Morgunblaðið - 11.11.1993, Blaðsíða 22

22
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 11. NÓVEMBER 1993
Fjölskyldan hefur
húðað silfur í 25 ár
VIÐ Framnesveginn lúrir lítil
vinnustofa, Silfurhúðun.
Nútímatækni hefur enn ekki
tekið völd með tölvustýrðum
vélum og tandurhreinum
áhöldum. Þó tækin séu orðin
gömul og farin að láta á sjá
þá ná þau að vinna þannig
að Logi Magnússon og fjöl-
skylda geta annað eftir
spurn. Fjölskyldan hefur
silfurhúðað síðastliðin 25 ár
og haft það sem aukastarf.
„Ég held að við séum eina fyrir-
tækið á landinu sem bjóðum þessa
þjónustu að silfurhúða á ný muni
fyrir fólk. Þetta byijaði með því
að við vorum tveir félagar að leita
okkur að vinnu og sáum aulýst
til sölu silfurhúðunartæki.“ Félagi
Loga hætti von bráðar en þá
ákvað Logi að taka yfir reksturinn
með fjölskyldu sinni.
- Hvað dugar silfurhúðunin
ykkar lengi?
„Að minnsta kosti áratug ef
ekki lengur. Ég hef einu sinni
fengið hlut aftur eftir tvö ár og
þegar ég fór að grennslast fyrir
um ástæður kom í ljós að konan
hafði fægt hlutinn í hverri viku
eða meira en hundrað sinnum.
- Hvernig á fólk að hugsa um
silfrið sitt?
„Ef silfur er geymt í glerskáp
þarf ekki að fægja oftar en tvisv-
ar á ári. Það er líka gott að geyma
borðbúnað í skúffum. Annars
segja sérfróðir að silfrið endist
best sé það notað mikið.“ Logi
segir að hveravatn sé eitur og
sjóða eigi kalt vatn og þvo silfrið
síðan uppúr því og mildum sápu-
legi.
Auk þess sem fýrirtækið silfur-
húðar muni þá breyta þeir kopar-
munum í silfur, gera silfurmynst-
ur svört, og gera silfurhúðuð
nafnspjöld fyrir þá sem vilja.
Þegar Logi er spurður um gæði
þeirra muna sem hann fær í silfur-
húðun segir hann að stundum
hafi borist til sín hreinir dýrgripir
sem eigendumir hafi ekkert vitað
að væm verðmætir.
Hinsvegar segir hannlíka að á
undanfömum ámm hafi færst í
vöxt að fólk hafi keypt ódýra silf-
urvöru og því miður sé fólk oft
að kaupa köttinn í sekknum.
„Þetta á sérstaklega við um járn-
gripi sem em síðan húðaðir með
nikkel. Þessir hlutir hafa aðallega
borist frá Bretlandi og Bandaríkj-
unum og það má segja að eftir
3-5 ár eru munirnir kannski ónýt-
ir.
- Hvaða.málma er best að hafa
undir húðuninni?
„Ég hef ágæta reynslu af kop-
ar, messing og nýsilfri og í göml-
um munum er nokkuð um tin.
Allt er þetta ágætt undir silfur-
húðun."
- Hvernig getur fólk vitað
hvort munimir eru þess virði að
láta húða þá aftur?
„Vandaðir munir eru oft stimpl-
aðir og á ekta silfri sem er til hér
á landi em algengustu stimplarnir
turnar og tölurnar 925 og 830.
Þá muni þarf að sjálfsögðu aldrei
að húða. Á bresku silfri era ljóns-
hausar algengir. Stimplarnir
skipta hinsvegar tugum ef ekki
hundruðum þannig að ef fólk er
í einhveijum vafa getur það leitað
til mín og ég þá aðstoðað. Þetta
á líka við ef fólk er í vafa hvaða
málmar em undir húðuninni. ■
gfg
PHILOO gsÍM
Þvottavélar
á verði
sem alllr
ráða við!
Þær nota
HEITT OG KALT vatn
■ spara tíma og rafmagn
•Fjöldi þvottakerfa eftir
þínu vali
•Sérstakt ullarþvottakerfi
•Fjölþætt hitastilling
•Sparnaöarrofi
•Stilling fyrir hálfa hleöslu
Verð 52.500,-
49.875,-Stgr.

L85-800 sn. vinda.
Verð 57.500,-
54.625,- Stgr.
