Morgunblaðið - 08.01.1994, Blaðsíða 14

Morgunblaðið - 08.01.1994, Blaðsíða 14
14 MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 8. JANÚAR 1994 Rétt skal vera rétt, þó ráðherra eigi hlut að máli eftir Sigurð G. Guðjónsson ogSímon Kjærnested Undir miðnætti 29. desember sl. sendi sjávarútvegsráðherra, Þor- steinn Pálsson, frá sér fréttatilkynn- ingu í þá veru, að hann hefði selt öll hlutabréf ríkissjóðs í SR-mjöli hf. fyrir 725 milljónir króna til Bene- dikts Sveinssonar hrl. og Jónasar A. Aðalsteinssonar hrl., f.h. tuttugu og eins útgerðarfyrirtækis og fjög- urra fjármálafyrirtækja. Jafnframt sagði í fréttatilkynningunni, að tvö tilboð hefðu borist í hlutabréf ríkis- sjóðs í SR-mjöli hf., fyrir lok tilboðs- frestsins. Auk tilboðsins sem tekið var hafi borist tilboð frá Sigurði G. Guðjónssyni hrl., að fjárhæð 801 milljón króna. Því tilboði hafi verið hafnað eftir að aflað hafði verið nánari upplýsinga um tilboðsgjafa, er sýndu, að hann fullnægði ekki annars vegar skilyrðum seljanda um fjárhagsiegan styrk til að tryggja kaupin og áframhaldandi rekstur SR-mjöls hf., og hins vegar vegna þess, að tilboðið tryggði ekki þá dreifingu eignaraðildar að SR-mjöli hf., sem gengið hafði verið út frá af hálfu Alþingis, þegar það sam- þykkti lög nr. 20/1993 um stofnun hlutafélags um rekstur Síldarverk- smiðja ríkisins. Strax og fréttatilkynning þessi hafði birst í fjölmiðlum, var sjávar- útvegsráðuneytinu ritað bréf, þar sem þess var krafist að ráðuneytið sendi frá sér nýja fréttatilkynningu, er greindi raunverulegar ástæður þess, að staðgreiðslutilboðinu var hafnað. Sjávarútvegsráðherra hefur enn ekki orðið við þessari kröfu, heldur hefur hann kiifað á sömu atriðunum æ ofan í æ í fjölmiðlum. Af þessum sökum og til að rétta hlut þeirra aðila, sem við undirritað- ir gættum hagsmuna fyrir í máli þessu, er nauðsynlegt að gera ná- kvæma grein fyrir samskiptum Sig- urðar G. Guðjónssonar hrl., Símonar Kjæmested löggilts endurskoðanda og Haraldar Haraldssonar við Verð- bréfaviðskipti íslandsbanka (VÍB), sérstaka sölunefnd sjávarútvegs- og fjármálaráðuneytis, og Hrein Lofts- son hrl., formann einkavæðingar- nefndar, á tímabilinu frá L7. nóvem- ber 1993 til 28. desember 1993. VÍB auglýsir hlutabréf ríkissjóðs í SR-iryöli til sölu Með auglýsingum, sem birtust í dagblöðum 17. til 19. nóvember 1993, auglýsti VÍB, að félagið hefði til sölu fyrir hönd sjávarútvegsráð- herra öll hlutabréf rikissjóðs í SR- mjöli hf. í þessum auglýsingum komu ekki fram nein sérstök skil- yrði, er væntanlegir bjóðendur í hlutabréfin þyrftu að fullnægja eða yfírlýsing um, að slík skilyrði kynnu að verða sett. Sama dag og auglýsing VÍB birt- ist hið fyrsta sinn átti Símon Kjærnested samtal við Sigurð B. Stefánsson hjá VÍB. Tjáði Sigurður honum að VIB hefði engin gögn um SR-mjöl hf. fyrir þá er hug hefðu á að bjóða í hlutabréfin í félaginu. Hann lýsti hins vegar sig og aðra starfsmenn VIB fúsa til að eiga fundi með þeim, er sýndu áhuga á kaupum, auk þess sem þeir gætu fengið dreifibréf VIB dags. 17. nóv- ember 1993 um SR-mjöl hf., er bæri yfirskriftina „Nokkrir punktar um SR-mjöl hf.