Morgunblaðið - 30.11.1994, Blaðsíða 12

12 MIÐVIKUDAGUR 30. NÓVEMBER 1994
NORÐMENN HAFNA ESB-AÐILD
MORGUNBLAÐIÐ
Magnús Gunnarsson
Tryggja
verður
EES-samn-
inginn
TALSMENN íslensks
atvinnulífs sem Morg-
unblaðið leitaði til eru
flestir ánægðir með nið-
urstöðu atkvæða-
greiðslunnar í Noregi
um aðild að Evrópusam-
bandinu. Talsmenn út-
gerðar og fiskvinnslu
telja íslendinga standa
betur að vígi en með
Norðmenn innan ESB
MAGNÚS Gunnarsson, formaður
Vinnuveitendasambands íslands,
segir að til skamms tíma litið hefði
verið auðveldara fyrir íslendinga
að eiga við Evrópusambandið eina
sér, og sjálfur hefði hann staðið í
þeirri trú að Norðmenn myndu
samþykkja aðild að ESB.
„Eg held að það sé mjög mikil-
vægt fyrir okkur núna að ríkis-
stjórnin vindi bráðan bug að því
að tryggja samninginn um Evr-
ópska efnahagssvæðið og eyði ekki
of miklu púðri í að reyna að koma
aðildinni að ESB inn á dagskrá
fyrir næstu kosningar. Þetta finnst
mér vera lykilatriði og ég hef
áhyggjur af því að menn séú upp-
teknir af einhvetju öðru en því sem
skiptir máli,“ sagði Magnús.
Hann segist vona að úrslitin í
Noregi séu ekki óhagstæð íslend-
ingum þegar litið sé til lengri tima.
Hins vegar telji hann íslendinga
geta dregið ákveðinn lærdóm af
úrslitunum þar sem ESB geri aftur
sömu mistökin og gerð hafi verið
1972 þegar aðild að Evrópubanda-
laginu var felld í Noregi.
„Það var alltof ósveigjanlegt í
samningum um sjávarútvegsmálin
og píndi Norðmenn í lokin þegar
ekkert var eftir nema sá mála-
flokkur til þess að alfarið gangast
undir sínar reglur og sín sjónar-
mið. Ég vil meina að það hafi ver-
ið mikið dómgreindarleysi hjá sjáv-
arútvegsráðherra þeirra að gera
sér ekki grein fyrir því þegar þarna
var komið sögu að þetta myndi
ekki klára þessa samninga í sjáv-
arútvegsgeiranum. Ég held að
þarna hafi þeir gert sömu mistökin
tvisvar sinnum, því það voru líka
sjávarútvegsmálin sem felldu
samninginn 1972,“ sagði Magnús.
Benedikt Davíðsson
Betra að
vera ekki
einir
BENEDIKT Davíðsson forseti Al-
þýðusambands íslands telur að það
verði þægilegra fyrir samskipti ís-
lensku verkalýðshreyfingarinnar
við þá norrænu að vera ekki ein á
báti utan Evrópusambandsins,
sama gildi um samskipti við evr-
ópsku verkalýðshreyfinguna. Því
verði aðkoma að þessum málum
þægilegri fyrir íslendinga, eftir að
f§| H
fjlu
Norðmenn hafa hafnað aðild, en
ef þeir hefðu samþykkt aðild.
Norska alþýðusambandið tók
afgerandi afstöðu á móti aðild að
ESB, að sögn Benedikts. „Það er
því í svipaðri stöðu og við. Þjóð-
landið stendur utan við ESB, en
verkalýðshreyfingin norska þarf
eins og við að eiga mikil sam-
skipti við sameiginlega evrópska
vinnumarkaðinn."
ísland tengist evrópskum vinnu-
markaði í gegnum EES. Engu að
síður telur Benedikt að staða okk-
ar hefði verið önnur, ef öll hin
Norðurlöndin hefðu verið komin
inn í ESB en við verið fyrir utan.
„Að því leyti tel ég að þetta sé
heldur hagkvæmari staða fyrir
okkur, en ef Norðmenn hefðu sagt
já.“
Einar Sveinsson
Flækir
málið ef
eitthvað er
EINAR Sveinsson, formaður
Verslunarráðs íslands, segir að
úrslitin í Noregi setji málefni ís-
lendinga í svolítið nýtt ljós en sé
samt ekki sú grundvallarbreyting
að við eigum að hætta að hugsa
um þessi mál.
„Eg held að við þurfum áfram
að gæta okkar hagsmuna, en hafa
ber í huga að þessi kosning fór
fram í Noregi en ekki á íslandi.
Við eigum því að halda áfram því
striki að skoða möguleika okkar á
því að skilgreina markmið okkar
fyrir íslenska hagsmuni með hugs-
anlega aðild okkar að Evrópusam-
bandinu í framtíðinni. Ég held að
hætta á einangrun okkar sé áfram
til staðar þótt Norðmenn standi
með okkur í þessari einangrun,"
sagði Einar.
