Morgunblaðið - 31.08.1994, Blaðsíða 37

MORGUNBIAÐIÐ
MIÐVIKUDAGUR 31. ÁGÚST 1994 37
BRÉF TIL BLAÐSIMS
Um íslenskukunn-
áttu útlendinga
Frá Sigurði Rafni Antonssyni:
ÍSLENDINGAR eru stoltir af sín-
um nýbúum og íslenskukennslu
þeirra ef marka má fjölmiðlaflutn-
ing. Ef menn úr Garðaríki hafa
lært íslensku af fátækum bóka-
kosti og einskærum bókmenntaá-
huga fyllumst við aðdáun og bjóð-
um til vetursetu. Háskóla Islands
tekur árlega við um 30 stúdentum
en það er þó aðeins um tíundi hluti
umsækjenda í íslenskukennslu út-
lendinga. Allt að þriggja ára nám
á þeim bæ. Allt er þetta góðra
gjalda vert en lyktar á stundum
af sýndarmennsku þegar vitað er
að tugir stúdenta í Pétursborg
einni hafa numið íslensku af ónóg-
um kennslubókum.
Námsflokkar Reykjavíkur hafa
fengið sérstaka sumarfjárveitingu
frá ríkisstjórninni til að efla
kennslu í íslensku, handavinnu og
matreiðslu úr íslenskum hráefnum,
fyrir aðkomna útlendinga. í undir-
búningi er námsstefna um á hvern
hátt megi taka markvissara á
menningarlegri móttöku þeirra svo
sómi sé að fyrir söguþjóðina.
í landinu búa um 10 þúsund
útlendingar en brottfluttir landar
eru á sama tíma um 17 þúsund.
Er nema von að við spyijum okkur
hvernig við viljum hafa aðkomu
þeirra sem veglegasta. Við vitum
af eigin reynslu að það getur verið
erfitt að vera útlendingur í fjar-
lægu landi og að jafnaði verður
íslenska þjóðin að kosta til miklum
íjármunum til að við lærum erlend
mál og fáum starfsreynslu í er-
lendu landi. Hitt er öllu nýlegra
að það þurfi að veita auknu fé til
að kenna íslensku þúsundum út-
lendinga. Gera landið aðgengilegra
fyrir nýbúa innan frá. Nýbúar eru
hvað líklegastir til að halda íbúa-
tölunni í horfinu. Þetta hafa Svíar
uppgötvað og sýna nýbúum mikla
athygli og veita verulegum fjár-
munum til að auðvelda þeim aðlög-
unina.
Útlendingar í fiskvinnu
Það vita flestir að þeir sem hafa
á annað borð dug til að setjast að
í fjarlægu landi eru líklegir til
árangurs og verða oft frumkvöðl-
ar. Við sjáum það víða í verstöðum
úti á landi eru útlendingar þeir sem
minnstra réttinda njóta en eru sá
vaxtarbroddur er við megum síst
án vera. Stúlkur og karlar allt frá
Ástralíu og Nýja Sjálandi hafa
verið hér í fiskvinnu til að fylla
upp í þau störf er íslendingar vildu
eða gátu ekki sinnt. Fáar sögur
fara af því hvort þetta fólk setjist
hér að. Aftur á móti eru margir
íslendingar er hafa sest að í Suður-
álfu og vilja hvergi aftur koma.
Danir hafa verið manna fúsastir
til að koma til landsins og vinna
við landbúnað eða við heimilis-
hjálp. Hvað höfum við gert til að
auðvelda þessu fólki íslensku-
kennsluna? Er íslenskt mennta-
kerfi fyrir þetta fólk, eða eru þetta
aðeins vinnuhetjur sem gott er að
grípa til? Við höfum komist bæri-
lega af með nánast enga opinbera
kennslu til handa útlendingum er
hér hafa viljað starfa og dvelja.
Þjóðverjar hafa náð góðum fram-
burði með nærri engri.kennslu, en
Dana teljum við kokmælta og lát-
um þar við sitja.
