Morgunblaðið - 13.08.1993, Page 16

16
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 13. ÁGÚST 1993
Yfírlýsing Óðins hf. o g svar til ráðuneytis vegna orða yfirmanna flugöryggismála
Olliim ásökimiun á öryggis-
mál flugfélagsins vísað á bug
AÐ SÖGN forsvarsmanna flugfélagsins Óðins hf. svöruðu Jón Helga-
son flugrekstrarstjóri og Helgi Jónsson flugstjóri ásökunum Skúla
J. Sigurðarsonar, framkvæmdastjóra flugslysarannsókna, um meint
brot á flugöryggisreglum, í bréfi sem afhent var samgönguráðuneyt-
inu og sent flugráðsmönnum 9. ágúst sl. Vegna misskilnings í sam-
tali milli Jóns Helgasonar og blaðamanns Mbl. hafi Jón ekki gert
sér grein fyrir að efnislega yrði bréf Skúla Jóns birt í heild sinni í
blaðinu í gær. Hafa þeir því óskað eftir að birt verði yfirlýsing þeirra
vegna ummæla yfirmanna flugöryggismála I Morgunblaðinu en hún
er að meginefni svar forsvarsmanna Óðins og Helga Jónssonar sem
sent var ráðherra sl. mánudag. Fer hún hér á eftir:

Ein véla Odin Air á flugi.
„í Morgunblaðinu í gær var birt
bréf Skúla Jóns Sigurðarsonar,
framkv.stjóra flugslysarannsókna,
ásamt úrdrætti úr minnisblaði Grét-
ars H. Óskarssonar, framkvæmda-
stjóra Loftferðaeftirlits, til sam-
gönguráðherra, þar sem bornar eru
mjög alvarlegar ásakanir á öryggis-
mál Óðins hf. flugfélags og á örygg-
ismál í fyrrum flugrekstri Helga
Jónssonar.
í bréfí SJS frkvstj. flugslysarann-
sókna til samgönguráðherra, lýsir
SJS (Skúli Jón Sigurðarson - innsk.
Mbl.) skoðun sinni á öryggismálum
Óðins hf., en athygli skal vakin á
því að félagið sem öðlaðist flug-
rekstrarleyfí 12. júlí sl. hefur aldrei
haft slíkt leyfi áður. Hins vegar eru
dregin fram atriði sem SJS heldur
að hafi gerst í fyrrum flugrekstri
Helga Jónssonar.
Tilkynningaskylda bilana
Varla er hægt að bera saman
tíðni bilana í flugvélum í flug-
rekstri Helga Jónssonar, sem flugu
aðeins 300 til 500 klst. á ári á flug-
vél, við flugvélar stærri flugfélag-
anna eins og Flugleiða hf., Flugfé-
lags Norðurlands hf. og íslands-
flugs hf., sem fljúga sínum flugvél-
um langtum meira eða um 1.000-
2.000 klst. á ári á flugvél. Eðlilega
voru bilanir því mun færri miðað
við flugtíma á flugvél, enda voru
skoðanir og fyrirbyggjandi viðhald
framkvæmt samkvæmt reglum.
Réttilega áttu sér stað smá bilanir
sem flugvirkjar félagsins gerðu við
sem og var skráð í bækur flugvél-
anna, svo sem skylt er að gera.
Sem dæmi má nefna, voru Jet-
stream flugvélarnar þrjár sem HJ
(Helgi Jónsson - innsk. Mbl.) hafði
í rekstri, allar teknar í gegnum
stærstu grannskoðun sem hægt var
að framkvæma á þeim, jafnframt
voru sett í þær ný siglingatæki,
sjálfstýringar, afísingargúmmí og
vökvaþrýstileiðslur áður en þær
voru teknar í notkun.
