Morgunblaðið - 02.10.1993, Blaðsíða 40

MORGUNBLADIÐ, KRINGLAN I 103 REYKJAVÍK
SÍMl 691100, SÍMBRÉF 691181, PÓSTHÓLF 3010 / AKUREYRI: HAFNARSTRÆTl 85
LAUGARDAGUR 2. OKTÓBER 1993
VERÐ í LAUSASÖLU 125 KR. MEÐ VSK.
Fjórtán ára gamall bandarískur piltur slasast lífshættulega í Vogastapa
Hrapaði
tíu metra
ístórgrýti
BJÖRGUNARMENN piltsins sem féll í klettunum stumra yfir hinum
særða i fjörunni við Vogastapa. Á innfelldu myndinni sést hvar
gúmmíbátar frá Landhelgisgæslunni eru skammt undan landi þar
sem slysið varð, en bátur frá varðskipi sem var í nágrenninu var
sendur á slysstaðinn með mann sérþjálfaðan í sjúkraflutningum.
Hjá umboðsmanni Alþingis voru skráð 192 ný mál á árinu 1992
Ymis dæmi um að stjórnvöld
taki gjöld án lagaheimildar
FJÓRTÁN ára gamall banda-
rískur piltur var fluttur lífs-
hættulega slasaður með TF-
SIF, þyrlu Landhelgisgæsl-
unnar, til Borgarspítalans í
gær. Pilturinn hrapaði um tíu
metra niður í grýtta fjöru
eftir að hafa klifrað upp í
hamravegg við Vogastapa á
Reykjanesi.
Þyrlan var komin á staðinn rétt
fyrir kl. 15 í gær og voru aðstæð-
ur á slysstað nokkuð erfiðar, að
sögn Landhelgisgæslunnar. Piltur-
inn var þarna að leik með þremur
öðrum bandarískum piltum. Hann
klifraði upp í hamravegginn og
var kominn í um tíu metra hæð
þegar hann missti fótanna og
hrapaði niður í grýtta fjöruna.
Félagar hans gerðu lögreglu í
Keflavík aðvart og óskaði hún
aðstoðar Landhelgisgæslunnar.
Hraðbátur sendur frá
varðskipi
Tilviljun réði því hve fljótt þyrl-
an komst á slysstað því kl. 14 í
gær barst tilkynning frá farþega-
flugvél yfir Breiðafirði sem heyrði
í neyðarsendi. Fokker-vél gæsl-
unnar var.í eftirlitsflugi um þetta
leyti og fór hún til að kanna upp-
runa merkjanna frá neyðarsendin-
um. Þyrlan var einnig á gæslu-
flugi yfir Breiðafirði en var kominn
yfir Faxaflóa þegar merkin fóru
að berast og var ákveðið að hún
héldi áfram til Reykjavíkur. Kl.
14.30 þegar kall barst um aðstoð
vegna slyssins við Vogastapa var
þyrlan rétt ólent í Reykjavík og
var henni flogið á slysstað.
Varðskip, sem var statt sunnar-
lega í Faxaflóa, sendi út hrað-
skreiðan gúmmíbát að slysstað
með tvo skipverja, sem hlúðu að
hinum slasaða í fjörunni þar til
þyrlan kom á vettvang með lækni
innanborðs. Skipveijarnir kveiktu
einnig í reykblysum til að gefa til
kynna vindáttina á slysstað.
UMBOÐSMAÐUR Alþingis segir
í nýútkominni skýrslu að árið
1992 hafi sér borist fleiri kvart-
anir út af gjaldtöku og skatt-
heimtu en árin á undan. Það hafi
vakið athygli hans hve stjórnvöld
virðist oft grípa til setningar
reglugerða eða annarra ráðstaf-
ana, þótt til þess sé ekki viðhlít-
andi grundvöllur í lögum. Ymis
mál á sviði gjaldtöku og skatt-
heimtu séu dæmi um slíkt. Eðli-
legra sé að stjórnvöld leiti fyrir-
fram eftir skýrri lagaheimild frá
Alþingi.
Á árinu 1992 voru skráð 194 ný
mál hjá umboðsmanni Alþingis.
Kvartanir sem bárust voru 190 og
fjögur mál tók hann upp að eigin
frumkvæði. Málum hefur fjölgað
jafnt og þétt hjá umboðsmanni.
Árið 1991 voru þau 170, árið 1990
voru þau 152, árið 1989 154 og
árið 1988 70 talsins.
