Morgunblaðið - 01.12.1994, Page 28

28 FIMMTUDAGUR 1. DESEMBER 1994
MORGUNBLAÐIÐ
DJASSTRÍÓ Ómars
Einarssonar.
E>jasstríó
Omars í
Djúpinu
BOÐIÐ verður upp á djass í
Djúpinu í kjallara veitinga-
staðarins Hornsins, Hafnar-
stræti 15, í kvöld kl. 22.
Tríó Ómars Einarssonar Ieik-
ur, en auk Ómars sem leikur á
gítar eru í tríóinu þeir Einar
Sigurðsson bassaleikari og Jó-
hann Hjörleifsson trommuleik-
ari. Þeir munu leika djass frá
ýmsum tímabilum og frumsam-
ið efni.
Ómar hefur verið virkur í
reykvísku djasslífi og leikið með
mörgum okkar helstu djassist-
um, m.a. tríói Guðmundar Ing-
ólfssonar. Ómar lauk prófi frá
djassdeild FÍH árið 1990 og
einnig hefur hann sótt námskeið
vestanhafs. Hann hefur undan-
farið verið erlendis við nám og
störf en hann starfar í dag hjá
Sinfóníuhljómsveit Islands.
Húsið er opið til kl. 01 og er
aðgangur ókeypis.
BOKMENNTIR
Endurminningar
RIÐIÐ A VAÐIÐ
Heimir Karlsson: Riðið á vaðið -
þættir úr lífi Einars Bollasonar. 264
bls. Fróði hf. 1994. Verð kr. 3.390.
EINAR Bollason er kunnur
íþróttamaður og ferðafrömuður. í
lífi hans hafa skipst á skin og
skuggar. En hann er maður hátt-
vís og kann að svara fyrir sig í
fjölmiðlum. Og sá er vissulega lyk-
illinn að velgengninni nú á dögum.
Því er síst að furða þó fréttamaður
taki sér sæti andspænis honum til
að skrá sögu hans. Lesendur vænta
þess að siíkur maður hafi frá
mörgu að segja. Fullyrða má að
þeir, sem hafa svipuð áhugamál,
verði ekki fyrir vonbrigðUm. Einar
vekur jafnan athygli hvar sem
hann fer.
Mikið er þarna sagt frá íþrótta-
hreyfingunni og þeirri samkennd
sem þar ríkir. En hún tengist, að
ætla má, þeim sterka keppnisanda
sem þar liggur einatt í loftinu.
Þeirrar samkenndar kveður sögu-
maður sig hafa notið þegar mest
á reyndi. Er ekki ofmælt að Einar
hafi starfað að íþróttum af lífi og
sál og þeir, sem áhuga hafa á þess
háttar málum, muni lesa frásagnir
hans með athygli.
Merkara er þó framlag hans til
ferðamála því þar reið hann á vað-
ið í tvennum skilningi. Að kynna
erlendum ferðamönnum íslenska
hestinn eins og Einar hefur gert
og leiða þá jafnframt á vit óspilltr-
ar íslenskrar náttúru er framtak
sem hlýtur að teljast bæði lofsvert
Litaspil
í fáum
dráttum
MYNDLIST
LISTIR
SIGURBJÖRN Jónsson: Eitt hús. 1994.
Gallcrí Borg
MÁLVERK
Sigurbjöm Jónsson. Opið virka daga
kl. 12-18 og kl. 14-18 um helgar til
11. desember. Aðgangur ókeypis.
ÞAÐ þarf atorku ætli menn sér
að ná árangri í myndlistinni og
Sigurbjörn Jónsson hefur vissulega
lagt sig fram við sína listsköpun
og verið duglegur við sýningarhald
frá því hann kom inn á íslenskan
sýningarvettvang fyrir rúmum fjór-
um árum síðan. Hér er á ferðinni
sjötta einkasýningin frá þeim tíma
og sem fyrr er það fyrst og fremst
olíumálverkið sem heillar lista-
manninn.
