Morgunblaðið - 04.03.1994, Blaðsíða 44

44
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 4. MARZ 1994
Farsi
Með
morgnnkaffinu

ei vinsæll.
....að vera sólargeislinn
í lífi hans
TM Reg. U.S Pat Otl — all rights reserved
® 1993 Los Angeles Times Syndicate
Ast er . . .
-TARNpWSW ‘i'y?
HÖGNI HREKKVÍSI
BRÉF TIL BLAÐSINS
Kringlan 1 103 Reykjavík - Sími 691100 - Símbréf 691329
Stórfenglegir leikar í Lillehammer
Frá Ingólfi Hannessyni:
Um helgina síðustu lauk glæsileg-
ustu vetrarólympíuleikum sem
haldnir hafa verið. Fullyrðingin kann
að þykja stórkarlaleg, en er sönn
öngvu að síður eins og forseti Al-
þjóðaólympíunefndarinnar, Juan An-
tonio Smaranch, staðfesti undir lok
leikanna í Lillehammer. Fyrir ís-
lenska sjónvarpsáhorfendur voru
þessir leikar sannkallað augnakon-
fekt sem hægt var að bragða á að
jafnaði í 4-5 klukkustundir á dag
þá 16 daga sem þeir stóðu yfir.
Lillehammer var úthlutað leikun-
um fyrir 6 árum og þá þegar hófst
undirbúningur sem á sér ekki hlið-
stæðu í sögu vetrarleika, ekki síst
fyrir þá sök hve fáir íbúar eru í Lille-
hammer (ríflega 20 þúsund) og ná-
grannasveitarfélögum og því ótrygg-
ur íjárhagslegur bakhjarl þrátt fyrir
ríkisábyrgð á framkvæmdum.
Reyndar var það svo að leikarnir
ollu talsverðu fjaðrafoki í norsku
stjómmálalífi, enda ekki að undra
þar sem kostnaður varð á endanum
um 70 milljarðar króna. En umræðan
og átökin urðu að lokum til þess að
allar áætlanir urðu raunhæfari en
ella.
Reyndar var athyglisvert að fylgj-
ast með því hve Norðmenn nýttu sér
alla þætti leikanna tii hins ítrasta,
t.d. með því að leggja ofurkapp á
náttúruvernd. Það gerðu þeir m.a.
með því að endumýta um 70% af
því sorpi sem til féll, byggja sleða-
brautina úr timbri og steini, ná fram
margvíslegum orkusparnaði o.s.frv.
Það er því líklegt að þessi þjóð verði
býsna trúverðug þegar talið berst
að þessum málaflokki, ekki síst
hvalavernd.
Gagnasafn
Morgnnblaðsins
Allt efni sem birtist í Morgun-
blaðinu og Lesbók verður fram-
vegis varðveitt í upplýsinga-
safni þess. Morgunblaðið áskil-
ur sér rétt til að ráðstafa efninu
þadan, hvort sem,er með endur-
birtingu eða á annan hátt. Þeir
sem afhenda blaðinu efni til
birtingar teljast samþykkja
þetta, ef ekki fylgir fyrirvari
hér að lútandi.
Norsk menning og menningararf-
ur fengu meira og sterkara sviðsljós
en nokkra sinni fyrr. Alls staðar var
lögð rík áhersla á þessa þætti. Marg-
víslegir viðburðir vora á sviði menn-
ingar og lista í ólympíubæjunum
Lillehammer, Gjövik og Hamar og
einnig í Ósló. Þjóðfáninn var áber-
andi alls staðar og sömuleiðis þjóð-
búningar. Utivistarhefð Norðmanna
var gert hátt undir höfði eins og
m.a. var hægt að fylgjast með í bein-
um útsendingum. Kjörorð leikanna
var íþrótta- og almenningshátíð, sem
þeir vissulega vora í stíl fomra hér-
aðsmóta í vetraríþróttum.
