Morgunblaðið - 08.01.1994, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 8. JANÚAR 1994
31
Guðbjartur Magna
son — Minning
á Kollafossi, en byggðu sér nýbýli
í túninu og nefndu það Fosshól.
Fyrir sex árum fluttu þau til
Reykjavíkur og búa nú í Garðabæ,
en Þorsteinn sonur þeirra er tekinn
við búi á Fosshóli.
Bróðursonur Valdimars missti
föður sinn ungur og kom til þeirra
hjóna. Hann heitir Sigurður Eiríks-
son, f. 27. september 1940. Hann
ólst upp á Kollafossi til fullorðins-
ára. Hann giftist Hrafnhildi Val-
geirsdóttur og eignuðust þau fjóra
drengi, Eirík, Hrafn, sem lést fyrir
nokkrum árum, Hörð og Svavar.
Sigurður og Hrafnhildur slitu sam-
vistum. Sigurður býr nú í Kópavogi.
Hjá Valdimar og Guðbjörgu
dvöldu mörg sumarbörn og önnur
í lengri eða skemmri tíma.
Þar jeg kýs að eiga bygð og bú,
blómgan vðll og prúða hjörð í haga,
þar sem jeg hef ást og trygð og trú
tállausastri kynst um mína daga.
(Gunnlaugur P. Sigurbjðmsson)
Þau bjuggu allan sinn búskap á
Kollafossi. Eftir að frænka missti
mann sinn árið 1974 bjó hún áfram
á Kollafossi en fluttist siðan til
Ásmundar Smára, sonar síns, sem
þá var nýbúinn að kaupa Torfa-
staði í Núpsdal. Þar stýrði hún búi
sonar síns af sínum alkunna dugn-
aði og vinnugleði í átta ár, eða þar
til hún veiktist af heilablæðingu.
Við þetta áfall missti hún málið og
gat ekki stigið í fæturna og varð
að leggjast á sjúkrahúsið á
Hvammstanga. Það var erfitt fyrir
þessa dugnaðarkonu að geta ekki
lengur notið þeirrar miklu vinnu-
gleði sem hún bjó yfír. Hún hélt
þó alltaf sinni andlegu reisn og
reyndi að brosa, sem hún gerði svo
fallega að það létti lund alls fólks-
ins á staðnum. Lífsgleðinni hélt hún
og að sögn hjúkrunarfólks var hún
sannkallaður sólargeisli, sem gat
komið öllum til að brosa.
Ég sem, þessar línur rita kom
fyrst í heimsókn að Kollafossi lík-
lega árið 1965. Það var gaman að
koma i gamla bæinn, allt hvítskúrað
og fínt út úr dyrum. Það var nota-
legt að fá súkkulaði og nýbakaðar
pönnukökur í rúmið. Já, það má
með sanni segja að þau hjón voru
ákaflega gestrisin og samhent heim
að sækja. Ég held að ekki sé of-
mælt að þar hafí verið fullkomið
hjónaband.
Að leiðarlokum vil ég leyfa mér,
fyrir hönd systkina, barna hennar
og annarra ættingja og vina, að
færa öllu hjúkrunarfólki á sjúkra-
húsi Hvammstanga okkar innileg-
ustu þakkir fyrir frábæra umönnun
öll sex árin. Um leið og ég kveð
frænku mína með virðingu og þökk
óska ég henni góðra endurfunda
við mann sinn, Valdimar H. Daní-
elsson. Votta ég systkinum, böm-
um, barnabömum, tengdabörnum
svo og öðmm ættingjum og vinum
mína dýpstu samúð.
Útfor Guðbjargar Sigurlaugar
Gunnlaugsdóttur fer fram frá Mel-
staðarkirkju í Miðfírði laugardaginn
8. janúar kl. 14 og verður hún lögð
til hinstu hvíldar við hlið manns
síns í Melstaðarkirkjugarði. Veri
frænka mín kært kvödd, Guði á
hendur falin, hafí hún þökk fyrir
allt og allt.