Fullyrðing SJS um að starfs-
mönnum HJ hafi verið bannað að
tilkynna bilanir eða skrá tæknileg
vandamál í bækur flugvélanna er
úr lausu lofti gripin og ekki á nein-
um rökum reist. Þvert á móti gerði
HJ flugmenn sína ábyrga, hvern
fyrir sinni flugvél, gagnvart flug-
tímafjölda, lendingafjölda, ársskoð-
unum, líftíma björgunarbelta,
björgunarbáta o.fl.
Grænlandsstarfsemin
Fullyrðing SJS um að HJ hafi
lagt hart að flugmönnum sínum að
fljúga í tvísýnum veðrum í Græn--
landsflugi og hafi oft sloppið naum-
lega er í hæsta máta ósanngjöm
og alls ekki á neinum rökum reist.
HJ hefur einmitt haldið uppi mjög
háum staðli í rekstri á vel útbúnum
jafnþrýstibúnum skrúfuþotum í
bæði innanlands- og millilanda-
flugi, og var m.a. eina félagið sem
hafði fjárfest í mjög dýrum gervi-
hnattamóttakara til þess að taka á
móti veðurtunglamyndum frá Noaa
9 og 10 sem fara yfir landið á rúm-
lega klukkustundarfresti, jafnframt
var félagið með telex-tæki og
áskrift að viðstöðulausum veður-
skeytum frá Grænlandi og Færeyj-
um. Þar fyrir utan hafði félagið
„Company radio“ með 100 nm
drægi, til að halda sambandi við
flugvélar félagsins.
HJ lagði einmitt hart að flug-
mönnum félagsins að fljúga ekki í
tvísýnu veðri, heldur fresta fluginu
frekar fram eftir degi eða yfír á
næsta dag, og eru fjölmörg dæmi
um slíkt og jafnvel dæmi um að
félagið hafi misst flug til samkeppn-
isaðila af þeim sökum.
í bréfí sínu nefnir SJS atvik sem
henti TF-ODE 19.12. 1989. Að
gefnu tilefni skal tekið fram að
ástand flugvélarinnar var eðlilegt
fyrir flugið. Flugvallarveður og spár
ásamt veðurskilyrðum á flugleiðinni
voru innan marka sbr. samþykkta
flugrekstrarhandbók félagsins. Þar
að auki var ekki neinn möguleiki á
þrýstingi frá HJ, þar sem hann var
erlendis að undirbúa heimferð
fyrstu Jetstream flugvélarinnar.
Það sem henti flugvélina TF-
ODE var í raun hreyfilbilun vegna
ísmyndunar í eldsneyti samfara
frosnum barka sem stjórnar skurði
skrúfunnar og gerði flugmanni
ókleift að „feðra“ skrúfuna, flugyél-
in missti því flughæð og seig niður
í ísingarskilyrði, en það gerði
ástandið í raun enn verra. Um þetta
atvik var gerð skýrsla á sínum tíma.
Ennfremur eru í bréfí SJS dregin
fram atvik frá 13.7. 1991 þegar
tvær flugvélar HJ voru á leið til
landsins frá Kulusuk, en þá mynd-
aðist skyndilega þoka í Reykjavík
og Keflavík þegar flugvélarnar áttu
skammt eftir ófarið. Ekki þótti flug-
stjórum flugvélanna þá sérstök
ástæða til að fara sparlega með
eldsneyti, enda var veðrið að öðru
leyti með afbrigðum gott og sást
úr lækkuninni t.d. til Sandskeiðs,
Selfoss, Hellu og Vestmannaeyja,
en þangað hefðu flugvélamar ör-
ugglega getað flogið og lent eftir
fráhvarfsaðflug að Reykjavíkur-
flugvelli.
I þessu atviki gerði TF-ODN
undir stjóm BÖB (Birgis Arnar
Bjömssonar flugstjóra - innsk.
Mbl.) fráhvarfsaðflug að braut 14,
þar strax á eftir lentu flugvélarnar
TF-ODM undir stjórn JH og TF-
VLE frá íslandsflugi og síðar TF-
ODN á braut 20 á Reykjavíkurflug-
velli. Báðar flugvélar HJ höfðu
nægilegt eldsneyti eftir lendingu til
að fljúga til og lenda ömgglega á
öðmm flugvelli.