Verk Sigurbjörns hafa alla tíð
einkennst af miklu litflæði, þar sem
myndmálinu svipaði um tíma til
þeirra efnistaka sem kennd hafa
verið við Louisu Matthíasdóttur;
hann hefur þó fyrir nokkru leitað
á eigin mið og þar kemur einkum
til óhikuð notkun heitra lita í mynd-
um hans, sem og mjög frábrugðin
myndefni frá þeim kyrra og yfir-
vegaða myndheimi, sem listakonan
hefur gert svo ógleymanleg skil.
Á síðustu sýningu Sigurbjörns
(á sama stað fyrir ári) voru mest
áberandi myndir af hljómlistar-
mönnum í þröngu rými kaffihúsa,
sem og modelmyndir, sem um sumt
vísuðu til þeirrar austurlensku
munúðar, sem Delacroix dáði svo
mjög. Hér eru og nokkur slík verk,
einkum í kjallara, og má t.d. benda
á „Söngkona í rauðu, rauður bassi“
(nr. 23) og „Morgunn“ (nr. 19) sem
dæmi þessa; en í aðalhluta sýning-
arinnar hefur listamaðurinn skipt
nokkuð um myndefni á liðnu ári
og er farinn að takast á við rýmið
í nýju samhengi.
Nú ber mest á myndum þar sem
landið breiðir úr sér á stórum flöt-
um, þar sem gjarna má finna eitt
eða fleiri hús í forgrunni, en síðan
taka við víðáttur fjarlægðarinnar,
lands og himins og fylla út í mynd-
ina. Þannig er rýmið opið þar sem
áður var þrengt að, og því kalla
verkin á nokkuð aðra uppbyggingu
en áður.
Þrátt fyrir þetta aukna rými er
myndefnið sem fyrr aðeins dregið
með fáum dráttum og öll megin-
form mörkuð með litflötum, fremur
en skýrum útlínum. Vegna þessa
er litaspilið enn mikilvægasti þátt-
urinn í málverkum Sigurbjörns;
hann leitar eftir að skapa jafnvægi
í fletinum með fáum litum og notar
gjarna þá aðferð að setja lítinn
vott af heitum eða björtum lit á
móti stærri breiðum svalari, oft
blárra lita. Þetta sést vel í málverk-
um eins og „Eitt hús“ (nr. 4), þar
sem hvítir skýjabólstrar nægja til
að ná þessu fram eða í „Svört kirkja
og sól“ (nr. 3), þar sem rauður lit-
ur er notaður til að skapa samsvar-
andi mótvægi. Á stöku stað verður
þessi vinnuaðferð þó of áberandi
Nafngiftir mynda Sigurbjörn
hafa ætíð verið einfaldar og oftar
en ekki vísað til lita og meginþátta
efnis, t.d. „SvÖrt kirkja, svart ský“
(nr. 6), „Gulir og flygill" (nr. 11)
og „Rauða handklæðið“ (nr. 16);
því er þetta nefnt að með þessu
virðist listámaðurinn leggja áherslu
á að þessum verkum fylgi engin
dulúð; þau eru einfaldlega afrakst-
ur átaka hans við liti og form og
ber ekki að sjá sem annað. Því
stendur myndlist Sigurbjörns nær
glímu abstraktlistarinnar á þessum
sama vettvangi en nokkru afbrigði
expressionisma, þar sem oftar en
ekki má finna tilvísanir í óljósa til-
vist utan flatarins.
Sigurbjörn hefur vaxið mjög á
síðustu tveimur árum í málverki
sínu og vinnubrögð hans nú eru
meira afgerandi en áður; hér er að
finna góða rýmiskennd, markvissa
notkun litanna í hveiju verki fyrir
sig og í heild sjálfstæðari vinnu-
brögð en í fyrri sýningum. Er rétt
að benda listunnendum á að viðliti
í Gallerí Börg er vel þess virði þessa
dagana.
Eiríkur Þorláksson
Skín
og skuggar
og þakkarvert. Sú var
tíð að orðið útreiðar
hafði yfir sér heiðríkju
og töfraljóma af því
taginu sem Einar Ben.
lýsti svo vel í kvæðinu
Fákar (að skeyta túr
við orðið eins og nú
er orðinn kækur er
smekkleysa). Einar
býður gestum á útreið-
ar. Betur var ekki og
er ekki hægt að bjóða.
