Morgunblaðið - 18.01.1994, Síða 38

38
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 18. JANÚAR 1994
Gísli Sigurbjömsson
forstjóri — Minning
safnaðarhjálpar í Reykjavíkurpróf-
astsdæmum með tveggja milljóna
króna framlagi og vildi með því
styrkja og efla líknarþjónustu safn-
aðanna. Sá sjóður hefur nú þegar
skilað umtalsverðum árangri og orð-
ið hvati að vaxandi líknarþjónustu
á safnaðargrundvelli. Ófáar eru þær
gjafimar sem Gísli færði safnaðar-
kvenfélögunum og hann fylgdist af
áhuga með því, sem söfnuðirnir
unnu öldruðu fólki til gagns og
heilla. Lagði hann ósjaidan leið sína
á samkomur, er söfnuðir efndu til
með öldruðu fólki, og gladdist yfir
því, sem þar var vel gjört. Einnig
•• ,war ómetanlegt tilboð hans til safn-
aða prófastsdæmanna að þeir sendu
aldraða úr söfnuðunum, þeim að
kostnaðarlausu, til hvíldar og hress-
ingar um vikutíma í Hveragerði.
Þær ferðir urðu mörgum öldruðum
til uppörvunar, upplyftingar og
gleði, er "þeir minnast með miklu
þakklæti.
Gísli Sigurbjörnsson var afkasta-
og afreksmaður á sviði öidrunar-
mála, en hann lét sér ekkert mann-
legt óviðkomandi. Hann hafði mjög
ákveðnar og einarðar skoðanir á því
hvernig kirkjan skyldi starfa og
prestar, sem á hans fund gengu og
leituðu um ýmis mál ásjár hjá hon-
um gátu ekki annað en hrifist af
eldmóði hans og sannfæringarkrafti
og komu uppörvaðir og efldari til
starfs en áður.
Að dómi Gísla var allt framkvæm-
anlegt með nógu sterkum ásetningi
og viija. Sú staðhæfing hans sann-
aðist áþreifanlega í öllu því er hann
tók sér fyrir hendur. Og störfin
hans öil öðluðust ríkulega blessun
Guðs, þess vegna vann hann svo
mörgum samferðamönnum sínum
ómetanlegt gagn á langri starfsævi.
Við fráfall hans hefur kirkjan
- misst einn sinn besta stuðnings-
mann og vin. Hún á honum mikla
þakkarskuld að gjalda fyrir allt það
sem hann var og vann og gaf úr
góðum sjóði hjarta síns. Söfnuðir
Reykjavíkurprófastsdæma kveðja
hann nú með virðingu og þökk, og
biðja honum fararheilla inn í himin
Guðs. Guði sé þökk fyrir líf Gísla
Sigurbjömssonar. Eiginkonu hans,
dætrunum og fjölskyldunni ailri er
hér vottuð dýpsta hluttekning og
samúð.
Guðmundur Þorsteinsson,
Jón D. Hróbjartsson.
"7 Gísli Sigurbjörnsson í Ási er lát-
inn. Með honum er genginn einn
af forustumönnum Víkings á fyrri
hluta aldarinnar, gagnmerkur mað-
ur, traustur, heiðariegur og drengur
góður. Gísli var formaður félagsins
um skeið, ávallt vakandi yfir velferð
þess ásamt þeim bræðmm í Ási, sem
allir eru nú gengnir á vit feðranna,
Halldór, Friðrik, Lárus og nú Gísii.
Vikingar hugsa með hlýhug og virð-
ingu til þeirra.
Já, Gísli var traustur Víkingur
og ávallt gott til hans að leita. Hann
var einn af frumkvöðium í tennis á
íslandi, sem átti vinsældum að
fagna um 1930. Meðal frumheija á
þeim vettvangi vom þeir bræður í
Ási, ekki síst Gísli. Hann náði strax
góðum tökum á tennisspaðanum og
varð fyrstur til þess að hampa Is-
landsmeistaratitli í tennis. Þá, eins
og nú, var Víkingur í fylkingar-
bijósti í þessari skemmtilegu íþrótt.