Þá er jarðnesk bresta böndin,
blítt við hjörgu sorgum þjáð
vonin segir: Heilög höndin
hnýtir aftur slitinn þráð.
Blessuð von, í bijósti mínu
bú þú meðan hér ég dvel,
lát mig sjá í ljósi þínu
ljómann dýrðar bak við hel.
(Helgi Hálfdánarson)
Jónína Björnsdóttir
frá Oddgeirshólum.
Ætíð skarta aupn þín
eins og hreinar stjömur,
sólu bjartar bros þitt skín,
blessuð hjartadrottning mín.
(Gunnl. P. Sigurbj.)
Þessa vísu samdi langafi til þín
lítillar, elsku amma okkar. Þannig
talaðir þú til okkar með þínum
stjörnubjörtu augum eftir að þú
veiktist. Og verður því sárt að sjá
þau ekki framar. En nú ertu laus
við allar þjáningar og þrautir og
Kristur hefttr kallað þig til sín. Þar
líður þér vel.
Far þú í friði.
Þín
Ömmubörn.
Mig langar í örfáum orðum að
minnast látins félaga og vinar okkar
Guðbjarts Magnasonar sem lést með
sviplegum hætti við vinnu sína á
Reykjavíkurflugvelli 17. nóvember
síðastliðinn. Þegar mér bárust þær
harmafregnir að kvöldi þess sama
dags að Bjartur vinur okkar væri
dáinn er engin leið að lýsa þeim til-
fínningum sem bærðust innra með
mér. Þær tilfínningar sem ég man
þó eftir voru reiði, gremja og spurn-
ingin sem vafalaust allir hafa spurt:
„Af hverju hann?“ Mér fannst nán-
ast eins og tíminn stæði í stað sem
og hann vissulega gerði, allavega
var lífshlaup Bjarts vinar okkar
stöðvað í tíma og rúmi á svo svipleg-
an hátt að orð fá því ekki lýst.
Þegar ég náði að jafna mig eftir
versta áfallið þá komu upp í hugann
ýmis atvik, m.a. frá því að ég var
að alast upp í Neskaupstað sem lít-
ill drengur. Þá var til siðs að flýta
og seinka klukkunni, allt eftir atvik-
um hveiju sinni. Ég hefði á því
augnabliki sem mér bárust þessi
válegu tíðindi átt þá ósk heitasta
að geta seinkað klukkunni einungis
til að hagræða örlítið þessari hörm-
ungaratburðarrás.
Einnig komu upp í hugann orða-
tiltæki á borð við. „Enginn veit hver
annan grefur,“ og eins þegar frá
leið þá opinberaðist það ljóslega
fyrir mér að leið okkar allra er vörð-
uð frá vöggu til grafar. Ég get ekki
látið þess ógetið að óneitanlega sótti
stíft á hugann orð bóndans sem
nýlegan var búinn að slá tún sitt í
sólskinsveðri er allt í einu gerði
helliregn ofan í slægjuna. Bóndinn
steitti hnefann til himins og sagði:
„Þú nýtur þess drottinn, að ég næ
ekki til þín.“ Þessi orð fannst mér
eiga við í öllum mínum vanmætti
og reiði, þegar drottinn tók hann
Bjart frá okkur félögunum og vinun-
um að ég kaus að gera þau að mín-
um.
Ósjálfrátt fór ég að velta fýrir
mér tilgangi lífsins, ekki síst út frá
þeirri staðreynd að einungis eitt er
öruggt í þessu lífí hérna megin graf-
ar, en það er dauðinn. Það sem hins
vegar ég og fleiri eigum svo erfitt
með að skilja og fáum eflaust aldrei
svör við, af hveiju tekur þú, drott-
inn, frá okkur góðan dreng sem öll-
um reyndist svo tryggur og heiðar-
legur í öllu því sem hann gerði?