“. Fundur 18. nóvember 1993 í framhaldi af framangreindum viðræðum Símonar Kjærnested var hinn 18. nóvember haldinn fundur með Sigurði B. Stefánssyni og Ás- geiri Þórðarsyni frá VÍB að Suður- landsbraut 4a. Á þessum fundi var fulltrúum VÍB gerð grein fyrir því, að við gætum ekki upplýst fyrir hverja við værum að vinna. Hins vegar upplýstum við, að ef umbjóð- endur okkar kæmu til með að gera tilboð í hlutabréf í SR-mjöli hf., þá yrði um að ræða tilboð um stað- greiðslu á kaupverði hlutabréfanna og uppgreiðslu allra áhvílandi lang- tímaskulda félagsins við Lands- banka íslands. Á þessum fundi kom hins vegar ekkert fram um það hjá fulltrúum VÍB að gefnar yrðu út eða settar einhveijar reglur eða skilyrði, sem allir tilboðsgjafar yrðu að fullnægja. Þvert á móti var ítrek- að það sem segir í lokamálsgrein áðurgreinds dreifibréfs: „VÍB vinnur þessa dagana að verðmati á SR-mjöli hf., sem lokið verður í næstu viku. í kjölfarið á því verða frekari upplýsingar af- hentar áhugasömum kaupendum. Stefnt verður að því að ganga frá sölu fyrirtækisins fyrir áramót, en fyrir liggur að fyrirtækið verður selt í einu lagi.“ Fundur 26. nóvember 1993 fneð VÍB og sölunefnd Ekki bárust nein gögn frá VÍB um SR-mjöl hf. innan tímamarka þeirra, sem dreifibréfið kvað á um. Hins vegar bárust boð um, að full- trúar VIB og sölunefndin, sem skip- uð var þeim Arndísi Steinþórsdótt- ur, Skarphéðni Berg Steinarssyni og Arnari Sigmundssyni, vildi eiga fund með okkur. Á þessum fundi lögðum við fram bréf með tólf spumingum til seljandans. Spum- ingum sem lutu annars vegar m.a. að fjárhagslegri stöðu SR-mjöls hf. og forvera þess, Síldarverksmiðja ríkisins, og hins vegar að fram- kvæmda- og formsatriðum varðandi meðferð tilboða, er kynnu að berast í hlutabréfín. Af hálfu VÍB og sölunefndarinnar var fátt um svör við spumingum okkar. Engin gögn vom heldur af- hent og ekki var vikið að því, að væntanlegir tilboðsgjafar þyrftu að uppfylia einhver sérstök skilyrði, er sett kynnu að verða. í ljósi fyrri yfirlýsingar VÍB kom það okkur spánskt fyrir sjónir að ekki skyldi enn vera hægt að fá nein gögn um félagið. Sérstaklega þótti okkur undarlegt, að upphafsefnahags- reikningur SR-mjöls hf. 'skyldi ekki liggja fyrir, þar sem sjávarútvegs- ráðherra átti samkvæmt lögum að hafa lagt hann fram hinn 6. júlí 1993, þegar hann beitti sér fyrir stofnun hlutafélags um Síldarverk- smiðjur ríkisins. Bréf VÍB 7. desember 1993 Með bréfí dagsettu 7._ desember 1993 tók útboðsaðferð VÍB nýja og óvænta stefnu. Var nú boðað, að aðeins yrði hægt að fá útboðsgögn þau í hendur, sem lofað hafði verið allt frá 17. nóvember 1993, gegn því að upplýst yrði um þau atriði, er að neðan greinir, fyrir kl. 16.00 mánudaginn 13. desember 1993: „1. Nafn ogkennitalatilboðsgjafa (nöfn og kennitölur ef um fleiri en einn er að ræða). 2. Helsta starfsemi tilboðsgjafa ef um félag er að ræða og aðstand- endur þess. Greina þarf frá helstu starfsemi félags á síðustu ámm og helstu aðstandendum eða eigendum félagsins. 