Gísli var lengi virkur í félagsmál-
um Víkings. Hann átti ríkan þátt í
því að skapa tengsl við Þýskaland
á fjórða áratugnum, sem svo lögðu
gmnn að komu Fritz Buchioh, hins
kunna þýska þjálfara, tii Víkings.
Þá tefldi Víkingur fram harðsnúnu
keppnisliði með marga snjalla leik-
menn innanborðs.
Víkingar þakka Gísla Sigur-
björnssyni í Ási samfylgdina. Við
sendum ekkju hans, Helgu Björns-
dóttur, og börnum samúðarkveðjur.
Með Gísla er genginn merkur maður
af þeirri kynslóð sem byggði upp
ísland 20. aidar. Á þeim vettvangi
var Gísli í fylkingarbijósti. Glæsileg
uppbygging á Grund í þágu aldr-
aðra er óbrotgjam minnisvarði um
stórhuga frumkvöðul.
Fyrir hönd Knattspymufélagsins
Víkings,
Hallur Hallsson formaður.
Það var sorg í andliti starfs- og
heimilisfólks um hádegi 7. janúar
þegar fráfall Gísla Sigurbjörnssonar
forstjóra E.h. Grundar fréttist. Fólk-
ið varð hljótt. Það var eins og það
væri að votta hinum látna virðingu
og þakklæti með þessu móti. Þannig
virkaði það á mig. Allir unnu verk
sín eins hljóðlega og unnt var til
að ijúfa sem minnst þögnina sem
ríkti.
Það var sorg, hvar sem farið var
um.
Það eru allir meðvitaðir um að
þessi stund verður ekki umflúin,
hver sem í hlut á, að allir eru kallað-
ir til brottfarar úr sínu jarðneska
lífi. Sumir eru kallaðir snemma aðr-
ir seinna og aðrir eftir langan starfs-
dag eins og Gísli forstjóri.
Gísli var í mínum huga stórhuga
og víðsýnn í hugsun, hann var líka
þannig persónuleiki, sem ekki er
hægt að gleyma.
Það má segja að í kringum Gísla
var sjaldan lognmolla ef nokkurn
tímann. Hann vildi koma helst öllum
sínum hugsunum í framkvæmd eða
að minnsta kosti undirbúa til að
framkvæma.
Fjölskyldan, Elliheimilið Grund
og Ás í Hveragerði var stór hluti í
lífi Gísla, en það var líka margt,
margt fleira sem hann hafði af-
skipti af, það yrði sennilega hægara
að telja upp það sem hann hafði
ekki afskipti af.
Það var margt sem hann sagði
mér frá sem hann var með á pijón-
unum á árunum 1962-68. Það
mætti pefna brú yfír Ölfusárósa,
sem byggja átti á sama stað og
núverandi brú er nú, sem var byggð
mörgum árum seinna. Hugmyndinni
var hafnað, en svona eftir á er
hægt að sjá hvaða mistök þeir
gerðu, sem höfnuðu tilboðinu, og
einnig má sjá hvaða þýðingu það
hefði haft fyrir byggðirnar beggja
vegna óssins á þeim árum.
Nú, það er hægt að benda á
heilsuhótel í Hveragerði, sem Gísli
hafði hug á að byggja, en tilskilin
leyfi fengust ekki.
Þessar tilvitnanir eru bara brot
af því, sem hann hefði viljað sjá
rísa, og sýna glöggt hvað hann var
framsýnn og sýna líka hvaða and-
streymi hann þurfti við að glíma.
Gísli studdi við bakið á mörgum
á listabraut, jarðfræði, íþróttum og
áhugamönnum á ýmsum sviðum.
Mig skortir orð til að lýsa Gísla
forstjóra og þeirri persónu, sem
hann var. Hann var sterkur per-
sónuleiki og kom mönnum oft á
óvart á ýmsum sviðum og sum at-
vik snerta mann djúpt og mörg at-
vik hafa þroskað hugsun manns á
mörgum sviðum.
