Morgunblaðið - 18.01.1995, Síða 34

34 MIÐVIKUDAGUR 18. JANÚAR 1995
MORGUNBLAÐIÐ
LOFTUR
ÁMUNDASON
+ Loftur Ámunda-
son var fæddur
á Sandlæk í Gnúp-
verjahreppi 13. nóv-
ember 1914. Hann
lést á Hjúkrunar-
heimilinu Sunnuhlíð
í Kópavogi 10. jan-
úar sf. en þar var
hann vistmaður
undanfarin þrjú ár.
Foreldrar Lofts
voru Ámundi Guð-
mundsson bóndi á
Sandlæk og kona
hans Halla Lovísa
Loftsdóttir. Börn
þeirra voru fimm,
elsta Sigríður Lilja, bókavörður,
fædd 1912, hún lést 1987, þá
tvíburarnir Guðrún og Guð-
mundur, f. 1913, Guðrún er gift,
Karli Guðmundssyni leikara, en
Guðmundur er bóndi í Ásum í
Gnúpveijahreppi. Kona hans er
Stefanía Ágústsdóttir. Yngstur
systkinanna var Hjálmar, f.
1917, hann lést 1942. Ámundi
lést í spönsku veikinni 1918 en
Loftur bróðir Höllu Lovísu, sem
þá hafði verið við nám á Hvann-
eyri, tók við búsforráðum á
Sandlæk með systur sinni og
gekk börnum hennar í föður
stað. Hinn 25. júlí 1942 kvæntist
Loftur Ámundason eftirlifandi
konu sinni Ágústu Björnsdóttur.
Hennar foreldrar voru hjónin
Björn Erlendsson, trésmiður,
sem átti ættir að rekja til Borg-
NÚ ERU rétt liðin áramót, kafla-
skipti í lífi sérhvers manns á stig-
skiptum hring ársins, markar hann
endir þess sem var og upphaf hins
ókomna árs með vonum þess og
yæntingum.
Þó blundar alltaf meðal manna
nokkur kvíði, varðandi hvert nýtt ár.
„Guð mun ráða hvar við dönsum
næstu jól,“ munum við gleðjast sam-
an næstu nýársnótt? Þar sem það
er ekki sjálfsagt ber okkur að þakka
hveija stund, því framtíðin er aldrei
í hendi.
Tengdaforeldrar mínir hafa dvalið
á heimiii okkar hjóna um jól og ára-
mót, norður í Iandi á þriðja tug ára
og breytti það engu fyrir Loft tengda-
föður minn þó hann væri þrotinn að
heilsu og kröftum og kominn á hjúkr-
unarheimili í'Sunnuhlíð, norður skyldi
haldið um jól. Þegar ég kvaddi Loft
í flugvélinni 4. janúar sl. gat ég eins
búist við því að við sæjumst ekki aft-
úi’, sem og reyndist rétt.
Gott er nú að minnast vinar og
tengdaföður, sem ávallt var gleði-
gjafi þeirra sem honum þótti vænt
um, bama sem fullorðinna. Hann var
hreinskiptinn og ákveðinn, leið
hvorki tvöfeldni né hræsni, þessir
eiginleikar öfluðu honum ekki alltaf
vina en þeirra góðra sem hann eign-
aðist.
Loftur var eldsmiður að iðn og
sannkallaður listamaður og vand-
virkur svo af bar við smíðar, þessi
arfjarðar, og Guðrún
Pálsdóttir Hafliða-
sonar frá Gufunesi.
Börn Lofts og Ág-
ústu eru: 1) Halla
Lovísa, f. 31.5. 1943,
maki Völundur Þ.
Hermóðsson frá Ár-
nesi í Aðaldal. Eiga
þau heima í Álftanesi
í sömu sveit, eiga
þrjú börn og tvö
barnabarnabörn. 2)
Páll Gunnar, f. 7.1.
1949, hann á tvö
börn. Sambýliskona
hans er Hrönn Ben-
ónýsdóttir frá Hömr-
um í Reykjadal og eru þau bú-
sett á Isafirði. 3) Amundi Hjálm-
ar, bóndi í Lautum í Reykjadal,
sambýliskona hans er Unnur
Garðarsdóttir og eiga þau fimm
börn. Áður átti Ámundi tvö börn,
þannig að afkomendur Lofts og
Ágústu eru 14.