Dreng sem varla var byijaður sitt
líf, átti það allt framundan, átti svo
mörgu ólokið, þegar þú í einni svip-
an hrífur Bjart frá okkur og skilur
alla eftir með þá brennandi spum-
ingu: „Af hveiju ekki einhvem ann-
an einstakling sem væri tilbúinn að
ganga á þinn fund saddur lífdaga,
öllum til ama og leiðinda ellegar
fársjúkan sem væri hvfldinni feg-
inn?“
Ég hef þekkt Bjart frá því hann
var smápolli austur í Neskaupstað
og sá snemma í gegnum afskipti
mín af knattspyrnumálum að þama
fór gott knattspymumannsefni, sem
og síðar kom í ljós. Náin kynni tók-
ust ekki með okkur Bjarti fyrr en
ég fór að dæma aftur í knattspymu
fyrir Þrótt Nes. 1984 en þá lágu
leiðir okkar fyrst saman svo að ein-
hveiju næmi. Öll mín kynni af Bjarti
vom á einn veg: heiðarleiki, glað-
lyndi og trúmennska. Þessum eigin-
leikum kynntist ég vel bæði innan
vallar sem utan. Það var nánast
sama á hveiju gekk í knattspym-
unni, ávallt var léttleiki og leikgleð-
in í fyrirrúmi. Þó okkur greindi oft
á um ýmis atriði inná vellinum þá
var Bjartur ávallt vanur að koma
til mín og segja: „Pétur, hvað er í
gangi?“ Þessi orð skildum við báðir
en þetta var aðferð Bjarts til að
segja mér álit sitt á dómgæslunni.
Einn af mörgum hæfileikum
Bjarts vil ég nefna hér en það var
umgengnin við yngstu krakkana hjá
Þrótti. Þeirri hlið kynntist ég óvíða
betur hjá nokkmm þjálfara, slík var
virðingin og hlýðnin við þjálfara sinn
að til fyrirmyndar var. Þetta lýsti
sér vel í öllum mótum sem þau tóku
þátt í undir hans stjórn. Mér er
minnisstæð heimsókn til Bjarts og
Þóreyjar unnustu hans þegar Bjart-
ur lék með Tindastól sumarið 1990.
Þá var ekki við annað komandi en
ganga úr rúmi fyrir mig og konu
mína alla þá daga sem við dvöld-
umst þarna. Þetta lýsir vel gestrisni
þeirra beggja og það var sama hve-
nær ég kom til Bjarts í Reykjavík,
ávallt hlaut ég höfðinglegar móttök-
ur.
Eitt af mörgu sem ég mun sakna
úr ferðinni norður er að nú munum
við ekki syngja oftar saman á góðri
stund „skál og syngja Skagfírðing-
ar“. Þetta lag vorum við vanir að
syngja eftir dvöl Bjarts fyrir norð-
an. Margt ræddum við Bjartur í
trúnaði en hann var talsvert yngri
en ég, en eins og gengur þá komiii-
upp ýmis mál sem vinir leysa sín á
milli og reyndi ég þá að miðla hon-
um af þeirri reynslu sem ég hefi
öðlast og vona að hún hafí reynst
honum vel.
Vinmargur var Bjartur og til
marks um það þá vorum við, kona
mín og ég, vön að bjóða nokkrum
kunningjum í mat milli hátíðanna,
þegar skólakrakkamir voru í jóla-
fríi. Eitt af því fyrsta sem þurfti
að gera var að hringa tímanlega í
Bjart áður en hann ráðstafaði tíma
sínum annað, slíkur var vinahópur-
inn. Ávallt var Bjartur reiðubúinn
að ná í Dóra, Magga og Kidda þeg-
ar ná þurfti í þá upp í hérað, en
þessir strákar voru þjálfarar omr
samherjar Bjarts í fótboltanum.
Ég vil fyrir hönd undirritaðra og
barna okkar votta þér, elsku Þórey,
Magni, Siddi, Halli, Matta, Bryndís,
Kiddi, Bogga og öllum öðmm að-
standendum okkar dýpstu samúð,
um leið og ég vil þakka Bjarti vini
okkar fyrir samveruna hér á jörð.
