Morgunblaðið - 13.08.1993, Blaðsíða 27

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 13. ÁGÚST 1993
27
SKJALDMEYJARBLÓM
Blóm vikunnar
Umsjón Ágústa Björnsdóttir
276. þáttur
Latneska heitið lignla þýðir lít-
il tunga eða ól. Þá er átt við lög-
un krónublaðanna, tungukrón-
unnar, sem er oft þráðmjó. Þetta
er allstór ættkvísl innan Körfu-
blómaættarinnar og nær yfir
nokkra tugi tegunda. Það eru þó
ekki nema tiltölulega fáar þeirra
sem hafa verið teknar til ræktun-
ar í görðum og eru þær flestar
komnar langt austan úr Asíu,
einkum frá Kína og sumar frá
Japan. Margar þessara tegunda
hafa verið reyndar hér á landi í
grasagörðunum báðum, í Reykja-
vík og á Akureyri. Hafa þær und-
antekningarlítið staðið sig mjög
vel og reynst bæði harðgerðar og
langlífar. Vaxtarskilyrði virðast
samt mun heppilegri sunnanlands
og ættu þau að ná þar betri
þroska.
Þó að skjaldmeyjarblóm hafi
verið ræktuð hér á landi um nokk-
urt árabil eru þau enn ekki algeng
í görðum og veldur þar e.t.v. ein-
hveiju um að þau hafa lítið verið
kynnt. Einnig getur það líka
nokkru ráðið að smekkur íslend-
inga virðist all einhæfur hvað
varðar val á fjölærum plöntum í
garða. Flestir sækjast mest eftir
litskrúðugum blómum en leita
minna að plöntum sem eru athygl-
isverðar vegna vaxtarlags eða
fallegra laufblaða. Skjaldmeyjar-
blómin mega einmitt teljast til
þeirra plantna sem eru eftirsókn-
arverðar vegna formfegurðar.
Laufblöðin eru oftast langtum
stærri en á flestum öðrum garð-
plöntum og mynda venjulega
geysistórar blaðhvirfíngar. Blóm-
stönglamir em langir og stinnir,
með fjölda blóma í fagurlega lög-
uðum blómskipunum, sjálfar
blómkörfumar eru í ýmsum gul-
um litbrigðum. Skjaldmeyjarblóm
þurfa því stórt svæði til umráða
og njóta sín reyndar best stak-
stæð. Þau fara mjög vel við tjam-
ir eða polla, enda vaxa mörg
þeirra í raklendi í heimkynnum
sínum. Þau ná ekki góðum þroska
nema í rökum og næringarríkum
jarðvegi og þurfa oft mikla vökv-
un. Þau kunna vel við sig á sólrík-
um stöðum, en geta líka orðið
falleg þó skugga beri á einhvem
hluta dagsins.
Skjaldmeyjarblóm henta þess-
vegna ekki hvar sem er og ekki
Risafífill - Ligularia macrophylla.
þýðir að hola þeim niður umhugs-
unarlaust í einhveija smáeyðu í
blómabeði, allra síst í þurra rönd
sunnan undir húsvegg. Svoleiðis
trakteringar þýðir ekki að bjóða
vandfýsnum gestum frá fjarlæg-
um löndum.
Hér verður sagt lauslega frá
þrem tegundum skjaldmeyjar-
blóma:
Skjaldmeyjarfífill — Ligularia
clivorum (=L. dentata) er ættaður
frá Kína og Japan. í Kína er hann
sagður vaxa í um 2000 m hæð
og vex þar við ár og læki. Þrífst
vel hér á landi. Hann hefur mjög
stór hjartalaga laufblöð, 20-30
cm í þvermál. Þau em þunn og
gljáandi. Blómkörfurnar em stór-
ar, dökkgular eða rauðgular með
brúnleit hvirfilblóm. Þær em
fjöldamargar í sveiplaga skipun-
um á allt að 100 cm háum sterk-
um stönglum.
Risafífill Ligularia macrop-
hylla — er kominn frá Altai-fjöll-
um og Kákasus. Hann er mjög
sérstæður með þykk blágræn eða
bládöggvuð laufblöð. Þau eru
sporöskjulaga og standa stíf og
upprétt. Blómstönglamir geta
orðið allt að 150 cm. Blómkörf-
umar em litlar, gular í greinóttri
pýramídalaga blómskipan.
Blómgast í júlí. Hefur reynst sér-
staklega vel bæði sunnanlands og
norðan og þolir töluverðan þurrk.
Tumfífill Lignlaria prezew-
alskii — ættaður frá Norður-Kína
og Kansu hefur dafnað ágætlega
hér á landi. Hann ber allt annan
svip og öðruvísi yfírbragð en
frændur hans og er allur svo
grannur, nettur og fínlegur að
unun er á að horfa. Laufblöðin
em aðeins 5-10 cm í þvermál,
blómstönglarnir brúnir allt að 100
cm á hæð, með litlar gular körfur
í mjög löngu grönnu axi.
Ræktun skjaldmeyjarblóma
hefur aukist nokkuð á síðustu
ámm og í Grasagarði Reykjavíkur
em um þessar mundir margar
teugndir af þeim.
Herra fóstri í Laugarásbíói
Eitt atriði úr myndinni Herra fóstri.
L AUGARÁSBÍÓ hefur hafið sýn-
ingar á myndinni Herra Fóstri
eða „Mr. Nanny“ með ameríska