Hann sagðist telja að staða Is-
lendinga yrði að sumu leyti erfið-
ari í kjölfar kosninganna í Noregi.
„Ef við hefðum staðið einir utan
við hefði verið mun auðveldara
fyrir Evrópusambandið að sættast
á okkar sérstöðu, en hafandi Norð-
menn með okkur þá flækir það
málið frekar ef eitthvað er. Menn
á íslandi þurfa að fara að sætta
sig við það að þessi umræða þarf
að fara fram hér á landi, og ég
held að það þjóni best okkar hags-
munum að fara að ræða þessa
framtíð í alvöru. Ég held að þegar
til framtíðar er litið verði hagsmun-
um okkar betur borgið innan dyra
heldur en utan. Við erum hluti af
Evrópu og ég held að það sé rétt
að draga Evrópulandamærin vest-
an við okkur en ekki austan við
okkur.“
Haukur Halldórsson
Gladdi mitt
litla hjarta
„ÉG HAFÐI eiginlega reiknað með
þessari niðurstöðu. En ég verð að
segja eins og er að hún gladdi
mitt litla hjarta. Þótt sumir hafi
haldið öðru fram held ég að
ákvörðunin eigi frekar eftir að
verða íslendingum til hagsbóta en
hitt,“ segir Haukur Halldórsson
formaður Stéttasambands bænda.
„Ég veit til dæmis ekki betur
en við séum með heldur hagstæð-
ari sjávarútvegssamning innan
EES. Að öðru leyti tel ég að það
muni nú dálítið um Norðmenn upp
á að njóta þeirra réttinda og
skyldna sem samið var um í EES-
samningunum. Ég trúi því að
samningurinn verði aðlagaður
breyttu umfangi, þ.e. að aðeins
verði tvær þjóðir utan Evrópusamx
bandsins, eða breytt í tvíhliða
samninga. Svo held ég líka að
norræn samvinna verði meiri en
ella þegar það eru ekki aðeins við
heldur Norðmenn líka sem standa
fyrir utan. Hinar Norðurlandaþjóð-
irnar taki meira tillit til þess,“
sagði Haukur.
Haraldur Sumarliðason
Ættum
ekkí að láta
þetta rugla
okkur
HARALDUR Sumarliðason, for-
maður Samtaka iðnaðarins, segir
að úrslitin í Noregi kunni að leiða
til þess að andstæðingum aðildar
að Evrópusambandinu muni vaxa
ásmegin hér á landi.
„Ég hugsa að þetta muni draga
úr fylgi við inngöngu þegar þar
að kæmi þótt ég telji að við ættum
ekki að láta þetta rugla okkur
neitt. En ég tel hins vegar liklegt
að það muni fleiri en ella segja sem
svo að fyrst Norðmenn geta staðið
fyrir utan ESB þá getum við það
vel. Sjálfur hef ég horft á þetta
þannig að við þyrftum sjálfstætt
og sjálf að meta hagsmuni okkar
miklu fremur en hver útkoman
yrði hjá Norðmönnum. Auðvitað
er þó líklegt að þetta hafi áhrif,
en ég hef hinsvegar verið á þeirri
skoðun að við þyrftum að móta
okkur markmið og fara síðan í við-
ræður við Evrópusambandið,"
sagði Haraldur.
Hann sagðist sjálfur ekki vera
eindreginn stuðningsmaður inn-
göngu íslands í Evrópusambandið,
en hins vegar hefði hann litið svo
á að Islendingar ættu að marka
óskir sínar og sækja síðan um og
fara í viðræður við ESB til þess
að kanna hve langt væri hægt að
ná.
„Hvað Evrópska efnahagssvæð-
ið varðar þá held ég að það sé
ekkert betra fyrir okkur að Norð-
menn hafa hafnað aðild að ESB.
Ég hef haft trú á því að ef við
ekki vildum fara þama inn þá
gætum við haldið EÉS-samninginn
þótt eitthvað í honum þyrfti hugs-
anlega að breytast,“ sagði Harald-
ur.
Friðrík Pálsson
Höfum
áfram
bandamann
FRIÐRIK Pálsson, forstjóri Sölu-
miðstöðvar hraðfrystihúsanna, tel-
ur stöðu Islendinga ekki vera eins
óvissa eftir niðurstöðuna í Noregi
eins og ella hefði orðið. Hann hefði
óttast að íslendingar hefðu lent í
vamarstöðu sem óvíst væri hvernig
hægt væri að vinna úr ef þeir ein-
ir hefðu staðið utan ESB, og þá
sérstaklega vegna þess hve hags-
munir íslendinga og Norðmanna
væru líkir með tilliti til fiskveiði-
mála.