Þó að hún væri stutt þá var hún
ánægjuleg og ég vil að endingu
gefa þér þau eftirmæli sem ég tel
hæfa þeim sem ég kalla vini mína
en þau eru: „Hann var gull í gegn.“„
Guð gefí að minningin um góðan
dreng lifí um alla framtíð.
Pétur Óskarsson, Kristín
Brynjarsdóttir, Kristinn
Guðmundsson.
örlögum sínum. í meira en tvö og
hálft ár háði hann sitt sjúkdóms-
stríð. Hann líkti því sjálfur við
hnefaleikakeppni, ein og ein lota
vannst, að honum fannst, en and-
stæðingurinn stóð alltaf upp að
nýju, áður en talið var út. Síðasta
lotan var lengst og ströngust og
hlaut að tapast.
Foreldrar Guðjóns vom Ólafur
K. Guðjónsson og Filippía Jónsdótt-
ir, lengi búsett í Hnífsdal og síðar
á Akranesi. Ólafur lést í apríl 1992
og Filippía í ágúst á þessu ári. Þann-
ig var þeim gefín sú líkn að þurfa
ekki að fylgja syni sínum til grafar.
Systir Guðjóns er Ásgerður Ólafs-
dóttir. Á þeim systkinum er 15 ára
aldursmunur og ég man það vel frá
fyrstu kynnum okkar Guðjón,
hversu vænt honum þótti um þessa
systur sína og mér fannst ég því
hafa þekkt hana náið alla hennar
ævi, þegar ég sá hana fyrst, þá gifta
konu og móður.
Eiginkona Guðjóns, Guðlaug
Brynja Guðjónsdóttir, er alltaf köll-
uð Lúlú af vandamönnum og vinum.
Hún stóð alla tíð þétt við hlið Guð-
jóns í öllum hans’ störfum og sýndi
þeim mikinn áhuga. Vegna umsvifa
þeirra starfa, sem á hann hlóðust,
hlaut rekstur og risna heimilisins
og uppeldi og umsjón með velferð
bamanna að falla mikið á herðar
hennar. í veikindastríði Guðjóns
hefur þrek hennar né kjarkur aldrei
bilað. Eins og óbifanlegt bjarg stóð
hún á þeim velli, við hlið hans. Vakti
við sængina hans, uns yfir lauk.
Guðjón og Lúlú eignuðust fímm
börn, það yngsta þeirra er nú tutt-
ugu ára. Tveir litlir drengir hafa
misst afa sinn. Það má kannski orða
það svo, að börnin séu uppkomin,
en vissulega eiga þau flest framund-
an mótunar- og þroskaár, þar sem
handleiðslu föðurins hlýtur að verða
sárlega saknað.
Lúlú, börnunum, barnabömun-
um, Ásgerði og öllum þeim, sem
harmur sár er nú að kveðinn, send-
um við Hertha innilegustu samúðar-
kveðjur og biðjum þeim blessunar
þeirra geisla, sem frá jólaljósunum
stafa.
Þaðan sem ég sit, sé ég að það
er sólskinsblettur í Skarðsheiðinni,
því rammbyggða fjalli, og ég veit
að daginn er tekið að lengja. Það
minnir mig á vonina og birtuna, sem
við eigum fyrir höndum. Birtuna,
sem var einkenni hans, sem við
kveðjum nú.
í skálsdögunni Jólaóratórían eftir
Göran Tunström segir á einum stað,
í þýðingu Þórarins Eldjáms: „Orð
eins og Nálægt og Fjarlægt tákna
oft ekki vegalengdir, heldur fela í
sér afstöðu. Til Guðs er alltaf jafn-
langt.“
Guðjón B. Ólafsson er horfínn bak
við sjónarrönd þess óræða hafs, sem
okkur öllum er gert að sigla fyrr
eða síðar. Alltof ungur fór hann þá
för. Þangað, sem okkur virðist svo
langt því að þaðan fær enginn snú-
ið til baka. Samt er hann og verður
áfram nálægur. „Því að hið sýnilega
er stundlegt, en hið ósýnilega ei-
líft.“ Þær minningar, sem við eigum,
munu alltaf standa okkur nærri. I
þeim heimi er orð eins og fjarlægð
ekki til.
