Morgunblaðið - 11.11.1993, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 11. NÓVEMBER 1993
Veiðar íslendinga í „Smugunni“ í Barentshafi
Rússar og Norðmenn
hyggjast beita þrýstingi
SÍÐAR í þessum mánuði mun sameiginleg fiskveiðinefnd Rússa
og Norðmanna koma saman til fundar og verður eitt helsta
umræðuefnið hvernig stöðva megi veiðar erlendra fiskiskipa
í „Smugunni“ svonefndu. Þetta kom fram í norska dagblaðinu
Aftenposten á föstudag.
Morgunblaðið/Sigurður Jónsson
Brúin yfir Stóru-Laxá í Hrunamannahreppi.
Brúin yfir Stóru-Laxá í Hrunamannahreppi
Hefðbundnar vega-
merkingar við brúna
Selfossi.
í fréttinni segir að norska
strandgæslan áætli nú að 7.000
tonn af þorski hafi verið veidd í
„Smugunni" og að verðmætið sé
um 150 milljónir norskra króna eða
um 1,5 milljarðar íslenskra króna.
Haft er eftir Gunnar Kjennoy,
deildarstjóra í norska sjávarút-
vegsráðuneytinu, að Norðmenn
vænti þess að íslendingar láti af
veiðum sínum _á þessu umdeilda
hafsvæði. Segir í frétt norska
blaðsins að aukins kulda gæti í
samskiptum íslendinga og Norð-
manna á þessu sviði. Þetta geti á
hinn bóginn komið sér illa fyrir
íslendinga sem þurfí á stuðningi
Norðmanna að halda hyggist þeir
hefja hvalveiðar að nýju, auk þess
sem senn fari í hönd samningavið-
ræður um loðnustofninn. „Við vilj-
um að þessum óleyfílegu veiðum
verði hætt þannig að við getum
áfram átt gott samstarf við Islend-
inga,“ sagði Gunnar Kjonnoy.
Norðmenn hafa látið Rússum í
té upplýsingar um gang veiðanna
í „Smugunni". Sagði deildarstjór-
inn að fiskveiðinefnd Norðmanna
og Rússa myndi taka mál þetta til
meðferðar í þeim tilgangi að stöðva
veiðamar en auk islenskra togara
hafa skip sem skráð eru í Dómin-
íska lýðveldinu og Belize stundað
veiðar á þessum slóðum.
Þorsteinn Pálsson sjávarútvegs-
ráðherra sagði í samtali við Morg-
unblaðið að frá upphafí hefði legið
fyrir að veiðar íslenskra skipa í
Smugunni hefðu neikvæð áhrif á
samskipti íslendinga við Rússa og
Norðmenn. Þjóðirnar tvær hefðu
til margra ára haft með sér sam-
starf um nýtingu þorskstofnsins í
Barentshafí.
Skinkumál-
ið fer til
Hæstaréttar
HAGKAUP hefur áfrýjað til
Hæstaréttar dómi Héraðsdóms
Reykjavíkur í skinkumálinu
svokallaða sem Hagkaup höfð-
aði gegn landbúnaðarráðherra
og fjármálaráðherra fyrir
hönd ríkissjóðs. Hefur Hæsti-
réttur fallist á að málið sæti
flýtimeðferð, en það verður
þingfest 1. desember næst-
komandi.
Hagkaup höfðaði málið á
hendur ríkissjóði til að fá ógilta
synjun fjármálaráðherra og land-
búnaðarráðherra um tollaf-
greiðslu á rúmu tonni af soðinni
svínaskinku og tæplega 1,5 tonn-
um af soðnum hamborgarhrygg
í september. Krafðist Hagkaup
1,3 milljóna kr. skaðabóta, en
samkvæmt dómi Héraðsdóms
Reykjavíkur sem kveðinn var upp
25. október síðastliðinn voru
landbúnaðarráðherra og fjár-
málaráðherra f.h. ríkissjóðs sýkn-
aðir af kröfum Hagkaups.
VIÐ V ORUN ARMERKI beggja
vegna brúarinnar yfir Stóru-
Laxá í Hrunamannahreppi eru
með hefðbundnum hætti og voru
til staðar síðastliðinn laugar-
dagsmorgun þegar árekstur
varð á brúnni. Um er að ræða
viðvörunarmerki um að vegurinn
þrengist og síðan eru stór glit-
merki á brúarendunum. Vega-
gerðarmenn telja ekki ástæðu til
að breyta merkingunum.
Þórhallur Ólafsson, umdæmis-
tæknifræðingur Vegagerðarinnar á
Suðurlandi, sagði að vegurinn væri
hannaður fyrir 90 km hraða og
þrátt fyrir slæmt skyggni, myrkur,
rok og rigningu ættu merkin að
sjást mjög vel. Ef þau sæjust ekki
vegna skyggnis ættu ökumenn að
aka mjög hægt. Hann sagði að vel
mætti hugsa sér að þær aðstæður
hefðu verið fyrir hendi við umrætt
atvik á laugardagsmorguninn að
ökumaður bílsins sem kom úr vest-
urátt hefði ekki séð glitmerkin
vegna ljósanna á bílnum sem kom
á móti.