Að legið hafí við stórslysi er út
í hött og ekki á neinum rökum reist,
en væntanlega á SJS við frekar
þunga lendingu TF-ODN í nefndu
atviki innarlega á braut 20. Jetstre-
am flugvélarnar geta notað mjög
stutta flugbraut til lendingar og
hafa mjög fullkominn hemlunar-
búnað, t.d. 70 gráðu „lift dump“ á
vængbörðum, ásamt öflugu „re-
verse“ á skrúfum og „anti-skid“ á
bremsum. í nefndu tilviki var flug-
vélin stopp fyrir akstursbraut alfa,
a.m.k. 500 metmm frá flugbrautar-
enda 20.
Varðandi bilun rafals í flugvél-
inni TF-ODM er það rétt að rafall-
inn bilaði í síðasta flugi flugvélar-
innar fyrir ársskoðun. Flugvélin fór
í ársskoðun daginn eftir flugið og
var bilunin skráð í bækur flugvélar-
innar og flugvirkjar félagsins látnir
vita um bilunina. Flugvélin var öll
hreinsuð hátt og Iágt að innan og
utan eins og venja var þegar flug-
vélar félagsins fóru í skoðun og var
það gert í samráði við flugvirkja
félagsins. Engar skemmdir urðu á
flugvélinni vegna bilunarinnar.
I bréfi SJS er minnst á rangar
hleðsluskýrslur sem JH (Jón Helga-
son - innsk. Mbl.) útbjó 2.7. 1991
vegna flugs HJ. SJS og LA (Láms
Atlason - innsk. Mbl.) vom við-
staddir útreikningana, og vissu að
þeir vom ekki nákvæmir, en réttu
skýrslurnar höfðu óvart farið með
flugvélunum til Kulusuk, en oft er
verið að breyta hleðslu flugvélanna
fram á síðustu mínútu.
SJS og LA kröfðust að fá hleðslu-
skýrslu án tafar, sem JH reyndi að
verða við eftir bestu getu, hins veg-
ar var JH ekki flugstjóri í nefndum
flugum og gat því ekki vitað ná-
kvæmlega um hleðslu flugvélanna.
Réttar hleðsluskýrslur um nefnd
flug bámst SJS og LA daginn eftir.
Um flutningsgetu og grundvöll
arðbærs reksturs
Grétar H. Óskarsson gerir að
umtalsefni í minnisblaði sínu til
samgönguráðherra (sem félagið
hefur ekki séð) að enginn rekstrar-
gmndvöllur virðist vera fyrir arð-
bæmm rekstri áætlunarflugs með
fyrirhuguðum flugvélum félagsins
og gert því skóna að flugvélarnar
hafi litla sem enga flutningsgetu,
þetta eru í hæsta máta óeðlileg
ummæli, sérstaklega í ljósi þess að
fjárhagsáætlun félagsins sem gerð
hefur verið til næstu tveggja ára,
inniheldur m.a. mjög ítarlegar for-
sendur varðandi umrætt áætlunar-
flug, byggt á fyrri reynslu HJ á
nefndri flugleið á sömu flugvélum,
þar sem kemur einmitt fram að fjár-
hagsgmndvöllur fyrirhugaðs flug-
rekstrar Óðins hf. á fyrirhuguðum
flugvélum er grundvallaður á upp-
töku á fyrmm áætlunarflugsrétt-
indum HJ sem gerir félaginu kleift
að skila arðbæmm rekstri, með
fyrirhuguðum flugflota.
Þá eru það einnig í hæsta máta
undarleg ummæli Grétars, að það
sé fráleitt að mæla með Óðni hf.
til áætlunarflugs til Kulusuk þar
sem félagið sé nýtt sem flugrekandi
og engin reynsla komin á rekstur
þess. Oðinn hf. flugfélag hefur frá
áramótum 1990 verið rekstraraðili
fyrir áætlunarleið þá er HJ hafði.