Stefán M. Gunnarsson.
Guðjón B. Ólafsson var maður
þeirrar gerðar að hann mun aldrei
hafa sótt um starf. Hann var beðinn
eða fenginn til að taka að sér verk-
efni sem vom sérstaklega vandmeð-
farin og erfíð.
Það er einkenni þess konar
manna að þeir eiga erfítt með að
neita, jafnvel þótt þeir viti að við-
fangsefnið sé torleysanlegt. Glíman
við vandann og vonin um að ná
árangri veitir lífsfyllingu sem sefjar
og hvetur í senn. En slíkir menn
ráða trauðla örlögum sínum. Þeirn
eru þau sköpuð. Þegar þeir taka að
sér að klára skák sem aðrir hafa
klúðrað, er ógerlegt að sökkva sér
niður í skákina fyrr en eftir að
menn hafa sest að tafli. Þá fyrst
sjá menn hver staðan er, en þá er
líka orðið of seint að sjá sig um
hönd.
Þegar Guðjón var fenginn til að
taka að sér físksölufyrirtæki sam-
vinnumanna í Bandaríkjunum var
það fyrirtæki komið á heljarþröm.
Sambandið hafði misst umtalsverð-
ar eignir vegna veða sem fallið
höfðu á það.
Guðjóni tókst með óhemju dugn-
aði og eljusemi að endurreisa fyrir-
tækið og skila arðbæmm og vax-
andi rekstri í hendur eftirmanna
sinna. Þau störf vom afreki líkust.
Sú skák gekk upp, enda stýrði
Guðjón einn sínum mönnum. Næsta
taflmót varð erfiðara. Þar var teflt
á mörgum borðum við mikla tíma-
þröng.
Kynni okkar Guðjóns hófust þeg-
ar hann settist í forstjórastól Sam-
bandsins haustið 1986. Fáa ef nokk-
um gmnaði þá að Guðjón yrði sá
síðasti til að verma þann stól.
Staða Sambandsins þótti þá enn
eignalega sterk þótt í þróun skulda-
stöðu og reksturs mætti sjá bresti
sem boðuðu ill tíðindi. Einhvem
veginn var það svo, að eignalegur
styrkur Sambandsins var orðinn að
hugsjónalegri goðsögn sem bannað
var að hrófla við. Jafnvel Guðjón
sá ekki þessa bresti í upphafí. Hann
hóf störf sín af mikilli bjartsýni og
stórhug, jafnvel glannaskap. En það
breyttist fljótlega. Þegar Guðjón fór
svo að bera mönnum tíðindin af
varhugaverðri og hríðversnandi
stöðu fyrirtækisins, var því tekið
með óvild og honum kennt um
hvemig komið var. Glæst fortíð
Sambandsins og staða þess sem
stærsta fyrirtækjasamsteypa lands-
ins olli því að menn gátu ekki horfst
í augu við þá mynd, sem smám
saman var að skýrast, að Samband-
ið væri risi á brauðfótum, reksturinn
stæði ekki undir efnahag þess.
Guðjón taldi þennan vanda við-
ráðanlegan, en til þyrfti að koma
mikil eignasala. Það var sársauka-
fullt uppgjör og tilfinningarík um-
ræða sem myndaðist í kringum fyr-
irhugaða sölu á „gimsteinum" Sam-
bandsins, s.s. Samskipum, Sam-
vinnubankanum svo ekki sé talað
um Olíufélagið hf.
Þá tók umræðan um skipulags-
mál Sambandsins mikið rúm og
varð að tilfinningamáli. Sumir vildu
skipta því upp í sex sjálfstæð hluta-
félög, aðrir halda þessu sem mesta
saman. Guðjón var lengi vel einn
af þeim síðartöldu.