Loftur hóf járnsmíðanám í
Vélsmiðjunni Héðni og lauk
prófi í þeirri iðngrein 1937. Eld-
smíði var hans sérgrein og starf-
aði hann að þeirri iðn æ síðan,
þar af 40 ár í Landsmiðjunni í
Reykjavík. Hann gegndi gjald-
kerastörfum fyrir Félag járaiðn-
aðarmanna um margra ára skeið
og fleiri trúnaðarstörfum í þágu
þess félags. Útför Lofts verður
gerð frá Kópavogskirlqu í dag
en í kór þeirrar kirkju söng
Loftur í þijá áratugi.
vandvirkni olli því eflaust að afköstin
voru mismikil, því allt varð að vera
fullkomið er hann lét frá sér. Starfið
var honum allt, hans líf .og yndi.
Eins og oft er með listamenn helg-
aði hann starfinu krafta sína burtséð
frá eigin hag. Loftur safnaði ekki
auði á veraldlega vísu, en hann átti
þann auð sem varanlegur er, gott
minni og hreint tungutak. Hann
kunni ógrynni við ljóðum, þulum og
lausavísum, má segja að hann kunni
eða kannaðist við flest ljóð góðskáld-
anna. Oft nutum við þess að hlusta
á hann fara með heilu kvæðabálk-
ana, 30-50 erindi, án þess að reka
í vörðumar og marga vísuna raulaði
hann við bömin á kné sér.
í minnum er haft af samferðafólki
hans í skógræktarferð til Noregs,
þegar hann á skemmtikvöldi flutti
allt kvæðið Þorgeir í Vík, alls 43
erindi á íslensku, í salnum hefði
mátt heyra saumnál detta, en skýrt
málfar og frábær flutningur gerði
það að verkum að Norðmenn lifðu
sig inn í atburðarásina í kvæðinu þó
flutt væri á íslensku.
Á fullorðinsárum fór Loftur að
setja saman ljóð og veittist honum
það létt þar sem hvorki vantaði auð-
ugt tungutak né tilfmningu fyrir
hrynjandi málsins. Við sum þessara
ljóða samdi hann einnig lög.
Sönggyðjan lét Loft ekki ósnort-
inn, hann hafði yndi af söng og starf-
aði með Hreppakórnum og Land-
LOVÍSA
JÓNSDÓTTIR
+ Lovísa Jónsdótt-
ir fæddist á
Efra-Teigi á Akra-
nesi 28. ágúst 1909.
Hún lést á Sjúkra-
húsi Akraness 9.
janúar síðastliðinn.
Foreldrar hennar
voru Kristín Ás-
björnsdóttir frá
Melshúsum á Akra-
nesi og Jón Ólafsson
skipstjóri frá Litla-
Teig á Akranesi.
Systkini Lovísu
voru Alexander, f.
7. ágúst 1918, d. 14.
des. 1935, og Ás-
björg, f. 9. des. 1921, d. 27. nóv.
1984. Þau bjuggu á Stað á Akra-
nesi. Hinn 25. nóv. 1933 giftist
hún Axel Sveinbjörnssyni, kaup-
manni, f. 10. des.
1904. Dætur þeirra
eru: Jóna Alla, f. 5.
janúar 1937, Gunn-
ur, f. 17. mars 1942,
gift Steinþóri Þor-
steinssyni, og Lov-
ísa f. 30. des. 1944,
gift Ægi Magnús-
syni. Barnabörnin
eru níu og barna-
barnabörnin eru
fimm, eitt er látið.
Lovísa og Axel
bjuggu allan sinn
búskap í Merkigerði
2 á Akranesi, en síð-
ustu fimm árin hafa
þau verið á Dvalarheimilinu
Höfða og Sjúkrahúsi Akraness.
Útför Lovísu fer fram frá Akra-
neskirkju í dag.
MINIMINGAR
smiðjukórnum um árabil einnig söng
hann með kirkjukór Kópavogs I ára-
tugi. Það var með lögin eins og kvæð-
in, hann kunni ótrúlegan fjölda laga,
sem hann hafði lært allt frá barn-
æsku. Eitt sinn sem oftar er ferðast
var milli Norður- og Austurlands var
komið við í Möðrudal, þá gekk Jón
með okkur í kirkju og spilaði og söng,
eins og venja hans var þegar gesti
bar að gerði, Loftur var með í för
og tók þá undir hvert lag og endaði
svo að Jóni tókst ekki að reka hann
á gat. Hann undraðist mikið og
kvaðst ekki hafa fyrr hi(t mann er
kunni svo mikið af lítt þekktum lög-
um.
Loftur var afskaplega minnugur á
menn og málefni og gat rakið orða-
skipti og gamanmál manna á milli
áratugi aftur í tímann og var oft
gaman að hlusta á hann í borðkrókn-
um á Hlíðarveginum.