Tvær kveður hann
vera meginorsakir
þess að hann tók að
ferðast um öræfín á
hestbaki. I fyrsta lagi
hafi hann dvalist í
sveit á bernskuárum og þá laðast
að hestinum. í öðru lagi fái hann
ekki betur notið frelsis annars
staðar en í fjallasal. En það hafi
hann lært að meta eftir að hann
hafi þolað þá raun að vera frelsi
sviptur um hríð. Fyrr en varði urðu
útreiðar Einars að umsvifamiklum
atvinnurekstri. Og þá hlaut að
draga til þess að hindranir yrðu
lagðar í götu hans því íslendingar
eru á móti atvinnurekstri. Af þeim
sökum hefur ferðafrömuðurinn
Einar stundum orðið að sveigja af
leið í bókstaflegum skilningi.
Ótalið er þá hitt og annað sem
sögumaður hefur að
segja frá æskuárum í
Reykjavík. Margt var
brallað í menntaskóla.
En þar komst sögu-
maður í sviðsljósið
þegar hann lék í eftir-
minnilegri uppfærslu
á Útilegumönnunum.
Sýningin sú var at-
burður í menningarlíf-
inu. Einar lék Jón
sterka.
Vafalaust hefði
Einar komist vel frá
því að skrá þessa sögu
sína sjálfur. En blaða-
menn telja það nú einu
sinni í sínum verka-
hring að skrásetja frásagnir af
þessu tagi. Og markaðurinn sækist
eftir sögum þekktra manna. En
þar sem tveir vinna verk getur
verið erfitt að greina hvað hvor
leggur til, sögumaður eða skrásetj-
ari. Texti þessarar bókar er lipur
og frásögnin hnökralaus.
Frágang textans verður fyrst
og síðast að skrifa á reikning skrá-
setjara. Þeirrar venju fréttamanna
að vinna hratt - en það verða
þeir að gera í sínu daglega starfi
- gætir þarna nokkuð. Ennfremur
hefði mátt skipuleggja verkið bet-
ur. Þess hefur ekki verið gætt að
Einar Bollason
forðast endurtekningar og útúr-
dúra. Skrásetjari hefði mátt láta
sögumann segja ýtarlegar frá
sumu sem á daga hans hefur drif-
ið, t.d. minnisstæðum ferðum um
hálendi landsins. Þá hefði sögu-
maður gjarnan mátt segja meira
frá fólki og atburðum í sveitinni
forðum þar sem sveitalífið virðist
hafa haft varanleg áhrif á hann.
Setningar eins og: »Bóndinn hefur
framleitt nauðsynjavörur fyrir
okkur um aldir og sjómaðurinn
dregið björg í bú,« eru hins vegar
óþarfar og innantómar. Það hefði
reyndur fréttamaður átt að sjá í
hendi sér. Maður segir svo margt
í vinsamlegu spjalli sem ekki á
heima á prenti. I verki sem þessu
verður blaðamaðurinn að vera
strangur ritstjóri yfír báðum: sjálf-
um sér og sögumanni. Viðkvæmni
sögumanns er skiljanleg. Af sama
toga er varfærni hans í dómum
um menn og málefni sem hann
veltir þó mikið fyrir sér, óþarflega
mikil. Ennfremur trúartraust hans
sem vafalaust mun ylja mörgum
um hjartarætur en nægt hefði að
segja frá einu sinni. Yfírhöfuð taka
tilfinningamál og almennar hug-
leiðingar of mikið rúm í bókinni.
Undanskildir eru kaffar þeir, sem
skráðir eru eftir Sigrúnu, konu
Einars. Þeir eru bæði samfelldari
og vafningalausari; þar er gengið
beint að efninu.
Niðurstaðan verður því þessi:
Mynd sú, sem bókin dregur upp
af Einari Bollasyni, er slétt og við-
kunnanleg en hefði mátt vera líf-
legri og svipmeiri og umfram allt
hressilegri.