I skýrslu umboðsmanns er sagt
frá nokkrum málum þar sem stjórn-
völd heimtu skatta eða gjöld án
nauðsynlegrar lagaheimildar. í einu
máli var kvartað yfir álagningu sér-
staks gatnagerðargjalds, svokallaðs
B-gatnagerðargjalds. Segir hann að
vafi rísi um gildi margra reglugerða
af þessu tagi auk þess sem lög
51/1974 um gatnagerðargjöld séu
óskýr.
Umboðsmaður telur gjald það
sem fjármálaráðuneytið gerði lög-
mönnum, læknum og tannlæknum
að greiða fyrir atvinnuleyfi í tíð
Ólafs Ragnars Grímssonar ólög-
mætt vegna þess að þar hafi verið
um skatt að ræða sem ekki hafi
verið iagaheimild fyrir.
Einnig kemst umboðsmaður að
þeirri niðurstöðu að of hátt gjald
hafi verið tekið fyrir löggildingu
endurskoðenda. Rök hans eru þau
að sökum villu í lögum hafí tvær
upphæðir verið nefndar í sömu lög-
unum og eðlilegra sé að miða við
lægri upphæðina. Þeir endurskoð-
endur sem greiddu of mikið hafa
fengið endurgreitt.
Sjá bls. 21 „Fæstir fá endur-
greitt ..."
Fimm tilfelli heilahimnu-
bólgn greinst á tíu dögum
FIMM tilfelli heilahimnubólgu hafa greinst hérlendis á síðustu
tíu dögum sem er óvenjulega mikið. Sjúkdómurinn, sem er smit-
sjúkdómur, leggst einkum á ungt fólk. Tilfellin eru þó ekki öll
af sömu tegund og af þeim sökum er ekki hægt að tala um að
faraldur sé í gangi. Síðastliðin þijú ár hafa greinst 18-21 tilfelli
heilahimnubólgu á ári. Það sem af er þessu ári hefur heilahimnu-
bólga greinst í 17 einstaklingum.
Heilahimnubólgubakteríur, svo-
nefndir meningokokkar, valda þeim
sjúkdómstilfellum sem greinst hafa
að undanfömu. Þær eru af annarri
tegund en þær sem bólusett er
gegn hjá ungbörnum, sem eru svo-
nefndar hemophilus af hjúpgerð
B. Innan tegundarinnar meningo-
kokkar eru þrír aðalflokkar sem
valda sýkingum, A, B og C-flokk-
ar. Tvö tilfellanna sem greinst hafa
síðustu daga eru af flokki C og
þtjú af flokki B.
Einstök tilfelli
„Hefðu þessi tilfelli í september
öll verið af sama flokki þá hefðum
við haft af því áhyggjur. Þetta lítur
því ekki út eins og faraldur því til-
fellin eru af tveimur flokkum og
allt einstök tilfelli," segir Karl
Kristinsson, sýklafræðingur á
Landspítalanum. Hann segir að
margir heilbrigðir einstaklingar
geti borið í sér meningokokka af
B-flokki án þess að verða nokkru
sinni veikir. „Hvers vegna sumir
verða veikir en aðrir ekki, er óút-
skýrt,“ segir Karl.
Karl segir að til sé bóluefni gegn
C-flokki meningokokka en þar sem
engin tengsl séu milli tilfellanna
tveggja sé ekki ástæða til að bólu-
setja. Hins vegar er ekki til bólu-
efni gegn B-flokknum.
Hár hiti og húðblæðingar
Síðasti heilahimnubólgufaraldur
gekk hér 1975-1977 og voru tiifell-
in þá verulega mörg, að sögn Karls.
Tiðnin lækkaði síðan mikið 1978
en þó hafa tilfellin síðan verið
nokkru fleiri hérlendis en í sumum
nágrannalandanna, þó ekki í Norð-
ur-Noregi.
Einkenni heilahimnubólgu er hár
hiti, höfuðverkur og húðblæðingar
hvar sem er á líkamanum. „Svo
eru ýmis tilfelli sem falla ekki ná-
kvæmlega undir þetta. Það ber allt-
af að hafa hugfast að ef veikindi
eru mikil að leita þá til læknis,"
segir Karl.
Á árunum 1975-1992 hafa 404
tilfelli heilahimnubólgu greinst og
hefur dánartíðnin verið um 9%.