Loftur var einn af stofnendum
Leikfélags Kópavogs og starfaði með
því árum saman og ævinlega minnt-
ist hann þess með mikilli ánægju.
Átthagamir í Hreppum voru hon-
um ofarlega í huga og minntist hann
oft uppvaxtaráranna á Sandlæk og
skólagöngunnar í Ásaskóla.
Að leiðarlokum vil ég þakka sam-
fylgdina og veit að að lokinni minni
lífsgöngu hittumst við glaðir og kátir
á ný.
Tengdasonur.
Loftur Ámundason er kvaddur í
dag og þó ég hafi ekki þekkt hann
lengi, verður hann mér alltaf minn-
isstæður sem einn af þeim mönnum
sem ég hef metið mest.
Við kynntumst fyrir tíu árum,
þegar ég hóf sambúð með Páli syni
hans. Hann tók mér strax vel, var
þó frekar hlédrægur og sagði ekki
margt. En fljótlega kom í ljós að við
áttum sameiginleg áhugamál á ýms-
um sviðum og eftir að hann hafði
lesið fyrir mig ljóð heilt kvöld og ég
setið hugfangin undir lestrinum, viss-
um við bæði að við vorum vinir.
Þegar ég kynntist Lofti var hann
hættur vinnu sem eldsmiður hjá
Landsmiðjunni fyrir nokkru. Honum
féll það ekki vel, þó vissulega væri
hann þreyttur og slitinn og vel að
hvíldinni kominn. En sveitapilturinn
Loftur hafði alltaf trúað og vitáð að
lífið er vinna og vinnan er lífið. Þó
var nú síður en svo að hann ætti sér
ekki tómstundaiðju hann lék með
Leikfélagi Kópavogs og söng í kór-
um, m.a. kirkjukór Kópavogs, í ára-
tugi. Svo voru það ljóðin, engan
mann hef ég þekkt sem kunni önnur
eins ókjör af ljóðum og gat flutt þau
tímunum saman án þess að hika eða
fipast. Ég var svo lánsöm að fá að
sitja með honum og Ágústu mörg
yndisleg kvöld og hlýða á sannkall-
aða skemmtidagskrá með ljóðum og
lögum. Og aldrei mun ég gleyma
þegar ég heimsótti Loft á Sunnuhlíð
fyrir tæpu ári og hann flutti mér
„Sögu frá Lissabon“, Ijóð eftir Bene-
dikt Gröndal, sem er 18 erindi, af
sama krafti og jafn hiklaust og fyrir
10 árum. Og þá var nú glampi í
augunum og bros í munnvikum.
Loftur var á Hjúkrunarheimilinu
Sunnuhlíð sl. þijú ár og naut þar
góðs atlætis og umhyggju, en hann
Vegir skiptast, allt |er ýmsar leiðir,
inn á fyrirheitsins lönd.
Einum lífið arma breiðir,
öðrum dauðinn réttir hönd.
Einum flutt er árdagskveðja,
öðrum sungið dánarlag,
allt þó saman knýtt, sem keðja,
krossfór ein með sama brag.
Veikt og sterkt í streng er undið,
stórt og smátt er saman bundið.
(E.B.)
Þannig kveður eitt af skáldum
okkar látinn vin. Þessar ljóðlínur
komu mér í hug, er dauðinn rétti
hönd sína, að þessu sinni. Þessi
hönd finnst okkur ýmist snögg og
harkaleg eða mild og friðandi, þeg-
ar hún kemur eftir langvarandi
sjúkdómsstríð, sem engin mannleg
hönd fær bætt. Það er trú mín, að
þannig hafði það verið með okkar
látnu vinkonu. Að höndin, sem nú
leiddi hana, inn .á „fyrirheitsins
lönd“, hafi verið henni kærkomin.
Dánartilkynning minnir alltaf á
fallvaltleika og vinaskilað. Og ef
sá, sem látinn er, átti eitt sinn sam-
var bundinn við hjólastól og sætti
sig illa við að vera upp á aðra kom-
inn með alla hluti.
ÖIl böm þeirra Lofts og Ágústu
eru búsett úti á landi og gátu þar
af leiðandi ekki heimsótt hann eins
oft og þau hefðu viljað, en alltaf ljóm-
aði brosið hans móti okkur þegar við
komum.
Ágústa og Loftur áttu gullbrúð-
kaup í júlí 1993 og þá hittist fjöl-
skyldan heima á Hlíðarvegi og átti
saman góða stund. Loftur var þá
nýbúinn að endurheimta forláta sög
sem hann kunni að spila á en hafði
verið týnd í fjölda ára og ég á mynd-
ir frá gullbrúðkaupsdeginum þar sem
hann er að sýna sonum sínum réttu
handtökin á söginni og boganum.