Éfnisleg umræða um öll þessi
stóru mál var rétt að hefjast þegar
upphófst mikill samblástur gegn
Guðjóni.
Skyndilega voru launamál hans
orðin að helsta umFæðuefni lands-
manna og hann lenti í orrahríð um
nánast hvert einasta mál sem hann
lagði fyrir stjórn.
Það var engu líkara en máttar-
völdin beittu öllum þeim brögðum
sem þau höfðu yfír að ráða til að
koma Guðjóni á kné. Það hafði
næstum tekist.
Ég minnist heimsóknar hans til
mín haustið 1987, þá var ég starfs-
maður Dagsbrúnar. Hann gerði boð
á undan sér og lét spyrjast fyrir um
það, hvort hann mætti koma og eiga
við mig tal. Það var auðsótt mál.
Hann var í miklu uppnámi, gekk
hröðum skrefum í frakkanum fram
og aftur í skrifstofu minni og rakti
raunir sínar og opnaði mér smá
glugga til helsærðrar sálar sinnar.
Þetta eintal sálarinnar hans stóð
í tvo klukkutíma. Mitt hlutverk var
að hlusta. Á þeirri stundu var hann
niðurbrotinn maður, fullur sjálfs-
ásakana og vanmáttugrar reiði í
garð andskota sinna.
Eftir þetta ríkti mikill trúnaður
okkar í milli og vinátta okkar var
innsigluð.
Það var eins og það geisaði borga-
rastyrjöld innan stofnana Sam-
bandsins þar sem barist var á köfl-
um um hvert hús. I flest skipti sem
Guðjóni tókst að hnika máíum fram
varð hann að draga til baka á öðrum
sviðum. Hann varð að sætta sig við
skilyrði sem gerðu honum framhald-
ið oft afar erfitt.
Ekkert viðfangsefni var Guðjóni
eins erfitt og rekstur Verslunar-
deildarinnar. Sum árin var tap deild-
arinnar um hálfur milljarður á ári.
Enginn sá það betur en Guðjón að
þetta myndi leiða til hruns Sam-
bandsins, ef ekki tækist að snúa
þessu við. Þessi mál ræddum við
Guðjón mikið og oft og vorum að
mestu leyti sammála í greiningíF'
þótt ekki yrðum við fyllilega sam-
stíga við lausn þeirra.
Sögu síðustu ára Sambandsins á
oft eftir að rita áður en hægt verð-
ur að vega og meta af skynsamlegu
viti þátt einstakra manna.
Það gildir bæði um þá sem mögn-
uðu upp gjömingaveður eins og hina
— með Guðjón í broddi fylkingar —
semn börðust um og reyndu að ná
áttum.
Þeim síðamefndu vom vissulega
stundum mislagðar hendur, enda
viðfangsefnið og starfsumhverfíð
með afbrigðum erfítt.
Sá sem þessi orð skrifar um-
gekkst Guðjón heitinn mikið á þess-
um ámm.
Ég dáðist af æðmleysi hans, léttu
skaplyndi og óbugandi kjarki.
Jafnvel eftir að tilkynnt hafði
verið um banvænan sjúkdóm hans
stóð hann keikur og lét sér hvergi
bregða.
Þessi kynni okkar Guðjóns í sókn
sem undanhaldi í fá en afar við-
burðarík ár verða mér ætlð ógleym-
anleg. Það sem hafði dýpst áhrif á
mig var þó drenglyndi Guðjóns.
Engum manni hef ég kynnst sem
var drengur betri en hann.
Hefði hann beitt brögðum og tál-'
að tungum tveim myndi eflaust
ýmislegt hafa farið á annan veg.
í heiðarleik sínum og drengskap
reis hann hæst sem manneskja.
Við Þómnn vottum Guðlaugu,
börnum þeirra og ættingjum dýpstu
samúð okkar.
Þröstur Ólafsson.