Þórhallur benti á að ef brúin yfir
Stóru-Laxá væri í byggingu núna
hefði hún verið hönnuð með tveimur
akreinum en ekki einni eins og brú-
in er í dag. Hann sagði að Vega-
gerðin teldi enga ástæðu vera til
að breyta merkingum við brúna.
Skammt vestan brúarinnar er
aflíðandi beygja. Þegar bíll kemur
inn í beygjuna á hann eftir um 500
metra að brúnni frá því að ökumað-
ur annars bíls, sem kominn er inn
á brúna, sér hann. Merkið um að
vegurinn þrengist sést greinilega
þegar komið er út úr beygjunni.
Sig. Jóns.
Deilt um bókmennta-
verðlaun Tómasar
SÚ ÁKVÖRÐUN borgaryfirvalda að taka þátt í að efna til verðlauna
til minningar um Tómas Guðmundsson skáld, sætti gagnrýni fulltrúa
úr minnihluta borgarsljórnar á fundi hennar á fimmtudag. Töldu full-
trúarnir að verið væri að færa Almenna bókafélaginu handrit þau, sem
bærust í keppnina, á silfurfati og skekkja þannig samkeppnisstöðu
útgefenda. Meirihluti borgarstjórnar andmælti þessu og sagði að Al-
menna bókafélagið hefði gefið út verk Tómasar og átt hugmyndina
að verðlaununum, fulltrúi bókafélagsins væri aðeins einn þriggja manna
í dómnefnd og kvaðir um útgáfu verðlaunaverksins hvíldu á AB.
Borgarráð samþykkti í október að
veita 300 þúsund króna verðlaunafé
á ári næstu þijú árin til bókmennta-
verðlauna Tómasar Guðmundssonar.
Guðrún Ögmundsdóttir, fulltrúi
Kvennalista, lagði til að málinu yrði
vísað aftur til borgarráðs til frekari
skoðunar og undir það tók Kristín
Á. Ólafsdóttir, fulltrúi Nýs vett-
vangs. Hún sagði að sér þætti óeðli-
legt að einum útgefanda, Almenna
bókafélaginu, yrði veittur aðgangur
að öllum þeim skáldverkum sem
bærust vegna verðlaunanna.
Ekki gullnáma
Markús Öm Antonsson borgar-
stjóri benti á að ekki hefði verið ósk-
að frestunar á afgreiðslu málsins í
borgarráði og óþarfí að vísa málinu
þangað á ný. Ákvörðun borgarráðs
næði til þriggja ára, en að því tíma-
bili loknu yrði málið endurskoðað.
Hann sagði rangt að samkeppni um
handrit yrði AB einhver gullnáma.
Kveðið væri á um að forlagið gæfi
verðlaunaverkið út, en höfundi þess
væri fijálst að leita til annarra útgef-
enda. Þó væri AB heimilt að gefa
verkið út fyrir félaga í bókaklúbbi
þess. Auk fulltrúa AB væru í dóm-
nefnd fulltrúar menningarmála-
nefndar og Rithöfundasambandsins,
svo sú staða gæti komið upp að fyr-
ir valinu yrði verk sem ÁB hefði
annars ekki hugsað sér að gefa út,
en yrði að standa við þá kvöð að
gera það. Loks sagði borgarstjóri að
tilkynnt yrði um hver verðlaunin hlyti
þann 10. nóvember.
Pálmi Pétursson
kennari látinn
PÁLMI Pétursson kennari lést á
heimili sínu í Reykjavík 8. nóv-
ember síðastliðinn á sjötugasta
aldursári.
Hann fæddist 20. nóvember 1923
á Frostastöðum í Skagafirði. For-
eldrar hans voru Pétur Jónsson
bóndi í Eyhildarholti í Skagafirði,
síðar gjaldkeri Tryggingastofnunar
ríkisins, lést 30. september 1964,
og kona hans, Þórunn Sigurhjartar-
dóttir, lést 14. desember 1930.
Pálmi ólst upp frá 8 ára aldri hjá
Jóni Gíslasyni bónda á Hofí í Svarf-
aðardal og konu hans Amfríði Sig-
urhjartardóttur, móðursystur sinni.
Pálmi lauk kennaraprófi árið 1944,
kenndi við bamaskóla Vestmanna-
eyja frá 1945-1947 og Laugames-
skóla frá 1947-1965. Síðan kenndi
hann við Fóstruskóla íslands 1967-
1968 og Æfínga: og tilraunaskóla
Kennaraháskóla íslands frá 1966-
1980. Hann átti sæti í stjóm Kenn-
arafélags Laugamesskóla um skeið
frá árinu 1956 og var ritari í stjórn
Styrktarfélags vangefínna. Hann
kvæntist Aðalheiði Árnadóttur árið
1947, en hún lést 1991, og varð
þeim sex barna auðið. Þau slitu
samvistir. Síðustu níu ár ævinnar
naut Pálmi umönnunar Elísabetar
Óskarsdóttur.