„Mér hefur alltaf fundist hingað
til að við hefðum verið í sókn í
samskiptamálum okkar við Evr-
ópu, og raunar sama hvar hefur
borið niður í því sambandi. Við
höfum verið framarlega og staðið
í öllum samningum með okkar
samevrópsku þjóðum, og ég held
í þeim samningum öllum náð mjög
góðum árangri og notið mjög góðs
af því samstarfi,“ sagði Friðrik.
Hann sagði að það sama mætti
segja um Norðurlandasamstarfið,
og hann hefði verið hræddur um
að ef Norðmenn skildu okkur eftir
eina á báti, sem þá að sjálfsögðu
væri vegna ákvörðunar Islendinga
sjálfra, þá gæti sú sóknarstaða sem
íslendingar hefðu lengi verið í
breyst í einhverskonar varnarbar-
áttu, að minnsta kosti tímabundið.
„Þessi staða núna þýðir að við
höfum áfram bandamann sem þarf
að draga þennan vagn með okkur.
Við verðum ekki í sama vagni og
hinar Evrópuþjóðirnar í þessu til-
liti og við ferðumst aðeins með
öðrum hætti. Það er mjög gott að
hafa fleiri ferðafélaga í því. Hins
vegar held ég að þessi neitun í
Noregi hafí að öðru leyti ekki ýkja
mikil áhrif fyrir okkur, en það er
spurning hvaða áhrif játunin í Sví-
þjóð og Finnlandi hefur fyrir okkur
í Evrópusambandinu yfirleitt,“
sagði Friðrik.
Kristján Ragnarsson
Hagsmun-
um okkar
betur
borgið
„ÉG ER sáttur við niðurstöðuna
og tel að okkar hagsmunum sé
betur borgið í samkeppni við Norð-
menn á mörkuðum séu þeir utan
bandalagsins eins og við,“ segir
Kristján Ragnarsson, formaður
Landssambands íslenskra útvegs-
manna.
„Við höfum betri samning en
þeir gagnvart tollfrelsi við banda-
lagið sem þeir myndu jiafa snúið
sér í hag með aðild. Ég tel líka
líklegra að hægt sé að ná sam-
stöðu um loðnu, síld og Smugu-
veiðar við Norðmenn en bandalag-
ið sem ella hefði tekið við þeim
málaflokkum og farið með þá
gagnvart okkur. Ég ætla ekki að
leggja annan mælikvarða á úrslitin
frá þeirra bæjardyrum séð en að
sjávarútvegssamningurinn var af
norskum sjávarútvegi eins og okk-
ar, augljóslega túlkaður óhagstæð-
ur fyrir Norðmenn og hefði ekki
getað orðið fyrirmynd neins samn-
ings fyrir okkur. Niðurstaðan mun
hægja á þeim íslendingum sem
hafa viljað fara offari í því að ger-
ast aðilar að bandalaginu. Nú
munu menn hugsa sitt ráð í róleg-
heitum og sjá hvernig málin þró-
ast. Síðan meti menn stöðuna í
framhaldi af því,“ sagði Kristján.
Gunnar Jóakimsson
Skiptir
síldarútveg
miklu
ÁKVÖRÐUN Norðmanna um að
standa utan ESB skiptir íslenskan
síldarútveg verulegu máli, að sögn
Gunnars Jóakimssonar fram-
kvæmdastjóra Síldarútvegsnefnd-
ar.
Tveir af helstu kaupendum ís-
lenskrar saltsíldar, Svíar og
Finnar, hafa nýlega samþykkt inn-
göngu og munu því ganga inn fyr-
ir tollamúr Evrópusambandsins.
Ef Norðmenn hefðu einnig gengið
inn fyrir þann sama tollamúr, þá
hefði það líklega orðið rothögg
útflutnings íslenskrar saltsíldar til
ESB, að sögn Gunnars.
„Islenska síldin hefði þá borið
10%-12% toll, en Norðmenn notið
tollfríðinda á sama markaði fyrir
sína síld,“ sagði Gunnar. Nú munu
íslenskir og norskir síldarsaltendur
væntanlega keppast við að selja
síld yfir tollamúrinn. Gunnar segir
að tollurinn muni engu að síður
reynast íslenskum síldarsaltendum
erfiður, varðandi Svíþjóð og Finn-
land, fáist engin leiðrétting þar á.
Að sögn Gunnars eru síldarsalt-
endur afskaplega óánægðir með
niðurstöðu samninga við ESB og
EES-samninginn. „Saltsíldin fékk
lítið út úr þeim samningi," sagði
Gunnar. Hann segir að nú sé unn-
ið að því að fá leiðréttingu í sam-
bandi við söltuð síldarflök, en hing-
að til hafi það ekki skilað neinum
árangri.
v
I
(
i
(
(
(
I
I
I