Hvað með grænlensk
tungumálatengsl?
Hvernig gerum við Grænlend-
ingum kleift að læra mál okkar?
Með dönskum orðabókum? Hvar
eru kennslubækur í málunum?
Hefur einhver heyrt þeirra getið?
Í verstöðinni íslandi er vænlegt til
árangurs að efla betur tengslin við
þessa næstu nágranna. Eða erum
við hræddir við þennan nálæga
Asíu-kynstofn? Hvers vegna höf-
um við ekki samið við Grænlend-
inga um sameiginlega fiskverndar-
stefnu í Norðurhöfum? Skyldi
tungumálavandinn vera hér þrö-
skuldur? Hafa Grænlendingar og
íslendingar misst málið þegar mest
liggur á að tala sameiginlega um
lögsögu við Jan Mayen og Sval-
barða. Dönum höfum við eftirlátið
menningartengslin við Grænlend-
inga og þar með gleymt að efla
gagnkvæma viðskiptahagsmuni.
Kennsla í tungumálum er til alls
fyrst og byijunin að öllu sam-
starfi. Með ólíkindum fáir Græn-
lendingar hafa sest hér að og mun
það vera gagnkvæmt.
Sumarskóli fyrir
íslenskukennslu
Nú er talað um að veita íslensk-
um námsmönnum styrki til að læra
kínversku og ráðherrar vilja ræða
íslenska verktöku í Kína. En hvað
um íslenskukennslu fyrir þá Kín-
veija er hér búa nú þegar? Margir
kunna ekki nema hrafl í íslensku
eftir margra ára dvöl. Tælendingar
og Kínveijar eiga ekki orðabóka-
safn í íslensku, þeir nema fæstir
ensku áður en þeir koma hingað
og geta ekki stuðst við enskar
kennslubækur. Víetnamar eru á
sama báti. Eftir áratugadvöl hafa
þeir ekki náð því valdi á málinu
að brúklegt geti talist. Samt hefur
Rauði krossinn greitt götu þeirra
af alúð. Eiga mánaðar sumarnám-
skeið hjá Námsflokkunum að leysa
tungumálavanda, með dönskum
orðabókum í ofanálagt? Er ekki
hægt að styrkja einn Víetnama við
gerða orðabókakvers? Það er
ástæða til að óska Miðbæjarskólan-
um í Reykjavík góðs gengis með
það brautryðjendastarf sem þar er
unnið fyrir nýbúa höfuðborgar-
svæðisins. En nýbúar eru um allt
land og því ærin starfi framundan
fyrir menntamálayfirvöld eða ein-
staklinga við að seija á stofn sumar-
skóla úti á landi fyrir útlendinga.
Skóli er kenndi nútíma íslensku en
biði jafnframt upp á kennslu í forn-
íslensku og bókmenntum.
Sá tími er liðinn og aðeins í forn-
sögum að norrænt konungablóð sé
samboðið íslendingum. Allt í
kringum okkur eru ólíkir straumar
er við verðum að aðlaga okkar til-
veru og menningu. Islendingasög-
urnar eru gersemar og það ætti
að vera gott mál fyrir alla þá er
veg þeirra vilja mestan að efla
kennslu í íslensku.
SIGURÐUR RAFN ANTONSSON,
Þernunesi 1, Garðabæ.
Iyvti-
vagnar
Kraftaverk
Frá Sigurði Herlufsen:
UM þessar mundir er mikil umræða
um kraftaverk. Eru þau staðreynd
eða staðleysa. Ég verð að játa að
þessi umræða veldur mér heilabrot-
um vegna þess að ég sé kraftaverk
við hvert fótmál tilveru minnar. Er
það hugsanlegt að kraftaverkin séu
svo algeng og svo hversdagsleg að
þess vegna séu menn blindir á þau.