Að lokum vil ég biðja Guð að
styrkja eftirlifandi konu hans frú
Helgu Björnsdóttur og dætur í sorg-
um þeirra.
Heiðar S. Valdimarsson.
Með Gísla Sigurbjörnssyni er
genginn einn færasti stjórnandi
meðal íslendinga. Fyrir nokkrum
árum heimsótti hinn heimsfrægi
fyrirlesari og kennimaður, Parkin-
son, sá sem Parkinson lögmálið er
kennt við, Island á vegum Verslun-
arráðs íslands og Almenna bókafé-
lagsins.
Tilvalið þótti að bjóða hinum góða
gesti að heimsækja Helgu og Gísla
að Ási í Hveragerði og biðja þau
að sýna honum starfsemina. Á
björtu sumarkvöldi sýndu þau hjón
gestum hina víðfeðmu starfsemi í
Hveragerði, vistheimili, rannsókn-
arstofur, gróðurhús, bókasöfn o.fl.
Ég hafði oft heimsótt starfsemi
Gísla áður, bæði á Grund í Reykja-
vík og að Ási í Hveragerði.
Þetta kvöld staðfesti það sem
mér var orðið ljóst löngu áður, að
hvergi er að finna fyrirtæki eða
stofnun hérlendis þar sem vilji
stjórnandans snertir hvern krók og
kima jafn fjölbreytts reksturs eins
og þarna á sér stað. Það var alveg
sama hvar maður kom og hvenær.
Reglusemi og snyrtimennskan var
algjör, alls staðar. hvort sem var á
skrifstofu, gróðurhúsi, þvottahúsi,
borðsal, setustofu, allt var í röð og
reglu, hreint og fágað, blómabeð,
göngustígar, grasfletir, tré. Kantar
skornir, tré snyrt. Persónuleg áhrif
stjórnandans, sem allir nefndu for-
stjórann með óblandinni virðingu,
snertu alla hluti. Öllu var vel við
haldið, málað, lakkað og endurbætt.
Gestirnir kvöddu nú þau heiðurs-
hjón, Helgu og Gísla, _og héldu til
baka til Reykjavíkur. Á leiðinni var
þessi heimsókn mikið rædd og leyndi
Parkinson ekki hrifningu sinni á því
sem hann hafði séð.
Á leiðinni til baka var einnig sú
hugmynd_ rædd að viðskiptadeild
Háskóla íslands ætti að kynna sér
hinn áhrifaríka stjórnunarstíl Gísla
Sigurbjörnssonar og AB að gefa út
ævisögu hans.
Ekki reyndist áhugi á þessu hjá
Gísla þegar eftir var leitað, því mið-
ur. Þegar ísl. fræðimann á sviði við-
skiptafræða snúa sér að því að rann-
saka stjórnunaraðferðir ísl. stjórn-
enda, sem árangri hafa náð, vona
ég að merkur þáttur Gísla Sigur-
björnssonar verði ekki útundan.
Jóhann J. Olafsson.
Kveðja frá guðfræðideild
og Guðfræðistofnun
Háskóla íslands
Við kveðjum heiðursmanninn
Gísla Sigurbjömsson, forstjóra, með
mikilli þökk og virðingu og minn-
umst góðra ráða hans og eggjunar-
orða. Gísli Sigurbjörnsson sýndi
guðfræðideild ætíð mikla vináttu og
bauð kennumm og nemendum iðu-
lega til sín fyrr á árum til ánægju-
legra samverustunda. Hann fylgdist
af áhuga með deildinni og lét sig
skipta hvað þar fór fram.
Árið 1982 bað Gísli þáverandi
forstöðumanni Guðfræðistofnunar,
dr. Þóri Kr. Þórðarsyni prófessor,
til sín til að ræða um Guðfræðistofn-
un' og í framhaldi af því átti hann
einnig viðræður við stjórn stofnun-
arinnar og kennara guðfræðideildar.
