Morgunblaðið - 11.11.1993, Blaðsíða 32

32
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 11. NÓVEMBER 1993
SAMEINING SVEITAKFELAGA
Almennar kosningar um sameiningu sveitarfélaga 20. nóvember
Níu sveitarfélög komi
í stað 36 á Vesturlandi
ALMENNAR kosningar um tillögur umdæmanefnda heimamanna í
öllum kjördæmum landsins um sameiningu sveitarfélaga fara fram
laugardaginn 20. nóvember næstkomandi, en þá verður kosið á al-
mennum kjörstöðum í hverju sveitarfélagi fyrir sig sem lagt er til
að sameinist öðrum. Umdæmanefndirnar átta gera tillögur um að
sveitarfélögum á landinu fækki úr 196 í 43, eða um 153, og verði
tillögurnar samþykktar verða sveitarfélög með innan við 500 íbúa
þijú talsins, en þau voru 142 hinn 1. desember síðastliðinn. Meiri-
hluta greiddra atkvæða þarf til að tillaga um sameiningu teljist sam-
þykkt. Hljóti tillaga ekki samþykki í öllum sveitarfélögum sem lagt
er til að sameinist, en í að minnsta kosti 2/s þeirra, er viðkomandi
sveitarstjórnum heimilt að ákveða sameiningu þeirra sveitarfélaga
sem samþykkt hafa, enda hamli landfræðilegar ástæður því ekki.
Verði tillaga um sameiningu felld, en umdæmanefnd telur hins veg-
ar að vilji íbúanna standi til annars konar sameiningar, er henni
heimift að leggja fram nýjar tillögur innan tíu vikna þar frá, þ.e.
ekki síðar en 26. mars 1994.
Samkvæmt tillögum umdæma-
nefndar Samtaka sveitarfélaga í
Vesturlandskjördæmi er gert ráð
fyrir að sveitarfélögum í kjördæm-
inu verði fækkað úr 36 í 9 með frá
320 íbúum í því fámennasta í 5.272
í því fjölmennasta. í júlí síðastliðn-
um sendi umdæmanefndin bréf til
sveitarfélaga á svæðinu þar sem
beðið var um óskir þeirra varðandi
nýskipan sveitarfélaga og eru til-
lögur nefndarinnar að verulegu leyti
byggðar á svörum sveitarstjórn-
anna og landfræðilegum aðstæðum.
I nokkrum tilfellum er um að ræða
frávik frá besta kosti einstakra
sveitarstjórna, en umdæmanefndin
# LOWARA
JABÐVATHIS-
DÆLUR

Gæðavara,
mikið úrval,
hagstætt verð,
örugg þjónusta.
= HÉÐINN =
VERSLUN
SELJAVEGI 2 SÍMI 91-624260
samræmdi þau sjónarmið sem fram
komu og tengdi valkosti saman.
Akraneskaupstaður fjöl-
mennasta sveitarfélagið
Akraneskaupstaður verður fjöl-
mennasta sveitarfélagið á svæðinu
með 5.272 íbúa. í öðru lagi er gerð
tillaga um að sveitarfélög í Borgar-
ijarðarsýslu sunnan Skarðsheiðar
sameinist í eitt sveitarfélag, þ.e.
Hvalljarðarstrandarhreppur, Skil-
mannahreppur, Innri-Akranes-
hreppur og Leirár- og Melahreppur.
íbúatala yrði samtals 599. Þá er
einnig gerð tillaga um að sveitarfé-
lög norðan Skarðsheiðar sameinist
í eitt sveitarfélag, þ.e. Andakíls-
hreppur, Skorradalshreppur, Lund-
arreykjadalshreppur, Reykholts-
dalshreppur og Hálsahreppur. íbúa-
tala samtals er 774.
Lagt er til að Mýrasýsla verði
öll eitt sveitarfélag. Við það samein-
ast Hvítársíðuhreppur, Þverárhlíð-
arhreppur, Stafholtstungnahrepp-
ur, Norðurárdalshreppur, Borgar-
hreppur, Borgamesbær, Álftanes-
hreppur og Hraunhreppur. íbúatala
samtals yrði 2.587.
Á Snæfellsnesi er gert ráð fyrir
að íjögur sveitarfélög austast á
nesinu sameinist í eitt, þ.e. Kol-
beinsstaðahreppur, Eyjarhreppur,
Miklaholtshreppur og Skógar-
strandarhreppur. íbúafjöldi samtals
er 320. Þá er gert ráð fyrir að fjög-
ur sveitarfélög vestast á nesinu
sameinist, þ.e. Staðarsveit, Breiðu-
víkurhreppur,_ Neshreppur utan
Ennis og Ólafsvíkurkaupstaður.
