Morgunblaðið - 14.12.1993, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 14. DESEMBER 1993
23
þeirri skoðun hvað eftir annað að
kvótakerfið eitt sé líklegt til að
ná þeim markmiðum að hafa stjóm
á veiðum. Ekki hafa fengist skýr-
ingar á því hvers vegna það er
mat Hafrannsóknarstofnunar að
þorskstofninn sé í sögulegu lág-
marki þrátt fyrir 10 ár undir vernd
kvótakerfis. Þær grunsemdir eru
ágengar að kvótadýrkun innan
LIU liggi fyrst og fremst í þeirri
staðreynd að valdahlutföll innan
þess félagsskapar liggja í því að
rúmlestatala ræður atkvæðavægi.
Þeir sem kallast meðal alþýðu
manna sægreifar hljóti því að ráða
ferðinni.
Vestfirðingar sem hafa haft sig
í frammi með sínar hugmyndir um
stjómun veiða hafa smátt og smátt
orðið undir í umræðunni og eru
nánast orðnir steingervingar þar
sem hvorki gengur né rekur.
Mörgum þykir því tímabært að
horfa til annarra leiða til að forða
algjöru hruni vestfirskra byggða.
Fyrsta grein laga um fiskveiði-
stjórnun kveður á um það að fisk-
stofnar á Islandsmiðum séu sam-
eign íslensku þjóðarinnar. Það of-
beldi sem átt hefur sér stað þar
sem handhafar veiðiréttarins hafa
gert sér veiðiheimildir að féþúfu
með því að hagnast á sjósókn
óskyldra aðila er lítilsvirðing við
íslensk lög. í þessu ljósi er einsýnt
að breytinga er þörf. Vestfirðingar
á fiskiþingi komu með samþykkt
heiman úr héraði að sala og hagn-
aður sölu veiðiheimilda ætti að
vera á höndum ríkissjóðs.
Vestfirðingar eiga ekki aðra
möguleika til árangurs en að taka
höndum saman við þann hóp sem
talað hefur fyrir auðlindarskatti.
Auðlindarskattshugmyndin geng-
ur út á það að sala veiðiheimilda
sé á vegum ríkissjóðs. Möguleikar
eru á byggðastefnu innan þessarar
hugmyndar.
I upphafi má hugsa sér að 50%
af öllum veiðiheimildum yrðu seld
með forkaupsrétti innan einstakra
byggðarlaga. Afganginn mætti
hugsa sér bundinn skipum í formi
aflamarks. Þær veiðiheimildir yrðu
óframseljanlegar og skipin veiddu
það sem kvóti þeirra segir til um
eða þá að þær veiðiheimildir féllu
niður óbættar. Innan fárra ára
félli út aflamark einstakra skipa
og allar veiðiheimildir yrðu háðar
sölu ríkissjóðs. Forkaupsréttur
innan byggðarlaga yrði að grund-
vallast á veiðireynslu t.d. undanf-
arinna 10-15 ára sem myndi
ákvarða þá aflahlutdeild sem við-
komandi byggðarlag fengi í sinn
hlut. Ákveðnar leikreglur þyrftu
að gilda um það hvað einstakar
útgerðir fengju í sinn hlut. Sveit-
ar- eða bæjarfélög yrðu ekki hand-
hafar veiðiheimilda heldur ein-
göngu umsagnaraðili. Gjaldið sem
greitt yrði fyrir veiðiréttinn yrði
að vera í því formi að greiðsla
færi fram við sölu afla samhliða
sjóðauppgjöri. Samhliða þessari
breytingu þyrfti að setja lög um
að allur afli færi um fiskmarkað.
Þannig fengist rétt verðmyndun
og siðferði í viðskiptunum yrði
tryggt.
Með einföldum orðum þá gerist
að.allega eitt með þessari breyt-
ingu; skipt er um sölumenn veiði-
heimilda, í stað sægreifanna er
það ríkið sem annast þessa sölu.
Hagnaðinn af sölunni má svo til
að byija með nota í að greiða nið-
ur skuldir sjávarútvegsins og síðar
í samfélagsleg verkefni. Fyrsta
grein laga um stjórnun fiskveiða
hættir þar með að vera hlægileg
eða öllu öllu heldur hjákátleg og
öðlast nýja og dýpri merkingu.
Talsmenn núverandi kerfis ættu
líka að una við breytingu þar sem
kerfíð væri í grundvallaratriðum
það sama sé litið til verndunar
fiskstofna.
Það er nöturleg staðreynd að á
sama tíma og svæðið á norðan-
verðum Vestfjörðum er með til-
komu jarðganga að færast til þess
horfs að verða samgöngulega séð
mjög lífvænlegt þá er fólk að gef-
ast upp og fara vegna þeirra að-
stæðna sem ríkjandi eru í atvinnu-
lífinu.
Það er varla spurning að með
tilliti til Ríó sáttmálans er verið
að bijóta á rétti þessa fólks til að
lifa af því eina sem hægt er að
lifa af á þessum slóðum, sjávar-
fangi.
í því ljósi er það á tæru að öll
meðul eru heimil til að beija á
vágestinum, kvótakerfinu.
Neyðarréttur Vestfírðinga og ann-
arra landsmanna sem í sömu spor-
um standa hlýtur að vera sá að
sækja físk í sjó hvað sem hver
segir og án þess skila öðrum hveij-
um físki heim á óðal sægreifanna.
Taki stjórnvöld ekki á þessum
vanda þannig að viðunandi sé eiga
Vestfirðingar vart aðra valkosti
en að pakka saman eða taka sér
neyðarrétt til að halda áfram að
lifa.
Höfundur er skipstjóri á Ftuteyri.

úar Arbæjar, Breiðholts og Grafarvogs!
Við opnum nýja verslun að Höfðabakka 1
og bjóðum ykkur ásamt öðrum
Reykvíkingum velkomna t hóp okkar ánægðu
viðskiptavina. Gleðileg jól!
PIZZA
SIMI 8*12345
GRENSASV
EGI 11 • HÖFÐABAKKA 1