Nú í nóvember varð hann svo áttræð-
ur og þá var aftur fjölskylduboð á
Hlíðarveginum. En nú fannst mér
af honum dregið. Samt sem áður
fóru þau Ágústa norður í Aðaldal
um jólin eins og þau hafa gert í ára-
tugi, í Álftanes til Höllu dóttur sinnar
og Völundar, og eyddu þar síðustu
jólunum við umhyggju og ástúð
þeirra hjóna og ég held að nú síð-
ustu ár hafi það verið fátt sem Loft-
ur treysti ekki honum Völundi sínum
fyrir.
Og nú hefur hann kvatt okkur í
bili, það er gott að eiga vísa góða
heimkomu að loknum löngum vinnu-
degi. Vel get ég unnt honum þess
þótt ég hefði kosið að eiga samleið
með honum lengur.
Mig langar til að kveðja þig Loft-
ur minn með sömu orðum og urðu
þín síðustu við mig þegar ég talaði
við þig á nýársnótt og þakkað þér
liðnu árin. „Æ þakka þér fremur."
Hrönn.
Eldsmiðurinn Loftur Ámundason
er fallinn frá. Þó báðir höfum við
verið iðnaðarmenn var það ekki á
þeim vettvangi sem leiðir okkar lágu
saman. Loftur og kona hans, Ágústa
Björnsdóttir, voru meðal frumbyggja
Kópavogs og þau voru einnig í þeim
bjartsýna hópi sem stofnaði Leikfé-
lag Kópavogs fyrir réttum þijátíu
og átta árum.
Við Loftur stóðum fyrst saman á
sviði ári eftir stofnun félagsins, þeg-
ar Félagsheimili Kópavogs var tekið
í notkun. Þetta unga félag vildi
leggja fram myndarlegan skerf við
þessi tímamót og réðist í það stór-
virki að fá leikstjórann og fjöllista-
manninn Gunnar Róbertsson Hansen
til að setja upp kínverskan ævintýra-
leik er nefndist „Veðmál mæru lind-
ar“. Við vorum öll bjartsýn og bund-
um miklar vonir við að komast í al-
vöruleikhús eftir erfiða byijun í
Kópavogsskóla. En margt fer öðru-
vísi en ætlað er, það er önnur saga.
„Veðmál mæru lindar" hafði allt það
til brunns að bera sem kínversk leik-
rit skal prýða, háski, ást, vonir og
vonbrigði voru á sínum stað. En eins
og hefðin segir fyrir um eru það
ekki síst litríkir búningar og gervi,
sem setja svip sinn á kínversk leikrit.
Æfingar hófust að hausti þó nokk-
uð væri langt í opnun Félagsheimilis-
ins, sem auðvitað dróst á langinn svo
það var nánast æft vetrarlangt og
ekki frumsýnt fyrr en í mars. En
hvaða máli skipti það?
Gunnar Hansen var ekki einungis
leikstjóri, hann teiknaði einnig alla
búninga, hannaði hina knöppu sviðs-
mynd og samdi tónlist. Vetrarlangt
var ekki einungis æft, heldur einnig
sniðið, saumað og smíðað.
Loftur lét ekki sitt eftir liggja;
hann lék „háskann“, sjálfan böðul-
inn. Kom eins og aðrir beint á æfíng-
ar eftir strangan vinnudag, æfði sitt
hlutverk og vann við það í hléum að
„smíða“ búninga í orðsins fyllstu
merkingu, því þeir voru ekki einung-
is úr vefnaði, einnig úr pjátri og
öðrum málmi. Kom sér þá vel verk-
kunnátta Lofts, hann lét heldur aldrei
verk úr hendi falla. Var hent að því
gaman að þó hann dottaði eða jafn-
vel sofnaði við að klippa út hundruð-
ir málmplatna hafi hann aldrei hætt
að klippa.
Og ekki má gleyma verkfæri
„háskns“, öxinni ógurlegu, sem Loft-
ur smíðaði að sjálfsögðu.
Árin liðu, fleiri verkefni á fjalir.
Síðast lágu leiðir okkar saman í verki
sem við báðir þekktum og höfðum
bókstaflega sogað í okkur í snilldar-
legpim flutningi Helga Hjörvar; út-
varpssagan af Bör Börssyni jr. Þetta
mun hafa verið árið 1975, en þá var
búið að gera vinsælan söngleik eftir
verkinu og setti Leikfélag Kópavogs
það upp í leikstjórn Guðrúnar Þ.
