Morgunblaðið - 05.09.1993, Síða 16

16 B
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 5. SEPTEMBER 1993
WOLFGAIMG WAGNER HEIMSÓTTUR í BAYREUTH
Niflungahringxirinn í Bayreuth. Lokaatriði Ragnaraka i frægri uppfærslu Patrice Chereau.
eftir Árna Tómas Ragnarsson
FYRIRHUGAÐ er að setga á svið valin atriði úr Niflungahring
Richards Wagners á Listahátíð í Reykjavík á næsta ári. Verk-
ið verður sett upp í samvinnu við Wolfgang Wagner, sonarson
tónskáldins og stjórnanda Wagnerhátíðarinnar í Bayreuth í
Þýskalandi, sem heimsótti Island af því tilefni í janúar sl.
Fullyrða má að uppsetning þessarar sýningar sé eitt stærsta
og metnaðarfyllsta verkefni íslenskra listamanna fyrr og síð-
ar. Niflungahringurinn sjálfur er stærsta verk óperubókmennt-
anna; það er í raun fjórar óperur og tekur flutningur þeirra
allra rúmar 15 klukkustundir. Sú stytting verksins sem fyrir-
hugað er að sýna á Listahátíð verður í þremur þáttum og mun
hver þeirra verða um og yfir ein klukkustund. Forvinna verk-
efnisins er nú langt komin og hafa flestir listamenn sem fram
munu koma í sýningunni þegar verið valdir, þar á meðal um
15 íslenskir einsöngvarar. I byijun ágústmánaðar þáðu fulltrú-
ar Listahátíðar boð Wolfgangs Wagners um að sækja tónlistar-
hátíðina í Bayreuth og eiga viðræður um hina fyrirhugaða
uppsetningu Niflungahringsins í Reykjavík.
Sá sem þetta ritar var með í för
og ræddi við nokkra þá aðila
sem tóku þátt í viðræðunum
í Bayreuth. í samtali við Valgarð
Egilsson formann stjórnar Listahá-
tíðar kom fram að viðræðurnar í
Bayreuth hefðu verið mjög gagnleg-
ar og að frumundirbúningur málsins
væri á lokastigi. Hann sagði að
Wolfgang Wagner hefði reynst afar
hjálplegur og stuðningur hans og
aðstoð væru ómetanleg fyrir fram-
gang málsins. Hin breiða samstaða
sem náðst hefði um málið á Islandi
væri einnig mikils virði, en auk
þeirra menningarstofnana sem
munu standa að sviðsetningu verks-
ins, þ.e. Þjóðleikhúsið, íslenska óp-
eran og Sinfóniuhljómsveitin, hafa
stjómendur Árnastofnunar sýnt
mikinn áhuga á að halda sérstaka
ráðstefnu um tengsl íslenskra forn-
bókmennta við Niflungahring Ric-
hards Wagners.
Wolfgang Wagner -
hringnrinn lokast
Wolfgang Wagner átti sjálfur
hugmyndina að því að valdir hlutar
úr Niflungahringnum yrðu settir á
svið á Listahátíð og verður hann list-
rænn ráðgjafí við uppsetninguna.
Hann var fyrst spurður að því hvern-
ig þetta samstarf væri tilkomið og
hvers vegna einmitt Niflungahring-
urinn hefði orðið fyrir valinu af öllum
óperum Wagners.
„Stjóm Listahátíðar var svo vin-
samleg að hafa samband við mig
vegna áforma um að gera frumupp-
færslu á Wagneróperu á íslandi að
þungamiðju hátíðarinnar 1994, sem
ber upp á 50 ára afmæli íslenska
lýðveldisins. Mér leist mjög vel á
þessa hugmynd og í janúar fór ég
til íslands ásamt eiginkonu minni til
viðræðna um þetta mál. Þar setti
ég fram þá tillögu að gerður yrði
útdráttur úr Niflungahringnum
þannig að hægt yrði að sýna helstu
hluta hans á einu kvöldi.