Þ.a.l. býr félagið yfír mikilli þekk-
ingu og reynslu í bæði þjónustu-
og áætlunarflugi milli íslands og
Grænlands og hefur um árabil
byggt upp viðkomandi áætlunar-
leið.
Það er að lokum óhjákvæmilegt
að velta því fyrir sér hvers vegna
Loftferðaeftirlitið hafi ekki gert
skriflegar athugasemdir við flug-
rekstur Helga Jónssonar fyrr. Hæg
vom heimatökin, því steinsnar var
á milli aðseturs Flugmálastjórnar
og aðseturs flugrekstrar HJ.
Helgi Jónsson flugstjóri,
Jón Helgason flugrekstr-
arstjóri Öðins hf.“
Farið að kröfum yfirvalda
Sigurður I. Halldórsson, lögmað-
ur Óðins hf., benti á í samtali við
Morgunblaðið að forsvarsmenn Óð-
ins hefðu í einu og öllu farið að
þeim kröfum sem flugmálayfírvöld
gerðu við uppbyggingu félagsins
og umsókn þess um flugrekstrar-
leyfí, sem nú hafi verið veitt. Þann-
ig hafi t.d. ástæða þess að ekki var
sótt um flugrekstrarleyfi fyrir
Helga verið að það var gert að
höfðu samráði við yfirmenn í sam-
gönguráðuneytinu, sem hafi talið
eðlilegt að félagið væri handhafi
flugrekstrarleyfisins. Þegar Jón
Helgason hafi verið tilnefndur sem
flugrekandi félagsins, hafi það ver-
ið gert að höfðu samráði við fram-
kvæmdastjóra Loftferðaeftirlitsins.
Jón hafi staðist prófíð með ágætum.
Þá hafí verið staðfest með formleg-
um hætti í umsögn Flugmálastjóm-
ar/Loftferðaeftirlitsins 22. mars sl.
að Jón hefði hlotið viðurkenningu
sem flugrekstrarstjóri og Guðjón
Sigurgeirsson sem tæknistjóri flug-
félagsins.
Frá þessum tíma hafi öll vinna
aðstandenda félagsins, lögmanns
og endurskoðanda og annarra sem
að málinu hafí komið, miðað að því
að tryggja að félagið uppfyllti kröf-
ur um eigið fé. Nú hafí félaginu
tekist að uppfylla þessar kröfur og
hafí fengið útgefíð flugrekstrar-
leyfí. Kvaðst hann telja að sjaldan
hefðu verið gerðar eins strangar
kröfur um hlutafjárloforð og gerðar
voru til Óðins.
Sigurður sagðist ekki skilja af
hverju yfirmenn öryggismála kæmu
nú fram með ásakanir um öryggis-
mál þar sem fallað hafi verið um
þessi mál faglega frá upphafí. „Við
bíðum nú eftir afgreiðslu ráðherra.
Ég sé ekki annað en að hún verði
annaðhvort meðmæli með umsókn
félagsins til danskra yfirvalda um
þessa áætlunarleið eða svipting á
áður út gefnu flugrekstrarleyfi,"
sagði hann.
Yfirlýsing flugmálasljóra
Morgunblaðinu hefur borist
eftirfarandi yfírlýsing Þorgeirs
Pálssonar flugmálastjóra:
„í tilefni af þeirri umræðu, sem
orðið hefur í fjölmiðlum að undan-
förnu vegna umsóknar Óðins hf.
um áætlunarflugleyfí skal eftirfar-
andi tekið fram:
1. Á fundi Flugráðs hinn 30.
mars sl. lagði Flugmálastjóm fram
skýrslu loftferðaeftirlitsins, þar
sem tekin er afstaða til umsóknar
Óðins hf. um flugrekstrarleyfi. Þar
kemur fram, að loftferðaeftirlitið
hafi samþykkt Jón Helgason sem
flugrekstrarstjóra og Guðjón Sig-
urgeirsson sem tæknistjóra félags-
ins. Niðurstaða skýrslunnar er hins
vegar sú, að ekki sé hægt að
mæla með útgáfu flugrekstrarleyf-
is til félagsins, þar sem það upp-
fylli ekki reglugerðarákvæði um
eigið fé. Flugráð samþykkti á þess-
um fundi að mæla með því að
Óðni hf. yrði veitt umbeðið leyfí
að uppfylltu skilyrði um eigið fé.
