Morgunblaðið - 31.08.1994, Blaðsíða 8

8 MIÐVIKUDAGUR 31. ÁGÚST 1994
MORGUNBLAÐIÐ
FRETTIR
Akureyrartundunnn:
Sægreifarnir verða varla lengi að sporðrenna norska frændanum.
Atvinnuátaksverkefni sveitarfélaga
863 ársverk hafa skapast
O elorfeár
Fóðurstöð lokar á skulduga bændur
Sveitarstjómir sjá
um að fóðra loðdýrin
ÁTAKSVERKEFNI sveitarfélag-
anna hafa skilað 3.108 störfum í
10.348 mannmánuði eða sem jafn-
gildir 863 ársverkum fyrstu átta
mánuði ársins. Allt árið í fyrra
voru störfín 2.524 í 7.560 mann-
mánuði eða 630 ársverk.
Fæst störf sköpuðust á Vestur-
og Austurlandi enda er atvinnu-
leysi minna á þeim svæðum enn
annars staðar. Á Vesturlandi
skapaði átaksverkefnið 150 störf
í 144 mannmánuði eða 37,1 árs-
verk, á Vestijörðum 64 störf í 192
mannmánuði eða 16,1 ársverk og
á Austurlandi 110 störf í 209
mannmánuði eða 17,4 ársverk.
Flest störfin urðu til á höfuð-
borgarsvæðinu eða 1.504 störf í
5.570 mannmánuði eða 464,1 árs-
verk. Á Norðurlandi vestra urðu
til 247 störf í 801 mannmánuð eða
66,8 ársverk, á Norðurlandi eystra
507 störf í 1.208 mannmánuði eða
100,7 ársverk, á Suðurlandi 163
störf í 615 mannmánuði eða 51,4
ársverk og á Suðurnesjum 364,5
störf í 1.309 mannmánuði eða
109,2 ársverk. Átaksverkefnið
skapaði á tímabilinu á landinu öllu
3.108 störf að meðaltali í 3,3
mánuði, alls 10.348 mannmánuði
eða 863 ársverk.
700 milUónir eftir
Gunnar E. Sigurðsson, deildar-
stóri Vinnumálaskrifstofu félags-
málaráðuneytis, sagði að sveitar-
félög og ríki hefðu, hvor aðili um
sig, lagt 600 milljónir til verkefnis-
ins. Af 1.200 milljónum væri að-
eins búið að nýta um 500 milljón-
ir og allt útlit fyrir að einhver
afgangur yrði af fénu. Sveitarfé-
lögin leggja inn umskóknir vegna
verkefnanna.
Þau hafa ekki verið sundurliðuð
á þessu ári. Hins vegar skal þesss
getið að tæpur helmingur ársverka
í fyrra tengdist umhverfísmálum
á einn eða annan veg. Tæp hund-
rað tengdust menntun og félags-
málum og álíka mörg urðu til
vegna iðnaðarframleiðslu.
BÚNAÐARSAMBAND Suðurlands
sendi í gær sex sveitarstjómum á
Suðurlandi bréf þar sem vakin er
athygli á ákvæðum laga um forða-
gæslu. Ástæðan er sú að allt stefnir
í að 11 loðdýrabú á Suðurlandi verði
fóðurlaus um mánaðamót. Fóðurstöð
Suðurlands á Selfossi hefur tilkynnt
bændum að þeir fái fóður ekki af-
greitt nema þeir greiði skuldir sínar.
Á loðdýrabúunum ellefu eru um
20-25 þúsund minkar og 2-3 þúsund
refir. Finnist ekki lausn á málinu
segir fóðurskorturinn til sín á morg-
un. Ekki mun þó koma til þess að
dýrin líði skort því að lög kveða á
um að sveitarstjórnir eigi að grípa
inn í ef fyrirsjáanlegt er að húsdýr
fái ekki nægt fóður. Ekki liggur fyr-
ir hvemig sveitarstjórnirnar taka á
þessum máli, en líklegt er talið að
þær ábyrgist greiðslu fóðurs meðan
leitað er framtíðarlausnar. Hugsan-
legt er að í einhveijum tilvikum verði
tekin ákvörðun að farga dýrunum.
Fóðurstöð Suðurlands á í miklum
rekstrarerfíðleikum. Fyrir liggur að
stöðin verður gjaldþrota nema að
henni takist að laga skuldastöðu sína.
Viðar Magnússon, stjórnarformaður
Fóðurstöðvarinnar, sagði að stöðinni
væri ekki heimilt að lána bændum
áfram fóður með sama hætti.
Loðdýrabændur telja að bankar
eigi að veita bændum meiri afurða-
lán. Viðar sagði að fyrir lægi að
bændur væru að framleiða skinn
fyrir mun hærri upphæð en bankarn-
ir væru tilbúnir til að lána út á.
130.000 Tíbetar eru landflótta
Kínverjar beita
Tíbeta skelfi-
legu ofbeldi
Kesang Y. Takla
Kesang Takla segir
að um 130.000
Tíbetar séu nú í
útlegð, flestir í Dhar-
amsala á Indlandi, þar
sem stjórn og þing land-
flótta Tíbeta hefur aðset-
ur. „Ekki er vitað hversu
margir hafa látið lífið
undir stjórn Kínveija,
þegar andstaða Tíbeta við
stjórn Kínveija var brotin
á bak aftur árið 1959 lét-
ust 1,2 milljónir. Enn
þann dag í dag er mikið
um fangelsanir, pynting-
ar og að fólk hverfi spor-
laust. í Tíbet búa nú um
sex milljónir Tíbeta og
7,5 milljónir Kínveija.