Sigurður Markússon stjórnarformaður Sambandsins
Gjaldþrot ávallt
dapurleg endalok
STJÓRN Sambands íslenskra samvinnufélaga kemur saman til
fundar í dag, þar sem ráðast mun hvort fyrirtækið verður tek-
ið til gjaldþrotaskipta, eða þess verður freistað að ná nauðasamn-
ingum við lánardrottna fyrirtækisins. Aföll sem dunið hafa yfir
Sambandið á þessu ári, sérstaklega gjaldþrot Miklagarðs og
íslensks skinnaiðnaðar, hafa gert stöðu Sambandsins mun erfið-
ari en hún var í árslok í fyrra. Sigurður Markússon, stjórnarfor-
maður Sambandsins, segir að stjórn SÍS hafi ekki komið saman
til fundar síðan í júní í sumar, og því þurfi hún að fara yfir
allmörg mál á fundi sínum í dag. í samtali við Morgunblaðið í
gær kvaðst Sigurður eiga von á því að þegar stjórnarfundi lyki
í dag, lægi ákvörðun fyrir um það hvaða leið skuli farin.
„Ég legg áherslu á að þessi
stjómarfundur er ekki boðaður til
þess að setja stimpil á einhveija
ákvörðun sem þegar hefur verið
tekin, heldur til þess að ræða mál-
in og komast að sameiginlegri
niðurstöðu," sagði Sigurður.
Eins og þruma úr heiðskíru
lofti
Sigurður var spurður hvað helst
hefði farið úrskeiðis í rekstri Sam-
bandsins, miðað við orð hans á
fundi með fréttamönnum fyrir
rúmu ári, þegar Hömlur, eignar-
haldsfyrirtæki Landsbankans um
eigur Sambandsins, var stofnað,
en þá lýsti Sigurður því að í árslok
yrði eiginfjárstaða hins smækkaða
Sambands jákvæð: „í ársreikningi
okkar í árslok 1992 var eiginfjár-
staða Sambandsins jákvæð og
hugsanlega voru örlitlir varasjóðir
þar inni. Það sem gerst hefur á
þessu ári, eru þau áföll sem yfir
okkur hafa dunið. Sum voru
kannski að einhveiju leyti fyrirsjá-
anleg, eins og gjaldþrot Mikla-
garðs. En annað áfall sem við urð-
um fyrir brast á eins og þruma
úr hejðskíru lofti, en það var gjald-
þrot íslensks skinnaiðnaðar. Hann
var með mjög þokkalega eiginfjár-
stöðu í árslok 1992 og þá gat í
raun og veru enginn séð fyrir hvað
myndi gerast á þessu ári.“
Skuldir greiddar niður um 12,5
milljarða
Sigurður benti á að það sem
Sambandið skuldaði í árslok 1992
hafi verið um 3,3% skuldanna eins
og þær voru í árslok 1989, eða um
436 milljónir króna í stað tæplega
13 milljarða króna í árslok 1989.
„Á þessum árum voru skuldir því
greiddar niður um nálega 12,5
milljarða króna, sem er mikill
áfangi. Auðvitað væri miklu
skemmtilegra að geta sagt við
erum ekki bara búnir að borga
97%, heldur 100%, en það erum
við því miður ekki. Þó hefur enn
gengið á skuldimar frá því í árslok
í fyrra og sömuleiðis á eignimar,
en þessu munum við gera nánari
grein fyrir á morgun,“ sagði Sig-
urður.
Sigurður var spurður hvað hann
vildi segja um staðhæfingu í þá
vem, að Sambandið hefði engra
annarra kosta völ en að velja gjald-
þrotaleiðina, þar sem staða fyrir-
tækisins til þess að reyna nauða-
samninga væri afar hæpin. Meðal
annars væri vísað til þess að eftir-
launakröfur fyrrverandi stjómenda
Sambandsins væm geysilegar,
jafnvel þótt þær flokkuðust undir
almennar kröfur, en ekki forgangs-
kröfur: „Nauðasamningar eða ekki
nauðasamningar. Er staða eða
ekki staða, það leiðir bara af mál-
inu sjálfu, að það hlýtur alltaf að
vera spurning um það, hvort og
hversu vel slíkt kynni að takast.
Ég get eiginlega ekki svarað því
frekar fyrr en á morgun,"
Höfum barist eins og ljón
- Hlýtur stjórn Sambandsins
ekki einnig að velta því fyrir sér
hvort það væri ekki dapurlegur
endir á sögu Sambands íslenskra
samvinnufélaga að ljúka henni með
gj aldþrotaskiptum?
„Ég held ég verði að segja að
gjaldþrot em alltaf dapurleg enda-
lok, eiginlega hver sem undanfar-