3. Fjárhagur tilboðsgjafa. Gerð sé grein fyrir hvernig kaup á hluta- bréfum í SR-mjöli hf. verði fjár- mögnuð,- þ.e. hvort ætlunin er að fjármagna þau af eigin fé tilboðs- gjafa eða með lánsfé. Fram þaif að koma að tilboðsgjafi hafi fjárhags- legan styrk til að kaupa fyrirtækið allt og tryggja rekstur þess áfram. 4. Eignaraðild. Gerð sé grein fyr- ir því að fyrirhuguð kaup á hluta- bréfum í SR-mjöIi hf. sé í fullu sam- ræmi við ákvæði laga nr. 34/1991 um fjárfestingu erlendra aðila í at- vinnurekstri. 5. Ef kaupin verða ijármögnuð með lántöku að einhverju leyti þarf Simon Kjærnested að gera grein fyrir lánveitanda og þeim tryggingum sem tilboðsgjafí hyggst setja fyrir lántöku sinni. Haft verður samband við þá þátt- takendur sem teljast fullnægja skil- yrðum seljenda fyrir kl. 12.00 föstu- daginn 17. desember nk. í fram- haldi af því verður óskað eftir tilboð- um í hlutabréf í SR-mjöli hf. og verður tilboðsfrestur til kl. 16.00 þriðjudaginn 28. desember 1993. Seljandi áskilur sér rétt til að taka hvaða tilboði sem er eða hafna öllum tilboðum." Þegar leitað var skýringa VÍB á þessari stefnubreytingu fengust engin svör. Helst var á starfsmönn- um VÍB að skilja að þetta væri gert að ósk seljenda, þ.e. sjávarút- vegsráðherra. Þetta kann vel að vera rétt, enda hafði sérstakur full- trúi hans við söluna, Arndís Stein- þórsdóttir, ávallt sýnt því meiri áhuga að fá að vita allt um væntan- lega tilboðsgjafa, en að upplýsa þá um atriði sem að gagni mættu koma við tilboðsgjöfína. Bréf Haraldar Haraldssonar til VÍB 13. des. 1993 Þegar VÍB birti framangreinda skilmála höfðu umbjóðendur okkar, vegna getsagna um að við værum aðeins leppar erlendra fjárfesta, ákvéðið að Haraldur Haraldsson stigi fram fyrir skjöldu og reyndi með því að tryggja afhendingu út- boðsgagnanna. Ritaði hann af því tilefni VÍB eftirfarandi bréf: „í framhaldi af auglýsingu Verð- bréfamarkaðar íslandsbanka hf. (hér eftir VÍB) í Morgunblaðinu hinn 18. nóvember 1993 um að öll hluta- bréf ríkissjóðs í SR-mjöli hf. væru til sölu, hafa bæði fulltrúar mínir, þeir Sigurður G. Guðjónsson hrl. og Símon Kjærnested lögg. end., og éins ég sjálfur verið í sambandi við VÍB og fulltrúa seljanda, þar sem reynt hefur verið að fá sem gleggst- ar upplýsingar um SR-mjöl hf. Því miður hefur hvorki VÍB né sölu- stjórn SR-mjöls hf. getað upplýst um veigamikil atriði m.a. varðandi efnahag SR-mjöls hf., þar sem stof- nefnahagsreikningur félagsins hef- ur ekki legið fyrir til skamms tíma. Af þessum sökum má því segja, að bréf VÍB frá 7. desember 1993, til væntanlegra þátttakenda í útboði hlutabréfa í SR-mjöli hf., hafí kom- ið eins og þruma úr heiðskíru lofti, þar sem í bréfínu er óskað mjög ítarlegra upplýsinga um væntanlega tilboðsgjafa. Líklega verður ekki komist hjá því, að svara þessu bréfi að nokkru, eigi að vera unnt að fá í hendur útboðsgögn varðandi SR- mjöl hf. Ég mun því hér á eftir svara þeim fyrirspurnum sem fram koma í bréfinu, en leyfí mér að