við
tína blóm og láta fljóta á vatninu.
Rifsbeijarannana töldum við okkur
þurfa að passa alveg sérstaklega
vel, svo að krakkamir úr nærliggj-
andi húsum kæmust ekki í berin.
Aldrei heyrðist amma þó kvarta
enda þótt við, þessir sjálfskipuðu
verðir, borðuðum meira en góðu
hófi gegndi af beijunum hennar,
svo að jafnvel næðist vart nóg í
hið ómissandi rifsbeijahlaup á
pönnunkökumar hennar, sem
reyndar voru svo góðar að hægt
var að borða þær eintómar. En það
var ekki aðeins garðurinn sem þau
unnu að ^ig fegraðu. Þau voru
bæði sístarfandi, úti sem inni.
Amma málaði myndir og saum-
aði föt og veggteppi, og afí notaði
hveija stund til að dytta að hlutum
og lagfæra. Þegar við barnabömin
komum til sögunnar, og litla húsið
þeirra rúmaði vart ört stækkandi
fjölskyldu réðust þau í fram-
kvæmdir og byggðu við húsið til
þess að í stofunum gætu farið fram
ýmsar árvissar samverastundir,
með skemmtiatriðum, spila-
mennsku og heimsókn jólasveins-
ins. Og ekki vora veitingarnar þá
skomar við nögl. Amma hafði gam-
an af því að fá gesti í heimsókn
og til hennar var gott að koma.
Það þurfti oft mikið skipulag til,
þegar barnabörnin vildu jafnvel öll
fá að sofa samtímis og helst í afa-
holu. Eflaust er besta dæmið um
þetta þegar sú okkar sem elst er,
var aðeins á fimmta ári og suðaði
látlaust um að fara til ömmu sinnar
í Hófgerði. Þegar svarað var af-
dráttarlaust nei, tók sú stutta til
sinna ráða, og lagði af stað fót-
gangandi úr Bústaðahverfinu alla
leið suður í Kópavog, kom síðan
alsæl og stolt til ömmu sinnar, og
spurði hvort hún mætti ekki sofa.
Amma varð að vonum undrandi og
trúði vart þessu mikla afreki nöfnu
sinnar.
Amma starfaði lengi á sauma-
stofunni Toledo, síðan í efnagerð-
inni Val og um tólf ára skeið við
ræstingar hjá sjónvarpinu og lét
þar af störfum 75 ára. Amma bjó
við góða heilsu lengst af, þó að
sjón hennar hafí verið farin að
daprast verulega síðustu árin, og
við það missti hún mikið og gat
lítið sinnt hugðarefnum sínum.
Amma las mikið á meðan sjónin
leyfði og hafði mikinn áhuga á ei-
og leysti hún það starf vel af hendi
eins og allt sem henni var trúað
fyrir um dagana, var samviskusöm
og alúðleg í framkomu gagnvart
viðskiptavinunum og því vinsæl í
starfí. Árið 1953 eignaðist frænka
mín tvíbura, pilt og stúlku. Pilturinn
fékk nafn föður hennar, heitir Frí-
mann og er nú starfsmaður hjá
Flugleiðum, en stúlkan heitir Kol-
brún Sveinsína og er læknir á Land-
spítalanum. Faðir, Benedikt
Bjarnason.
En árin færðust nú yfír og upp
frá þessu tók heilsu Elínar að hraka.
Varð hún því smátt og smátt að
draga úr vinnuálaginu, þótt henni
væri það þvert um geð. Var eins
og fleiri því óviðbúin að þurfa að
slaka á. Börnin, hennar eini auður,
flugu nú hvert af öðru úr hreiðrinu
og gerðust nýtir þjóðfélagsþegnar
og þótt þau litu til með henni og
dveldu hjá henni eins lengi og þeim
var mögulegt urðu nú stundirnar æ
Minning
Elín Frímannsdóttir