Stofnunin hafði verið til frá árinu
1975 en enga íjárveitingu fengið
og litlu komið í verk. Gísli hvatti
okkur kennarana óspart til dáða,
hann átti frumkvæði að stofnun
Starfssjóðs Guðfræðistofnunar og
gaf itrekað rausnarlegar peninga-
gjafir í sjóðinn fyrir hönd stjórnar
Elli- og hjúkrunarheimilsins Grund-
ar. Hann studdi útgáfustarfsemina,
hann keypti t.d. 50 eintök af fyrstu
heftum Ritraðar Guðfræðistofnunar
með því fororði að þau yrðu send
til erlendra háskóla og margt fleira
mætti telja upp. í fyrsta hefti Ritr-
aðar Guðfræðistofnunar, sem kom
út 1988, ritaði dr. Þórir Kr. Þórðar-
son þakkarorð til Gisla þar sem
hann greinir frá þætti hans í útgáfu-
starfsemi stofnunarinnar og telur
að rekja megi hana að verulegu leyti
til hvetjandi umræðna hans og
stuðnings í verki. Segja má að
stuðningur Gísla hafi skipt sköpum
í starfsemi Guðfræðistofnunar og
fyrir hann þökkum við honum.
Við vottum frú Helgu Björnsdótt-
ur eiginkonu hans, dætrum hans og
fjölskyldu innilega samúð. Guð
blessi minningu hans.
Fyrir hönd gúðfræðideildar og
Guðfræðistofnunar Háskóla íslands.
Jón Sveinbjörnsson,
forseti guðfræðideildar.
Það er árið 1934 að Gísli tekur
að sér forstöðu við Elli- og hjúkrun-
arheimili Grund en því starfi gegndi
hann til dauðadags. Það er að sjálf-
sögðu ekki hægt að stikla nema á
stóru er minnast skal á hans starfs-
feril.
Gísli Sigurbjörnsson hefur verið
óvenju stórhuga og snjall skipu-
leggjandi og stjómandi fyrirtækja.
Hann hefur ekki aðeins byggt upp
þetta mikla fyrirtæki Elli- og hjúkr-
unarheimilið Grund, hann hefur sí-
fellt verið að vekja máls á nýjum
hugmyndum og alltaf stefnt upp á
við og fram á við. Hann hefur verið
bjartsýnismaður í starfi sínu og allt-
af fundið leiðir út úr þeim erfiðleik-
um sem að steðjað hafa að í slíkum
rekstri sem hér er um að ræða.
Gísli hélt áfram uppbyggingu
Grundar í Reykjavík með nýjum við-
byggingum. Eftir bygginguna
Minni-Grund við Blómvallagötu var
hafist handa við stórbyggingu við
Brávallagötu sem ber nafnið Litla-
Grund og allt of fáir hafa veitt at-
hygli. Þetta hefur verið gert sam-
fara stöðugum endurbótum innan-
húss og í samræmi við kröfu tímans.
Hann hóf einnig starfsemi dvalar-
heimilis Áss I Hveragerði árið 1952.
Þar er ekki aðeins rekið dvalarheim-
ili þar er líka mikill gróðurhúsa-
rekstur, trésmíðaverkstæði og rann-
sóknastofnun á Neðra-Ási sem hóf
að gefa út vísindarit árið 1969.
Þangað hafa margir erlendir vís-
indamenn komið og starfað og skrif-
að skýrslur um störf sín sem stjórn-
vöid og ráðamenn hafa fengið í
hendur. Um þennan þátt í lífsstarfí
Gísla munu of fáir vita.
Ekki er mér kunnugt um öll þau
félög sem Gísli hefur stofnað eða
starfað með um dagana og ótal fé-
lög og stofnanir hafa átt hauk í
horni þar sem Gísli er og íjárhags-
erfiðleikar hafa steðjað að. Hann
hefur verið ötull og einlægur stuðn-
ingsmaður Bindindishreyfingarinn-
ar frá æskuárum. Starf hans að
mannúðar- og líknarmálum má
þakka uppeldi hans og trú, einlægur
stuðningsmaður kirkjunnar hefur
hann alltaf verið um leið og hann
hefur knúið á starfsmenn hennar
að rétta hönd þeim málum sem hann
hefur allra frekast borið fyrir brjósti,
þ.e.a.s. öldrunarmálum. Hann vann
lengi að íþróttamálum og var m.a.
formaður Knattspyrnufélags Vík-
ings. Félagsmál verslunarmanna lét
hann sig varða. Hann var forgöngu-
maður að stofnun Öldrunarfræðafé-
lagsins og fyrsti formaður þess og
einn af frumkvöðlum þess að
Krabbameinsfélag íslands var
stofnað.