Ein helsta ástæða þess að einmitt
Niflungahringurinn varð fyrir valinu
er að með sýningu hans á íslandi
er því „skilað aftur" sem Richard
Wagner tók og notfærði sér við
samningu verksins. Þar á ég við
þann bakgrunn að texta verksins
sem felst í íslenskum fornbókmennt-
um, einkum Snorra-Eddu og Völs-
ungasögu. Það má ef til vill orða
það svo að sá menningarlegi hringur
sem átti upptök sín í Snorra-Eddu
á íslandi og Richard Wagner síðar
nýtti sér við samningu Niflunga-
hringsins lokist nú með sýningu
verksins á íslandi. í heimsókn minni
til íslands í vetur veitti það mér ein-
mitt sérstaka ánægju og heiður að
fá að handleika handritið að þeirri
Eddu sem afi minn Richard Wagner
byggði verk sitt á. í bókasafni hans
í Bayreuth er meðal annars íslensk-
þýsk orðabók, sem hann notaði til
að lesa textann á frummálinu.“
- Hvernig telurðu að íslendingar
séu í stakk búnir til að takast á við
svona verkefni?
„Ég álít að mjög vel hafi verið
staðið að undirbúningi þessa máls á
Islandi. Urvinnsla hugmyndarinnar
hefur hefur verið til fyrirmyndar og
mér virðist að aðstæður í landinu
séu nægilega góðar til að uppsetning
verksins megi lánast. Sérstaklega
er ég ánægður með að flestir söngv-
aranna skuli verða íslenskir. Við
höfum sjálf fengið upplýsingar um
þá, en það auðveldaði okkur að
margir íslenskir söngvarar starfa við
óperuhús í Þýskalandi. Niðurstaðan
varð sú að fyrir utan þrjá erlenda
gestasöngvara í hin vandsungnu
hlutverk Óðins, Siegfrieds (Sigurðar
Fáfnisbana) og Brynhildar, höfum
við hóp íslenskra söngvara, sem mun
fyllilega geta staðið undir þeim kröf-
um sem gerðar eru.
Á undirbúningstímanum höfum
við skipst á hugmyndum og komist
að sameiginlegum niðurstöðum.
Þannig höfum við fengið gamlan
„íslending" sem hljómsveitarstjóra,
en það er Alfred Walter sem starf-
aði um tíma sem aðalstjórnandi Sin-
fóníuhljómsveitar íslands. Hann er
gamall samstarfsmaður minn og
bróður míns, Wielands Wagners, og
hefur mjög góða þekkingu á verkum
Richards Wagners og starfinu hér í
Bayreuth. Auk þess er hann frábær
stjórnandi og tónlistarmaður.
Af öðrum aðilum, sem starfa að
þessu verkefni má nefna Selmu
Guðmundsdóttur sem hefur fyrir
hönd Listahátíðar annast skipulagn-
ingu og samræmt allar aðgerðir á
óaðfinnanlegan hátt. Samstarfið við
hana hefur verið okkur í Bayreuth
sérstök ánægja. Þá höfum við einnig
fengið frábæran leikstjóra, Þórhildi
Þorleifsdóttur, til að stýra uppsetn-
ingu verksins og hið sama má segja
um leikmyndahönnuðinn Sigurjón
Jóhannsson."
Áhersla á íslenskan bakgrunn
- Hvaða atriði Niflungahringsiiis
megum við eiga von á að sjá á ís-
landi?
„í vali þeirra atriða úr Niflunga-
hringnum sem sýnd verða á íslandi
hefur verið lögð sérstök áhersla á
hinn íslenska bakgrunn verksins og
sýnist mér að sá útdráttur sem nú
þegar liggur fyrir ætti að skírskota
sérstaklega til íslendinga. Sú stað-
reynd að þarna mætast hin mikla