sameina undir einum lið, svar við liðum 1-4 í bréfi VÍB: Sigurður G. Guðjónsson 1-4. Komi til þess, að gert verði tilboð í hlutabréf ríkissjóðs í SR-mjöli hf. eftir að útboðs- gögnin hafa verið skoðuð mun ég ásamt hópi einstaklinga og fyrirtækja sem tengjast út- gerð, fiskvinnslu og annarri atvinnustarfsemi hér á landi, stofna hlutafélag, sem þá yrði hinn raunverulegi tilboðsgjafi. Eðli málsins samkvæmt er á þessu stigi ekki hægt að veita neinar frekari upplýsingar um Ijárhag þessa óstofnaða fé- lags. Vegna margháttaðra við- skiptasambanda þeirra er með mér standa, er ekki heldur hægt að upplýsa um nöfn eða fjárhag hvers og eins þeirra. Hins vegar, og það hlýtur að vera mikilvægast fyrir selj- anda, hefur-þessi hópur lagt áætlanir sínar varðandi kaup- in, fjármögnun þeirra, upp- byggingu og rekstur SR-mjöls hf. fyrir íslenskan og erlendan banka. Þessir bankar hafa í sameiningu sett fram ákveðn- ar lágmarkskröfur um efna- hagslega stöðu væntanlegs til- boðsgjafa og SR-mjöls hf. og lýst sig fúsa til frekari við- ræðna um fjármögnun kaup- anna, að því gefnu að væntan- leg útboðsgögn staðfesti þær upplýsingar, sem bönkunum hafa verið veittar um efnahag Síldarverksmiðju ríkisins, að teknu tilliti til þeirra ráðstaf- ana sem ríkissjóður gerði við stofnun SR-mjöls hf., m.a. með því að létta af félaginu lang- tímalánum og lífeyrisskuld- bindingum. Vegna tl. 4, í bréfi VÍB skal sérstaklega tekið fram að I þeim hópi, sem ég stend fyrir, er ekki að fínna neina erlenda fjárfesta og því munu væntan- leg kaup ekki fara í bága við ákvæði laga nr. 34/1991. 5. Eins og að framan greinir hef ég átt í viðræðum við íslenskan og erlendan banka um að standa sameiginlega að fjár- mögnun kaupanna að því marki sem til þess þarf lánsfé. Sá íslenski banki, sem hlut á að máli þcssu, hefur vegna viðskiptahagsmuna sinna lagt bann við því að nafn hans verði upplýst. Að sama skapi er því eðlilegt að halda leyndu nafni hins erlenda samstarfsbanka. Telji VÍB þessar upplýsingar mín- ar ekki fullnægjandi óska ég eftir sérstökum fundi með fulltrúum VÍB, þar sem ég mun fara yfir einstaka liði bréfsins frá 7. desember sl. og veita frekari upplýsingar um mál þetta. Ég legg hins vegar áherslu á, að sl. 8 mánuði hef ég unnið að því að undirbúa kaup á SR-mjöli hf. Fæ ég ekki séð, að það muni skaða hagsmuni seljanda, þó svo að ég fái útboðsgögnin í hendur án þess að upplýsa um nöfn þeirra aðila sem standa að baki mér í tengslum við fyrirhugaða tilboðs- gjöf. í versta falli kemur ekkert til- boð frá þessum hópi sem ég er í forsvari fyrir, eða þá að því verður hafnað af hálfu seljanda. Komi til- boð í hlutabréf ríkissjóðs í SR-mjöli hf. frá þessum hópi má ríkið vænta þess að kaupverð hlutabréfanna verði staðgreitt og áhvílandi lang- tímalán greidd upp.