En eftirminnilegastur verður Gísli
fyrir þá forystu sem hann hefur
haft í öllum líknar- og mannúðar-
málum aldraðra og reyndar mætti
telja upp fleiri mál sem undir þetta
falla sem Gísli hefur starfað að og
stutt á margan hátt en ellimálin
verða þau mál sem lengst munu
halda minningu Gísla á Grund á
lofti. Grund er óbrotgjarn minnis-
varði um það þrek og þá framsýni
sem faðir hans og félagar og síðan
Gísli sýndu er þeir brutu leiðina um
torfæru til skilnings. Þetta þekkjum
við sem höfum starfað hjá Sjó-
mannasamtökunum af eigin raun.
Mér hefur verið sagt af fyrirrenn-
urum mínum og samstarfsmönnum
að þegar að undirbúningi að bygg-
ingu Hrafnistu í Reykjavík stóð
hafi oft verið leitað til Gísla ekki
síður eftir að rekstur Hrafnistu
hófst og ýmsir erfiðleikar komu upp
og var Gísli alltaf boðinn og búinn
til þess að gefa góð ráð og hjálpa
til þegar til hans var leitað.
Það var mikill stuðningur fyrir
mig þegar ég tók við starfi forstjóra
Hrafnistu Reykjavik fyrir rúmum
20 árum að geta leitað til Gísla og
átti slíkan traustan vin og reyndist
mér mikil hjálparhella sem að ég
nú þakka. Þetta var mér að sjálf-
sögðu ómetanleg aðstoð við að hefja
mitt starf.
Hann hefur sýnt Hrafnistuheim-
ilinu mikla vináttu alla tíð. Það eru
ekki ófáar blómagjafirnar sem hann
hefur sent fyrir stórhátíðir til heim-
ilanna eða nýja framleiðslu græn-
metis úr gróðurhúsum sínum í
Hveragerði sem hefur ekki aðeins
hjálpað til í rekstri okkar heldur
einnig verið nýmeti fyrir vistfólk og
starfsfólk. Það var því ekki að ófyr-
irsynju þegar Sjómannasamtökin
hófu sínar miklu framkvæmdir við
byggingu Hrafnistu í Hafnarfirði
að Gísli Sigurbjörnsson var beðinn
að taka fyrstu skóflustunguna. Með
því vildu Sjómannasamtökin sýna
honum þá virðingu sem honum bar
sem forystumanni á þessu sviði og
um leið þá virðingu sem góðum
hjálparmanni og vini er sýnd á hátíð-
arstund. Fleiri en ég vona að þessi
handtök hans eigi eftir að blessa
öll þau störf sem eru á þessu heim-
ili og verða um ókomna tíð.
Ég vil senda Helgu Björnsdóttur
og þeim dætrum, Nínu, Sigrúnu,
Helgu og Guðrúnu, okkar innileg-
ustu samúðarkveðjur við fráfall
Gísla og við eigum minningu um
góðan dreng og góðan stuðnings-
mann í því starfi sem við höfum
verið að vinna að.
Rafn Sigurðsson.
Á nýju ári berast okkur þau tíð-
indi að Gísli Sigurbjörnsson sé lát-
inn. I upphafi árs fótum við okkur
á ný og við viljum svo sannarlega
að það sem var okkur til stoðar á
því síðasta verði það áfram. Þó að
við Gísli værum ekki daglega í
tengslum um neitt var hann einn
þeirra sem ég treysti að því leyti
að þar ætti ég hauk í horni. Foreldr-
ar Gísla voru vinir og velgjörðar-
menn foreldra minn og svo margra.