2. Á fundi Flugráðs hinn 10.
ágúst síðastliðinn, þar sem fjallað
var um umsókn Oðins hf. til dan-
skra stjórnvalda um heimild til
áætlunarflugs á flugleiðinni milli
Reykjavíkur og Kulusuk, kom
fram, að niðurstaða loftferðaeftir-
litsins væri óbreytt frá því, sem
fram kom í áðurnefndri skýrslu frá
því í mars. í minnisblaði loftferða-
eftirlitsins til flugmálastjóra, sem
lagt var fram á fundinum, kom
fram sú athugasemd, að fyrirhug-
aður flugvélafloti Óðins hf. væri
ekki heppilegur til flugs á ofan-
greindri flugleið. Engar frekari
athugasemdir voru gerðar af hálfu
Flugmálastjórnar við erindi Óðins
á þessum fundi Flugráðs, enda er
formlega um nýjan flugrekanda
að ræða.
3. í Morgunblaðinu hinn 11.
ágúst, lýsti Grétar H. Óskarsson,
framkvæmdastjóri loftferðaeftir-
litsins því yfír, að hann treysti
ekki aðstandendum Óðins hf.
vegna atvika, sem upp hefðu kom-
ið í tíð fyrri flugrekstrar sömu
aðila. Það skal tekið fram, að hér
er um að ræða persónulegt álit
yfírmanns loftferðaeftirlitsins en
ekki formlegt álit stofnunarinnar,
enda hefði slíkt álit þá verið lagt
fram á áðurnefndum fundi Flug-
ráðs. Ljóst er, að hin formlega
afstaða Flugmálastjómar byggist
á ákvæðum reglugerðar um flug-
rekstur en þar er hvergi kveðið á
um, að sérstakt traust á aðstand-
endum flugfélags skuli ríkja í sam-
skiptum loftferðayfírvalda og flug-
rekenda, þótt slíkt sé að sjálfsögðu
æskilegt.
4. Hvorki Flugmálastjórn né
Flugráð hafa lagt fram neitt það,
sem kemur í veg fyrir, að tekin
sé ákvörðun um útgáfu flug-
rekstrarleyfis til áætlunarflugs til
handa Óðni hf. að uppfylltum skil-
yrðum reglugerðar um handbært
eigið fé. Sama gildir um afstöðu
til umsóknar Óðins hf. til danskra
stjómvalda um áætlunarleyfi á
flugleiðinni milli Reykjavíkur og
Kulusuk.
5. í Morgunblaðinu hafa birst
tilvitnanir í minnisblöð, sem starfs-
menn loftferðaeftirlitsins gerðu að
beiðni Samgönguráðuneytisins,
þar sem þeir m.a. lýstu þeim af-
skiptum, sem loftferðaeftirlitið
hefur þurft að hafa af flujgrekstrar-
starfsemi aðalhluthafa Oðins hf. á
liðnum árum og skýra vantraust
það, sem á honum ríkir. Það skal
tekið fram, að starfsmenn Flug-
málastjómar hafa ekki staðið að
opinberri birtingu þessara minnis-
blaða, né munu forsvarsmenn
Flugmálastjórnar ræða efni þeirra
við fjölmiðla.
6. Það skal tekið fram, að Flug-
málastjórn ber fullt traust til þeirra
starfsmanna sinna, sem fara með
flugöryggismál á vegum stofn-
unarinnar og telur þá hafa alla
burði til að fylgjast með öryggis-
málum flugrekenda.“