“ Þegar Haraldur afhenti VÍB þetta bréf upplýsti hann að þeir bankar, sem í bréfinu væru nefndir, væru annars vegar Búnaðarbanki Islands og hins vegar Vereins und West- bank í Þýskalandi. Þá var og upp- lýst að hópur sá, er Haraldur kæmi fram fyrir, hefði rætt við Olíuversl- un íslands hf. og Sjóvá-Almennar tryggingar hf. varðandi ábyrgðir vegna hugsanlegra lána, er taka þyrfti til að mæta kröfum nefndra banka um eiginfjárframlag tilboðs- gjafa. Þessar upplýsingar, sem veittar voru í trúnaði til VÍB og sjávarút- vegsráðherra, gerði ráðherra síðan opinberar í viðtölum við fjölmiðla og reyndi þannig að gera Harald og þann hóp, sem að baki honum stendur, tortryggilega og leikandi tveimur skjöldum í máli þessu. Viðbrögð við afhendingu útboðsgagna Þegar það spurðist út, að VÍB hefði afhent Haraldi Haraldssyni útboðsgögnin, gerðu Benedikt Sveinsson hrl. og Jónas A. Aðal- steinsson hrl., sem einnig höfðu fengið útboðsgögnin afhent, at- hugasemdir við VIB um afhendingu útboðsgagnanna til Haraldar. Þess- ar athugasemdir eru afar merkileg- ar í ljósi þess, að í bréfi því sem Jónas A. Aðalsteinsson hrl. ritaði til VÍB hinn 13. desember 1993, til að tryggja sér og Benedikt útboðs- gögnin, sagði meðal annars: „Af framangreindri upptalningu á væntanlegum kaupendum er aftur á móti einnig ljóst að fjárhagsleg geta og fjármögnunarleiðir ein- stakra aðila innan hópsins er mjög mismunandi svo vægt sé til orða tékið. Jafnframt skal á það bent að enginn framangreindra aðila hefur tekið endanlega ákvörðun um að taka þátt í kaupunum eða að hvaða marki hann kynni að vilja taka þátt í þeim þegar að endanlegri tilboðs- gerð eða samningum kemur.“ í ljósi þessarar tilvitnunar má spyija, hvemig gat VIB komist að þeirri niðurstöðu að afhenda ætti Benedikt og Jónasi útboðsgögnin? Aðeins eitt tilboð í bréfi VÍB frá 7. desember var tilboðsfrestur sagður til kl. 16.00 þriðjudaginn 28. desember 1993. Skömmu fyrir lok tilboðsfrestsins afhenti Haraldur VÍB tilboð sitt, sem fól í sér boð um staðgreiðslu á kaupverði hlutabréfanna og upp- greiðslu allra langtímaskulda fé- lagsins. Um kl. 17.00 sama dag voru Haraldur og Sigurður G. Guð- jónsson hrl. boðaðir til fundar hjá VÍB og voru þar mætt Sigurður B. Stefánsson, Arndís Steinþórsdóttir, Skarphéðinn Berg Steinarsson og Hreinn Loftsson hrl. Á þessum fundi, sem aðeins stóð í hálftíma, var greint frá því í trúnaði hvaða sjö aðilar stæðu helst að tilboðinu með Haraldi; Hvar fjár til kaup- anna, þ.e. til uppgreiðslu langtíma- lána, hefði verið aflað og hvernig endurgreiða ætti það. Þá var því jafnframt lýst að kaupverð hluta- bréfanna 801 milljón króna yrði greitt með bankatékka og loks tekið fram að afurðalánaviðskipti hefðu verði tryggð. Vikið var að afstöðu tilboðsgjafa til starfsmannamála og farið yfír atriði, sem lutu að framtíð félagsins, uppbyggingu þess og hugmyndum um að gera SR-mjöl hf. að skráðu almenningshlutafé- lagi. Áður en fundi þessum lauk spurði formaður einkavæðingar- nefndar hve langan tíma tilboðs- gjafi þyrfti til að koma staðgreiðsl- utilboði sínu í kring, ef því yrði tek- ið. Upplýsti Haraldur, að hann þyrfti að hámarki 15 daga. Aðspurður veitti Haraldur og samþykki sitt fyrir því, að rætt yrði við Búnaðar-

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.