glímukappanum Hulk Hogan í
aðalhlutverki.
í tilkynningu frá bíóinu segir
um myndina: „Ekkert gat hafa
undirbúið atvinnuglímumanninn
Sean Armstrong (Hulk Hogan)
undir nýjasta verkefni hans; að
vera bamapía tveggja óstýrilátra
ríkra krakka. En Sean tekur að
sér þetta verkefni til að hjálpa
fyrrum umboðsmanni sínum úr
klípu. Krakkamir tveir, Alex og
Katie Mason, hafa haft fjöldann
allan af barnfóstrum frá því að
móðir þeirra dó. Faðir þeirra, Alex
Mason, eldri, snjall uppfinninga-
maður, hefur sökkt sér í vinnu og
lætur bömin vera sjálfala og er
Sean um það bil að verða nýjasta
fórnarlamb prakkarastrika þeirra.
Hann má þola alls kyns strákapör
auk þess að hjálpa Katie litlu í
ballet og hárgreiðslu. Alex eldri
hefur hannað lítinn tölvukubb sem
er hluti af leynilegu hervopni.
Hættulegir glæpamenn hafa kom-
ist á snoðir um tilveru þessa kubbs
og munu þeir gera allt til að kom-
ast yfir hann. Fyrir mörgum árum
höfðu þessir glæpamenn og Sean
átt í deilum og þegar örlögin koma
þeim saman aftur er það undir
Sean komið að jafna metin.
Morgunblaðið/Sigurður H. Þorsteinsson
Bletturinn að húsabaki við bæinn á Klúku. Þessi blettur er oftast
sleginn fyrst í Bjarnarfirði en hann er framan við Klúkuskóla. Sjá
má gulu kalblettina milli grænna geira sem betur hafa verið sprottn-
ir. Handan ár má sjá Bakka og Pöntun sem er húsið sem flutt var
frá Seyðisfirði. Stendur það lengst til hægri uppi í fjallshlíðinni.
Túnsláttur haf-
inn í Bjarnarfirði
Laugarhóli.
TÚNSLÁTTUR er nú loks hafinn
í Bjarnarfírði á Ströndum. Verð-
ur það að teljast snemmt miðað
við veðráttu sumarsins en er þó
fyllilega viku seinna en jafnvel
norður í Ámeshreppi. Spretta
er fremur léleg og þó nokkurt
kal í túnum. Auk þess sem blett-
irnir í kringum Klúkuskóla og
bæinn Klúku voru slegnir fyrir
þrem vikum. Hóf Ingimar á
Kaldrananesi I túnslátt á sléttun-
um framan við bæinn í síðustu
viku og var sæmileg spretta þar.
Nú eru aðeins eftir þrjú fjárbú
sem eitthvað kveður að í Bjarnar-
firði á Ströndum.
Það var svo fýrir ekki mörgum
árum að myndarleg fjárbú voru
rekin á hveijum bæ í Bjarnarfírði
eða alls á 11 sveitabæjum. Jafn-
framt því sem þar voru bæði hross
og kýr. Nú eru kindur eini búpen-
ingur fjarðarbúa og eins og áður
segir eru það aðeins þijú bú sem
eiga afkomu sína undir það að tak-
ist að heyja fyrir þær.
Einmuna kalt veðurfar
Það er oft að erfiðlega gengur
að hefja slátt í Bjarnarfirði, meðal
annars vegna tíðarfars og einnig
er þykkt lag jökulleirs ofarlega í
jarðvegi fjarðarins. Því hefur tún-
sláttur oft hafist einni til tveim vik-
um seinna þar en annarsstaðar í
Strandasýslu. í ár hefur verið ein-
muna kalt veðurfar og oftast þoka
og rakt í loft í sumar. Þó hefur
grasvöxtur orðið það góður að túna-
sláttur hófst í fyrstu viku ágúst-
mánaðar að þessu sinni. Það var
eins og oft áður Ingimar Jónsson í
Kaldrananesi I sem byijaði sláttinn
á tveim sléttum framan við bæinn,
upgi undir fellinu.
Áður höfðu verið slegnir blettir
framan á firði, kringum Félags-
heimilið á Laugarhóli og neðan til
á túninu á Klúku. Á báðum þessum
stöðum eru tjaldstæði fýrir gesti
sumarhótelsins að Laugarhóli sem
slá þarf snemma til að hægt sé að
nota þá fyrir gesti og gangandi
ferðamenn.
Segja má aðeins sé nú eftir fjár-
Omissandi
upplýsingabanki
búskapur á þrem bæjum í Bjamar-
firði sem krefst einhvers heyfengs.
Er það í Kaldrananesi I hjá Félags-
búinu í Odda og á Klúku. Á öðrúm
bæjum er orðið svo fátt fé að að-
eins skipti í besta lagi tugum. Tak-
ist því sæmilega um sprettu, er
erfitt að fá nægan heyfeng fyrir
það fé sem á fóðrum er.
- S.H.Þ.
PHILCO
Þvottavélar
á verði
sem allir
ráða við!
Þær nota
HEITT OG KALT vatn
- spara tíma og rafmagn
•Fjöldi þvottakerfa eftir
þínu vali
•Sérstakt ullarþvottakerfi
•Fjölþætt hitastilling
• Sparnaöarrofi
• Stilling fyrir hálfa hleðslu

Verð 52.500,-
49.875,- Stgr.

L85-800 sn. vinda.
Verð 57.500,-
54.625,m Stgr.
(H) ^
Heimilistækihf
SÆTÚNI 8 SÍMI 69 15 00 . FAX 69 15 55