Allir, sem nokkuð eru komnir til
aldurs að ráði, muna eftir svokölluð-
um ljósgeislamyndun, sem notaðar
voru við barnastarf. Fyrst voru þær
með enskum textum, og þeir sem
muna eftir þeim, mega vita að þær
bárust frá séra Sigurbirni Ástvaldi
Gíslasyni, þessum óþreytandi manni
í því að boða Guðs orð og finna
þeirri boðun nýja farvegi. .Hann var
alla tíð heimsborgari og átti sína
vini og trúnaðarmenn eins erlendis
og hér. Frú Guðrún Lárusdóttir var
svo meðai frumherja í því að konur
tækju þátt í stjórnmálum. Virt var
hún og elskuð um leið og hún hlaut
að verða umdeild. Þegar faðir minn
lá helsjúkur á sjúkrahúsi spurði hún
móður mína, þá unga konu, hvort
hún væri hrædd um að missa mann-
inn. Því játti móðir mín. Þá sagði
Guðrún henni að vera alveg róleg
því að þannig hefði hana dreymt
fyrir honum að hann ætti eftir að
verða biskup.
Daginn áður en slysið mikla varð,
þar sem þær mæðgur fórust í
Tungufljóti, höfðu þau öll komið að
Hraungerði og eftir skemmtilega
samveru skildu þau þar við kirkju-
dymar eftir að hafa sungið og beð-
ið saman í kirkjunni.
Mikið áfall var það og skýrum
rúnum skarst í vitund foreldra
minna minningin um vináttu og trú-
arsamfélag. Gísli reyndi mikið við
þessa atburði og varð e.t.v. aldrei
samur maður eftir þá. Uppbygging
hans og brautryðjandastarf í öldrun-
arþjónustu var allt unnið öðrum
þræði í trúmennsku við uppruna og
uppeldi.
Þannig kynntist ég Gísla sjálfur
að hann fékk óvænt, að mér sýndist
þá, áhuga fyrir að gera Selfoss-
kirkju nokkuð til góða. Tvisvar gekk
ég með honum um húsakynnin hér,
og það var lærdómsríkt. Hann sá
greinilega fyrir sér hveija krónu
sem lögð hafði verið í framkvæmd-
ina um leið og hann sá svo ótal
möguleika til að nýta aðstöðuna.
Eftir þetta ákvað hann að gefa Sel-
fosskirkju andvirði þeirra sex
steindu glugga sem nú prýða kór
kirkjunnar. Sjálfur sagðist hann
ékki gefa þetta, heldur væri það
stofnendasjóður Grundar, og þannig
vildi hann láta sitt nafn hverfa bak
við nöfn foreldra sinna og annarra
upphafsmanna Grundar. Þessir
gluggar eru gefnir til minningar um
ýmsa mestu athafnamenn héraðs-
ins, sem ekki verða nefndir hér, en
voru samstarfsmenn Gísla um mál-
efni eins og uppbyggingu elliheimil-
is í Hveragerði og byggingu hafnar
í Þorlákshöfn. Gísli var velgjörðar-
maður fleiri kirkna, og Iíklega er
hann eini íslendingurinn, sem gefið
hefur öllum sóknarkirkjum í landinu
nokkra gjöf. Á ég þar við það fram-
tak hans að gefa út Passíusálmana
og gefa öllum kirkjum nokkur ein-
tök þeirra.
Saga Gísla er saga mikils at-
hafnamanns, sem ég ekki kann að
rekja að svo stöddu. Mín vegna og
minna og kirkjunnar hér á Selfossi
hlýt ég þó að þakka honum að leið-
arlokum og biðja honum blessunar
í ríki Guðs. Guð huggi og styrki fjöl-
skyldu hans og alla þá sem nú
syrgja.
Sigurður Sigurðarson.
Fleiri minningargreinnr um
Gísla Sigurbjörnsson bíða
birtingar og munu birtast í
blaðinu næstu daga.