Sannkölluð fjölmiðlaveisla
Keppendur og fararstjórar á leik-
unum vora á fjórða þúsund, en fjöl-
miðlamenn tvöfalt fleiri. Aðstaða
fyrir blaða- og fréttamenn bar betri
en nokkru sinni fyrr, enda kostaði
hún ríflega sjö milljarða. Til gamans
má geta þess að 11 þúsund sjóvn-
arpstækjum var dreift á Lilleham-
mersvæðinu og í þeim gátu þessir
hópar fylgst með því sem fram fór
á 24 rásum. Þar var m.a. hægt að
sjá útsendingar NHK-sjónvarps-
stöðvarinnar í Japan og SVT í Sví-
þjóð auk útsendinga frá öllum keppn-
isstöðum.
Á sviði sjónvarps var uppbygging-
in ævintýri líkust. Nær allur búnaður
byggði á stafrænni tækni með meiri
gæðum en áður. í þéttriðnu örbylgju-
neti norsku póst- og símamálastofn-
unarinnar var hægt að senda 200
sjónvarpsrásir eða miðla 400 þúsund
samtölum um síma samtímis. 20
sendistöðvar vora fyrir gervihnetti á
ólympíuleikasvæðinu. Allt var skipu-
legt í þaula með löngum fyrirvara
og árangurinn eftir því. I frétta-
mannamiðstöðinni heyrði ég orð eins
og „phantastisch" frá Þjóðverjum,
„meraviglioso" frá Itölum, „fabu-
leaux“ frá Frökkum og „thrilling"
frá Bretum. Og þannig mætti lengi
telja.
íslenska Sjónvarpið sendi um 70
klukkustundir frá leikunum í 16
daga, þar af um 46 klukkustundir í
beinni útsendingu. RÚV hafði um
10 fermetra herbergi til umráða í
sjónvarps- og útvarpsmiðstöðinni og
þaðan lýstu fréttamennirnir tveir
flestum viðburðum í sjónvarpi og
sendu pistla í útvarp. Margir erlend-
ir kollegar voru forviða yfír bjartsýni
okkar og töldu útilokað að tveir
menn í Lillehammer og lítill hópur
manna á íslandi gætu séð um jafn
umfangsmiklar útsendingar. Auðvit-
að er allt hægt í þeim metnaði að
gera slíka alþjóðlega leika eins „ís-
lenska“ og nokkur kostur er. Is-
lenskt, já takk.
Tæknibúnaður var að mestu feng-
inn að láni, en hluta tókum við með
okkur að heiman. Tæknilega heppn-
aðist þessi aðferð prýðilega, þó að
vinnuálagið færi stundum framúr
öllu hófí. En sparnaðurinn varð einn-
ig umtalsverður, einkum í minni og
einfaldari vinnu hér heima. Um dag-
skrárlega framgöngu verða síðan
aðrir að dæma.
Blikur á lofti
Heildarkostnaður Sjónvarpsins við
leikana var um 9,9 milljónir króna
eða um 140 þúsund á hveija útsenda
klukkustund. Þetta var stórfenglegt
sjónvarpsefni fyrir lítið gjald, á því
leikur enginn vafi.
Nú eru hins vegar ýmsar blikur á
lofti. Verð á erlendum stórviðburðum
á sviði íþrótta hefur margfaldast á
umliðnum árum. Nú er svo komið
að við þurfum að staldra við. Næstu
sumarleikar verða í Atlanta í Banda-
ríkjunum. Þar hefur upphæð fyrir
aðgangskort sjónvarpsstöðva í Evr-
ópu þrefaldast frá leikunum í Barcel-
ona fyrir tveimur árum. Vilji Sjón-
varpið senda frá leikunum verður
heildarkostnaður nálægt 40 milljón-
um króna. Þeim bita verður erfitt
að kyngja, ekki síst þegar leynt og
ljóst er unnið að því að þrengja hag
stofnunarinnar og draga úr getu
hennar til þess að takast á við stór-
viðburði á borð við ólympíuleika og
heimsmeistaramót. Hér er um að
ræða pólitíska spurningu: Vill þjóðin
eiga fyrirtæki sem er fært um að
hafa umsjá með slíkum viðburðum,
sem í mörgum tilfellum skila ekki
arði, eins og páfaheimsókn eða leið-
togafundi, heldur töluverðum kostn-
aði? Um getur verið að ræða þjóðleg-
an metnað í margbreytilegri mynd,
líkt og við höfum fengið að sjá dæmi
um frá Noregi undanfarnar vikur.