Stephensen, með dyggum stuðningi
vina í Þrándheimi, vinabæ Kópavogs
í Noregi.
Líklega hefur hvorugan okkar
órað fyrir því er við hlýddum á Helga
Hjörvar, að við ættum eftir að fá
tækifæri til að leika persónur úr
þessu verki, Loftur Gamla Bör og
ég skálkinn Óla í Fitjakoti.
Hin síðari ár dvaldi Loftur á
Hjúkrunarheimilinu Sunnuhlíð.
Þangað átti ég stundum erindi og
þess vegna hittumst við nokkuð á
síðari tímum. Síðast þegar ég sá
Loft hvarflaði ekki að mér að hann
yrði ekki þar við næstu heimsókn;
taldi raunar að margir aðrir vistmenn
legðu upp í ferðalagið á undan hon-
um. Og kveðju hans gleymi ég ekki
„vertu blessaður Óli í Fitjakoti" og
þá lá beinast við að svara „vertu
blessaður Gamli Bör“. Okkar síðustu
„replikkur".
Ég leyfi mér að kveðja Loft í nafni
allra gamalla félaga í Leikfélagi
Kópavogs.
Sigpirður Grétar
Guðmundsson.
Að kvöldi hins 10. jan. sl. hringdi
Didda vinkona mín til mín og færði
mér þá fregn að Loftur væri dáinn.
Samt var eins og fráfall hans rynni
ekki til fulls upp fyrir mér fyrr en
ég heyrði hið glæsilega karlakórslag
hans og ljóð - Öræfasýn - flutt í
útvarpinu daginn eftir, skömmu á
undan dánartilkynningunni. Þarna
hljómaði það sem hinzta kveðja Lofts
til ættjarðarinnar og allra sem unna
íslenzkri náttúru og fjallafegurð,
Ijóðum og söng.
Og minningarnar vakna.
Það var í ágúst 1976^ sem við
hjónin kynntumst þeim Ágústu og
Lofti. Við vorum ferðafélagar í skóg-
ræktarferð til Noregs, í 30 manna
hópi á aldrinum 16-70 ára, sem kom
víðsvegar 'að af landinu.
leið með okkur, langan eða skamm-
an tíma, þá hrökkvum við örlítið
við, staðnæmumst litla stund, og
leyfum huganum að hverfa til iið-
inna daga.
Því fækkar óðum fólkinu, sem
sleit barnsskónum á Akranesi.
Fólkinu sem fyrir 50-60 árum setti
svip sinn á bæinn. Fólkinu, sem frá
fyrstu tíð fylgdist með þróun bæjar-
ins. Frá því að vera lítið þorp þar
sem atvinnulíf var mjög einhæft,
og næstum allt snerist um sjó og
fisk. Þar sem flest hús voru lítil
og lágreist, og margur bjó við
þröngan kost. Einn barnaskóli,
ekkert íþróttahús, engin sundlaug,
ekkert sjúkrahús. Götur holóttar,
og lítill túnbleðill framan við flest
hús og svo alls staðar kartöflugarð-
ar. Það var fárra kosta völ á þeirri
tíð.
Nú er öðruvísi um að litast. At-
vinnulíf fjölbreytt, tveir stórir og
vel búnir bamaskólar, mikil og vel
metin menntastofnun, sem er Fjöl-
brautaskóli Vesturlands, íþrótta-
mannvirki af bestu gerð, vel búið
sjúkrahús, mannað hinu færasta
starfsfólki. Allar götur lagðar var-
anlegu slitlagi. Flestir búa nú í
björtum og rúmgóðum húsakynn-
um. Og Akranes „bærinn okkar“,
orðinn mikil gróðurvin. Þar sem tré
og blóm standa fjölskrúðug, við svo
til hvert hús. Og nú eiga Akurnes-
ingar marga góðra kosta völ.
Það er vissulega mikill og góður
fengur, að fá að lifa langan dag
og vera þátttakandi í slíkri þróun.
En það er sama, hvort við göngum
holóttar götur eða steinlögð stræti.
Hvort við búum í koti eða höll. Það
er og verður manneskjan sjálf sem
máli skiptir, hvernig henni tekst
að spinna sinn lífsþráð.
Henni Lovísu Jónsdóttur tókst
að spinna sinn lífsþráð, sjálfri sér,
ástvinum sínum og samferðamönn-
um til heilla og blessunar. Föður-
bróðir minn, Helgi Eyjólfsson, sem
látinn er fyrir nokkrum árum, og
Axel Sveinbjörnsson, voru
bernsku-, æsku- og ævivinir. Þessi