Lesandi góður, komdu með mér í
smá skoðunarferð. Tveir menn ganga
eftir götu. Þeir eru áþekkir og við
fyrstu sýn getum við ályktað að
munur milli þeirra sé lítill og óveru-
legur, en okkur hefur skjátlast. Ann-
ar þeirra er snillingur með hæfileika
Einsteins, með huga og anda sem
getur unnið sig út úr einfaldleika og
leyst úr læðingi ofurkrafta tilverunn-
ar. Hinn maðurinn er ánægður að
geta leyst einfaldar þrautir.
Við höldum göngunni áfram og
mætum öðrum tveim mönnum. Þeir
eru einnig áþekkir og við gerum ráð
fyrir að þarna gangi tveir meðal-
menn, ef hægt er að taka þannig til
orða. Aftur hefur okkur skjátlast.
Mennirnir eru svo ólíkir hið innra að
á milli þeirra er regindjúp ólíkra til-
finninga og hugsana. Ánnar maður-
inn er óskiljanlegt illmenni sem getur
ekki fundið til mað fómarlömbum
sínum og það er gjarnan sagt um
slíka menn að það vanti í þá marga
tilfinningastrengi, sem er auðvitað
alveg rétt. Hinn maðurinn er góðvild-
in og kærleikurinn í hæsta veldi,
maður á borð við Albert Schweitzer
sem yfirgaf hið daglega líf eins og
við köllum það og fórnaði sér fyrir
sjúka og þjáða. Okkur er það ljóst
að mikið djúp er á milli þessara
tveggja manna og það djúp sést ekki
í hinu efnislega heldur er það í ver-
und mannsins, í sál hans og anda.
Þetta voru tvö áhrifarík dæmi um
þann mun sem getur verið milli
manna og þau eru fleiri og reyndar
alveg óteljandi.
Tilveran fyrir tveim öldum og til-
vera dagsins í dag eru á tæknisviðinu
mörg ljósár frá hvor annarri. Öll sú
breyting er til orðin vegna hæfileika
manna til að sjá annan veruleika en
þann sem við höfum fyrir framan
okkur, hafa hæfileika til að trúa,
hæfileika til að vona og þrautseigju
til að vinna uns trúin og vonin hafa
unnið sigur og hinar fjarlægu hug-
sýnir og myndir urðu að raunveru-
leika og um leið eign alls mannkyns-
ins.
Margir sigrar eru staðreynd þó svo
að mannkynið hafi horft á og neitað
því að hægt væri að gera þessar
hugsýnir að veruleika. Fyrst trúin á
ákveðinn málstað getur komið svo
miklu til leiðar að ofurafl tilverunnar
leysist úr læðingi þá er hægt að skilja
og skynja hvílíkum krafti hún býr
yfir.
Já, við skulum líta í kringum okk-
ur og gleðjast yfir þessum undarlega
og áhugaverða fjölbreytileika og
gera okkur far um að skilja veruleik-
ann allan. Þann veruleika sem er á
bak við hið sýnilega, því þá sjáum
við að allt er fullt af kraftaverkum
og ef sjúkur maður öðlast bót meina
sinna fyrir tilstuðlan andlegra afla
þá er það aðeins smá viðbót við öll
hin kraftaverkin.
SIGURÐUR HERLUFSEN,
Garðabæ.
Gagnasafn
Morgunblaðsins
Allt efni sem birtist í Morgun-
blaðinu og Lesbók verður
framvegis varðveitt í upplýs-
ingasafni þess. Morgunblaðið
áskilur sér rétt til að ráðstafa
efninu þaðan, hvort sem er
með endurbirtingu eða á ann-
an hátt. Þeir sem afhenda
blaðinu efni til birtingar teljast
samþykkja þetta, ef ekki fylg-
ir fyrirvari hér að lútandi.
HAGKAUP
DÖMUPEYSUR
Ef Hagkaup er ekki í byggðarlaginu.
þá minnum við á grænt númer póstverslunar 996680.