(H? munIlAn
Heimilistæki hf
SÆTÚNI 8 SlMI 69 15 00 . FAX 69 15 55
Við vitum of
lítið um skaðsemi fitu
NIÐURSTÖÐUR hinna ýmsu rannsókna sem gerðar hafa verið á
áhrifum fitu á likamann, gefa einna helst til kynna að nauðsynlegt
sé að halda áfram rannsóknum, því grundvallarvitneskju um fitu
sé ábótavant.
Langtímarannsókn sem gerð
var á tengslum fituneyslu og
■JJj hjarta-og æðasjúkdómum við
o Harvard-háskóla nýlega, hefur
valdið nokkra fjaðrafoki, enda
stangast niðurstöður hennar á
við niðurstöður margra fyrri rann-
sókna sem bentu til þess að æski-
legra væri að neyta jurtafitu í stað
dýrafitu. Vísindamenn við Harvard
komust að því að þeir sem neyta
fæðu sem unnin er úr hertri jurta-
fitu eru í aukinni hættu á að fá
hjarta-eða æðasjúkdóma. -
Fylgst með þeim í átta ár
Rannsóknin náði til rúmlega 85
þúsund kvenna og var fylgst með
mataræði þeirra í átta ár. Þær sem
að jafnaði neyttu borðsmjörlíkis í
10 ár eða lengur voru í 67% meiri
hættu á að fá hjarta-eða æðasjúk-
dóma en hinar sem ekki neyttu
smjörlíkis að staðaldri.
Að sögn Helgu Guðrúnar Jónas-
dóttur hjá Upplýsingaþjónustu land-
búnaðarins er algengt að í matvæla-
iðnaði sé notuð hert jurtafeiti. „Við
herðingu breytist hún úr fljótandi
formi í fast form. Við þá breytingu
virðist jurtaolían auka magn LDL-
blóðfitu sem er talin geta valdið
hjarta-og æðasjúkdómum og draga
úr HDL-blóðfitu sem talin er vinna
gegn skaðlegum áhrifum LDL-blóð-
fitu.“
Danska næringarráðið hefur var-
að við neyslu hertrar jurtaolíu eftir
að niðurstöður rannsóknarinnar við
Harvard birtust, og hefur ráðið hvatt
almenning til að draga úr notkun
þeirra fæðutegunda sem innihalda
mikið af hertri jurtaolíu. Dæmi um
þær eru smjörlíki og ýmsar matvör-
ur sem unnar eru úr iðnaðarsmjör-
líki eins og kökur, smákökur og
hvítt brauð.
Kollvarpar fyrri hugmyndum
Niðurstöður þessarar rannsóknar
kollvarpa fyrri hugmyndum um
skaðsemi harðar dýrafitu, en að sögn
Helgu Guðrúnar hefur reynst erfitt
að sýna fram á bein tengsl milli
hjarta-og æðasjúkdóma og neyslu
hennar.
Við háskólann í Pittsburg í Banda-
ríkjunum voru nýlega gerðar aðrar
rannsóknir á neyslu hertrar jurtafitu
og gáfu niðurstöður ástæðu til að
ætla að mikil neysla hennar trufli
insúlínbúskap líkamans og auki þar
með líkur á sykursýki. Prófessor
Lewis Kuller stjórnaði rannsóknun-
um, en hann hefur einnig sýnt fram
á að neysla smjörlíkis geti stuðlað
að þyngdaraukningu. 540 konur
tóku þátt í rannsókn hans á tengsl-
um milli smjörlíkisneyslu og þyngd-
araukningu. Þær konur sem neyttu
smjörlíkis að minnsta kosti fjórum
Þeir sem lesa um niðurstöður
rannsókna á skaðsemi dýrafitu og
hertrar jurtafitu, sleppa því vænt-
anlega að smyrja brauðið sitt.
sinnum í viku bættu við sig þremur
kílóum meira á viku en samanburð-
arhópurinn. Fjöldi hitaeininga var
hinn sami í fæðu beggja hópanna
og allar konurnar stunduðu álíka
mikla líkamsrækt.
Niðurstöður úr rannsóknum und-
anfarinna áratuga virðast hafa farið
í hring. Einn daginn er eitthvað álit-
ið hættulegt sem næsta dag er talið
hættulaust. Það er varla fýrir sauð-
svartan almúga að botna nokkuð í
jafn þversagnarkenndum niðurstöð-
um og því líklega besti kosturinn
að feta sig áfram eftir hinum tor-
farna en gyllta meðalvegi. ■
BT
Morgrinblaðið/Bemhard Jóhannesson
Kristján Kristjánsson og Björn
Oddsson ásamt tækinu.