Leikarnir í Lillehammer geta þannig
verið okkur uppspretta umræðu og
skoðanaskipta um íslenskt sjónvarp.
INGÓLFUR HANNESSON,
íþróttastjóri Ríkisútvarpsins.
Víkveiji skrifar
Kunningja Víkveija einum þykir
sem kaupmenn hafi fengið
óvæntan bandamann í debetkorta-
stríðinu við bankana, sem er Áfeng-
is- og tóbaksverslun ríkisins. Þessi
kunningi Víkveija, sem átti fyrir
skömmu erindi í áfengisútsölu
ÁTVR, furðar sig á miða sem límdur
er við hvern afgreiðslukassa þar sem
segir: „Nei, við tökum ekki debet-
kort. Við stöndum vörð um hag neyt-
andans.“ Öðru vísi mér áður brá,
hugsaði kunninginn^ og þótti þetta
skjóta skökku við. ÁTVR er í eigu
ríkisins, er ekki orðlögð stofnun fyr-
ir neytendavernd og kunningja Vík-
veija þótti fráleitt að ríkisstofnun
væri að taka afstöðu í þessu máli.
ÁTVR er heldur ekki í Kaupmanna-
samtökunum, og vandséð væri að
notkun debetkorta í verslunum
ÁTVR myndi hafa einhver áhrif á
verðmyndun á áfengi. Þykir kunn-
ingjanum skítt að geta ekki notað
kortið, sem nánast hefur verið þving-
að upp á hann, á stöðum á borð við
ÁTVR. Skýringin er auðvitað deilan
um þjónustugjaldið. Hingað til hafa
bankarnir átt undir högg að sækja
í debetkortastríðinu en eftir því sem
fleiri neytendum er gert að taka upp
debetkort í stað venjulegs banka-
korts er einsýnt að deilan fer brátt
ekki síður að brenna á kaupmönnum
og þjónustuaðilum. Það er því löngu
tímabært að deiluaðilar setjist niður
og finni endanlega lausn á þessu
máli.
Isunnudagsblaði Morgunblaðsins
fyrir tæpum hálfum mánuði var
greint frá rannsóknum fiskifræðinga
Veiðimálastofnunar og þeirri álykt-
un þeirra, að tengsl væra á milli lífrí-
kjanna í Barentshafi og í sjónum
hér í kringum landið. Þessar kenn-
ingar hafa eðlilega vakið mikla at-
hygli en kjarni þeirra er að upp-
sveifla í lífríkinu í Barentshafi sem
nú má sjá merki um í auknum
fiskafla komi fram hér við land
tveimur til þremur árum seinna.
Túlkun fiskifræðinga Veiðimála-
stofnunar á rannsóknargögnum
þeim sem þeir hafa undir höndum,
hafa vakjð hörð viðbrögð félaga
þeirra hjá Hafrannsóknastofnun.
Slíkt er ef til vill ekki undarlegt
vegna þess að Hafrannsóknastofnun
hefur nánast lagt vísindalegan heið-
ur sinn undir í þeim tillögum sem
stofnunin hefur látið frá sér fara og
gerir ráð fyrir því að unnt sé að
byggja upp t.d. þorskstofninn með
harkalegum veiðitakmörkunum og
fiskveiðistjórnun. Á sama tíma
benda niðurstöður vísindamanna
Veiðimálastofnunar til þess að um-
hverfisþátturinn sé nánast allsráð-
andi um viðgang fiskistofna og veiði
hafi þar hverfandi áhrif. Ekki þarf
að koma á óvart þótt sérfræðingar
Hafrannsóknastofnunar telji að sér
vegið með þessum tilgátum, og þeir
veiji kenningar og aðferðafræði
sína. Hins vegar verður að gera til
þeirra kröfur um að þeir svari gagn-
rýni og kenningum sem ganga í
öndverða átt með yfirveguðum og
málefnalegum rökum. Um margt
minna umræður sérfræðinganna
núna fremur á orðaskak listamanna
sem einatt einkennast meira af til-
finningahita en skynsamlegum rök-
ræðum. Slíkt getur ekki átt við í
jafn mikilvægu máli og hér um ræð-
ir.