íbúafjöldi samtals er 1.881. Gert
er ráð fyrir að Eyrarsveit verði
áfram sjálfstætt sveitarfélag með
320 íbúa og að Helgarfellssveit
sameinist Stykkishólmsbæ með
1.314 íbúa. Þá er gert ráð fyrir að
sveitarfélög í Dalasýslu sameinist
þannig að ' Suðurdalahreppur,
Haukadalshreppur, Laxárdals-
hreppur, Hvammshreppur, Fells-
strandarhreppur, Skarðshreppur og
Saurbæjarhreppur verði eitt sveit-
arfélag með 869 íbúa.
Áhersla á sameiningu
í minni einingar
Að sögn Guðjóns Ingva Stefáns-
sonar, framkvæmdastjóra Samtaka
sveitarfélaga í Vesturlandskjör-
dæmi, eru hugmyndir um samein-
ingu í kjördæminu ekki eins róttæk-
ar og sameiningarhugmyndir sum-
staðar annars staðar á landinu. Það
hefði verið metið svo að sameining
í stærri einingar hefði ekki getað
gengið upp að svo stöddu, og því
hefði verið valinn sá kostur að
leggja áherslu á sameiningu í minni
einingar þar sem fyrst og fremst
væri verið að sameina minnstu
sveitarfélögin en ekki þéttbýlis-
staði. Hann sagði að í umræðum
um sameiningu sveitarfélaganna
hefði einna helst komið fram ótti
varðandi ákveðin mál sem hafa
verið sérmál í dreifðu byggðunum,
eins og til dæmis fjallskilamál. Hins
vegar hefðu sveitarstjórnirnar á öll-
um svæðunum unnið málefnasamn-
inga eða lagt fram viljayfirlýsingar
þar sem á þessum málum væri tek-
ið.
„Þar er sagt berum orðum að
stofnuð verði upprekstrarfélög
þeirra sem hafa nýtingarrétt á af-
Sameining sveitarfélaga
á Vesturlandi
Dalasýsla,
869 íbúar
Sauitæjarhreppur
Skarðshreppur
Fellsstrandarhr.
Hvammshreppur
Laxárdalshreppur
Haukadalshreppur
Suðurdalahreppur
1.881 íbúar
Ólafsvikurkaupstaður
Neshreppur utan Ennis
Breiðuvikurhreppur
Staðarsveit
Borgarhreppur
Stafholtstungnahreppur
Norðurárdalshreppur
Þverárhlíðarhreppur
Hvltérsíðuhreppur
774 íbúar
Andakílshreppur
Skorradalshreppur
Lundarreykjadalshr.
599 íbúar Reykholtsdalshr.
Leirár- og Melahr. Hálsahreppur
Innri-Akraneshreppur
Skilamannahreppur
Hvalfjarðarstrandar.
réttum og þau félög muni fara með
málefni afréttanna og ljallskila í
umboði sveitarstjórnar. Umsjón
þessa málaflokks fer því ekki frá
þeim aðilum sem nú nýta réttinn.
Þá hefur verið rætt svolítið um
hvað verði um félagsheimilin, en í
málefnasamningunum er skýrt tek-
ið fram að þau verði rekin með sem
líkustum hætti áfram og stofnaðar
verði rekstramefndir sem skipaðar
verði fulltrúum af þjónustusvæðum
félagsheimilanna eins og þau eru í
dag. Það er því gert ráð fyrir að
sá rekstur verði áfram með sem lík-
ustum hætti og nú er. í nokkrum
tilvikum hafa menn svo óttast að
einhver hagræðing verði varðandi
grunnskólanna, en sveitarfélögin
hafa komið sér saman um það og
lýst því yfir að skólarekstur verði
áfram á öllum þessum svæðum sem
nú er. Hitt er svo annað mál að
menn geta unnið að ákveðinni hag-
ræðingu engu að síður,“ sagði Guð-
jón.
Hann sagði að sveitarfélögin á
Vesturlandi hefðu tekið á öllum
þeim málum sem íbúarnir hefðu
óskað eftir að yrðu rædd fyrirfram
og viljayfirlýsingar þar að lútandi
hefðu verið sendar til allra íbúanna,
en þar fyrir utan hefði þeim verið
sent 24 blaðsíðna kynningarrit um
saminingarmálið.
„Fyrir fólkið á þetta því að vera
nokkuð skýrt hvað við tekur, en það
sem erfiðast er í þessu máli eru
tilfinningar. Þetta er jú þúsund ára
saga sveitarfélaga og mönnum
finnst mikil ábyrgð að leggja þau
niður eða sameina öðrum. Það er
hins vegar mitt mat að í meirihluta
sveitarfélaganna sé hljómgrunnur
fyrir þessum tillögum, en það er
helst í þeim smæstu að menn eru
eitthvað hræddir við stóra bróður í
nágrenninu," sagði Guðjón.
Almennur sameiningafimdur
Hvammstanffa. ^
Hvammstanga.