Erlendur Jónsson
Nýjar bækur
• MANNAKYNNI - frá öðru fólki
og athöfnun þess er ný bók eftir
Vilhjálm Hjálmarssonar, fyrr-
verandi ráðherra. Vilhjálmur hefur
kynnst ótal
mörgu fólki „enda
hefur það orðið
hlutskipti mitt
löngum að vera
ekki einn á ferð“
eins og hann get-
ur um í formála.
Hann segir í bók-
inni frá ijölda
manna sem hann
hefur „átt samleið
með, lengur eða skemur, frá barn-
æsku til efri ára“. Við sögu koma
til að mynda stjórnmálamenn og
starfsfólk Alþingis, bændur, bif-
reiðastjórar og biskupar, húsmæð-
ur, kennarar, lögreglumenn og sjó-
menn, útvarpsmenn og oddvitar,
félagar í skóla, framreiðslustúlkur
og forstjórar — 540 konur og karl-
ar. „Frásögn Vilhjálms er sem
jafnan áður hlýleg og hugnæm og
glettnin aldrei langt undan. Hún
bregður ljósi á menn og málefni á
öldinni, fróðleg og greinargóð,"
segir í fréttatilkynningu.
Útgefandi erÆskan. Bókin er
232 bls., prentuð og bundin inn
í Odda hf., en Offsetþjónustan
hf. annaðist útlitkápu, setn-
ingu, umbrot og filmuvinnu.
Verð 2.980 kr.
• TIL heljar og heim eftir Guð-
rúnu Finnbogadóttur er frásögn
af ferðum höfundar til Rússlands
og fleiri hluta Sovétríkjanna fyrr-
verandi á árunum 1990-1993.
Hún dregur upp svipmyndir af
hlutskipti manna, landi og þjóð,
annarsvegar með því að segja frá
og gefa rithöfundum og fleira fólki
af ýmsu tagi orðið, og hins vegar
með lýsingum á reynslu sinni af
lævi blöndnu andrúmslofti og afar
margbreytilegu mannlífi. Fjöldi
ljósmynda prýðir bókina. v
Útgefandi er Mál og menning.
Bókin er 224 bls., unnin í Odda
hf., en kápu hannaði Margrét
Laxness. Verð 3.480 kr.
• ANDALÚSÍUUÓÐ arabískra
skálda eru þýðingar á fjölda ljóða
eftir arabísk skáld í Andalúsíu á
Suður-Spáni, ort á tíundu, elleftu
og tólftu öld eftir Krist. Ljóðin
vitna um áhrif araba á evrópska
miðaldamenningu, segir í fréttatil-
kynningu. Þetta er heillandi lýrísk-
ur skáldskapur þar sem finna má
fjölmörg ástarljóð í bland við ridd-
arakvæði og náttúrumyndir. Daní-
el Á. Daníelsson þýddi ljóðin en
fyrir nokkrum árum vöktu þýðing-
ar hans á sonnettum Shakespeares
mikla athygli.
Útgefandi er Mál og menning.
Bókin er 108 bls., unnin í Odda
hf., en kápu hannaði Ingibjörg
Eyþórsdóttir. Verð 2.490 kr.
• MAGGI mörgæs lætur sér aldr-
ei leiðast er heiti á nýrri barnabók
eftir Tony Wolf og Sibylle von
Flue. Þýðandi bókarinnar er Giss-
ur Ó. Erlingsson. Bækurnar um
Magga mörgæs eru orðnar fímm
og í þessar bók lendir hann í marg-
víslegum ævintýrum.
Útgefandi er Skjaldborg. Bókin
er44 bls. og kostar 1.190 kr.
• DAUÐINN í djúpinu er ný
spennusaga eftir metsöluhöfund-
inn Jack Higgins. I bókafrétt frá
útgefanda segir m.a.: „Dauðinn í
djúpinu er mögnuð spennusaga
sem tengir töfraveröld Karíbahafs-
ins við myrkvaveröld alþjóðlegrar
hryðjuverkastarfsemi og eitur-
lyfjasölu. Bókin komst strax á
metsölulista bresku blaðanna."
Útgefandi er Hörpuútgáfan.
Bókin er 236 bls. Káputeikning
er eftir Kristján Jóhannsson.
Gissur Ó. Erlingsson þýddi.
Prentvinnsla Oddi hf. Bókin
kostar 1.980 krónur.