Kínversk stjórnvöld segja
hins vegar að Tíbetar séu
aðeins 2,5 milljónir þar
sem Kínveijar hafa sam-
'rinað hluta héraðanna
Áhido og Kham héruðum
í Kína.“
- Hver er tilgangurinn með
heimsókn þinni?
„Eg er fulltrúi Tíbetstjórnar á
Bretlandi og Norðurlöndum. Ég
hef komið alloft til hinna ríkja
Norðurlandanna en þetta er í
fyrsta sinn sem ég kem hingað.;
Eg finn til mikillar nálægðar við
íslendinga, það er margt sem
þessar þjóðir eiga sameiginlegt.
Loftslagið er líkt, loftið hreint og
oft blæs hressilega.
Ég hitti þingmenn Sjálfstæð-
isflokks, Framsóknarflokks,
Kvennalista og Alþýðubandalags,
auk embættismanna í forsætis-
og utanríkisráðuneyti. Þegar ég
kynni málstað okkar og ræði
ástandið í heimalandi mínu, er
því jafnan tekið mjög vel. Fulltrú-
ar stjórnvalda eru mun varkár-
ari, vilja ekki spilla samskiptun-
um við Kínveija. Bresk stjórnvöld
hafa verið sérstaklega hjálpleg
og Indveijar, sem hafa gert okkur
kleift að taka á móti flóttafólki
frá Tíbet og veita því aðstoð.
Áður fyrr áttu sumir erfitt með
að trúa okkur en eftir atburðina
á Torgi hins himneska friðar
1989, er kínverskir hermenn
skutu á námsmenn, trúir fólk frá-
sögnum okkar af ofbeldisverkum
kínverskra stjórnvalda."
- Hvað finnst þér um viðskipta-
samninga Kínveija og Banda-
ríkjamanna?
„Það olli okkur miklum von-
brigðum að Bandaríkjamenn
skyldu ákveða að undanskilja
mannréttindamál í
samningum sínum.
Margar þjóðir sjá
geysilega möguleika
fólgna í viðskiptum við
Kínveija en það sem
menn verða að gera sér
grein fyrir er að Kínveijar þarfn-
ast viðskiptanna við Vesturlönd
ekki síður en þau viðskipta við
Kínveija. Það væri því leitt ef
menn fórnuðu siðferðilegum sjón-
armiðum e.t.v. að þarflausu."
- Hvernig er ástandið í Tíbet?
Um 99% Tíbeta eru búddatrúar
og andvíg ofbeldi. Öll mótmæli í
landinu hafa verið friðsamleg.
Tíbetar hafa hins vegar verið
beittir skelfilegu ofbeldi af hálfu
Kínveija, sem hafa fangelsað
fólk, pyntað og drepið, neytt kon-
ur til fóstureyðinga og í ófijósem-
isaðgerðir. Ferðafrelsi Tíbeta er
takmarkað, matur er skammtað-
ur, atvinnuleysi mikið, menntun
hefur hrakað og flestir þeirra sem
lagðir eru inn á sjúkrahús koma
þaðan veikari en þeir fóru inn.
►Frú Kesang Y. Takla er full-
trúi tíbetsku stjórnarinnar,
sem hefur aðsetur á Indlandi,
á Bretlandi og á Norðurlönd-
um. Takla er fædd 15. septem-
ber 1944 í Phari í Tíbet. Hún
lagði stund á tíbetsku í Lhasa
en framhaldsnám í Kalimpong
og Simla á Norður-Indlandi.
Lærði stjórnsýslufræði við
Cornell-háskóla 1966-1967.
Frú Takla hefur stýrt og að-
stoðað við stjórnun barna-
heimila, bókasafns og sjúkra-
húss. Árið 1979 var hún skipuð
yfirmaður heilbrigðismála tí-
betskra flóttamanna á Ind-
landi og í Nepal en frá árinu
1989 hefur hún verið fulltrúi
útlagastjórnar Tíbet í London.
Hún er stödd hér á landi til
kynna málstað þjóðar sinnar
og hefur rætt við þingmenn
og fulltrúa forsætis- og utan-
ríkisráðuneytis.
Kínveijar hafa spillt náttúrunni
með því að ganga á náttúruauð-
lindir landsins og talið er að þeir
hafi komið upp eldflaugaskotpöll-
um, losað kjarnorkuúrgang í af-
skekktum héruðum og gert til-
raunir með geislavirkni á mönn-
um.“
- Hefur ástandið ekkert batnað
á síðustu árum?
„Það kann að virðast svo, land-
ið hefur verið opnað fyrir ferða-
mönnum og þeir álykta
sem svo að slakað hafi
verið á klónni. En sú
er ekki raunin. Fólk er
enn beitt ofbeldi, hópur
kvenna, munka og
nunna, sem gekk um
götur höfuðborgarinnar Lhasa
fyrir skömmu með þjóðfána Tíb-
et, var barinn niður. Fólk sem
stóð hjá var svo skelfingu lostið
að það þorði ekkert að gera. Kín-
veijar hafa flutt sjö milljónir Kín-
veija til Tíbet og hyggjast fjölga
þeim. Áætlað hefur verið að það
sé þrisvar sinnum dýrara að búa
í Tíbet en í Kína og því er þeim
Kínveijum sem flytja til Tíbet
hyglað á ýmsan hátt. Þeir gegna
einnig flestum stjórnunarstöðum,
eru í viðskiptum og þjónustu. Tíb-
etar starfa aðallega við landbún-
að. En Kínverjar hafa ekki aðeins
flutt inn fólk, þeir hafa einnig
komið á fót börum, diskótekum
og spilasölum. Við óttumst þau
áhrif sem það kann að hafa á
unga fólkið."
Finn til ná-
lægðar við
íslendinga