Hagræðing
fyrir bændur
og hestamenn
HUGVITSMENNIRNIR Krist-
ján Kristjánsson og Björn Odds-
son þjá Véla- og búvélaverk-
stæðinu Dekk og lakk í Reyk-
holti hafa hannað og smíðað af
miklu hugviti sjálfhleðsluvagn
fyrir heyrúllur til hagræðingar
fyrir bændur og hestamenn.
Það er ekki auðvelt að með-
höndla heyrúllu sem er allt að 800
kg en það er unnt með þessum
vagni sem hægt er að setja aftan
í hvaða bíl sem er og jafnvel fjór-
hjól. Það er einfaldlega bakkað að
rúllunni og með lítilli sveif er rúll-
an hífð upp á vagninn og tekin
síðan af með einu handtaki.
Þetta tæki er hannað og smíðað
eftir hugmyndum þeirra félaga og
er fyrsta tæki sinnar tegundir hér
á landi. Tækið verður sent til próf-
unar hjá bútæknideildinni á
Hvanneyri. Ef það stenst allar
kröfur um öryggi og notagildi
verður vagninn settur í fjöldafram-
leiðslu. ■
Bernhard
Hönnuðir
aðstoða karla
Á laugardögum verða á næst-
unni hönnuðirnir Anna Sigríður
og Katrín í Hagkaup Kringlunni
að aðstoða þá karlmenn við
fataval sem vilja og kenna kon-
um að hnýta slæður.
Hönnuðirnir koma til með að
vera í versluninni á laugardögum
út nóvembermánuð og að sögn
forsvarsmanna hjá Hagkaup er
þetta liður í að auka þjónustuna.
„Karlmenn eru oft ósjálfstæðari
en kvenfólk við fataval og nú þeg-
ar hafa konurnar aðstoðað karl-
menn síðustu tvo laugardaga og
þeir kunnað að meta hjálpina. ■
Neytendur óbundnir af
ósanngjörnum samningsskilmálum
FRAMKVÆMDASTJÓRN Evrópubandalagsins hefur með tilskipun
bannað ósanngjarna skilmála í samningum við neytendur. Búist
er við að efni tilskipunarinnar taki gildi á Evrópska efnahagssvtbð-
inu og þar með hér á landi í lok ársins 1994. Talið er að ýmsir
samningar sem fyrirtæki gera við neytendur á stöðluðum samnings-
formum bijóti í bága við þessar reglur en það hefur ekki verið
kannað nákvæmlega.
Reglur um bann við ósanngjörnun
samningsskilmálum gilda um staðl-
aða samninga. Er þá átt við samn-
inga sem samdir hafa verið fyrirfram
og neytandinn hefur þess vegna
ekki átt kost á að hafa áhrif á hann.
Samningsskilmáli sem ekki hefur
verið sérstaklega samið um telst
óréttmætur ef hann veldur umtals-
verðu ójafnvægi réttinda og skyldna
samningsaðila, neytanda til tjóns,
þó hann hafi verið gerður í góðri
trú. Neytandi er ekki bundinn af
slíkum skilmálum. Á fylgiskjali með
tilskipun EB er birtur til leiðbeining-
ar listi með skilmálum sem geta
talist ósanngjarnir, svokallaður
svartur listi.
Fara þarf yfir fjölda samninga
í bæklingi Samkeppnisstofnunar,
Neytendur á Evrópsku efnahags-
svæði, kemur fram að ekki þarf
miklar lagabreytingar til að lögfesta
reglurnar hér á landi. Viss ákvæði
íslensku samningalaganna og sam-
keppnislaganna taka til
ósanngjarnra samningsskilmála.
Sigrún Kristmannsdóttir, deildar-
stjóri á Samkeppnisstofnun, segir
að gildistaka reglnanna hér á landi,
sem væntanlega verður í lok næsta
árs, gefi tilefni til að athuga skil-
mála í helstu samningum sem fyrir-
tæki gera við neytendur á stöðluðu
formi. Nefnir hún sem dæmi ábyrgð-
arskírteini bílaumboða og fleiri fyrir-
tækja, vátryggingasamninga, samn-
inga um afborgunarkaup, samninga
greiðslukortafyrirtækjanna, samn-
inga vegna fasteignaviðskipta,
samninga um notaða bíla, hópferðir
og flei^a. Ýmis atriði gætu stangast
á við reglurnar, til dæmis um gerðar-
dóm gegn því að neytandi afsali sér
rétti til að fara með ágreining um
mál fyrir dómstóla. ■