UMDÆMANEFND um samein-
ingu sveitarfélaga á Norðurlandi
vestra boðaði til fundar í Félags-
heimilinu á Hvammstanga mánu-
dagskvöldið 1. nóvember og var
fundurinn vel sóttur.
Tillaga Umdæmanefndarinnar um
sameiningu sveitarfélaga á Norður-
landi vestra er um að Vestur-Húna-
vatnssýsla verði sameinuð í eitt
sveitarfélag, en þar eru nú sjö sveit-
arfélög, með frá um 70 til tæplega
700 íbúa. í héraðinu búa alls 1.460
manns. Gagnrýni kom fram hjá
flestum fundargesta hve kynning
hefur verið lítil um málið og hve
margir óljósir þættir væru í fyrirheit-
um hins opinbera.
Þessi fundur er sá fyrsti sem hald-
Raflagnaefni
í miklu úrvali.

RAFSOL
Skipholti 33
S.35600
Fagmenn
aðstoða
inn er fyrir hinn almenna íbúa á
svæðinu. Umdæmanefndin hefur
unnið mikið starf á liðnum mánuðum
og hefur hún í heild og einstakir
nefndarmenn, ásamt starfsmanni
hennar, Skúla Þórðarsyni, haldið
fjölda funda, einkum með sveitar-
stjórnarmönnum. Formaður nefnd-
arinnar, Björn Sigurbjörnsson, og
Magnús Jónsson skýrðu frá þeirri
vinnu sem lokið væri og eins ræddu
þeir kosti og sýnilega galla á samein-
ingu þessa héraðs í eitt sveitarfélag.
Umræður urðu líflegar og töluðu
menn bæði með og móti sameiningu.
Fram kom, að nú þegar er mikil
samvinna sveitarfélaga innan. hér-
aðsins um mikilvæga málaflokka,
svo sem heilbrigðisþjónustu, bruna-
varnir og tónlistarskóla. Er þetta
samstarf unnið á vegum Héraðs-
nefndar V-Hún. Einnig var rifjað
upp samstarfsverkefni sýslunefndar
V-Hún. um 1960, þegar átak var
gert í rafvæðingu sveitanna í hérað-
inu.
Það kom skýrt fram í máli ræðu-
manna að málefni grunnskólanna í
héraðinu og eignar- og nýtingarrétt-
ur afréttanna gerðu mönnum erfitt
fyrir í ákvörðunartöku í þessu mikil-
væga máli. í héraðinu eru tveir stór-
ir skólar, á Hvammstanga og á
Laugarbakka. Einnig eru tveir litlir
skólar, Vesturhópsskóli og Barna-
skóli Staðarhrepps. Skiptar skoðanir
eru um framtíð þessara smáu skóla
og rekstur þeirra, en fyrir liggur að
ríkisvaldið mun færa rekstur grunn-
skólanna til sveitarfélaga á árinu
1995. Fram kom að þrátt fyrir með-
altalsútreikning á kostnaðarauka
sveitarfélaganna við yfirtöku skól-
anna verði fjárþörf einstakra sveita-
félaga allt að tvöföld, miðað við
núverandi tekjustofna. í afréttar-
málum vefst fyrir mönnum að sjá
bestu leiðir til að tryggja einsaka
sveitum beitarrétt á þeim heiðum
sem næst liggja. Rætt var um mögu-
leika á þinglýsingu á beitarrétti til
handa upprekstrarfélögum. Annar
afnotaréttur á afréttum var einnig
ræddur, svo sem veiðiréttur. í hug-
um margra er afnotaréttur heiðanna
og annarra afrétta bundinn við lög-
býli sveitanna, enda mörg afréttar-
lönd á sínum tíma keypt beinlínis
til styrktar búrekstri í einstakra
sveitum.
Fyrirheit hins opinbera virðast
mörgum óljós og óviss. Rætt er um
stóraukin framlög úr Jöfnunarsjóði,
en ekki skilgreind. Einnig er rætt
um tilflutning verkefna frá ríki til
sveitarfélaga, eflingu atvinnu í ein-
stökum héruðum og átak í sam-
göngumálum.
Hins vegar bentu margir fundar-
menn á kosti sameiningar héraðsins
í eitt sveitarfélag og lýstu yfir trausti
á þá menn, sem veljast myndu til
forustu fyrir sameinuðu sveitarfé-
lagi. Bent var á almennt góða fjár-
hagsstöðu sveitarfélaganna, góðar
samgöngur innan héraðs og mikla
samvinnu, sem nú þegar hefði eflt
byggðina. Má vænta að tíminn til
20. nóvember verði vel nýttur, bæði
af stuðningsmönnum sameiningar
og andstæðingum hennar.
- Karl.
PABBI/MAMMA
Allt fyrir nýfædda barnið
ÞUMALÍNA